KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA CZYLI ZACHOWANIA WERBALNE I NIEWERBALNE

Spostrzeganie społeczne to badanie, w jaki sposób tworzymy wyobrażenia innych ludzi i wyciągamy wnioski dotyczące ich. Komunikacja interpersonalna to proces przekazywania informacji ze świadomym zamiarem wywołania odpowiedzi.

ELEMENTY PROCESU KOMUNIKOWANIA SIĘ

1. Nadawca

2. Kanał komunikacyjny

3. Odbiorca

Skuteczna komunikacja ma miejsce wtedy, gdy idea nadawcy jest właściwie zrozumiana przez odbiorcę.

Zakłócenia związane z NADAWCĄ:

• Nadawca nie wie, co chce zakomunikować

• Nadawca co innego mówi, a co innego chce przekazać

• Nadawca nie uwzględnia kontekstu sytuacyjnego i osoby odbiorcy (audytorium)

• Nadawca negatywnie ocenia osobę odbiorcy (audytorium), ulega stereotypom i uprzedzeniom

• Nadawca nadaje niespójne lub sprzeczne komunikaty.

• Nadawca daje zbyt mało ważnych lub zbyt dużo nieważnych informacji

• Nadawca ma trudności w formułowaniu myśli, intencji, wrażeń - wyraża się niejasno, wieloznacznie, nieprecyzyjnie.

Zakłócenia związane z KANAŁEM:

• Zbyt duża ilość połączeń

• Słaba jakość połączeń

• Hałas itp.

Zakłócenia związane z ODBIORCĄ:

• Odbiorcy brakuje chęci lub uwagi do słuchania

• Odbiorca nie sprawdza, czy dobrze zrozumiał nadawcę

• Odbiorca znacząco różni się od nadawcy zakresem wiedzy i doświadczeń

• Odbiorca inaczej interpretuje słowa niż nadawca

• Odbiorca reaguje na płaszczyznę relacji, a nie treść komunikatu

• Odbiorca poddaje się emocjom, negatywie ocenia osobę nadawcy, ulega stereotypom i uprzedzeniom

Poza słowami istnieje także inne źródło informacji o ludziach, którzy te słowa wypowiadają a mianowicie komunikacja niewerbalna. Komunikacja niewerbalna to sposób, w jaki ludzie komunikują, intencjonalnie bądź nieintencjonalnie, bez słów. Wskaźniki niewerbalne obejmują: mimikę, ton głosu, gesty, pozycję, ruchy ciała, dotyk, spoglądanie.

Mamy dwa rodzaje komunikatów niewerbalnych:

• Komunikaty wrodzone - dziedziczone

• Komunikaty wyuczone - nabyte w toku społecznego uczenia się

Według Michaela Argyle funkcje komunikacji niewerbalnej to:

• wyrażanie emocji,

• przenoszenie postawy,

• informowanie o swoich cechach osobowości,

• ułatwianie komunikacji werbalnej.

Niektóre wskaźniki niewerbalne powtarzają lub uzupełniają komunikat językowy. Inne mogą natomiast przeciwstawiać się wypowiedziom słownym (np. mówienie sarkastycznym tonem „ bardzo Cię lubię”). Bywa także, że przesłanki niewerbalne zastępują komunikat słowny.

Według A. Mehrabiana na to, jak odbiera nas inna osoba, składają się następujące elementy: SŁOWA 7%, GŁOS 38%, MOWA CIAŁA 55%

Przekaz zawarty w słowach ma dla odbiorcy najmniejsze znaczenie w sytuacji, gdy to, co mówimy, jest sprzeczne z wysyłanymi przez nas sygnałami niewerbalnymi.

BARIERY KOMUNIKACYJNE

Co przeszkadza w porozumiewaniu się?

OCENIANIE	OBRAŻANIE
- Uogólnianie - Mówienie o cechach kogoś zamiast o konkretnych zachowaniach - Osądzanie, oskarżanie, obwinianie - Krytykanctwo - Przyczepianie „etykietek”	- Wyszydzanie i wyśmiewanie - Wyzywanie - Przeklinanie - Kpiny, ironizowanie, robienie aluzji
POUCZANIE I DECYDOWANIE ZA INNYCH	NIESLUCHANIE TEGO, CO MÓWIĄ INNI
- Dawanie rad - Moralizowanie - Rozkazywanie - Grożenie - Strofowanie i zawstydzanie	- Przerywanie lub jednoczesne mówienie z kimś - Kończenie zdań za kogoś - Zadawanie nieadekwatnych pytań - Pokazywanie braku skupienia uwagi
UCIEKANIE OD PROBLEMÓW
- Rozśmieszanie i błaznowanie - Pocieszanie - Zmiany tematu

Zdolność do interpretowania sześciu głównych emocji (gniew, strach, niesmak, smutek, szczęście, zaskoczenie) jest zdolnością międzykulturową.

Kultura odgrywa rolę w przypadku, gdy chodzi o to, kiedy i jak odzwierciedlać emocje na twarzy. Np. normy kulturowe zabraniają mężczyznom przejawiać takie emocje jak: smutek, płacz.

Emblematy to niewerbalne gesty, które w danej kulturze są dobrze zdefiniowane i mają zwykle swoje bezpośrednie słowne odpowiedniki. Każda kultura wypracowuje swoje własne emblematy, które nie są rozumiane przez ludzi z innych kręgów kulturowych.

Badania dowodzą, że kobiety lepiej odczytują i nadają komunikaty niewerbalne niż mężczyźni. Istnieje jednak jeden wyjątek: jest to sytuacja, gdy ktoś kłamie. Kobiety są skłonne bardziej niż mężczyźni przyjąć kłamstwo za prawdę, prawdopodobnie dlatego, że są uprzejmiejsze i przestają korzystać z umiejętności odczytywania informacji niewerbalnych.

Zalecana literatura:

Argyle, M. (1999). Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa: PWN.

Gronbeck, B. E., Germanm, K., Ehninger D., Monroe, A. H. (2001). Zasady komunikacji werbalnej. Poznań: Zysk i S-ka, s. 70-144.

Jaskółka, A. (2007). Mowa ciała. Jak ją odczytywać i właściwie z niej korzystać.
Kielce: Wydawnictwo Jedność.

Jedliński, K., Golińska, L., Karczewska, M., Łabędź, D., Osowska, T., Szczepańska, H. (2000). Trening interpersonalny. Warszawa: WAB.

Johnson, D. W. (1985). Umiejętności interpersonalne i samorealizacja. Warszawa: PTP.

Leathers, D. (2009). Komunikacja niewerbalna. Warszawa: PWN.

McKay, M., Davis, M., Fanning, P. (2001). Sztuka skutecznego porozumiewania się. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Nęcki, Z. (2000). Komunikacja międzyludzka. Kraków: Oficyna Wydawnicza Antykwa.

Nęcki, Z. (1994). Negocjacje w biznesie. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu.

Thomson, T. (1998). Sposoby komunikacji interpersonalnej. Poznań: Zysk i S-ka.

3

PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA

Mgr Renata Korzeń

---