52. Nieprawidłowości we wzorcach postawy i ruchu w pozycji supinacyjnej w pierwszym półroczu.
Pierwszy miesiąc
Silny wyprost w obrębie głowy wyrażony pchaniem w podłoże.
Głowa zrotowana wyłącznie w jedną stronę.
Wzmożone napięcie zgięciowe w obrębie kończyn górnych - kciuk stale schowany w dłoni z powodu zbyt silnego odruchu chwytnego.
Obniżone napięcie w obrębie kończyn górnych z wyprostem w stawach łokciowych.
Odgięciowe ułożenie tułowia
Mało aktywne kończyny dolne w ułożeniu zgięciowym z tendencją do kopania w synergii wyprostnej
Ułożenie kończyn dolnych w znacznym odwiedzeniu i rotacji zewnętrznej w stawach biodrowych.
Słaba aktywność antygrawitacyjna wszystkich części ciała.
Drugi miesiąc
Stereotypowe, odgięciowe ustawienie głowy i tułowia podczas aktywności ATOS
Jednostronny ATOS
Ustawienie stopy po Strobie twarzowej ATOS w zgięciu podeszwowym
Trzeci miesiąc
Trudności kontroli głowy i wzroku w linii środkowej ciała
Unoszenie i wkładanie do ust tylko jednej - zawsze tej samej - kończyny górnej, podczas, gdy druga stabilizuje postawę
Kończyny górne ułożone wzdłuż tułowia, często odwiedzone w stawach barkowych - stabilizują postawę ciała
Kopanie poprzez przesuwanie krawędzi zewnętrznych stóp po podłożu
Czwarty miesiąc
Sięganie do kolan bez kontroli wzroku i spoglądanie w tył
Sięganie do kolan tylko jedna kończyną górną, zazwyczaj zawsze tą samą
Piąty miesiąc
Zabawa kończynami górnymi bez kontroli wzroku
Sięganie i zabawa tylko jedną kończyna górną
Sięganie tylko do jednej kończyny dolnej, zawsze tej samej
Kopanie tylko jedna kończyną dolną
Prostowanie kolana tylko z jednoczesnym wyprostem w stawie biodrowym
Zabawa stopami bez kontroli wzroku
Stopy nieaktywne, przodostopie odwiedzone dotyka podłoża krawędzią zewnętrzną
Splatanie stóp powiązane z rotacją zewnętrzną, będące przejawem dodatkowej stabilizacji ciała u dzieci z relatywnie niskim napięciem posturalnym
Szósty miesiąc życia
Prymitywny chwyt z rotacją wewnętrzną - kciuki skierowane w dół
Przetaczanie tylko przez jedną stronę
Przetaczanie z użyciem retrakcji barku i synergii zgięciowe w obrębie kończyny górnej
Przetaczanie przy użyciu wyprostu głowy i tułowia
Przetaczanie bez unoszenia głowy nad podłoże, czyli bez reakcji nastawczych głowy
Unoszenie tylko jednej kończyny dolnej
Wyłącznie asymetryczne unoszenie kończyn dolnych
Wkładanie do ust palucha tylko jednej kończyny dolnej
53. Nieprawidłowości we wzorcach postawy i ruchu w pozycji pronacyjnej w pierwszym półroczu.
Pierwszy miesiąc
Brak prób obracania głowy z jednej strony na drugą zwłaszcza w typie ateoidalnym lub atetotycznym
Nadmiar wyprostu podczas obracania głowy
Mała ilość ruchów lub bezruch
Brak kopania naprzemiennego
Ustawienie kończyn dolnych w silnym zgięciu i odwiedzeniu, kolana znajdują się w okolicy klatki piersiowej we wzorcu „żaby”
Bezruch kończyn dolnych
Ruchy szybkie i chaotyczne
Płacz i niechęć do przebywania na brzuchu
Drugi miesiąc
Wzmożone napięcie w kończynach górnych podczas prób unoszenia głowy, polegające na pozostawianiu ich pod klatka piersiową w przywiedzeniu i rotacji wew.
Wzmożone napięcie w kończynach górnych z towarzyszącym uniesieniem ich nad podłoże podczas próby uniesienia głowy
Gwałtowny wyprost grzbiety podczas unoszenia głowy, czemu towarzyszy rozciągnięcie mięśni brzucha i uniesienie zgiętych i odwiedzionych kończyn górnych i dolnych nad podłoże.
Trzeci miesiąc
Unoszenie głowy powiązane ze zgięciowym ustawieniem barków, wzrost napięcia i rotacji wewnętrznej w obrębie kończyn górnych, które są przywiedzione i zgięte, co uniemożliwia wysuwanie ich spod klatki piersiowej, podpór na przedramionach
Unoszenie głowy powiązane z wyprostnym ustawieniem barków, kończyny górne ustawione nad podłożem w odwiedzeniu i zgięciu, co uniemożliwia podpór na przedramionach
Zbyt wysokie ustawienie łopatek
Asymetria ułożenia barków - jeden znajduje się wyżej, a drugi niżej
Nadmiernie nasilony odruch chwytny rąk
Obciążenie kłębów kciuka podczas podporu na kończynach górnych
Czwarty miesiąc
Łokcie za linią barków - brak ich wysuwania w przód i doskonalenia „mostu”
Rotacja wewnętrzna w stawach barkowych i zgięcie z probacją w stawach łokciowych
Rotacja wewnętrzna w stawach barkowych i wyprost w stawach łokciowych z probacja przedramienia
Wysokie ustawienie miednicy z jej tyło- lub przodopochyleniem, jako przejaw dominacji zginaczy lub prostowników posturalnych
Piąty miesiąc
Unoszenie głowy bez współpracy kończyn górnych, które ustawione są:
- w zgięciu, przywiedzeniu i rotacji wewnętrznej pod klatką piersiową
- wzdłuż tułowia w wyproście i rotacji wew.
Wyprost stawów łokciowych wyłącznie z rotacją wewnętrzną ramienia
Stała probacja przedramion
Zaciśnięte palce rąk ze zgięciem dłoniowym w nadgarstku
Stopy ułożone poza linia bioder ze względu na nadmierne odwiedzenie kończyn dolnych
Stopy w ustawieniu koślawym
Szósty miesiąc
Asymetria w obrębie obręczy barkowej
Retrakcja barku po stronie potylicznej przy asymetrycznym ustawieniu głowy
Sięganie do zabawek zawsze tylko jedną kończyna górną
Zgięcie w obrębie stawów biodrowych - brak przylegania miednicy do podłoża
Słaba aktywność stóp i palców stóp
Pełzanie asymetryczne z wydłużaniem tylko jednej strony
Wykonywanie amfibii tylko z wykorzystaniem jednej strony
54. i 55. Nieprawidłowości we wzorcach postawy i ruchu w pozycji supinacyjnej i pronacyjnej w drugim półroczu.
Siódmy miesiąc
Podpór na wyprostowanych i zrotowanych do wew. kończynach górnych z przeprostem w stawach łokciowych
Wykonywanie „pivotów” tylko w jedna stronę
Pełzanie z wydłużaniem tylko jednej strony bez możliwości przenoszenia ciężaru na druga stronę
Brak przylegania dołu pachowego do podłoża w amfibii - świadczy to o nieprawidłowym rozkładzie napięcia w rejonie obręczy barkowej
Unoszenie miednicy w pozycji pronacyjnej nad podłoże wyłącznie dzięki STOS.
Słaba aktywność stóp i palców podczas wzorców lokomocyjnych
Ósmy miesiąc
Ułożenie głowy „na” obręczy barkowej, podczas podpierania, wynikające z niskiego napięcia posturalnego i słabej stabilizacji proksymalnej, co jest przyczyną powstania blokady głowa - szyja
Wysokie ustawienie barków wynikające z wciąż niedostatecznej kontroli głowy, co przyczynia się do powstania blokady obręczy barkowej
Odstające łopatki, co świadczyć może o słabej stabilizacji obręczy barkowej oraz niedostatecznej dysocjacji łopatki względem kości ramiennej
Przeprosty w stawach łokciowych, które kompensują niedostatek napięcia w stawach barkowych
Podpór w kończynach górnych z wyprostem w stawach śródręczno - paliczkowych - co świadczy o nieprawidłowej stabilizacji obręczy barkowej
Podpór w kończynach górnych z zaciśniętymi dłońmi na główkach kości śródręcza - co świadczy o nieprawidłowej stabilizacji obręczy barkowej
Siedzenie z asymetrycznym ustawieniem głowy i tułowia, wynikające z braku odpowiedniego wyrównania posturalnego, co świadczy o słabo rozwiniętej umiejętności przenoszenia ciężaru ciała na obie strony
Siedzenie ze zgięta zawsze tą samą kończyną dolną i koślawo ustawioną stopą
Siedzenie z miednicą ustawioną w tyłopochyleniu oraz lordotyzacją odc. Th - co świadczy o słabej kontroli miednicy i obniżonym napięciu posturalnym oraz słabo zintegrowanym STOS.
Dziewiąty miesiąc
Znaczne przodopochyleniem miednicy w pozycji stojącej - mm brzucha i mm pośladkowe SA mało aktyne w kontroli miednicy
Koślawe ustawienie obu lub jednej stopy w staniu z trzymaniem podpory
Stawanie na palcach, rzadko na całych stopach
Chodzenie przy podporze tylko w jedna stronę
Dziesiąty - dwunasty miesiąc
Po osiągnięciu pozycji stojącej i samodzielnego chodzenia nieprawidłowości dotyczyć mogą jakości postawy ciała i jakości ruchu. Zaburzenia występujące we wzorcach postawy są kontynuacją obserwowanych w poprzednich okresach i dotyczą nieprawidłowej kontroli poszczególnych części ciała. Z kolei zaburzenia obserwowane we wzorcach ruchu dotyczą jakości chodu i przejawiają się nieprawidłowym przenoszeniem ciężaru ciała i obciążaniem kończy dolnych.
56. Klasyfikacja typów napięcia posturalnego
I - prawidłowe
Podstawowe napięcie posturalne jest prawidłowe i umożliwia rozwój dwunożnej lokomocji w oparciu o prawidłowe wzorce postawy i ruchu. Dzieci na skutek wykonywanie prawidłowych wzorców motorycznych budują prawidłową postawę ciała, która cechuje symetria, liniowe ustawienie segmentów ciała, a także osiowe ustawnie kończyn dolnych.
II - nieco obniżone
Nieco obniżone podstawowe napięcie posturalne znajdujące się w dolnej granicy normy - jest to obniżone napięcie w częściach centralnych i podwyższone w dystalnych (typ spastoidalny), dzieci te spontanicznie osiągają dwunożną lokomocję. Występuje tendencja do wzmożonego napięcia w częściach dystalnych, co manifestuje się lekkim ograniczeniem zdolności w wykonywaniu ruchów antygrawitacyjnych. Nieprawidłowości występujące u dzieci spastoidalnych to miedzy innymi: znaczne napięcie mięśni karku, silne napięcie mięśni przykręgosłupowych, silny odruch chwytny rąk, wysokie ustawienie barków, zmniejszona ruchomość w stawach, unoszenie kończyn górnych w rotacji wew. z zaciśniętymi dłońmi, nieprawidłowe kształtowanie klatki piersiowej, bardzo wczesna gotowość do stania, często występuje szpotawość kolan.
III - niskie
Niskie podstawowe napięcie posturalne znajdujące się w dolnej granicy normy - jest to obniżone napięcie obejmujące zarówno części centralne jak i dystalne (typ atetoidalny), pozwalające jednak na osiągnięcie dwunożnej lokomocji. Dzieci z niskim podstawowy napięciem jako mechanizm kompensacyjny poszerzają sobie płaszczyznę podparcia. W płaszczyźnie strzałkowej występują wady w obrębie tułowia - najczęściej plecy wklęsłe, oraz w kończynach - Przeprosty w stawach kolanowych i łokciowych. Nieprawidłowości występujące u dzieci atetoidalnych to między innymi: wiotkość mięśni karku, trudności w podnoszeni głowy, słabe podążanie głowy za tułowiem w próbie trakcyjnej, często otwarte usta i związane z tym zaburzenia w połykaniu śliny, trudności w uzyskaniu podporu na kończynach górnych, niechęć do leżenia na brzuchu ze względu na trudności z oddychaniem w tej pozycji, kolana zgięte po 4 miesiącu życia w pozycji pronacyjnej, późno pojawia się gotowość do stania, chodzą z przeprostem w kolanach, występuje koślawość kolan.
IV - znacznie obniżone
Znacznie obniżone napięcie posturalne (hipotonia typu I) - jest to typ hipotoniczny I oznaczający rozwój postaci piramidowych (ze spastycznością) mózgowego porażenia dziecięcego. Powstaje znacznego stopnia kompensacja w formie wzmożonego napięcia występującego głównie w dystalnych, ale także i centralnych częściach ciała - jednak bez integracji napięcia posturalnego. W przypadkach zaburzeń lekkich i umiarkowanych kompensacja umożliwia patologiczną pionizację. Część dzieci czworakuje, część chodzi z pomocą, część chodzi samodzielnie w nieprawidłowych wzorcach. Nieprawidłowości występujące u dzieci w typie hipotonicznym I to między innymi: wpływ aktywności tonicznej (ATOS, STOS, TOB), tendencja do powstawania przykurczów i deformacji, blokady funkcjonalne, ograniczenie zakresu ruchu oraz ilości wykonywanych ruchów, reakcje stowarzyszone, mała aktywność ruchowa, brak płynności ruchu, drżenie w ruchu zamierzonym, siad w kształcie litery W z charakterystycznym tyłopochyleniem miednicy.
V - wybitnie niskie
Wybitnie niskie podstawowe napięcie posturalne (hipotonia typu II) - jest to typ hipotoniczny II oznaczający rozwój postaci pozapiramidowych mózgowego porażenia dziecięcego. Charakteryzuje się ograniczeniem lub brakiem możliwości kompensacji samoistnej. Ew tej grupie obserwuje się dzieci rozwijające się w kierunku: atetozy ze spastycznością, atetozy dyskinetcznej, atetozy czystej, atetozy dystonicznej. W lżejszych przypadkach występują pewne możliwości pionizacji z wykorzystaniem elementów kompensacji odbywającej się przez poszerzenie płaszczyzny podparcia. Nieprawidłowości występujące w lżejszych odmianach typu hipotonicznego II: ograniczona aktywność antygrawitacyjna, dezorganizacja ruchowa, bezruch w początkowym okresie rozwoju, a następnie znaczna ilość ruchów mimowolnych, asymetryczny wzorzec posturalny znaczny wpływ aktywności tonicznej (ATOS, STOS, TOB), gwałtowne zmiany napięcia mięśniowego.
57. kompensacje w typie spastoidalnym
Występuje tendencja do wzmożonego napięcia w częściach dystalnych, co manifestuje się lekkim ograniczeniem zdolności w wykonywaniu ruchów antygrawitacyjnych. Występuje tu nieznaczna kompensacja najczęściej w obrębie tułowia w płaszczyźnie strzałkowej dając obraz postawy wadliwej - plecy okrągłe, płaskie - predysponujące do powstania skolioz - lub okrągło - wklęsłe. Czasem może wystąpić kompensacja w płaszczyźnie czołowej w postaci asymetrii tułowia, oraz w płaszczyźnie poprzecznej wyrażona nadmierną rotacją zewnętrzną lub wewnętrzną w stawach biodrowych.
58. kompensacje w typie atetoidalnym
Mechanizm kompensacyjny polega głownie na poszerzeniu płaszczyzny podparcia poprzez koślawienie kolan lub stóp. Ten rodzaj kompensacji powoduje wprowadzenie dodatkowego punktu podparcia po wew. stronie kolan. Niskie napięcie powoduje nieznaczną kompensację w obrębie tułowia oraz kończyn. W płaszczyźnie strzałkowej występują wady w obrębie tułowia - najczęściej plecy wklęsłe, oraz w kończynach - Przeprosty stawach kolanowych i łokciowych.
59. typ hipotoniczny I piramidowy
Znacznie obniżone napięcie posturalne (hipotonia typu I) - jest to typ hipotoniczny I oznaczający rozwój postaci piramidowych (ze spastycznością) mózgowego porażenia dziecięcego. Powstaje znacznego stopnia kompensacja w formie wzmożonego napięcia występującego głównie w dystalnych, ale także i centralnych częściach ciała - jednak bez integracji napięcia posturalnego. W przypadkach zaburzeń lekkich i umiarkowanych kompensacja umożliwia patologiczną pionizację. Część dzieci czworakuje, część chodzi z pomocą, część chodzi samodzielnie w nieprawidłowych wzorcach. Nieprawidłowości występujące u dzieci w typie hipotonicznym I to między innymi: wpływ aktywności tonicznej (ATOS, STOS, TOB), tendencja do powstawania przykurczów i deformacji, blokady funkcjonalne, ograniczenie zakresu ruchu oraz ilości wykonywanych ruchów, reakcje stowarzyszone, mała aktywność ruchowa, brak płynności ruchu, drżenie w ruchu zamierzonym, siad w kształcie litery W z charakterystycznym tyłopochyleniem miednicy.
60. typ hipotoniczny II pozapiramidowy
Wybitnie niskie podstawowe napięcie posturalne (hipotonia typu II) - jest to typ hipotoniczny II oznaczający rozwój postaci pozapiramidowych mózgowego porażenia dziecięcego. Charakteryzuje się ograniczeniem lub brakiem możliwości kompensacji samoistnej. Ew tej grupie obserwuje się dzieci rozwijające się w kierunku: atetozy ze spastycznością, atetozy dyskinetcznej, atetozy czystej, atetozy dystonicznej. W lżejszych przypadkach występują pewne możliwości pionizacji z wykorzystaniem elementów kompensacji odbywającej się przez poszerzenie płaszczyzny podparcia. Nieprawidłowości występujące w lżejszych odmianach typu hipotonicznego II: ograniczona aktywność antygrawitacyjna, dezorganizacja ruchowa, bezruch w początkowym okresie rozwoju, a następnie znaczna ilość ruchów mimowolnych, asymetryczny wzorzec posturalny znaczny wpływ aktywności tonicznej (ATOS, STOS, TOB), gwałtowne zmiany napięcia mięśniowego.
61. cechy wspólne I i II typu hipotonicznego
- centralna hipotonia posturalna
- asymetryczna stabilizacja głowy, która w efekcie prowadzić może do powstania kręczu złożeniowego
- różnego stopnia wyprost w obrębie karku - im niższy poziom napięcia, tym silniejsze pchanie głowa w podłoże
- słaba organizacja wokół linii środkowej ciała wyrażona barkiem łączenia kończyn górnych i stóp w linii środkowej.
- trudności w sięganiu oburącz czy wkładaniu obu dłoni do ust
- mała ilość ruchów antygrawitacyjnych w obrębie kończyn górnych i dolnych
- brak jednoczesnej antygrawitacyjnej pracy kończyn górnych i dolnych w pozycji supinacyjnej
- asymetryczna stabilizacja tułowia