Technikum i Liceum WOS
Klasa I Lekcja 34 Dział: Władza ustawodawcza
Temat: Władza ustawodawcza w Polsce - sejm i senat.
1. Rola sejmu i senatu (sejm VI kadencja a senat VII)
Sejm i senat - organy władzy ustawodawczej (legislatywa)
Sejm (izba pierwsza -niższa)
Senat (izba druga - wyższa) razem tworzą:
Parlament - najwyższy organ przedstawicielski, który bezpośrednio reprezentuje naród i jego imieniu podejmuje decyzje
2. Wybory do sejmu i senatu
Wybory zarządza - prezydent najpóźniej na 90 dni przed upływem obecnego parlamentu
Kadencja trwa 4 lata - początek pierwsze posiedzenie jej skrócenie:
Uchwała sejmu większością kwalifikowaną 2/3 głosów
Sejm 3 raz nie udzielił stworzonemu rządowi wotum zaufania prez.
Gdy w ciągu 4 miesięcy od złożenia w sejmie budżetu nie zostanie uchwalony skraca
a. Sejm - wybory 460 posłów - pięcioprzymiotnikowe - (ordynacja proporcjonalna)
Powszechne - nie ma cenzusu - każdy ma prawo głosować- czynne prawo 18, bierne 21
Równe - każdy wyborca ma jeden głos i każdy jest jednakowo ważny
Bezpośrednie - posła wybiera wyborca
Proporcjonalne - partia otrzymuje mandaty proporcjonalnie do liczby uzyskanych głosów
Tajne - karty wypełniamy za zasłonami i niepodpisane wrzucamy do urny
b. senat - wybór 100 senatorów (ordynacja większościowa)
Powszechne- niema cenzusu - każdy ma prawo głosować - czynne prawo 18, bierne 30
Bezpośrednie - posła wybieram wyborca
Większościowe - mandaty dla tych, którzy w danym okręgu uzyskali najwięcej głosów
Tajne - karty wypełniamy za zasłonami i niepodpisane wrzucamy do urny
Podział mandatów poselskich -tylko partie, które zdobyły, co najmniej 5% a koalicja 8% - tzw. progi wyborcze (nie dotyczą komitetów mniejszości narodowych)
Kandydatów mogą zgłaszać partie polityczne i obywatele
Wybory przeprowadza - PKW, Okręgowe KW, Obwodowe KW
SN -przyjmuje protesty i podejmuje decyzje o ważności/nieważności wyborów
Cisza wyborcza na 24 h przed dniem wyborów -trwa do zakończenia głosowania
Finansowanie kampanii wyborczej jest jawne
3. Posłowie i senatorowie
a. Mandat parlamentarny ma charakter:
Przedstawicielski - pełnomocnictwo do sprawowania urzędu od wyborców
Generalny -wyraża wole narodu i ma kierować się interesami ogółu obywateli
Niezależny (wolny) - posła nie obowiązują instrukcje wyborcze
Nieodwołalny - nie można parlamentarzystów odwołać
b. immunitet parlamentarny- nietykalność osobista członków parlamentu
Nie można parlamentarzystów pociągnąć do odpowiedzialności karnej lub aresztować (nietykalność) bez zgody sejmu (Art. 105) (zrzeczenie się immunitetu, odebranie immunitetu).
c. Zasada rozdzielności mandatu i innych funkcji publicznych (nie można łączyć funkcji parlamentarnych np. z prezes NIK, prezesa NBP)
d. posłowie i senatorzy tworzą kluby parlamentarne ( min.15 posłów lub 7 senatorów) lub koła poselskie (min.3 osoby) -zrzeszają one przedstawicieli poszczególnych partii
Kluby mają własne władze i regulaminy - często stosują dyscyplinę klubową -zobowiązanie do głosowania w określony osób.
Kluby można podzielić na:
Koalicyjne - popierające rząd - (PO -209-T. Tomczykiewicz i PSL-31- S. Żelichowski
Opozycyjne (PiS -159 -M. Błaszczak, Lewica -53-G. Napieralski) (stan I. 2011r.)
Zadanie domowe
1. Czy powinien istnieć immunitet parlamentarny? Przytaczając argumenty za i przeciw, zastanów się nad granicami możliwości wykorzystania immunitetu parlamentarnego
Za - chroni posłów opozycji, sprzeciw jest nadużywany -wykroczenia drogowe
Pytania sprawdzające:
1. Wymień i scharakteryzuj zasady prawa wyborczego do sejmu RP
Zasada powszechności - każdy ma prawo głosować równości - każdy jest jednakowo ważny, bezpośredniości - posła wybieram wyborca, proporcjonalności - partia otrzymuje mandaty proporcjonalnie do liczby uzyskanych głosów, tajności- karty wypełniamy za zasłonami
2. Wyjaśni, jakie charakter posiada mandat parlamentarzysty:
Przedstawicielski - uprawnienie do sprawowania władzy pochodzi od wyborców, Generalny -wyraża wole całego narodu, Niezależny (wolny) - posła nie obowiązują instrukcje wyborcze, Nieodwołalny - nie można parlamentarzystów odwołać
3. Wyjaśni, co to jest immunitet parlamentarny
Immunitet parlamentarny - przywilej, który nie pozwala na aresztowanie lub zatrzymanie posła/senatora bez zgody sejmu albo senatu
34