Olbrzymie znaczenie ma proces edukacji dla dobrego przeżywania starości, w szczególności
motywowanie ludzi do aktywności : tak fizycznej, jak i intelektualnej.2
„Starość przypomina księżyc w trzeciej i czwartej kwadrze; jeszcze świeci, jeszcze bawi
swoim pięknem, ale z każdym dniem światła jest coraz mniej. Można przedłużyć blask
starości poprzez wielokierunkowe działania profilaktyczne, pomoc medyczną i
zabezpieczenie socjalne.”3
Edukacja osób starszych
Jesteśmy świadkami wielkiej demograficznej transformacji - liczba urodzeń w krajach rozwiniętych spada, a prosta zastępowalność pokoleń nie może już mieć miejsca. Prawdopodobnie już niedługo osoby starsze będą stanowić największą grupę społeczną. W ślad za tą transformacją musi pójść nowa polityka edukacyjna, skierowana właśnie do seniorów.
Unia Europejska wychodzi naprzeciw ekonomicznych, społecznych i zawodowych skutków związanych ze starzeniem się społeczeństw, a wyrazem troski jest przede wszystkim strategia lizbońska i wynikające z niej działania państw członkowskich. W polityce społecznej prowadzonej przez kraje członkowskie Unii strategie dotyczące najstarszych członków społeczeństwa są kluczowe - tym bardziej, że według prognoz już około roku 2050 na jednego seniora będą przypadać tylko dwie pracujące osoby, a nie jak obecnie cztery. Tak więc z obszarze zainteresowania rządów pozostają takie kwestie, jak nauka przez całe życie, przesunięcie wieku emerytalnego, wspieranie aktywności po przejściu na emeryturę oraz budowanie świadomości zdrowotnej wśród osób starszych. Jedną z takich inicjatyw jest i2010, której celem jest promocja społeczeństwa informacyjnego i społecznej inkluzji, a w jej ramach warto wspomnieć o projekcie „Ageing Well” (Dobrym Starzeniu się). Zawiera ona działania zmierzające do poprawy standardu życia, promocji zdrowia oraz równowagi między życiem zawodowym i prywatnym
Rola edukacji w starzejącym się społeczeństwie
Myśląc o edukacji osób starszych warto zmienić nieco potoczne znaczenie słowa nauka. Nie chodzi oczywiście o to, żeby seniorów sadzać w szkolnych ławach, ale o wspieranie ich umiejętności i wiedzy, pozwalającej na pełniejsze uczestniczenie w życiu społecznym. Dzięki edukacji przez całe życie można rozwiązać wiele kwestii - zarówno wyzwań, jak i zagrożeń wynikających z wejścia w epokę cyfrową. W społeczeństwie opartym na wiedzy, występuje konieczność uczenia się przez całe życie i podnoszenia kwalifikacji, szczególnie, że wiele z zawodowych umiejętności, które posiadają starsi pracownicy już się zdewaluowało. Dodatkowym aspektem jest wspieranie wymiany doświadczeń i kontaktu miedzy pokoleniami. Szczególnie, że około 2050 r. starsze osoby mogą stanowić aż jedną trzecią populacji Europy.
Aktywne idobrestarzeniesię
Według Światowej Organizacji Handlu, aktywne starzenie się jest procesem optymalizowania szans zdrowotnych oraz związanych z uczestnictwem i bezpieczeństwem, w celu polepszenia jakości życia, kiedy ludzie się starzeją. Pojęcie aktywności nie oznacza tylko fizycznej sprawności czy też możliwości wykonywania pracy zawodowej, ale czynny udział w życiu społecznym, ekonomicznym, kulturalnym, duchowym czy cywilnym. Dzięki temu mogą zdać sobie sprawę ze swojego potencjału i pokierować swoim życiem zgodnie ze swoimi preferencjami, pragnieniami i umiejętnościami, a jednocześnie społeczeństwo musi zapewnić osobom w podeszłym wieku opiekę i ochronę, kiedy tylko jej potrzebują. Edukacja jest wyjątkowo ważnym aspektem aktywnego starzenia się. To właśnie niski stopień wykształcenia oraz analfabetyzm są uważane za główne czynniki zwiększające ryzyko niepełnosprawności oraz utraty zdrowia, a nawet życia, wśród osób starzejących się, oraz prowadzące do bezrobocia. Według WHO, solidna edukacja w młodym wieku, połączona z możliwościami uczenia się w ciągu całego życia powoduje, że ludzie w późniejszym wieku mogą lepiej adaptować się do zmieniającego się środowiska, a także zachować autonomię i niezależność.
Jakość życia - dobre starzenie się
Właśnie te czynniki, które można podsumować jako dobrobyt (praca, zdobywanie pieniędzy), relacje społeczne (samorealizacja, samotność) oraz zdrowie (zarówno fizyczne, jak i sprawność umysłowa), wpływają na odczuwaną jakość życia, czyli to co rozumie się pod określeniem „dobrego starzenia się”:
1. Dobrego starzenia się w pracy: bycie produktywnym i aktywnym w pracy, osiągnięcie lepszej równowagi między pracą i życiem osobistym;
2. Dobrego starzenia się w lokalnej społeczności: prowadzenie aktywnego życia towarzyskiego, kreatywność, poprawa jakości życia oraz walka ze społeczną izolacją;
3. Dobrego starzenia się w domu: radość z lepszej jakości codziennego życia, zdrowia, zachowanie niezależności, autonomii i godności.
Dlatego właśnie nauka seniorów różni się od edukacji osób młodszych oraz dorosłych w wieku produkcyjnym. Przede wszystkim nauka pomaga zwiększyć świadomość i wiedzę na temat zdrowia, a także nabyć określone praktyczne umiejętności takie, jak używanie nowych narzędzi internetowych, zarządzanie kontem bankowym online itp. Zresztą sam proces uczenia się jest satysfakcjonujący sam w sobie, stąd rosnąca popularność Uniwersytetów Trzeciego Wieku.
Pojęcie lifelong learning, czyli nauki przez całe życie, oznacza różne metody uczenia się i zdobywania nowych kwalifikacji. Można je podzielić na trzy kategorie:
1. Edukacja formalna: zazwyczaj oferowana przez instytucje szkolne lub szkoleniowe, ustrukturyzowana - jeżeli chodzi o cele edukacyjne, czas poświecony na naukę oraz pomoce naukowe. Nauka formalna prowadzi zazwyczaj to uzyskania stopnia naukowego, albo certyfikatu ukończenia danej szkoły. Z punktu widzenia uczącego się jest intencjonalna.
2. Edukacja nieformalna: może mieć miejsce zarówno w instytucji edukacyjnej, jak i poza nią; przeznaczona jest dla osób w różnym wieku. W jej centrum jest ustrukturyzowana, zorganizowana działalność edukacyjna. Ten typ edukacji jest intencjonalny z punktu widzenia uczącego się, ale nie prowadzi do przyznania żadnych formalnych certyfikatów.
3. Nauka w codziennym życiu: jest wynikiem codziennych działań i doświadczeń człowieka, związanych z pracą, rozrywką i życiem rodzinnym. Zazwyczaj nie jest ustrukturyzowana, a wielu przypadkach uczący się nawet nie zdają sobie sprawy z tego, że w wielu sytuacjach uczą się.
S E N I O R Z E !
AKTYWUJ SIĘ w 50-cioletnim TKKF-ie!!
Gdański Ośrodek Terapii Ruchowej Trzeciego Wieku
Owocem naszych działań podejmowanych w tym kierunku jest realizowany obecnie projekt pod nazwą Ośrodek Promocji Zdrowia i Rehabilitacji (OPZiR), który funkcjonuje od maja 2005 r. Głównym założeniem Ośrodka jest podejmowanie różnorodnych działań mających na celu poprawę stanu zdrowia mieszkańców Gdańska (inf. w I części Programu). Instruktorzy oraz wolontariusze udzielają tu wszystkim zainteresowanym bezpłatnych informacji o zdrowiu, prewencji i profilaktyce (w tym uzależnień), odpowiedzialnym prozdrowotnym stylu życia z zastosowaniem metod i środków kultury fizycznej.
Zgodnie z założeniami OPZiR pełni obecnie 3 podstawowe funkcje:
- informacyjną - jako całoroczny punkt informacyjny w zakresie zachowań prozdrowotnych, udzielający profesjonalnych nieodpłatnych informacji i porad w profilaktyce i prewencji w wybranych jednostkach chorobowych, o zdrowym stylu życia. Zapewniamy mieszkańcom Gdańska bezpłatny i powszechny dostęp do specjalistycznej informacji ustnej i pisemnej,
- dystrybucyjną - posiadamy szeroki wybór materiałów informacyjnych w postaci broszur i ulotek, które uzyskaliśmy dzięki współpracy z innymi organizacjami i instytucjami,
- szkoleniową - Ośrodek pełni także funkcję szkoleniową, która polega na planowaniu, organizowaniu i przeprowadzaniu zajęć wzorcowych, instruktażowych, profilaktycznych w szkołach, w terenie, itd. Zajęcia przeznaczone są dla różnych grup wiekowych.
4. KWESTIE, którym pragniemy zaradzić to negatywne aspekty starości:
5. CELE
Alzheimer
czynnikiem sprzyjającym wystąpieniu choroby jest wiek,
ze względu na fakt, że w większości społeczeństw kobiety żyją dłużej, choroba częściej spotykana jest wśród osób płci żeńskiej, choć płeć sama w sobie nie jest czynnikiem sprzyjającym pojawianiu się choroby,
choroba Alzheimera częściej spotykana jest u ludzi z niskim wykształceniem bądź brakiem wykształcenia lub u osób, które pomimo posiadanego dobrego wykształcenia nie wykorzystują go w pracy zawodowej,
początek choroby Alzheimera przypada zwykle u osób po 50 roku życia, jednak najczęściej występuje około 65 roku życia; występują również przypadki zachorowań w wieku wcześniejszym, np. około 35 roku życia, lecz są one bardzo rzadkie.
Objawy
zaburzenia pamięci - początkowo krótkotrwałej, tzn. wydarzeń dziejących się w najbliższym czasie, następnie także i pamięci dotyczącej zdarzeń dawnych,
często jednymi z pierwszych objawów są zaburzenia orientacji w otoczeniu - początkowo w miejscach, w których chory przebywa po raz pierwszy, następnie także w otoczeniu, które powinno być pacjentowi dobrze znane,
częste są także, w późniejszych okresach choroby, zaburzenia właściwej (krytycznej) oceny osób, sytuacji, a także własnej osoby, co w znacznej mierze utrudnia kontakt chorego z bliskimi,
w późniejszym okresie mogą wystąpić także zaburzenia mowy pod postacią trudności wypowiadania słów, nazywania przedmiotów, ludzi i opisywania wydarzeń,
kontakt z bliskimi poważnie utrudniają także, występujące nierzadko w chorobie Alzheimera, trudności w rozpoznawaniu znajomych niegdyś osób,
chorzy mają często obniżony nastrój przy jednoczesnej skłonności do wybuchów gniewu i agresji; często zachowują się niespokojnie: bezcelowo chodzą po mieszkaniu lub - co szczególnie niebezpieczne - wychodzą z domu, długo błądząc po okolicy,
u chorych mogą występować także, nawet w średnim zaawansowaniu schorzenia, zaburzenia rytmu snu z pobudzeniem w nocy a sennością w czasie dnia oraz brak zahamowań w sferze seksualnej,
w późniejszych etapach choroby pacjenci często chudną, niejednokrotnie nagle przewracają się podczas chodzenia, często głośno i bez powodu krzyczą,
w ostatnich stadiach chorzy leżą w łóżku, nie kontrolują oddawania moczu i stolca,
śmierć następuje często w wyniku zapalenia płuc lub zakażenia układu moczowego.
Postępowanie:
chorzy z podejrzeniem choroby Alzheimera powinni być konsultowani w specjalistycznych poradniach zajmujących się chorymi z otępieniem, w których pacjent zbadany będzie przez lekarza neurologa, psychologa klinicznego i - w razie konieczności - skonsultowany przez lekarza psychiatrę; jedną z takich poradni jest Poradnia Przykliniczna przy Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 2, ul. Przybyszewskiego 49, tel. 869 14 21;
stosując odpowiednie leki można opóźnić postęp choroby, do pewnego stopnia zapobiec zaburzeniom zachowania występującym u pacjentów i przez to poprawić kontakt chorego z opiekunami i osobami z najbliższego otoczenia;
im szybciej rozpozna się chorobę i wdroży odpowiednie leki, tym lepsze osiągnie się wyniki leczenia;
od pewnego stadium rozwoju choroby pacjenci będą wymagać ciągłej opieki osób z najbliższego otoczenia: opieki przy jedzeniu, ubieraniu się, zachowaniu higieny osobistej. Opiekunowie pacjentów powinni utrzymywać kontakty z istniejącymi w wielu miastach oddziałami Stowarzyszenia Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera.