Władza wykonawcza na przykładzie Prezydenta RP (geneza, pozycja ustrojowa, sposób kreowania, kompetencje)

1) Geneza:

II Rzeczpospolita

• Gabriel Narutowicz (prezydent RP od 9 do 16 grudnia 1922 roku)

W wyborach w roku 1922 nie udało mu się zdobyć mandatu poselskiego i przyjął propozycję PSL Wyzwolenie kandydowania na urząd Prezydenta RP.
Dwie pierwsze tury wyborów nie przyniosły rozstrzygnięcia. W trzeciej wybierano między dwoma kandydatami - Maurycym hr. Zamoyskim i Gabrielem Narutowiczem. O wyborze tego drugiego przesądziły głosy lewicy, mniejszości narodowych oraz PSL Piast. Narutowicz otrzymał 289 głosów wobec 227 głosów oddanych na hrabiego Zamoyskiego i 11 grudnia 1922 roku został zaprzysiężony na urząd prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Spotkało się to z krytyką i protestami środowisk prawicowych zarzucających nowemu prezydentowi ateizm, przynależność do masonerii i popieranie polityki Józefa Piłsudskiego.
Narutowicz sprawował urząd prezydenta RP przez 5 dni. 16 grudnia 1922 roku o godzinie 12. został zastrzelony na schodach „Zachęty” przez Eligiusza Niewiadomskiego.

• Stanisław Wojciechowski (prezydent RP od 22 grudnia 1922 roku do 14 maja 1926 roku)

15 stycznia 1919 roku został mianowany przez Naczelnika Państwa na stanowisko ministra spraw wewnętrznych w gabinecie Ignacego Paderewskiego. 20 grudnia 1922 roku został wybrany przez Zgromadzenie Narodowe prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej pokonując Kazimierza Morawskiego stosunkiem głosów 298 do 221. Urząd ten sprawował od 22 grudnia 1922 roku do 15 maja 1926 roku, kiedy to w wyniku majowego zamachu stanu złożył urząd Prezydenta. Do czasu wyboru jego następcy obowiązki Prezydenta pełnił Marszałek Sejmu, Maciej Rataj.

Ignacy Mościcki (prezydent RP od 4 czerwca 1926 roku do 30 września 1939 roku)

Urząd Prezydenta RP pełnił przez dwie kadencje. 4 czerwca 1926 roku na Zamku Królewskim został zaprzysiężony przed Zgromadzeniem Narodowym na prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w obecności rządu, korpusu dyplomatycznego, przedstawicieli prasy i rodziny. 9 maja 1933 roku, również na Zamku Królewskim, który uczynił swą siedzibą, został zaprzysiężony na drugą kadencję prezydencką. 1 września 1939 roku, zgodnie z art. 24 Konstytucji kwietniowej wyznaczył Edwarda Śmigłego-Rydza na swego następcę na wypadek „opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju”.17 września, w dniu agresji Związku Radzieckiego na Polskę, udał się do Rumunii, gdzie wraz z Śmigłym-Rydzem został internowany. 24 września 1939 roku następcą mianował dotychczasowego ambasadora RP w Rzymie gen. Bolesława Wieniawę-Długoszowskiego, a 30 września, po złożeniu rezygnacji z urzędu, Władysława Raczkiewicza.

• Edward Śmigły-Rydz

Na mocy art. 24 ust. 1 Konstytucji Kwietniowej 1 września 1939 roku został następcą prezydenta Mościckiego na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju. Po przekroczeniu granicy z Rumunią 18 września 1939 roku i internowaniu prezydent Mościcki odwołał decyzję.

• Bolesław Wieniawa-Długoszowski

Wyznaczony przez prezydenta Mościckiego na mocy art. 24 Konstytucji Kwietniowej na następcę Prezydenta RP na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju. Na zarządzeniu widniała data 17 września 1939 roku, ale faktycznie zostało ono wydane 25 września 1939 roku. Wobec sprzeciwu Francji i generała Władysława Sikorskiego Wieniawa-Długoszowski zrzekł się urzędu. Decyzja została odwołana 26 września 1939 roku, ale na dokumencie wstawiono datę 17 września 1939 roku.
 

Prezydenci na uchodźstwie

Władysław Raczkiewicz (prezydent RP od 30 września 1939 roku do 6 czerwca 1947 roku).

Po objęciu urzędu prezydenta 30 września 1939 roku mianował premierem gen. Władysława Sikorskiego, a po jego śmierci Stanisława Mikołajczyka. Jeszcze w 1939 roku na mocy tzw. umowa paryskiej zrezygnował z części uprawnień prezydenckich na rzecz premiera rządu.
Na początku grudnia 1939 roku wraz z całym rządem przeniósł się do Angers w zachodniej Francji. Przed kapitulacją udało mu się opuścić Francję i wyjechać do Wielkiej Brytanii. Przed śmiercią desygnował na swojego następcę Augusta Zaleskiego. Decyzja będąca sprzeczna z wcześniejszymi ustaleniami, wg których urząd prezydenta po Raczkiewiczu miał przejąć związany z PPS Tomasz Arciszewski, doprowadziła do wyjścia tej partii z rządu i rozbicia wewnętrznego polskiej emigracji.
Po konferencji jałtańskiej wielkie mocarstwa koalicji cofnęły uznanie rządowi na uchodźstwie na rzecz prokomunistycznego rządu w Warszawie.

• August Zaleski (prezydent RP od 9 czerwca 1947 roku do 7 kwietnia 1972 roku)

Po objęciu urzędu prezydenta na uchodźstwie w czerwcu 1947 roku powołał na premiera gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego. Po zakończeniu 7-letniej kadencji, przedłużył kadencję na czas nieokreślony. Cześć z emigracyjnych polityków, w tym Władysław Anders i Tadeusz Bór-Komorowski wypowiedziała mu posłuszeństwo uznając, ze swoim działaniem złamał akt zjednoczenia narodowego. Na fali tych protestów powstała w 1954 roku Rada Trzech, która miała przejąć uprawnienia prezydenta RP. Rozwiązała się dopiero po śmierci Zalewskiego uznając wyznaczonego przez niego następcę.

• Stanisław Ostrowski (prezydent RP od 9 kwietnia 1972 do 24 marca 1979 roku)

Współpracownik Rady Trzech, został zaprzysiężony na urząd prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej 9 kwietnia 1972 roku. W roku 1979 po upływie siedmioletniej kadencji przekazał swój urząd Edwardowi hr. Raczyńskiemu.

• Edward Bernard Raczyński (prezydent RP od 8 kwietnia 1979 roku do 8 kwietnia 1986 roku)

W marcu 1979 roku objął urząd prezydenta, zapowiadając, że ustąpi ze swego stanowiska w 1986 roku. 8 kwietnia 1986 roku, po złożeniu rezygnacji, został zaprzysiężony jego następca - Kazimierz Sabbat.

• Kazimierz Sabbat (prezydent RP od 8 kwietnia 1986 roku do 19 lipca 1989 roku)

W latach 1976-1986 był premierem rządu RP na uchodźstwie. 8 kwietnia 1986 roku objął urząd Prezydenta RP na uchodźstwie. Usiłował jednoczyć polityczne ośrodki na emigracji.

• Ryszard Kaczorowski (prezydent RP od 19 lipca 1989 roku do 22 grudnia 1990 roku)

19 lipca 1989 roku, po zaprzysiężeniu na urząd prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej powierzył pełnienie urzędu premiera rządu emigracyjnego Edwardowi Szczepanikowi, sprawującemu tę funkcję od 1986 roku. 22 grudnia 1990 roku, w dniu zaprzysiężenia Lecha Wałęsy na prezydenta III RP, przekazał mu insygnia władzy prezydenckiej.

Polska Ludowa (1944-1952)

• Bolesław Bierut (prezydent RP od 5 lutego 1947 roku do 20 listopada 1952 roku)

W czasie okupacji był funkcjonariuszem NKWD, później członkiem PZPR wykonującym polecenia Moskwy. Był zwolennikiem programu uzależnienia od ZSRR i sowietyzacji Polski, który zasłynął prześladowaniem polskich patriotów w okresie głębokiego stalinizmu. 5 lutego 1947 roku Sejm Ustawodawczy, wybrany na podstawie sfałszowanych przez komunistów wyborów, orzekł, że przy braku Senatu Zgromadzenie Narodowe nie może przeprowadzić wyborów prezydenta, jak wymaga tego art. 39 Konstytucji marcowej. W związku z tym Sejm przyjął ustawę konstytucyjną o wyborze prezydenta, w której zapisano, że prezydenta wybiera sam Sejm. Na tej podstawie Bolesław Bierut został wybrany prezydentem Polski. Urząd ten pełnił do 20 listopada 1952 roku, czyli do momentu wyboru przez Sejm Rady Państwa. W uchwalonej 22 lipca Konstytucji PRL nie było urzędu prezydenta Polski.

Polska Rzeczpospolita Ludowa

• Wojciech Jaruzelski (Prezydent PRL od 19 lipca 1989 roku do 30 grudnia 1989 roku)

W 1968 został ministrem obrony narodowej. Jest odpowiedzialny za udział LWP w inwazji na Czechosłowację w 1968roku oraz oskarżony o współudział w krwawym stłumieniu robotniczych wystąpień na Wybrzeżu w 1970 roku. Po objęciu funkcji I Sekretarza KC PZPR przez Edwarda Gierka został członkiem Biura Politycznego KC PZPR. 

W 1981 stanął na czele rządu. W tym roku został także I Sekretarzem KC PZPR. 13 grudnia 1981 r. wprowadził stan wojenny i stanął na czele Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego.
W 1985 ustąpił ze stanowiska premiera i objął funkcję przewodniczącego Rady Państwa. W 1989, w wyniku zmian zachodzących w ZSRR oraz obaw przed wybuchem niezadowolenia społecznego zdecydował się na rozmowy z opozycją przy Okrągłym Stole, w trakcie których uzgodniono m.in. przywrócenie urzędu prezydenta.

III Rzeczpospolita

• Wojciech Jaruzelski (prezydent RP od 31 grudnia 1989 roku do 22 grudnia 1990 roku)

W 1989 r. Wojciech Jaruzelski został wybrany (większością jednego głosu) przez Zgromadzenie Narodowe na prezydenta RP. Był jedynym zgłoszonym kandydatem. Urząd pełnił do grudnia 1990 r., do wyboru na stanowisko prezydenta RP Lecha Wałęsy.

• Lech Wałęsa (prezydent RP od 22 grudnia 1990 roku do 22 grudnia 1995 roku)

W 1980 roku był przywódcą strajku w Stoczni Gdańskiej. 31 sierpnia podpisał porozumienie MKS z Komisją Rządową. W latach 1980-1981 przez 16 miesięcy stał na czele Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność". Próbował podtrzymywać stałe rozmowy z rządem dla rozładowania narastającego społecznego napięcia. 13 grudnia 1981 roku po ogłoszeniu stanu wojennego, był izolowany w willach rządowych. 26 stycznia 1982 roku wręczono mu decyzję o internowaniu z datą 13 grudnia 1981 roku.

Przebywał w odosobnieniu w ośrodku rządowym w Arłamowie. 15 listopada wrócił do Gdańska, gdzie odwiedzają go przedstawiciele zachodnich państw. W 1983 roku otrzymał pokojową Nagrodę Nobla. Brał udział w obradach Okrągłego Stołu. 9 grudnia 1990 roku został wybrany w powszechnych wyborach prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej, 23 grudnia obejmuje najwyższy urząd w państwie. Po zakończeniu pięcioletniej kadencji przegrywa w drugich powszechnych wyborach prezydenckich z Aleksandrem Kwaśniewskim.

 

• Aleksander Kwaśniewski (prezydent RP od 23 grudnia 1995 roku do 23 grudnia 2005 roku)
  

W latach 1985-1987 był Ministrem ds. Młodzieży w rządzie Zbigniewa Messnera, następnie do czerwca 1990 roku przewodniczącym Komitetu Młodzieży i Kultury Fizycznej. Od października 1988 roku do września 1989 roku był członkiem Prezydium Rządu i przewodniczącym Komitetu Społeczno-Politycznego Rady Ministrów w rządzie Mieczysława F. Rakowskiego. Uczestniczył w obradach "Okrągłego Stołu", podczas których współprzewodniczył wraz z Tadeuszem Mazowieckim i Romualdem Sosnowskim Zespołowi ds. pluralizmu związkowego.
W latach 1977-1990 był członkiem PZPR, a następnie współtworzył Socjaldemokrację Rzeczypospolitej Polskiej, której został pierwszym przewodniczącym. W roku 1991 współtworzył Sojusz Lewicy Demokratycznej.
W wyborach w 1993 roku uzyskał mandat posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej z okręgu warszawskiego. Od 1991 do 1995 roku był przewodniczącym Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej.

W wyborach prezydenckich w 1995 roku zwyciężył w drugiej turze, w której spotkał się z ówczesnym prezydentem Lechem Wałęsą, uzyskując 51,7% głosów i 23 grudnia 1995 roku został zaprzysiężony na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Ponownie zwyciężył w wyborach prezydenckich w 2000 roku, uzyskując 53,9 % głosów w pierwszej turze i został zaprzysiężony przed Zgromadzeniem Narodowym na drugą kadencję 23 grudnia 2000 roku.

 Współtworzył, jako przewodniczący Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, projekt Konstytucji III Rzeczypospolitej Polskiej, uczestniczył w kampanii referendalnej na rzecz jej przyjęcia, i podpisał ją, jako Prezydent, 16 lipca 1997 roku.Brał aktywny udział w działaniach na rzecz członkostwa Polski w NATO. Zwolennik przystąpienia Polski do Unii Europejskiej; inicjator i aktywny uczestnik kampanii proeuropejskiej poprzedzającej ogólnokrajowe referendum, w którym 77 proc. głosujących Polaków opowiedziało się za przystąpieniem Polski do UE (czerwiec 2003). Rzecznik współpracy regionalnej Europy Środkowej i Wschodniej. Gospodarz spotkania prezydentów tego regionu w Łańcucie (1996), aktywny uczestnik takich spotkań w Portorożu(1997), Levoczy (1998), Lwowie (1999). W czasie obu kadencji prezydenckich patronował tworzeniu i umacnianiu instytucji demokratycznych oraz działał na rzecz budowy społeczeństwa obywatelskiego i pojednania narodowego wokół zadań przyszłości. Kampanie wyborcze w wyborach prezydenckich prowadził pod hasłami: „Wybierzmy przyszłość", "Wspólna Polska" i "Dom wszystkich - Polska" Program wyborczy zmierzający do jednoczenia społeczeństwa realizował poprzez inicjatywy legislacyjne, stałe kontakty i współpracę z przedstawicielami samorządów, organizacjami pozarządowymi, organizacjami polonijnymi, przedstawicielami kościołów i wyznań, mniejszościami narodowymi.

• Lech Kaczyński ( prezydent RP od 23 października 2005 do dziś)

W 2001 roku stanął na czele Komitetu Krajowego „Prawo i Sprawiedliwość”, nowej partii prawicowej, która współtworzył wraz z Jarosławem Kaczyńskim. Uzyskał mandat posła na Sejm IV kadencji z okręgu gdańskiego. Pełnił funkcję przewodniczącego sejmowej Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej.

18 listopada 2002 roku znaczną przewagą wygrał w bezpośrednich wyborach na Prezydenta m.st. Warszawy. Rządy w stolicy rozpoczął pod hasłami zlikwidowania układów korupcyjnych oraz przywrócenia ładu i porządku. Podjął skuteczne działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa w mieście.

23 października 2005 roku, po otrzymaniu 54,04% głosów wygrał wybory prezydenckie, pokonując swojego kontrkandydata Donalda Tuska w drugiej turze.
Urząd objął 23 grudnia 2005 roku, składając przysięgę przed Zgromadzeniem Narodowym.

2) Pozycja ustrojowa

Prezydent RP jest głową państwa, najwyższym jego przedstawicielem- organem posiadającym szczególne zadania ustrojowe. Zalicza się do nich wg konstytucji: gwarantowanie ciągłości władzy państwowej, czuwanie nad przestrzeganiem konstytucji, stanie na straży suwerenności i bezpieczeństwa Rzeczypospolitej oraz nienaruszalności i niepodzielności jej terytorium. Prezydent jest również drugim- obok Rady Ministrów- elementem egzekutywy. Jednak większość kompetencji związanych z prowadzeniem polityki państwa należy do rządu- jest to zgodne z zasadami gabinetowo- parlamentarnego systemu rządów. Model ustrojowy polskiej prezydentury można określić mianem prezydentury arbitrażowej. Zadaniem Prezydenta nie jest rządzenie państwem na co dzień, lecz uaktywnienie się w sytuacjach kryzysowych np. w przypadku wystąpienia konfliktu między rządem a parlamentem ( arbitraż ustrojowy) lub w przypadku niepokojów społecznych czy konfliktów w łonie klasy politycznej zagrażających stabilności państwa ( arbitraż polityczny). Do najważniejszych kompetencji Prezydenta w ramach arbitrażu ustrojowego zaliczyć należy: skracanie kadencji Sejmu, zwoływanie posiedzeń Rady Gabinetowej, udział w procesie tworzenia rządu. Można stwierdzić, że Prezydent RP czuwa nad sprawnym funkcjonowaniem pozostałych władz w państwie, realizacja jego kompetencji ma służyć rozwiązywaniu konfliktów, jakie pojawiają się w procesie współdziałania poszczególnych organów państwowych, pełni więc funkcje władzy neutralnej lub regulującej, czuwającej nad harmonijnym działaniem pozostałych władz. Organem pomocniczym głowy państwa jest Kancelaria prezydenta RP. Kieruje nią szef kancelarii, powoływany i odwoływany przez Prezydenta.

3) Sposób kreowania

Od 1990 r. wybory Prezydenta RP są powszechne i bezpośrednie. Taki sposób wyboru głowy państwa istotnie wzmacnia jego funkcję arbitra i pozycję najwyższego reprezentanta RP.

Od kandydata na stanowisko prezydenta wymaga się posiadania obywatelstwa polskiego, wieku wynoszącego co najmniej 35 lat i posiadania pełni praw wyborczych do Sejmu. Wybory zarządza Marszałek Sejmu. Prawo zgłaszania kandydatów przysługuje wyborcom. Każda kandydatura powinna być poparta podpisami co najmniej 100 tys. wyborców. Do uzyskania mandatu prezydenta wymagana jest bezwzględna większość głosów ważnie oddanych, w sytuacji jej braku występuje konieczność przeprowadzenia II tury głosowania po 14 dniach. Uczestniczy w niej dwóch kandydatów, którzy w I turze uzyskali kolejno największą liczbę głosów. Wygrywa ten, który otrzyma większą liczbę głosów. Konstytucja przewiduje rozwiązanie prawne na wypadek, gdyby przed II turą głosowania jeden z kandydatów zmarł, wycofał się lub utracił prawo wyborcze, a mianowicie w takiej sytuacji na miejsce zwolnione wchodzi kandydat, który otrzymał kolejno największą liczbę głosów w I głosowaniu. Wówczas odracza się głosowanie o ponowne 14 dni. Ważność wyboru prezydenta stwierdza Sąd Najwyższy. W przypadku stwierdzenia nieważności wyboru przeprowadza się nowe wybory. Kadencja Prezydenta trwa 5 lat i rozpoczyna się w dniu złożenia przed Zgromadzeniem Narodowym przysięgi prezydenckiej. Ta sama osoba nie może sprawować urzędu prezydenta więcej niż dwie kadencje. Kadencja może ulec skróceniu w sytuacjach o których mówi konstytucja: w razie śmierci prezydenta, zrzeczenia się urzędu, odwołania prezydenta z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu, uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia. W razie skrócenia kadencji jego obowiązki przejmuje Marszałek Sejmu ( gdy ten nie może- Marszałek Senatu). Marszałek Sejmu niezwłocznie- nie później niż w 14 dniu po opróżnieniu urzędu wyznacza datę wyborów na dzień wolny od pracy przypadający w ciągu 60 dni od dnia zarządzenia wyborów.

4) Kompetencje

W polskich warunkach ustrojowych Prezydent RP może wykonywać przysługujące mu kompetencje samodzielnie, czyli bez udziału innych organów państwowych, korzystając ze swych osobistych uprawnień- prerogatyw, lub przy współudziale Prezesa Rady Ministrów. Akty urzędowe Prezydenta RP, poza prerogatywami wymagają bowiem dla swej ważności podpisu premiera, który przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Sejmem. Nazywamy to kontrasygnatą aktów urzędowych prezydenta.

Innym kryterium podziału kompetencji może być podział na uprawnienia wobec parlamentu, rządu, władzy sądowniczej, w zakresie bezpieczeństwa państwa, polityki zagranicznej i tradycyjne.

-kompetencje wobec parlamentu

Do głównych uprawnień głowy państwa wobec parlamentu zalicza się udział w toku legislacyjnym: inicjatywę ustawodawczą, weto ustawodawcze, kierowanie ustaw do Trybunału Konstytucyjnego. Do innych kompetencji w zakresie kontaktów z parlamentem zaliczamy: zarządzanie wyborów do Sejmu i Senatu, zwoływanie pierwszych posiedzeń izb i wyznaczanie i wyznaczanie Marszałków-seniorów, zarządzanie referendum ogólnokrajowego ( za zgodą Senatu), skracanie kadencji Sejmu, występowanie z orędziem do Sejmu, Senatu i Zgromadzenia Narodowego.

- kompetencje wobec rządu

Prezydentowi przysługują bardzo poważne kompetencje wobec rządu. Do jego kompetencji należy desygnowanie premiera, a na jego wniosek- powoływanie ministrów, zwoływanie Rady Gabinetowej, dokonywanie zmian w składzie urzędującej Rady Ministrów( na wniosek premiera), kierowanie Sejmu wniosków o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej Prezesa Rady Ministrów lub danego ministra.

- kompetencje wobec władzy sądowniczej

Ustawa zasadnicza z 1997 roku rozszerzyła uprawnienia Prezydenta o powoływanie Prezesa Trybunału Konstytucyjnego i Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego ( do 1997 r. pozostawało to w kompetencji Sejmu). Głowa państwa powołuje również Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego. Prezesa TK, Pierwszego Prezesa SN i Prezesa NSA prezydent powołuje spośród kandydatów przedstawionych mu przez zgromadzenia ogólne sędziów TK, SN i NSA.

Prezydent- na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa powołuje sędziów. Prezydentowi przysługuje również prawo do powołania jednego członka KRS.

- kompetencje w zakresie polityki zagranicznej

Prezydent ma prawo ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych ( o czym musi powiadomić obie izby parlamentu). Na ratyfikację niektórych szczególnie ważnych dla państwa umów międzynarodowych np. dotyczących granic państwa musi być wyrażona zgoda parlamentu w postaci ustawy. Jako najwyższy reprezentant państwa w stosunkach międzynarodowych prezydent składa wizyty zagraniczne i przyjmuje w kraju gości zagranicznych.

- kompetencje w zakresie bezpieczeństwa państwa

Prezydent RP jest zwierzchnikiem Sił Zbrojnych. Prezydent mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów sił zbrojnych. Na czas wojny głowa państwa mianuje i odwołuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych ( na wniosek premiera) . W razie zewnętrznego zagrożenia państwa na wniosek premiera zarządza powszechną lub częściową mobilizację. Prezydent ma prawo na wniosek szefa rządu w sytuacji kiedy zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczalne wprowadzić stan nadzwyczajny. Prezydent postanawia również o stanie wojny w sytuacji gdy nie może uczynić tego Sejm.

- kompetencje tradycyjne

Do tradycyjnych uprawnień prezydenta zaliczamy: nadawanie obywatelstwa polskiego i wyrażanie zgody na jego zrzeczenie się, nadawanie orderów i odznaczeń, nadawanie tytułów naukowych profesora zwyczajnego, stosowanie prawa łaski.

---