Wynagrodzenie brutto a wynagrodzenie netto

Wynagrodzenie brutto pracownika jest sumą wynagrodzenia zasadniczego i wszystkich przysługujących mu premii, prowizji, nagród i dodatków. W prze­pisach podatkowych jest ono określane jako przychód. Kwota, jaką pracownik otrzymuje w gotówce lub w formie przelewu na rachunek bankowy, jest to jego wynagrodzenie netto. Wynagrodzenie netto jest mniejsze od wynagro­dzenia brutto, ponieważ pracodawca potrąca z wynagrodzenia brutto:

• zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, którą wpłaca na ra­chunek bankowy urzędu skarbowego;

• składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne, które są wpłacane na odpowiednie rachunki bankowe Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne

Wszystkie osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę podlegają obo­wiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Ubezpieczenia społeczne obejmują:

• ubezpieczenie emerytalne - z tego tytułu osoby uprawnione otrzymują emerytury; połowa składki na ubezpieczenie emerytalne zmniejsza wy­nagrodzenie brutto pracownika, a połowa zwiększa koszty pracodawcy;

• ubezpieczenie rentowe - z tego tytułu wypłacane są m.in. renty z powo­du niezdolności do pracy, renty rodzinne oraz dodatki do rent rodzinnych; część składki na ubezpieczenie rentowe zmniejsza wynagrodzenie brutto pracownika, a część zwiększa koszty pracodawcy;

• ubezpieczenie chorobowe - z tego tytułu uprawnionym przysługuje m.in. zasiłek chorobowy oraz zasiłek macierzyński; składka na ubezpie­czenie chorobowe zmniejsza wynagrodzenie brutto pracownika;

• ubezpieczenie wypadkowe - z tego tytułu są wypłacane świadczenia za wypadki przy pracy oraz choroby zawodowe; składka na ubezpieczenie wypadkowe zwiększa koszty pracodawcy.

Kwota składek na ubezpieczenia społeczne jest obliczana jako określony procent podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, która jest równa wynagrodzeniu brutto pracownika.

Ubezpieczenie zdrowotne

Osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę podlegają powszech­nemu obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, z którego finanso­wane są świadczenie opieki zdrowotnej (np. leczenie przez lekarzy pierw­szego kontaktu i lekarzy specjalistów, leczenie w szpitalu, leki refundowane). Składka na ubezpieczenie zdrowotne częściowo pomniejsza zaliczkę na po­datek dochodowy od osób fizycznych, a częściowo wpływa na zmniejszenie wynagrodzenia netto pracownika. Składka na ubezpieczenie zdrowotne ob­liczana jest jako określony procent podstawy wymiaru składki, którą stanowi wynagrodzenie brutto pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika.

Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

Całkowity koszt, jaki ponosi pracodawca w związku z zatrudnieniem pra­cownika, jest sumą wynagrodzenia brutto, składek na ubezpieczenia społeczne oraz składek na Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Gwarantowanych Świad­czeń Pracowniczych (FGŚP). Podstawą wymiaru składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych jest wynagrodzenie brutto pracownika.

Fundusz Pracy jest tworzony przede wszystkim ze składek opłacanych przez pracodaw­ców. Jego głównym zadaniem jest promocja zatrudnienia, aktywizacja zawodowa oraz ła­godzenie skutków bezrobocia. Ze środków Funduszu Pracy finansowane są m.in. zasiłki dla bezrobotnych i pożyczki dla bezrobotnych udzielane na tworzenie nowych miejsc pracy.

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych powstaje ze składek wpłaca­nych przez pracodawców, a przeznaczony jest na pokrycie roszczeń pracowników w przy­padku niewypłacalności pracodawcy.

Tabela 1. Wysokość składek opłacanych przez pracownika i pracodawcę

Rodzaj składki:	Finansowana przez pracownika	Finansowana przez pracodawcę
Emerytalna	9,76%	9,76%
Rentowa	1,50%	6,50%
Zdrowotna	9% (odliczeniu od podatku podlega jedynie 7,75%)	-
Chorobowa	2,45%	-
Wypadkowa	-	0,67% - 3,86%*
Fundusz Pracy	-	2,45%
FGŚP	-	0,10%

* - stawka jest uzależniona od rodzaju prowadzonej działalności zgodnie z
rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej

W przypadku pracodawców zatrudniających do 9 pracowników wymiar składki na ubezpieczenie wypadkowe wynosi 1,93% (50% z górnej granicy stopy procentowej ustalonej przez MPiPS)

PRZYKŁAD

Wynagrodzenie zasadnicze pracownika wynosi 1800 zł (brutto). Otrzymał on również w tym miesiącu premię w kwocie 200 zł (brutto). Pracodawca zatrudnia 8 pracowników. Ustal wysokość poszczególnych składek (po stronie pracownika i pracodawcy)

1. Ustalamy podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne:

Podstawą wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne pracownika jest jego wynagrodzenie brutto: wynagrodzenie zasadnicze 1800 zł + premia 200 zł = 2000 zł.

2. Obliczamy składki na ubezpieczenia społeczne płacone przez pracownika:

2000 zł x 13,71% (9,76% składka na ubezpieczenie emerytalne + 1,5% składka na ubezpieczenie rentowe + 2,45% składka na ubezpieczenie chorobowe) = 274,20 zł.

Kwota składek na ubezpieczenia społeczne, która pomniejszy wysokość wynagrodzenia brutto pra­cownika wynosi 274,20 zł.

3. Ustalamy podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia zdrowotne:

Podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jest wynagrodzenie brutto pomniejszone o zapłacone przez pracownika składki na ubezpieczenia społeczne.

2000 zł - 274,20 zł = 1725,80 zł

4. Obliczamy płaconą przez pracownika składkę na ubezpieczenie zdrowotne:

1725,80x9% =155,32 zł

Kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, która pomniejszy wysokość wynagrodzenia brutto pra­cownika wynosi 155,32 zł.

5. Obliczamy składki na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świad­czeń Pracowniczych płacone przez pracodawcę:

2000 zł x 20,74% (9,76% składka na ubezpieczenie emerytalne + 6,5% składka na ubezpieczenie rentowe + 1,93% składka na ubezpieczenie wypadkowe + 2,45% składka na FP + 0,10% składka na FGŚP) = 414,80zł

Kwota składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, która zwiększy koszty pracodawcy, wynosi 414,80 zł.

6. Obliczamy całkowite koszty, jakie poniósł pracodawca w związku z zatrudnieniem pracownika:

2000 zł (wynagrodzenie brutto) + 414,80 zł (składki na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych) - 2414,80 zł

Całkowite koszty, jakie poniósł pracodawca w związku z zatrudnieniem pracownika wynoszą 2414,80 zł.

Opodatkowanie wynagrodzeń

Wynagrodzenia otrzymywane przez pracowników są opodatkowane podat­kiem dochodowym od osób fizycznych. W celu obliczenia podatku wyko­rzystuje się skalę podatku dochodowego od osób fizycznych na dany rok ka­lendarzowy.

Podatek dochodowy od osób fizycznych pobierany jest w dwóch fazach:

• w czasie roku pobierane są zaliczki na podatek;

• po zakończeniu roku kalendarzowego następuje roczne rozliczenie podatku.

Pracodawca w każdym miesiącu ma obowiązek obliczenia i odprowadzenia na rachunek bankowy urzędu skarbowego zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od wynagrodzeń wypłacanych pracownikom (algorytm wyliczenia zaliczki przedstawiony został poniżej). Zaliczka ta pomniejsza wynagrodzenie brutto pracownika.

Algorytm ustalania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych:

Przychód pracownika (wynagrodzenie brutto) |

− Składki na ubezpieczenia społeczne obciążając pracownika

= Przychód do opodatkowania

− Koszty uzyskania przychodów

= Podstawa opodatkowania (dochód pracownika)

x Stawka procentowa podatku

= Kwota podatku bez kwoty pomniejszającej podatek

− Kwota pomniejszająca podatek

= Kwota podatku przed odliczeniami

− Część składki na ubezpieczenie zdrowotne podlegająca odliczeniu od podatku
= Zaliczka na podatek

PRZYKŁAD

Wynagrodzenie brutto pracownika wyniosło 1800 zł. Pracownik pracuje w tej samej miejscowości, w której znajduje się siedziba pracodawcy. Pracodawca zatrudnia 7 pracowników. Oblicz:

• comiesięczną kwotę zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych;

• kwotę wynagrodzenia netto, jaką otrzyma pracownik;

• łączne koszty poniesione przez pracodawcę w związku z zatrudnieniem pracownika.

1. Ustalamy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika:

Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest wynagrodzenie brutto pracownika -wynosi ono 1800 zł.

2. Obliczamy składki na ubezpieczenia społeczne płacone przez pracownika:
   1800 zł x 13,71% = 246,78 zł

3. Obliczamy przychód do opodatkowania. Ta sama kwota stanowi również podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne:

1800 zł - 246,78 zł = 1553,22 zł

4. Ustalamy koszty uzyskania przychodu:

Wielkość kosztów uzyskania przychodu jest określona w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Koszty uzyskania przychodu w przypadku pracowników, którzy mieszkają w tej samej miejscowości co siedziba pracodawcy wynoszą 111,25 zł miesięcznie.

5. Ustalamy podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym, czyli dochód pracownika:

1553,22 zł -111,25 zł = 1441,97 zł

Podstawa opodatkowania po zaokrągleniu do pełnego złotego wynosi 1442 zł.

6. Obliczamy 18% od podstawy opodatkowania:

1442 zł x 18% = 259,56 zł

7. Obliczamy kwotę podatku przed odliczeniami:

Pomniejszamy kwotę obliczoną w punkcie 6 o 46,33 zł, czyli o przypadającą na jeden miesiąc część kwoty 556,02 zł

Zaliczka na podatek dochodowy przed odliczeniami wynosi 213,23 zł.

259,56 zł - 46,33 zł = 213,23 zł

8. Ustalamy podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne:

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jest to wynagrodzenie brutto pomniejszo­ne o składki na ubezpieczenia społeczne płacone przez pracownika (pkt 3)

1800 zł - 246,78 zł = 1553,22 zł

9. Ustalamy wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne, która będzie odprowadzona przez pra­codawcę do ZUS:

1553,22zł x 9% = 139,79zł

10. Obliczamy kwotowo tę część składki na ubezpieczenie zdrowotne, która jest odliczana od zaliczki na podatek (odliczeniu od podatku podlega tylko część składki obliczona jako 7,75% podstawy wymiaru składki):

1553,22 zł x 7,75% = 120,37 zł

11. Obliczamy kwotę zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, jaką pracodawca prze­każe do urzędu skarbowego (zaliczka na podatek dochodowy przed odliczeniami została obli­czona w punkcie 7):

213,23 zł-120,37 zł = 92,86 zł

Po zaokrągleniu kwota ta wynosi 93 zł.

12. Obliczamy kwotę wynagrodzenia netto pracownika:

Kwota wynagrodzenia netto, jaką otrzyma pracownik, wyniesie 1320,43 zł.

1800 zł - 246,78 zł (składki na ubezpieczenia społeczne) - 139,79 zł (składka na ubezpieczenie zdro­wotne) - 93 zł (zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych) = 1320,43 zł.

13. Obliczamy całkowite koszty, jakie poniósł pracodawca w związku z zatrudnie­niem pracownika:

1800 zł (wynagrodzenie brutto) + 20,74% x 1800 zł (finansowane przez pracodawcę składki na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych) = 1800,00 zł + 373,32 zł = 2173,32 zł.

Pracodawca, który wypłaca pracownikowi wynagrodzenie brutto w wysokości 1800 zł, ponosi łącz­ne koszty w wysokości 2173,32 zł.

---