Wykład 1 - 08.10.2009

SENSORYKA
- sense - oznacza zmysł, widomość, uczucie
- dziedzina wiedzy przyrodniczej, zajmująca się poznawaniem przez człowieka wszelkich zjawisk zachodzących w świecie za pomocą zmysłów.

O zdolności odczuwania doznać i wrażeń decyduje:
- konkretny obszar w mózgu
- kora mózgowa pokrywająca Platy i półkule mózgowe umożliwia przetwarzanie informacji

PŁAT POTYLICZNY - OŚRODEK WZOKU
- odpowiada za widzenie, analizą kolorów, ruchu, kształtu i głębi
- skojarzenia wzrokowe i decyzje

PŁAT SKRONIOWY - OŚRODEK SŁUCHU
-odpowiada za słuch muzyczny, wrażenie dźwiękowe, rozumienie mowy, rozpoznawanie obiektów, pamięć werbalną, analizę zapachów.

PLAT CIEMIENIOWY - OŚRODKI CZUCIA, DOTYKU, TEMPERATURY I BÓLU

W PŁACIE CIEMIENIOWYM
- zachodzi integracja ruchu, czucia i wzroku
- wyobraźnia przestrzenna, rozumienie języka symbolicznego, pojęć abstrakcyjnych
- uszkodzenia Plata: niepodzielność uwagi, niezdolność do skupienia wzroku, trudności w orientacji przestrzennej, trudności w rysowaniu.

PŁAT CZOŁOWY - ODPOWIEDZIALNY ZA FUNKCJE RUCHOWE
- odpowiada za ruch gałek ocznych
- planowanie i inicjację działania (odp. na zdarzenia), ocenę sytuacji, przewidywanie konsekwencji, analizę stanów emocjonalnych
- efekty uszkodzenia: utrata poruszania częściami ciała, niezdolność do działań spontanicznych, trudności w koncentracji, niestabilność emocjonalna, nieakceptowane zachowanie społeczne.

MÓŻDŻEK - KONTROLA NAD KOORDYNACJA RUCHÓW CELOWYCH, RÓWNOWAGĄ
- regulacja napięcia mięśniowego, pamięć niektórych odruchów
- uszkodzenia: brak koordynacji ruchów, problemy z utrzymaniem normalnej postawy ciała, trudności w łapaniu obiektów, drżenie ciała, niewyraźna mowa.

OGROMNA ILOŚĆ BODŹCÓW ZEWNĘTRZNYCH
- energia elektromagnetyczna: światło, promieniowanie

NARZADY ZMYSŁOWE
- są przystosowane do odbioru bodźców środowiska, które SA przekształcane w energię procesu nerwowego.
- skład: receptory, aparat pomocniczy

RECEPTORY
- miliardy komórek nerwowych (receptory) zlokalizowane w narządach zmysłów, są podporządkowane centralnemu ośrodkowi - mózgowi
- rodzaje: fotoreceptory (wzrok), chemoreceptory (smak, węch), mechanoreceptory (słuch, skóra -ucisk), termoreceptory ( podwzgórze, skóra), telereceptory (źródła odległe - ocena długości i kierunku).

SMAK
- od 6 miesiąca życia płodowego receptory smakowe wokół kubków smakowych
- pobudzanie komórek receptorowych stanowi źródło wrażeń z odczuwaniem 4 smaków
- w 2000r - smak piąty - umami - smak kwasu glutaminowego.

WŁÓKNA CZUCIOWE OD KUBKÓW SMAKOWYCH BIEGNĄ W NERWACH
- twarzowym
- językowo - gardłowym
- błędnym

NARZAD SŁUCHU I RÓWNOWAGI
- fale akustyczne powodują drgania błony bębenkowej
- narząd równowagi receptory w mięśniach, stawach sygnalizują tkance mózgowej aktualne położenie ciała. Mózg interpretuje i wydaje polecenia mięśniom by zachowały równowagę

SIATKÓWKA OKA ZAWIERA KOMÓRKI FOTORECEPTOROWE = PRECIKI I CZOPKI
- pod wpływem światła w nich dochodzi do przemian chemicznych i depolaryzacji błony komórkowej
- obraz w siatkówce jest pomniejszony i odwrócony
- powstałe impulsy przesyłane przez nerw wzrokowy docierają do ośrodka wzroku
- analiza impulsów

SKÓRA I ZMYSŁ DOTYKU
- skóra posiada receptory ucisku, dotyku, bólu, zimna i ciepła
- kolbkowe ciałka Meissnera - odpowiadają za czucie dotyku
- ciałka Vatera-Pciniego - czucie wibracji i ucisku
- zakończenia nerwowe Ruffiniego - czucie ciepła

ZMYSŁ WĘCHU SKŁADA SIĘ Z:
- rzęsek węchowych (górna część komory nosowej)
- opuszka węchowa (rozdziela komorę nosową od mózgu)

W NABŁONKU NOSA:
- wiązanie substancji zapachowej z receptorem
- pobudzone receptory wysyłają sygnały elektryczne
- sygnały trafiają do kłębuszków i komórek mitralnych
- transmisja sygnałów do wyższych obszarów mózgu

ZMYSŁ WĘCHU
- receptory kierują bodźce do kłębuszków węchowych

ZDOLNOŚĆ RECEPCJI ZAPACHÓW
- człowiek identyfikuje ponad 10.000 różnych związków chemicznych

PRÓG WYCZUWALNOŚCI
- najmniejsze stężenie substancji zapachowej w powietrzu lub innym środowisku, które wywołuje wrażenie węchowe
- próg rozpoznawanie zapachu

WRAŻLIWOŚĆ NA ODCZUWANIE ZAPACHU
- zależy od wielu czynników
- kobiety są wrażliwsze na bodźce zapachowe
- osoby cierpiące na migrenę w czasie trwania ataku bólu odczuwają wszelkie zapachy o wiele bardziej
- od wieku - zdolność spada wraz z wiekiem, za ogólna granice przyjmuje się 70 lat

TUDNOŚCI W OBIEKTYWNYM NAZYWANIU ZAPACHÓW
- określenie zapachu jest rezultatem skojarzenia słowa określającego zapach a zapamiętanym źródłem tego zapachu

Wykład 2 - 15.10.2009

AROMATERAPIA - LECZENIE ZAPACHEM
- naturalne roślinne olejki eteryczne
- twórca określenie „aromaterapia” Rene Maurice Gattefosse
- w czasie I wojny światowej zastosował olejek lawendowy do dezynfekcji ran

W latach czterdziestych XXw
- lekarz Jean Valnet
- działanie antyseptyczne drzewa herbacianego
- prowadził systematyczne badania nad właściwościami leczniczymi olejków i poszerzył zakres ich działania

Zasady aromaterapii:
- kompleksowe podejście do pacjenta - leczyć chorego, nie chorobę
- leczenie ma być przyjemne
- zasada wielostronnego działania
- zasada dozowania - małe dawki działają stymulująco, duże mogą zakłócić funkcje organizmu (ból i zawroty głowy)
- nie z emulgatorami
- nie należy nakładać stężonego olejku na skórę i błony śluzowe (wyjątek: olejek z drzewa herbacianego i lawendowy)
- należy sprawdzić reakcję alergiczną na wybrany olejek
- nie stosować aromaterapii w ciąży
- wybrane olejki dla dzieci

OLEJKI - SUBSTANCJE BIOLOGICZNIE CZYNNE
- w różnych częściach rośliny
- mogą się różnić zapachem poprzez pozyskiwanie z różnych części rośliny

POD WZGLĘDEM FIZYKO-CHEMICZNYM
- zwykle bezbarwne lub jasnożółte ciecze
- odczyn bliski pH skóry
- związki chemiczne 9alkohole, aldehydy, ketony, estry, fenole, nitryle, siarczki)
- dominująca 1 substancja

OLEJKI POZYSKUJE SIĘ Z:
- destylacji
* sucha
* wodna
* z para wodną
- ekstrakcji rozpuszczalnikami
- tłoczenia na zimno

JAKOŚĆ OLEJKU ZALEZY OD:
- pochodzenia rośliny
- metody otrzymywania
- wiarygodności sprzedawcy
- przechowywania

OLEJKI WPROWADZAN SĄ DO ORGANIZMU POPRZEZ:
- drogi oddechowe do krwiobiegu
- przez skórę droga kąpieli, masażu

1. OLEJEK ANYŻOWY
   - działanie
   * wykrztuśne, kaszel, zapalenie oskrzeli
   * rozkurczowo, pobudza trawienie, przeciwwzdęciowo, pobudza trawienie
   * łagodzi dolegliwości związane z menstruacją
   * przygotowuje do narodzin, pobudza przepływ pokarmu
   * uspokaja, rozluźnia
   - mogą wystąpić podrażnienia skóry
   - dzieci poniżej 6 rż
   - nie - epileptycy
   - nie - kobiety chorujące na raka piersi

2. OLEJEK CEDROWY
   - destylacja kory z drzew afrykańskich
   - na skórę: przeciwdziała egzemom, trądzikowi, tłustej skórze
   - skuteczny na wypadanie włosów i łupież
   - działa stabilizująco na psychikę, pomaga pokonać uczucie słabości i brak wiary w siebie, łagodzi nerwowość
   - łagodzi reumatyzm, artretyzm, przeziębienie, katar, kaszel
   - na stany zapalne dróg moczowych
   - cellulit, otyłość
   - łagodzi stany zapalne skóry, owrzodzenia, oparzenia, trądzik

3. OLEJEK CYPRUSOWY
   - destylowany z liści, gałązek i szyszek
   - wspomaga koncentrację
   - dodaje siły, wzmacnia, stabilizuje samopoczucie
   - Nie - epileptycy, kobiety z rakiem piersi
   - antyseptycznie, ściągająco
   - cellulit, cera tłusta, trądzik
   - wykrztuśnie, łagodzi uporczywy kaszel
   - rozkurczowo, przyspiesza odbudowę macicy po porodzie, bóle menstruacyjne
   - na obrzęki, żylaki, hemoroidy

4. OLEJEK EUKALIPTUSOWY
   - destylacja starszych, twardych liści
   - pobudza do działania
   - wspomaga koncentrację
   - działanie:
   * przeciwzapalne, antyseptyczne
   * wspomaga gojenie się ran: opryszczki, oparzenia, ospa wietrzna, trądzik
   * astma, zapalenie oskrzeli, kaszel, katar
   * reumatyzm, stany zapalne nerwów
   * apatia, brak motywacji

5. OLEJEK JAŁOWCOWY
   - destylacja jagody, gałązki, kora
   - antyseptyczne działanie
   - nie stosować: podrażnienie nerek, choroba wrzodowa, marskość wątroby, ciąża
   - działa na:
   * trądzik. Egzemy, owrzodzenia, rany, blizny, pomarańczowa skórka
   * regeneruje macicę po porodzie
   * reumatyzm, artretyzm, zakwasy
   * moczopędnie - obrzęki, żylaki (uwaga - nadciśnieniowcy)
   * wyczerpanie psychiczne, fizyczne, zaburzenia snu

6. OLEJEK JODŁOWY - PICHTOWY
   - działa stymulująca, stosować w fizycznym i psychicznym wyczerpaniu
   - poprawia ukrwienie
   - antyseptycznie, wykrztuśnie
   - stany zapalne zatok przynosowych
   - może dojść do podrażnień skóry

7. OLEJKI LAWENDOWE
   - lawendowy
   - spikowy
   - lawandynowy
   - lavare (łac) - myć się, kąpać
   - antyseptycznie, przyspiesza gojenie ran, oparzeń, może być nanoszony bezpośrednio na skórę
   - łagodzi skutki ukąszeń owadów
   - właściwości uspokajające

8. OLEJEK SPIKOWY

9. OLEJEK LAWANDYNOWY
   - połączenie z lawendynowym

10. OLEJEK CYNAMONOWY
    - najsilniejszy z naturalnych antyseptyków
    - antyseptyk - dezynfekuje błonę śluzową
    - hamuje wzrost pleśni
    - właściwości przeciwzapalne, rozkurczowe
    - poprawia ukrwienie skóry, może powodować podrażnienia
    - brak koncentracji - z liści

11. OLEJEK GERANIOWY
    - niezawodny w leczeniu ran i blizn - antyseptycznie, ściągająco
    - opryszczka, półpasiec, rozstępy
    - dolegliwości menopauzalne
    - zmniejsza napięcie nerwowe, depresje, złość, podenerwowanie

12. OLEJEK GOŹDZIKOWY
    - z pąków oraz z liści
    - rozgrzewa
    - wzmacnia system odpornościowy
    - działa rozkurczowo, przeciwbólowo
    - ułatwia trawienie
    - afrodyzjak
    - dobrze tolerowany

13. OLEJEK MAJERANKOWY
    - działanie antymikrobowe, leczenie przeziębień, zatoki
    - przeciwbólowe (mięśnie, reumatyzm, migreny, menstruacja)
    - najsilniej działa kojąco, do łagodzenia stanów lękowych i wyciszenia emocji, ułatwia zasypianie

14. OLEJEK MELISOWY
    - uspokajające - mniejsze dawki SA skuteczniejsze, stosowanie w nerwicach wegetatywnych
    - pomaga w bolesnych, nieregularnych miesiączkach, problemach menopauzy
    - przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo
    - przeciwzapalnie
    - na ukąszenia owadów, stłuczenia, trudno gojące się rany
    - przeciwwskazania: wrzody żołądka, marskość wątroby, prowadzenie pojazdów mechanicznych, praca na wysokościach

15. OLEJEK Z MIĘTY PIEPRZOWEJ

16. OLEJEK MIĘTOWY
    - przeciwzapalnie, przeciwkaszlowo
    - stany skurczowe
    - na skórę: antyseptycznie, przeciwgrzybiczno, p/zapalnie, znieczulająco
    - wspomaga koncentrację
    - stosowanie przy wyczerpaniu wewnętrznym

17. PACZULA
    - p/stresowo, uspokajająco
    - małe dawki wpływają na poprawę nastroju
    - ujędrniająco, p/zapalnie, p/bakteryjnie, p/wirusowo, p/grzybiczo
    - pobudza trawienie, p/wymiotnie
    - regeneruje naskórek, ściągająco
    - odstrasza owady

18. OLEJEK ROZMARYNOWY
    - pobudza, p/bólowy, afrodyzjak, antyseptyk
    - właściwości antybakteryjne i p/grzybicze
    - zmniejsza cellulit
    - pielęgnacja włosów - stymulowanie krążenia, na tłuste włosy

19. OLEJEK SOSNOWY
    - w leczeniu schorzeń układu oddechowego
    - reguluje krążenie
    - skuteczny przy reumatyzmie i dolegliwościach bolowych
    - może powodować podrażnienia
    - uspokaja nerwy i wzmacnia pewność siebie
    - działanie:
    * odkażające
    * p/grzybicze
    * hamuje łojotok
    * koi stres
    * pobudza krążenie
    * rozjaśnia
    * ułatwia oddychanie
    * działa orzeźwiająco

20. OLEJEK Z DRZEWA HERBACIANEGO
    - skuteczność w leczeniu trądziku o łagodnym i średnio nasilony przebiegu
    - łagodzi:
    * przeziębienia, grypy, infekcje wirusowe
    * infekcje skóry, grzybice, brodawki
    * dezynfekuje powietrze
    * infekcje i grzybice narządów płciowych

ZABIEGI W AROMATERAPII
- masaże
- inhalacje
- kąpiele
- okłady
- kompresy

1. Masaże
   - olej nośnikowy
   - roztwory 10 ml/ 2-5 kropli
   - test alergiczny
   - oleje nośnikowe
   a) do skóry suchej:
   * olej z kiełków pszenicznych
   * olej z awokado
   b) do skóry tłustej:
   * olej migdałowy
   * olej brzoskwiniowy
   * olej nasion winogron

2. Kąpiele
   - woda nie za gorąca
   - 15-30 min
   - po kąpieli przetrzeć ciało ręcznikiem, nie spłukiwać

3. Kompresy
   - wata, gaza, lub ręcznik nasączyć roztworem mieszanki olejków w odzie (5 kropli na 100 ml ciepłej wody)

4. Inhalacje
   - kominki
   - sauna ( 5 kropli na szklankę wody)
   - kilka kropel na miskę z wrzątkiem
   - paski bibułowe

Wykład 3 - 22.10.2009

1. OLEJEK RUMIANKOWY
   * pospolity:
   - na owrzodzenia, przeciwzapalne, na odleżyny
   - przeciwskurczowo
   - płukanka do włosów - łagodzi podrażnienia skóry głowy
   * rzymski:
   - działa rozkurczowo, przeciwzapalnie, pomaga przy wysypce, alergiach, podrażnieniach skóry, poprawia trawienie
   - pobudza wydzielanie soku żołądkowego, właściwości uspokajające, nasenne
   * marakoński
   - wykorzystywany w perfumerii

2. OLEJEK SZAŁWIOWY
   - silne działanie antyseptyczne, ściągające
   - stosowany w stanach zapalnych jamy ustnej, gardła
   - działanie na skórę: szybkie gojenie ran z zakażeniem, w zmęczeniu nerwowości, problemy z koncentracją
   - działa bakteriobójczo, grzybobójczo, przeciwzapalnie, zmniejsza przekrwienia, przeciwłupieżowo, zapobiega wypadaniu włosów
   - działanie uboczne: tujony (substancje toksyczne) nudności, wymioty, konwulsje, otępienie, używać krótkotrwale, w małym stężeniu

3. SZAŁWIA MUSZKATOŁOWA
   - działa silnie na układ nerwowy - antydepresyjnie, nasennie w małych dawkach, duże dawki pobudzają, wywołuje euforię
   - właściwości p/bakteryjne, p/grzybicze, immunostymulujące
   - obniża ciśnienie, reguluje cykl miesiączkowy, łagodzi problemy menopauzy

OLEJKI Z RODZAJU CAMBOPOGON

1. CYTRONELOWY
   - jawajki lub cejloński, zapach słodki, cytrusowy
   - działanie: przeciw komarom, p/bakteryjne, p/grzybicze, rozkurcza mięśnie gładkie, moczopędnie, łagodzi bóle głowy, migreny, nerwobóle, stosowany w depresjach i apatii

2. LEMONGRAZOWY
   - świeży cytrynowy zapach
   - łagodzi ból, poprawia ukrwienie, pobudza system odpornościowy,
   - w infekcjach bakteriobójczy,
   - wzmacnia tkankę łączną, zmniejsza pobudzenie nerwowe, stres
   - musi być przechowywany w lodówce
   - zmiata wolne rodniki, leczenie trądziku

3. PALMARAZOWY

4. JARURAZOWY

4. OLEJEK ŚWIERKOWY
   - poprawia ukrwienie, oczyszcza drogi oddechowe
   - wykrztuśnie, p/bólowo
   - reumatyzm, dezynfekuje - chroni przed chorobami zakaźnymi
   - NIE przy astmie i rozległych uszkodzeniach skóry

5. OLEJEK TYMIANKOWY
   - ociężałość umysłowa, bezsenność, depresje, lęki, infekcje wirusowe, bakteryjne (katar, grypa), astma, zapalenie migdałków, zatok, niskie ciśnienie krwi, reumatyzm, artretyzm, nieregularne miesiączki, podrażnienie skory

OLEJKI CYTRUSOWE
- 65-98% nienasycone węglowodory terpenowe, mała stabilność zapachowa, fototoksyczne

1. OLEJEK MANDARYNKOWY
   - najlepszy dla dzieci, kobiet w ciąży, pobudza trawienie, nastraja pozytywnie, mobilizuje energię życiową

2. OLEJEK CYTRYNOWY
   - tonizuje, uspokaja, łagodzi napięcia nerwowe, zmniejsza ociężałość umysłową, obniża ciśnienie krwi, odświeża, odkaża, leczy stany zapalne skory, opryszczkę, egzemy

3. OLEJEK LIMETKOWY
   - odkażające, przeciwbólowe, ściągające, stosowany w infekcjach, bóle reumatyczne, maseczki o działaniu ściągającym

4. OLEJEK POMARAŃCZOWY
   - z pomarańczy słodkiej - łagodzi napięcia nerwowe, przywraca i umacnia pozytywne myślenie, depresja, bezsenność, stany lękowe
   - z pomarańczy gorzkiej
   - z kwiatów - wycisza, uspokaja, łagodzi stany depresyjne, stany lekowe, opóźnia starzenie się skory (kąpiele), blizny, rozstępy, afrodyzjak

6. OLEJEK PETITGRAN
   - paragwajski
   - silne działanie harmonizujące, rozluźniające, ułatwia koncentrację, bezsenność, stosowany w depresji, przygnębieniu, brak chęci do działania, problemy z pamięcią

7. OLEJEK GREJFRUTOWY
   - przeciwdepresyjnie, przeciwbólowo 9migrena), moczopędnie, masaż w kuracjach odchudzających, przy cellulicie, wspomaga ukrwienie, pobudza układ limfatyczny, pobudza apetyt, zmniejsza mdłości

8. OLEJEK BERGAMTOWY
   - infekcja gardła, migdałków, grypa, katar, stany zapalne, łuszczyca, łojotok, pomaga w depresji, fototoksyczny

9. KADZIDŁOWIEC
   - ściągająco, p/zapalnie, ujędrniająco, regeneruje komórki
   - wykrztuśnie, uspokaja trawienie, wspomaga układ odpornościowy, uspokajająco, antydepresyjnie

10. OLEJEK HYZOPOWY
    - p/wirusowe, dezynfekujące, immunostymulujące, wykrztuśnie, układ nerwowy, wspomaga trawienie

11. OLEJEK KMINKOWY
    - rozkurczowo na mięśnie gładkie, wiatropędnie, poprawia apetyt,
    - uczucie przepełnienia, kolki, zmęczenie, apatia, cellulit, otyłość, zaburzenia w gospodarce płynem

12. OLEJEK KOLENDROWY
    - wzdęcia, skurcze żołądka i jelit, brak apetytu, zdenerwowanie, stres, zmęczenie fizyczne, bóle reumatyczne, artretyzm, grypa

13. OLEJEK YLANG-YLANG
    - działanie uspokajające, obniża ciśnienie krwi, afrodyzjak, wywołuje euforię, skóra tłusta, łojotokowa, ma silne działanie,
    - używać nie więcej niż 2 krople na zabieg
    - nie poniżej 12 lat
    - nie alergizuje

14. OLEJEK KRWAWNIKOWY
    - fototoksyczny, przyspiesza gojenia ran, odleżyny, stany zapalne, działanie rozkurczowe, wzdęcia, nieregularne i bolesne miesiączki, dolegliwości reumatyczne, depresje

15. OLEJEK IMBIROWY
    - przeciwzapalnie, antyseptycznie, rozgrzewające, pobudzają apetyt, stymuluje skurcze porodowe, poprawia ukrwienie
    - bóle mięśni, zakwasy, wewnętrzny chłód, rany na

16. OLEJEK KAMFOROWY
    - antyseptycznie, wykrztuśnie, wzmacnia układ odpornościowy, wzmacnia nerwy, dodaje sił, wyczerpanie duchowe, fizyczne, brak chęci do działania
    
    
    

Wykład 4 - 29.10.2009

Zapach - źródło i nośnik informacji

Zapach własny człowieka
- suma zapachów lotnych związków chemicznych wydzielanych przez skórę
- wydzieliny gruczołów łojowych oraz produkty rozkładu potu
- skład chemiczny tej mieszaniny, uzupełniony zapachami innych wydzielin ciała (oddech) decyduje o indywidualnej woni człowieka

Każdy człowiek ma niepowtarzalny zapach ciała (bliźniaki jednojajowe mają)
- uwarunkowanie genetyczne
- sposób życia (żywienie)
- uprawiany zawód

Europejczycy - kapusta, buraki, rzodkiewka

Zapach wrodzony
- pozostaje niezmienny całe życie
- element zapachu, który w sposób jednoznaczny odróżnia jednego osobnika od drugiego
- na te cechy nakładają się: zapachy związane z warunkami i otoczeniem wychowywania, zawodem (zapach socjalny), zapachy patologiczne (choroby)

Zapachy chorób
- ospa - cuchnący
- dżuma - jabłko
- egzema - stęchły, spleśniały

Naturalny zapach człowieka
- trop psa policyjnego
- wyjątek: bliźniaki jednojajowe wychowywane w tych samych warunkach

Zapach sytuacyjny:
- potrawy
- leki
- używki
- nastrój
- stany psychiczne w danym momencie

Zapach wrodzony socjalny patologiczny zapach trwały

Zapach sytuacyjny

Zapach rzeczywisty człowieka przybrany Zapach chwilowy

Chwilowy zapach naturalny człowieka:
- strach
- panika
- wszystkie elementy składają się na zapach chwilowy

Zapach przybrany:
- perfumy
- kosmetyki
- środki higieny
- zapach odzieży
- akcesoria

Rzeczywisty zapach człowieka - to wypadkowa: zapachu wrodzonego, socjalnego, patologicznego, sytuacyjnego oraz przybranego.

Informacja zapachowa - wysyłana przez człowieka to swoiste odbicie aktualnego stanu psychicznego i fizycznego organizmu.

FEROMONY
- różnorodne związki chemiczne
- przekazują informacje w obrębie gatunku
- wywierają wpływ na otoczenie
- u ssaków:
* miejsce produkcji: gruczoły zewnętrzne
* narząd przylemieszowy bierze udział w przekazywaniu bodźców socjalnych i seksualnych prosto do
mózgu

Aktywne stężenie feromonu
- ekstremalnie niskie stężenia
- zróżnicowana budowa chemiczna
- specyficzność i selektywność działania

Rodzaje feromonów
- inicjujące - mogą stymulować skrócenie cyklu płciowego, synchronizację rui, poronienie, wystąpienie ciąży rzekomej
- sygnalizujące - powodują wyzwalanie popędu płciowego, agresywność samców
- kształtujące - wzajemne rozpoznawanie u rodziców ich potomstwa
- przywabiające - agregacyjne (korniki), ścieżkowe (mrówki)
- obronne - działają odstraszająco
- znaczące - oznaczenie terytorium
- rozpraszające - ograniczają rywalizację
- dyskryminujące - hierarchiczny podział osobników

Womeroferomony - wszystkie substancje działające na układ lemieszowy, działa na nasz mózg. Poprzez układ lemieszowy mamy wpływ na emocje, puls, ciśnienie krw, metabolizm, system hormonalny.

Afrodyzjaki (androstenol) w pożywieniu:
- kawior
- trufle
- seler

KOMPOZYCJE ZAPACHOWE
- bardzo skomplikowana mieszanina substancji zapachowych
- ma łączyć dwie cechy: charakter (zasadnicza nuta zapachowa) i wyrafinowanie (kontrast, ciepło, odczucie)

Arystoteles wyróżnił: słodkie, kwaśne, ostre, tłuste, gorzkie, cuchnące

Linneusz - aromatyczne (goździk), wonne 9jaśnim), ambrozyjne (pizmo), czosnkowe, cuchnące (padlina)

Władysław Brud - klasyfikacja

Kompozycje klasyfikujące: cytrusowa, kwiatowa, drzewna, korzenna, para farmaceutyczna, balsamiczna, morska, aldehydowa, polna, ziołowa itd.

Zapachy różnicują się w trzech fazach: baza, serca, Glowy

Nuta górna
- zapachy ostre tworzą pierwsze wrażenie
- ulatniają się bardzo szybko
- działa pobudzająco, odświeżająco
- pomaga w koncentracji
- np. cytrusowa, aldehydowa, owocowa - lekka, ziołowa, ziołowa ostra, zielona, leśne z drzew iglastych

Nuta serca
- działa wyrównująco, harmonizująco, uspokajająco,
- rozwija się pod wpływem temperatury dopiero po kilkunastu minutach
- utrzymuje się 4-6h

Nuta bazowa
- działa stabilizująco, wzmacniająco, pomaga w utrzymaniu energii zapachu
- pojawia się po 30-60 min
- utrzymuje się do 8h

Wykład 5 - 05.11.2009

Surowe zapachowe pochodzenia zwierzęcego, roślinnego i syntetycznego.

1. Surowce pochodzenia zwierzęcego
   - ambra
   * patologiczna wydzielina
   * składa się z terpenów, steroidów podobnych do wosków węglowodanowych
   * ma gęstość lżejszą od wody, dlatego pływa po jej powierzchni, można ja wyłowić
   * szara lub brązowa masa
   * czysta, nieutleniona ambra jest substancją prawie bezwonną
   * słabo rozpuszczalna w etanolu
   * zapach ambrowy - ambreina - bezwonny, tri terpenowy alkohol; przypomina zapach drewna, mchu i plonów
   * substytuty ambry - ekstrakt etanolowy (rezynoid), z surowców roślinnych
   - kastoreum
   * strój bobrowy ( natłuszcza tym futro)
   * oleista substancja pozyskiwana z gruczołu analnego bobra
   * w dużym rozcieńczonym roztworze ma miły, zmysłowy i słodki zapach
   * daje zapach kastoramina
   * stosowane jako utrwalacz zapachu
   - cywet
   * biała wydzielina z przyssawki analnej kota
   * w stanie surowym ma mocny, lekko feralny zapach
   * rozpuszczony cywet 9bardzo) ma aromat kwiatowo - piżmowy
   * używany w perfumerii od 200 lat
   * cyweton
   * ma zdolność utrwalania zapachu, cenny fiksator perfum
   * kopiujące cywet - skatol, występuje w kale ssaków, w dużym rozcieńczeniu ma kwiatowy
   zapach, stosowany do produkcji sztucznego cywetu
   - piżmo
   * pozyskiwany z przyodbytniczego gruczołu jelenia
   * utrwala zapach
   * krucha masa o amoniakalnym zapachu, ale również jest dopełniaczem wielu zapachów
   * cenny składnik luksusowych perfum
   * substraty piżma - pochodzenia roślinnego: ambretolid
   * syntetyczne piżmo - ketonowe, ksylenowi, moskenowe - zostały wycofane bo bardzo
   drażnią skórę, egzalton - wydziela szczur piżmowy

2. Surowce roślinne
   Olejki destylacja
   - sucha
   - wodna
   - z para wodną
   Ekstrakcja rozpuszczalnikami
   - enfurage

Tworzenie na zimno

Rosa mascadama
1 h = 5-8 kg płatków = 1g olejku
1kg olejku = 5 ton kwiatów
Zbiór róży pod koniec maja w Bułgarii

Jaśmin
- 1 kg olejku = 8 tys kwiatów
- nuta kwiatowa, ciepła, korzenna

Rezynoid - z suchych kwiatów
konkret - ze świeżych kwiatów

ABSOLUTY
- zbyt trudne, kosztowne, niemożliwe otrzymanie olejków inną metodą
- z konkretów, pomad przez ekstrakcję etanolem
- po oddestylowaniu rozpuszczalnika otrzymuje się produkt oko destylacji półpłynnej lub stałej
- np. Jasmin, tuberoza, mech dębowy

OLEJEK KANUKA
- białe drzewo herbaciane, biało - kremowe miododajne kwiaty
- olejek w liściach - destylacja z parą wodną
- jasnożółty o słodkim ziołowym zapachu
- działanie przeciwzapalne, p/bólowe, słabe p/bakteryjne, antydepresant
- łagodzi problemy menopauzy

OLEJEK MANUKA
- liście suszy się i podaje destylacji z parą wodną
- olejek jasnożółty o delikatnym ziołowym zapachu

OLEJEK LITSEA CUBEBA
- otrzymywany przez destylację z parą wodną
- intensywna nuta górna i środkowa
- zapach charakterystyczny, typowy dla cytrolu, znajduje zastosowanie w niedrogich kompozycjach zapachowych jako zapach cytrusowy

ŻYWICE
- benzoesowa
* przez nacięcie drzewa styraksowca
* rezynoid otrzymuje się z gumoolękożynic poprzez ekstrakcję
* schłodzenie i filtrowanie nierozpuszczalnych składników
* oddestylowanie rozpuszczalnika
- irys
* surowcem jest korzeń
* po obróbce woń jabłka
* 1 tona korzenia = 2kg olejku
- Panada, panada kwiatowa
* poprzez nawanianie na gorąco
* na zimno - enflurage

Na zimno
- jaśmin, tuberoza
- tłustą maź zalewa się spirytusem
- po wyparowaniu alkoholu otrzymuje się absolut/pomady

Na gorąco
- maceracje kwiatów w tłuszczach, olejach podgrzewanych w łaźni wodnej lub na słońcu
- filtruje przez tkaninę

3. Surowce syntetyczne
   - octan amylu
   * zapach cukierków typu ice
   - frakcjonowanie - otrzymanie danego związku z olejku np. z drzewa miętowego mentol
   - izolaty - wydzielone składniki olejków - cytral z olejku Litsea cubeba
   - wanilina
   * podrażnienie skóry, egzema, zmiany pigmentacji
   * etylowani lina - kilkakrotnie mocniejszy od waniliny
   - metoda półsyntezy - z kw. Salicylowego - kumaryna; specyficzny zapach;
   - cyklamat - aldehyd aromatyczny - zapach fiołków alpejskich i konwalii
   

Wykład 6 - 12.11.2009

O tworzeniu perfum

1. Z podręcznika perfumiarza
   - Akord - mieszanka 2 lub więcej substancji zapachowych tworzących wspólną charakterystyczną nutę
   - Nuta - zapach pojedynczego składnika kompozycji zapachowej
   - Bukiet - mieszanina kilku zapachów kwiatowych o trwałym niezmiennym zapachu
   - Kompozycja zapachowa - gotowa mieszanka substancji zapachowej, przeznaczona do nadawania zapachu wyrobom perfumowanym

2. Nuta górna - otwiera zapach, preludium, pierwsze wrażenie
   
   Nuta środkowa - do 4h - serca - dominujący temat
   
   Nuta głębi - bazowa - elementy wiążące zapach, nadaje trwałość

3. Utrwalacze - fixatory
   - żywice, balsamy - balsam tolutański, żywica benzoesowa
   - substancje pochodzenia zwierzęcego: piżmo, cywet, ambra, kastoreum
   - ambrolutsy - wyciąg kwiatowy i substancje pochodne zwierzęcym
   - substancje syntetyczne
   - aromatyczne substancje

4. Zbyt duże dawki olejku
   Zniszczenie struktur corneum, destrukcja błon komórkowych, zaburzenia w obrębie krążenia ogólnego, uwalnianie mediatorów prozapalnych, kumulowanie się olejku.

5. Aromachologia
   Nauka ścisła, zajmująca się badaniem wpływu substancji zapachowych na stany psychiczne, uczucia, emocje ludzkie, przy pomocy powtarzalnych metod eksperymentalnych.

---