Technikum i Liceum WOS

Klasa I Lekcja 36 Dział: Władza wykonawcza

Temat: Władza wykonawcza w Polsce - Prezydent RP

1. Rola prezydenta w państwie - (Pałac namiestnikowski) - głowa państwa

• Prezydent jest jednoosobowym organem wykonawczym państwa

• Najwyższy przedstawiciel RP, gwarantujący ciągłość, władzy państwowej, stoi na straży suwerenności, bezpieczeństwa oraz nienaruszalności i niepodzielności terytorium (Art. 126)

2. Wybór i odwołanie prezydenta

a. 5 letnia kadencja -wybory powszechne, tajne, równe, bezpośrednie, większościowe

• Ta sama osoba może pełnić tę funkcję tylko 2 razy

• Czynne prawo wyborcze 18 lat bierne 35

• Kandydata na prezydenta zgłasza, co najmniej 100 tys. obywateli

• 1 tura głosowania, - jeżeli dostanie tu jeden z kandydatów więcej niż 50%

• 2 tura pod 14 dniach- 2 kandydatów - prezydentem zostaje zwycięzca

• Decyzje o ważności wyborów -Sąd Najwyższy (każdy ma prawo wnieść protest)

• Początek kadencji - złożenie przysięgi przed Zgromadzeniem Narodowym

b. Skrócenie kadencji -wakat (nieobsadzone stanowisko):

• Śmierć

• Zrzeczenie się urzędu

• Stwierdzenie nieważności wyborów (SN)

• Zgromadzenie Narodowe -uznaje trwałą niezdolność do sprawowania funkcji

• Orzeczenie Trybunału Stanu -prezydent złamał konstytucję lub ustawę (w stan oskarżenia stawia Zgromadzenie Narodowe 2/3 głosów)- Prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej (parlament), ale konstytucyjną (TS)

3. Uprawnienia prezydenta:

• Uprawnienia zwykłe -wymagają kontrasygnaty (podpis premiera i jego odpowiedzialność polityczna)

• Prerogatywy (30) - bez zgody premiera (art. 144 ) m.in. uprawnienia wobec parlamentu, powoływanie najwyższych urzędników, tradycyjne uprawnienia

a. Względem parlamentu

• Zarządzanie wyborów, i zwoływanie pierwszego posiedzenia obu izb,

• Inicjatywa ustawodawcza,

• Prawo weta ustawy (odrzucenie 2/3 głosów),

• Podpisywanie ustaw i ich ogłaszanie w dzienniku ustawy RP

• Skracanie kadencji sejmu,(gdy nie da się wyłonić rządu lub budżet nieuchwalony w terminie)

• Występowanie z wnioskiem do sejmu o powołanie prezesa NBP

• Zwracanie się do TK o zbadanie zgodności ustawy z konstytucją

b. Względem Rady Ministrów

• Powoływanie rządu

• Dokonywanie zmian w rządzie na wniosek premiera

• Zwoływanie Rady Gabinetowej (rząd pod przewodnictwem prezydenta)

• Wniosek do sejmu o pociągniecie członka rządu do odpowiedzialności prze TS

c. Względem władzy sądowniczej

• Powoływanie sędziów na wniosek Krajowej rady Sądowniczej

• Powoływanie prezesów NSA, SN, TK oraz jednego członka KRS

d. W zakresie spraw zagranicznych

• Reprezentowanie państwa w strunkach międzynarodowych

• Zatwierdzanie i wypowiadanie umów międzynarodowych

• Mianowanie i odwoływanie polskich ambasadorów

• Przyjmowanie listów uwierzytelniających oraz odwołujących przedstawicieli dyplomatycznych innych państw w Polsce

e. Najwyższe Zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi i obronnością

• W czasie pokoju sprawuje władzę za pośrednictwem ministra obrony

• W sytuacji zagrożenia zarządza powszechną lub częściową mobilizację

• Wydaje decyzje o użyciu sił zbrojnych dla obrony kraju

• Zarządza wprowadzenie stanu wyjątkowego (gdy nie może się zebrać sejm)

f. Tradycyjne uprawnienia

• Nadawanie obywatelstwa polskiego

• Nadawanie orderów

• Prawo łaski

• Nadawanie tytułów profesorskich

4. Prezydenci III Rzeczypospolitej

• Wojciech Jaruzelski - 1989-1990 (wybrany przez Zgromadzenie Narodowe)

• Lech Wałęsa - 1990 -1995 (wybory powszechne)

• Aleksander Kwaśniewski - 1995 - 2005

• Lech Kaczyński - 2005

• Bronisław Komorowski - 2010

Zadanie domowe

1. Na podstawie Art. 229 i 230 oraz 231 opisz dwie różne sytuacje, w której prezydent a możliwość wprowadzanie dwóch określonych artykułach konstytucji stanów nadzwyczajnych w Polsce

• Stan wojenny (Art. 229) - w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium RP, lub wtedy, gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrotny przeciw agresji

• Stan wyjątkowy (Art. 230 i 231) - w razie zagrożenia dla konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego

Pytania sprawdzające:

1. Wymień sześć kategorii uprawnień prezydenta

36