Scenariusz lekcji przyrody w klasie VI

Temat: Substancje proste i złożone

Cele:

• Uczeń wie, że wszystkie substancje można podzielić na proste i złożone

• Uczeń umie wymienić różnice między substancją prostą i złożoną

• Uczeń wie, że tlenek magnezu, podobnie jak i woda, czy CO₂ to substancja złożona

• Uczeń samodzielnie wymienia właściwości metali - na podstawie doświadczenia i obserwacji próbki metalu

• Uczeń ustala cechy różniące metale od niemetali

• Uczeń porównuje właściwości substancji prostych i dokonuje ich klasyfikacji na metale i niemetale

• Uczeń rozpoznaje pospolite metale i niemetale

• Uczeń określa zastosowanie metali na podstawie ich właściwości

Czas: 2 godz. lekcyjne

Metody: pokaz, doświadczenie, obserwacja, pogadanka

Środki dydaktyczne: drobny papier ścierny, mały obwód elektryczny, pojemniki z gorącą wodą, kolba stożkowa, szczypce lub łyżeczka do spalań, palnik spirytusowy, odczynniki: siarka, fosfor, cynk, żelazo, jod, miedź, sód, potas, magnez, rtęciowy termometr, złoty i srebrny pierścionek

Przebieg zajęć:

Przygotowanie:

1. Uczniowie otrzymują polecenie przyniesienia na zajęcia drobny papier ścierny (do stwierdzenia połysku na metalach), młotek (do stwierdzenia kowalności), pojemniki z gorącą wodą (do zbadania przewodzenia ciepła), mały obwód elektryczny - płaska bateria, miedziany drucik i żaróweczka (do stwierdzenia przewodzenia prądu)

2. Zgromadzenie środków dydaktycznych

Przeprowadzenie:

1. Wyjaśnienie, co nazywamy materią i ciałem fizycznym

2. Wyjaśnienie pojęcia „atom” - (atom - najmniejsza ilość pierwiastka, niepodzielna cząstka. Uczniom można pojęcie atomu uzmysłowić na przykładzie ziarenka piasku. Wyobraź sobie ziarenko piasku, które kruszysz w dłoni. Po pewnym czasie z rozkruszonego ziarenka powstanie drobny pyłek. Teraz ta jedna odrobinka, którą nie można w żaden sposób rozkruszyć to jest właśnie atom. Aby wyobrazić sobie, jak mały jest mały, wystarczy powiedzieć, że w 1mm³ miedzi, czyli sześcianiku, którego boki mają wymiary 1mm, znajdą się 84 tryliony atomów. Na każdym boku takiego sześcianiku znajduje się około 4 379 000atomów

3. Wyjaśnienie, że wszystkie ciała fizyczne zbudowane są z substancji

4. Podział substancji

1. Substancje proste (pierwiastki chemiczne) - nauczyciel prezentuje układ okresowy i wyjaśnia, że jego twórcą był, żyjący w XIX wieku rosyjski chemik Dymitr Mendelejew. Nauczyciel prezentuje teraz uczniom kilka pierwiastków takich jak: miedź, sód, rtęć (termometr rtęciowy), potas, ołów, fosfor, siarkę, cynę, cynk, magnez, jod oraz złoty, platynowy i srebrny pierścionek. Po pokazie uczniowie dochodzą do wniosku, że pierwiastki występują w trzech stanach skupienia.

• Stałym (sód, potas, ołów, fosfor, siarka, cyna, cynk, magnez, wapń, złoto, srebro, platyna)

• Ciekłym (rtęć)

• Gazowym (tlen, azot)

Doświadczenie - Podział pierwiastków chemicznych na metale i niemetale.

Odczynniki: siarka, fosfor, cynk, żelazo, jod, miedź, sód, potas, magnez

Sprzęt: drobny papier ścierny (do stwierdzenia połysku na metalach), młotek (do stwierdzenia kowalności), pojemniki z gorącą wodą (do zbadania przewodzenia ciepła), mały obwód elektryczny - płaska bateria, miedziany drucik i żaróweczka (do stwierdzenia przewodzenia prądu)

Rys.1. Zestaw do badania, czy dana

substancja przewodzi prąd elektryczny

Przebieg doświadczenia: każdy pierwiastek badany jest pod względem przewodności prądu i ciepła, połysku, kowalności lub kruchości. Wyniki doświadczenia wpisujemy do poniższej tabeli.

cecha substancja	Połysk	Przewodnictwo prądu	Przewodnictwo ciepła	Kowalna	Krucha
Siarka
Fosfor
Cynk
Żelazo
Jod
Miedź
Sód
Potas
Magnez

Wniosek: Jedne substancje miały połysk, bardzo dobrze przewodziły prąd i ciepło, były kowalne, zaś drugie były złymi przewodnikami ciepła i prądy, nie zawsze miały połysk i były kruche.

Po wykonaniu doświadczenia uczniowie malują na niebiesko pola tych substancji, które miały połysk, bardzo dobrze przewodziły prąd i ciepło, były kowalne (metale), zaś pola substancji, które były złymi przewodnikami prądu i ciepła oraz były kruche kolorują na czerwono (niemetale). Uczniowie ustalą cechy różniące metale od niemetali, porównują właściwości substancji prostych i dokonują ich klasyfikacji oraz określają zastosowanie metali na podstawie ich właściwości (metale są bardzo dobrymi przewodnikami eklektycznymi)

Właściwości metali	Właściwości niemetali
Bardzo dobrze przewodzą prąd i ciepło, mają metaliczny połysk, są kowalne	Słabo przewodzą prąd i ciepło, w stanie stałym często kruche
cynk, cyna, żelazo, miedź, sód, potas, magnez	siarka, fosfor, jod,

1. Substancje złożone (związki chemiczne) - powstają one z połączenia dwóch lub kilu pierwiastków ze sobą

Doświadczenie - tlenek magnezu przykładem związku chemicznego

Odczynniki: wiórki magnezowe, tlen

Sprzęt: łyżeczka do spalań lub szczypce metalowe, kolba, palnik spirytusowy

Przebieg doświadczenia: wiórek magnezu nałóż na łyżeczkę do spalań lub złap w szczypce i zapal, a następnie wprowadź do kolby z tlenem

Obserwacja: na dnie kolby opadł biały proszek (tlenek magnezu), który jest substancją złożoną z tlenu i magnezu

tlen

zapalony wiórek magnezowy

Doświadczenie: Przeprowadzamy doświadczenie podane w podręczniku „Mój świat VI - podręcznik do przyrody” s. 65.

Podsumowanie:

1. Wszystkie organizmy zbudowane są z atomów

2. Organizmy żywe zbudowane są głównie z węgla, tlenu, wodoru, azotu, siarki, fosforu i wapnia

3. Pierwiastki, których zbudowany jest organizm człowieka, występują w postaci wielu związków chemicznych, między innymi białek, cukrów oraz tłuszczów

3

badana substancja

- BATERIA +

---