PODSTAWY REKREACJI

Mariusz Sołtysik

Tematyka wykładów:

1. Struktura organizacyjna rekreacji ruchowej w Polsce.

2. Podstawy prawne działalności rekreacyjnej.

3. Proces rekreacji (metodyka) i jego ogniwa- programowanie, realizacja, ocena efektów.

4. Zasady programowania i obsługi imprez sportowo-rekreacyjnych.

5. Programowanie i kierowanie treningiem rekreacyjno-zdrowotnym.

6. Kontrola i samokontrola w rekreacji ruchowej.

Literatura

„Podstawy rekreacji i turystyki” Toczek-Werner

„Teoria i metodyka rekreacji” Kiełbasiewicz-Drozdowska, Siwiński

STRUKTURA ORGANIZACYJNA

Sektory gospodarki narodowej

1. Publiczny

2. Prywatny

3. Społeczny

Organizacje powiązane z rekreacją w ramach sektorów

1. Ministerstwo Sportu i Turystyki, OSiR, dom kultury, wydziały sportu urzędu gminy, powiatu, województwa

2. Szkoła narciarska, Aquapark, łowisko

3. Federacje sportowe, GOPR, WOPR, TKKF, LZS, UKS, SZS

Charakterystyka

Sektor publiczny

• MSiT (od 2007)- posiada 10 departamentów, Urząd Wojewódzki

• Administracja samorządowa w ramach gminy, powiatu, województwa

• OSiR- wykonawca, utrzymuje i udostępnia urządzenia i obiekty sportowo-rekreacyjne

• Zadanie: organizacja zajęć i imprez rekreacyjno-sportowych, budowa/rozbudowa/udostępnianie obiektów sportowo-rekreacyjnych, szkolenie kadr

Sektor prywatny

• 90% podmiotów to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą

• 10% to spółki

Sektor społeczny

• Stowarzyszenia i fundacje działające na zasadzie ustawy o stowarzyszeniach

ASPEKTY PRAWNE DZIAŁALNOŚCI W DZIEDZINIE REKREACJI RUCHOWEJ

1. Ustawa z dn. 18.01.1996 o kulturze fizycznej

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 06.05.1997 w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne.

• Rozporządzenie MEN z dn. 12.09.2001 w sprawie szczegółowych zasad i warunków prowadzenia działalności w dziedzinie rekreacji ruchowej.

• Rozporządzenie MEN z dn. 27.09.2001 w sprawie kwalifikacji stopni, tytułów zawodowych w dziedzinie kultury fizycznej oraz szczegółowych zasad i trybów ich uzyskiwania.

Ustawa z dn. 07.09.1991 o systemie oświaty

• Rozporządzenie MENiS z dn. 08.11.2001 w sprawie warunków i sposobów organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki

• Rozporządzenie MENiS z dn. 31.12.2002 w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach

• Rozporządzenie MEN z dn. 21.01.1997 w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej a także zasad jego organizowania i nadzorowania

3. Ustawa z dn. 20.06.1997 prawo o ruchu drogowym

Kultura fizyczna- wiedza i wartości, zwyczaje, działania podejmowane dla zapewnienia rozwoju psychofizycznego, wychowania, doskonalenia uzdolnień i sprawności fizycznej człowieka, a także dla zachowania oraz przywracania jego zdrowia:

• Rekreacja Ruchowa- forma aktywności fizycznej podejmowanej dla wypoczynku i odnowy sił psychofizycznych

• Wychowanie fizyczne

• Sport

• Rehabilitacja ruchowa

Realizacja rekreacji

- Organizowanie działalności w tej dziedzinie oraz tworzenie odpowiednich warunków materialno-technicznych dla jej rozwoju jest obowiązkiem organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego, klubów sportowych oraz stowarzyszeń kultury fizycznej i ich związków.

Podstawowe zadania związków sportowych:

• Prowadzenie działalności w zakresie sportu i RR

• Organizowanie zawodów, imprez sportowych i rekreacyjnych

• Prowadzenie działalności wychowawczej i popularyzatorskiej w zakresie kultury fizycznej

• Szkolenie oraz doszkalanie kadr trenersko-instruktorskiej

• Wspieranie działalności UKS

Kadry RR

- nauczyciel WF, trener, instruktor, manager

Bezpieczeństwo i Higiena

- zabezpieczenie warunków BiH uczestnictwa, obiektów i urządzeń

Zadania organizatorów

• Opracowanie regulaminu zajęć oraz zapoznanie z nim uczestników

• Wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za przebieg zajęć, posiadającej kwalifikacje zawodowe, o których mowa w art. 44 ust. 1 ustawy z dn. 18.01.1996 o kulturze fizycznej

• Ubezpieczenie uczestników zajęć od następstw nieszczęśliwych wypadków na zasadach ogólnych

• Zapewnienie uczestnikom RR warunków bezpieczeństwa oraz warunków sanitarno-higienicznych określonych w odrębnych przepisach

• Zapewnienie uczestnikom bazy rekreacyjno-sportowej odpowiednio do formy prowadzonych zajęć

• Dopuszczenie do uczestnictwa w zajęciach wyłącznie osób posiadających zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do udziału w tych zajęciach lub, które złożą własnoręcznie a w przypadku niepełnoletnich przez przedstawiciela ustawowego oświadczenie o zdolności do udziału w zajęciach rekreacyjnych

Terminologia, definicje i pojęcia

REKREACJA (funkcje czasu wolnego)

WYPOCZYNEK / PRACA NAD SOBĄ

____________________________________/

ODPOCZYNEK / ZABAWA /

/____________________/

/ ROZRYWKA / GRA / /___________________/_______________________

/ HOBBY

________________/_____________________________________________

Rekreacja- wszystkie zajęcia czasu wolnego (aprobowane społecznie)

Wypoczynek- sposób wczasowania czynny lub bierny

Odpoczynek- cel, forma i część wypoczynku, przerwa w podejmowaniu wysiłku

Praca nad sobą- zajęcia dla wszechstronnego rozwoju swojej osobowości

Zabawa- część wypoczynku, cel, forma, część czynności wczasowych, wypoczynek czynny

Rozrywka- funkcja czynności wczasowych, forma zabawy, wypoczynku czynnego, służy odprężeniu, zadowoleniu, rozweseleniu, poprawie samopoczucia

Gra- tak jak rozrywka tylko według zasad

Grupy czynności wolnoczasowych

1. Turystyka

2. Sport

3. środki masowego przekazu

4. Teatry i filharmonie, wystawy i muzea

5. Samokształcenie

6. Amatorstwo artystyczne

7. Majsterkowanie i amatorstwo techniczne

8. Hodowla amatorska

9. Kolekcjonerstwo

10. Aktywność społeczna

11. Zabawy i kontakty towarzyskie

CZAS WOLNY- zespół zajęć, którym jednostka może oddawać się z pełną swobodą bądź dla wypoczynku bądź dla rozrywki bądź dla rozszerzenia posiadanych wiadomości czy bezinteresownej i dobrowolnej działalności społecznej, po uwolnieniu się od obowiązków zawodowych, rodzinnych i społecznych (Dumazedier, 1960)

- (Wolańska, 1997) czas, jaki pozostaje po wypełnieniu wszystkich obowiązków zawodowych, rodzinnych, domowych i związanych z obowiązkową nauką, który człowiek może przeznaczyć na zajęcia podejmowane dobrowolnie dla spełnienia własnych zainteresowań

Teoria rekreacji

- ma charakter interdyscyplinarny, gromadzi i systematyzuje wiedzę dotyczącą zachowań wolnoczasowych człowieka, koordynuje działania innych nauk zajmujących się rekreacją

Przedmiot badań:

• Zachowania wolnoczasowe człowieka, ich cechy, treść, struktura, mechanizmy psychofizyczne

• Biospołeczne uwarunkowania zachowań wolnoczasowych, ich geneza, prawidłowości nimi rządzące

• Wpływ zachowań na organizm i osobowość człowieka oraz ich znaczenie w jego rozwoju psychicznym, fizycznym, społeczno-kulturowym

• Skutki i efekty zachowań wolnoczasowych w środowisku zewnętrznym (ekologicznym, społecznym, ekonomicznym)

Rekreacja

• recreo- ożywienie, pokrzepienie, wzmocnienie, stworzenie na nowo

• Zespół działań i zachowań podejmowanych przez jednostkę w jej czasie wolnym

• Wypoczynek po pracy, proces regeneracji sił życiowych

• Zjawisko społeczno-kulturowe o zasięgu światowym związane z dynamicznym rozwojem cywilizacji

• Zespół różnorakich form aktywności, podejmowanych poza obowiązkami zawodowymi, domowymi i społecznymi dla odpoczynku, rozrywki, samodoskonalenia (Demel, Humer, 1970)

Cechy rekreacji- treści czasu wolnego

• Dobrowolność- poczucie swobody wyboru i możliwości podejmowania działań w zgodzie z własnymi wartościami, zainteresowaniami i preferencjami

• Przyjemność

• Bezinteresowność- bez wynagrodzenia

• Odmienność- w stosunku do zadań i obowiązków dnia codziennego, czynności związanych z pracą zawodową i prowadzeniem domu

• Aktywność- dostarczająca zadowolenia, radości, miłych i przyjemnych wrażeń, umożliwiająca odprężenie i relaks oraz obniżenie samokontroli emocjonalnej

• Zabawa i rozrywka- możliwość przeniesienia się w rzeczywistość umowną, rzeczywistość zabawy, gdzie obowiązują inne, mniej surowe reguły i wartości, w której wiele działań podejmuje się z pobudek autotelicznych

CELE/ZADANIA REKREACJI (SZCZEGÓŁOWE)

• Podnoszenie atrakcyjności czasu wolnego

• Podnoszenie poziomu aktywności

• Wzmocnienie przeżyć i efektów wypoczynku

• Nauczanie określonych technik- czynności ruchowej

• Doskonalenie umiejętności- sprawności ruchowej

• Kształtowanie cech motorycznych

• Kompensowanie i korygowanie niekorzystnych wpływów środowiska wewnętrznego i zewnętrznego

• Zapobieganie i przeciwdziałanie ujemnym skutkom pracy zawodowej

• Kreacja zdrowia

• Wzmocnienie komunikacji międzyludzkiej, poglądów, przepływ informacji

• Socjalizacja

• Integracja

• Kształtowanie wzorców zachowań i stylu życia

• Demokratyzacja

Kultura fizyczna- względnie zintegrowany i utrwalony system zachowań w dziedzinie dbałości o rozwój fizyczny, sprawność ruchową, zdrowie, urodę i ekspresję cielesną przebiegający według przyjętych w danej zbiorowości wzorców a także rezultatów tych zachowań

Wychowanie fizyczne- ujęta w pedagogiczny system forma uczestnictwa w kulturze fizycznej dzieci i młodzieży, której celem jest wspomaganie rozwoju fizycznego, motorycznego i zdrowia oraz przygotowanie do podtrzymywania i pomnażania tych właściwości w życiu późniejszym

Rekreacja ruchowa- wszystkie zajęcia o treści ruchowo-sportowej lub turystycznej, którym człowiek oddaje się z własnych chęci w czasie wolnym od obowiązków, dla wypoczynku, rozrywki i rozwoju własnej osobowości

Cele RR

• Zaspokajanie potrzeby ruchu niezbędnego dla zdrowia

• Równoważenie dobowego bilansu energetycznego organizmu

• Poprawa, utrzymanie i budowanie sprawności i wydolności fizycznej

• Osiąganie przyjemności i zadowolenia z wysiłku fizycznego

Aktywność ruchowa

1. Całokształt zachowań, możliwości i właściwości ruchowych ludzkiego organizmu związanych z różnymi formami przemieszczania się osobnika w przestrzeni, bądź przemieszczania się w stosunku do siebie różnych części jego ciała

2. Dowolna forma ruchu ciała spowodowana mięśniami szkieletowymi, która wpływa na wzrost przemiany podstawowej ponad wydatek energii spoczynkowej

Fazy cyklu życia człowieka:

1. ANAFAZA- dzieciństwo i młodość, okres wzrostu i rozwoju (do 23 roku życia), faza prospektywno-rozwojowa, stymuluje rozwój fizyczny organizmu, tworzenie kapitału fizjologicznego, kompensuje przeciążenia związane z nauką, korekcja odchyleń w rozwoju psychofizycznym

2. MEZOFAZA- dojrzałość (25-30 do 55-60 lat), utrzymanie wcześniej osiągniętego poziomu ogólnej wydolności organizmu, środek profilaktyczny i leczniczy, pomocny przy zapobieganiu chorobom cywilizacyjnym i zawodowym, utrzymanie homeo i heterostazy

3. KATAFAZA- wiek starszy (po 60), opróżnia procesy inwolacyjne wydolności i sprawności organizmu prowadząc tym samym do odnowy zdrowia, spełnia zadanie kompensacyjne i korekcyjne

METODYKA REKREACJI

Produkty rekreacji:

-zajęcia podstawowe

-kurs, szkolenie

-jednostka treningowa

-impreza rekreacyjno-sportowa

Ogniwa procesu rekreacji:

1. Programowanie

2. Realizacja

3. Ocena skuteczności

Proces rekreacyjny:

-regularnie po sobie następujący cykl działań pozostający w logicznym związku przyczynowym obejmującym uświadomienie celów, diagnozę i prognozy, programowanie, realizację oraz ocenę efektywności działania

Czynniki wpływające na programy rekreacyjne:

1. Endogenne

-kadra specjalistyczna

-osobnicze

-międzyosobnicze

2. Egzogenne

-przyrodniczo-geograficzne

-społeczno-ekonomiczne

-elementy materialne

Formy rekreacji- dydaktyczne sposoby organizacji i prowadzenia zajęć

Środki dydaktyczne- obiekty, urządzenia, przyrządy, przybory oraz pomoce naukowe świadomie wykorzystywane do osiągnięcia celów

Metody- sposoby wykorzystywania form i środków, za pomocą których uczestnicy opanowują przekazywaną wiedzę

Zasady dydaktyczno-wychowawcze- najbardziej ogólne normy postępowania, określające sposoby realizowania zadań dydaktycznych i wychowawczych celem osiągnięcia założonych efektów

Formy aktywności ruchowej:

• Intensywność wysiłku

-relaksacyjne

-średnio intensywne

-intensywne

• Stopień trudności

-łatwe

-średnio trudne

-trudne

• Pora roku

-letnie

-zimowe

-całoroczne

• Miejsce realizacji

-plenerowe

-pod dachem

-boiskowe

Formy organizacyjne

• Wielkość grupy

-indywidualne

-zespołowe

• Charakter struktur wewnątrzgrupowych

-grupy spontaniczne

-grupy zorganizowane (np. stałe zespoły ćwiczebne)

Formy dydaktyczne

• Zabawowa

• Współzawodnictwo

• Zadaniowa

• Improwizacji grupowej

• ścisła- wykonywanie sekwencji bez odchyłu od oryginału

Cechy charakterystyczne form aktywności ruchowej

1. łatwość nauczania-uczenia się, opanowania i organizowania

2. możliwość zastosowania w każdym terenie, sztucznym i naturalnym

3. dostępność, można stosować dla wszystkich, dla odbiorców indywidualnych, grup jednorodnych, niejednorodnych modyfikując metody i zasady

4. elastyczność, swoboda w stosowaniu reguł i zasad

5. wszechstronność, pełne oddziaływanie na organizm ludzki i osobowość

6. atrakcyjność, elementy nowości, odkrywczości, zawsze pozytywnej emocji

---