TECHNICZNO-ORGANIZACYJNE PRZYGOTOWANIE PRODUKCJI
1. Znaczenie i struktura przygotowania produkcji.
Produkowane wyroby lub wykonywane usługi zużywają się moralnie tracąc relatywnie wartość użytkową. Z drugiej strony konkurencja rynkowa i postęp techniczny, wprowadzając bardziej ekonomiczne technologie, wymuszają na przedsiębiorstwach unowocześnienie wyrobów i technologii lub ich całkowitą wymianę. Dla zorganizowania produkcji nowszych lub innych asortymentów, albo unowocześnienia procesów wytwórczych niezbędne jest techniczno-organizacyjne przygotowanie produkcji.
Obejmuje ono wyodrębnione działania pracowników zgrupowanych
w specjalnie dla tych celów utworzonych komórkach organizacyjnych przedsiębiorstwie. Nie stanowi ono wydzielonej grupy prac wówczas, gdy ma być podjęta produkcja bardzo prostych wyrobów, których zarówno postać jak i sposób ich wytwarzania są powszechnie znane i stosowane, a przede wszystkim całkowicie i jednoznacznie określane są przez urządzenia produkcyjne.
W przedsiębiorstwie techniczno-organizacyjne przygotowanie produkcji występuje przy:
Podejmowaniu produkcji całkiem nowych wyrobów,
Modernizowaniu rekonstrukcji lub innym doskonaleniu już wytwarzanego wyrobu,
Zastosowaniu do produkcji dotychczasowych wyrobów nowych surowców, np. zastąpienia metalu sztucznymi tworzywami,
Wprowadzeniu w technologii wytwarzania zmian mających na celu podwyższenie jakości wyrobów lub obniżenie kosztów ich produkcji.
Techniczno-organizacyjne przygotowanie produkcji można podzielić na:
TECHNICZNE przygotowanie produkcji, w tym:
- przygotowanie konstrukcyjne [wyrobu],
- przygotowanie technologiczne [procesu].
ORGANIZACYJNE przygotowanie produkcji [zapewnienie warunków i zasobów].
Przygotowanie produkcji jest procesem ciągłym, w przedsiębiorstwie przemysłowym wciąż pracuje się nad wprowadzeniem do produkcji nowych wyrobów dotychczas wytwarzanych i technologii ich wytwarzania. Ciągłość tych prac jest podstawą i warunkiem do wyodrębnienia grupy osób i stworzenia zarówno w „zarządzie” jak i w „ruchu” przedsiębiorstwa specjalnych komórek przygotowania produkcji. Im szybszy jest
w przedsiębiorstwie postęp techniczny, im częściej modernizuje się procesy produkcyjne, tym większego znaczenia nabierają zagadnienia techniczno
-organizacyjnego przygotowania produkcji.
Przygotowanie produkcji dzieli się na:
Wyprzedzające [rozwojowe]
Właściwe [bieżące]
Struktura techniczno-organizacyjnego przygotowania produkcji obejmuje
m.in.:
Określenie modelu, wzoru i konstrukcji wyrobu,
Ustalenie surowców, z których wyrób będzie wykonywany,
Opracowanie sposobów wytwarzania,
Wyznaczenie maszyn, urządzeń produkcyjnych oraz pomocy warsztatowych,
Ustalenie norm związanych z procesem technologicznym,
Przygotowanie czynników i harmonogramów produkcji.
Najważniejszym celem przeprowadzenia techniczno-organizacyjnego przygotowania produkcji jest zapewnienie wysokich cech użytkowych wyrobów i wysokiej ich jakości oraz ekonomiczność przyszłych procesów produkcyjnych.
Zakres i sposób przygotowania produkcji w dużej mierze decyduje bowiem o jakości wyrobów, jak i o poziomie ponoszonych później nakładów.
Techniczno-organizacyjne przygotowanie produkcji ma na celu stworzenie podstaw do uruchomienia nowej produkcji lub modernizacji dotychczasowej.
Można przyjąć, że najogólniejsze znaczenie techniczno-organizacyjnego przygotowania produkcji określa efekty jego zastosowania takie jak:
Rozwój techniki,
Wzrost wielkości produkcji i liczebności asortymentów,
Obniżenie pracochłonności,
Poprawa wykorzystania materiałów i urządzeń,
Poprawa trwałości i sprawności użytkowej wyrobów,
Obniżenie kosztów produkcji,
Sprzedaż myśli technicznej czyli licencji,
Wzrost eksporty produkcji.
2. Konstrukcyjne przygotowanie produkcji
Przygotowanie konstrukcyjne jest pierwszym etapem technicznego przygotowania produkcji w przemysłach obróbczo-montażowym. Jest to etap decydujący w dużej mierze o powodzeniu lub niepowodzeniu prac nad przygotowaniem produkcji, zwłaszcza nowego wyrobu. Konstrukcyjne przygotowanie produkcji w przedsiębiorstwie odbywa się w dziale konstrukcyjnym lub konstrukcyjno-rozwojowym.
W toku konstrukcyjnego przygotowania produkcji realizuje się w przedsiębiorstwach postęp techniczny. Przygotowuje się wciąż lepsze konstrukcje, a wyroby wykonywane na ich podstawie są coraz nowocześniejsze i estetyczniejsze. Konstruktorzy mają też wpływ na koszty produkcji wyrobów. Zaprojektowana w dokumentacji technicznej konstrukcja wyrobu jest podstawą opracowania technologii wytwarzania i uruchomienia jego produkcji. Z tego względu współpraca konstruktora wyrobu z technologiem powinna rozpoczynać się jak najwcześniej w trakcie projektowania wyrobu, a projekt winien cechować się tak zwaną technologicznością konstrukcji.
Technologiczność konstrukcji to taki zespół cech konstrukcyjnych wyrobu, dzięki którym proces wytwarzania wszystkich elementów składowych i montaż wyrobu przebiegał będzie w danych warunkach w sposób najbardziej ekonomiczny.
Efektem końcowym konstrukcyjnego przygotowania produkcji są rysunki techniczne wyrobu, jego poszczególnych elementów składowych to jest części lub zespołów wchodzących w skład wyrobów oraz opisy techniczne funkcjonowania urządzenia lub konserwowania go podczas eksploatacji. Opracowywanie konstrukcji wyrobu można podzielić na następujące szczegółowe etapy:
Studia wstępne nad konstrukcją wyrobu, obejmują one prace zmierzające do rozeznania kierunków konstrukcji, w tym celu bada się rynek, ustala się warunki wyjściowe oraz zadania konstrukcyjne.
Opracowanie założeń konstrukcyjnych,
Opracowanie projektu wstępnego konstrukcji,
Opracowanie projektu technicznego konstrukcji,
Wykonanie prototypu wyrobu i jego badanie,
Badanie laboratoryjne konstrukcji,
Opracowanie wykonawczego projektu konstrukcji (na poprawkach).
Źródłem inspiracji do tworzenia nowych wyrobów mogą być różne rzeczy
zdarzenia, wobec czego konstruowania wyrobów odbywać się może poprzez:
1/ kopiowanie obcych wzorów,
2/ zakup licencji (konstrukcji i technologii),
3/ własne prace badawcze.
Wprowadzenie nowych rozwiązań w konstrukcji wyrobu ułatwia śledzenie postępu technicznego w określonej dziedzinie. Ułatwić to mogą w szczególności:
Artykuły,
Rejestry patentowe,
Konferencje branżowe,
Wystawy i targi,
Studia nad zakupionymi wyrobami,
Obserwacja pracy własnych wyrobów.
Ważnym zagadnieniem zarówno w dziale konstrukcyjnym, jak i w dziale
technologicznym, jest gospodarka dokumentacją techniczną. Chodzi tu o takie kwestie np. przygotowanie dokumentacji (kart technologicznych i instrukcyjnych oraz innych dokumentów) w potrzebnej liczbie egzemplarzy, terminowe dostarczenie tej dokumentacji do odpowiednich komórek organizacyjnych i stanowisk pracy, a także wnoszenie zmian do dokumentacji, wycofanie dokumentów zdezaktualizowanych i niepotrzebnych oraz przechowywanie dokumentacji. Gospodarka dokumentacją powinna być prowadzona ze skrupulatnością, nieporządki grożą bowiem poważnymi konsekwencjami w dalszych etapach produkcji.
3. Technologiczne przygotowanie produkcji
W przygotowaniu technologicznym, chodzi o ustalenie sposobu wytwarzania dóbr odpowiedniej technologii. W ramach technologicznego przygotowania produkcji projektuje się procesy technologiczne najpierw dla poszczególnych części wyrobu, a następnie dla montażu kolejnych podzespołów, zespołów i montażu końcowego wyrobu.
Prace wykonywane w ramach technologicznego przygotowania produkcji można ująć w następujących grupach:
Opracowanie koncepcji procesu technologicznego,
Ustalenie rodzaju i wymiarów materiału wyjściowego do produkcji,
Badanie granic wytrzymałości i możliwości zastosowania wybranych materiałów,
Wyznaczenie operacji technologicznych i ustalenie kolejności ich wykonania,
Wyznaczenie maszyn i urządzeń produkcyjnych, na których będą wykonywane kolejne operacje technologiczne,
Sporządzenie wykazu pomocy warsztatowych, przy użyciu których będą wykonywane kolejne operacje technologiczne,
Opracowanie konstrukcji specjalnych pomocy warsztatowych,
Określenie sposobu wykonania wyznaczonych operacji technologicznych,
Skonstruowanie schematu montażu zespołów i całego wyrobu,
Określenie kwalifikacji potrzebnych do wykonania operacji,
Ustalenie norm zużycia materiałów i norm czasu pracy na wykonanie poszczególnych operacji technologicznych,
Udział w uruchamianiu produkcji.
Podstawowym dokumentem jest karta technologiczna, opracowywana dla obróbki poszczególnych części, montażu podzespołów, zespołów i montażu wyrobu. Ustala się w niej przebieg procesu technologicznego, wymieniając kolejne operacje z podaniem wyznaczonych do ich wykonania maszyn, urządzeń produkcyjnych i pomocy warsztatowych oraz z określeniem kategorii pracy, norm zużycia materiałów i norm czasu pracy.
Sposób wykonania kolejnych operacji wraz ze szkicem obróbki lub schematem montażowym i rozstawieniem narzędzi podaje się w kartach instrukcyjnych.
4. Organizacyjne przygotowanie produkcji
Organizacyjne przygotowanie produkcji ma na celu zapewnienie sprawnego i ekonomicznego przebiegu nowo podejmowanej produkcji bez zbędnych przestojów lub zajmowania zbyt dużych powierzchni. Właściwe przygotowanie organizacyjne skraca czas cyklu produkcyjnego, zwiększa wydajność i obniża koszt jednostkowy wyrobu, a także ze względu na jakość materiałów lub kwalifikacje i przygotowanie pracowników do nowej produkcji może wpływać na jakość wyrobu.
Całość prac nad organizacyjnym przygotowaniem produkcji można podzielić na kilka grup, przy czym kryterium podziału jest ich charakter:
Zaopatrzeniowe przygotowanie produkcji, sprowadza się do zagwarantowania rytmicznego zaopatrzenia w materiały, zawarcia umów kooperacyjnych,
Produkcyjne przygotowanie produkcji - obejmuje ono przygotowanie stanowisk roboczych i ich (wyposażenie), przestawienie gniazd lub linii produkcyjnych, przygotowanie środków transportu i pomieszczeń składowych, opracowanie dokumentacji produkcyjnej,
Narzędziowe przygotowanie produkcji: zakup potrzebnych pomocy warsztatowych, wykonanie bądź zamówienie przewidzianych specjalnych pomocy warsztatowych,
Kadrowe przygotowanie produkcji - jest ono szczególnie ważne, gdy nowa produkcja znacznie różni się od dotychczasowej, chodzi tu o pozyskanie nowych pracowników o pożądanych kwalifikacjach oraz o przeszkolenie pracowników,
Ustalenie czasu cyklu produkcyjnego, wielkości serii produkcyjnych, liczebności partii transportowych,
Korelacja przebiegu procesów produkcyjnych z planem remontów i planem urlopów pracowniczych,
Przygotowanie rynkowe: badanie rynku, zawieranie umów sprzedaży z odbiorcami, informowanie o wyrobie i jego reklama oraz ustalenie ceny nowego wyrobu,
Inne przygotowania organizacyjne: przygotowanie serwisu, ochrona środowiska.
ROLA PROCESÓW POMOCNICZYCH
W PRODUKCJI PRZEMYSŁOWEJ
Podstawowy proces produkcyjny występujący w przedsiębiorstwie przemysłowym, tzn. obejmujący wszystkie operacje produkcyjne, które bezpośrednio służą wytworzeniu podstawowych produktów przedsiębiorstwa, nie mógłby być prowadzony sprawnie i racjonalnie bez równoległej wszechstronnej jego obsługi. Sprawna organizacja podsystemów procesów obsługi jest istotnym wymogiem prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstwa. W szczególności tzw. procesy pomocnicze lub towarzyszące wspomagając proces podstawowy swoimi usługami i wytworami, przyczyniając się w sposób istotny do sprawnego przebiegu głównych zadań produkcyjnych. Sprawność przebiegu tych procesów może wpływać na wielkość i jakość produkcji, a ewentualne zakłócenia w działaniu podsystemów procesów pomocniczych utrudniają zwykle, bądź wręcz uniemożliwiają prawidłowy przebieg procesów podstawowych, przyczyniając się do występowania nierytmiczności produkcji.
Analizując klasyfikację tych procesów, stwierdzić można, że do procesów materialnych wspomagających bezpośrednio proces produkcji podstawowej zalicza się następujące procesy pomocnicze:
Zaopatrzenie i gospodarkę materiałową,
Gospodarkę magazynową,
Gospodarkę magazynową,
Gospodarkę transportową,
Gospodarkę konserwacyjno - remontową,
Gospodarkę energetyczną i wodną,
Sprzedaż i gospodarkę wyrobami gotowymi.
Zakres i struktura obsługi produkcji podstawowej przez procesy pomocnicze zależne są przede wszystkim od charakteru procesów podstawowych, a także wielkości przedsiębiorstwa. Struktura procesów pomocniczych zależy bezpośrednio od następujących czynników:
Właściwości procesu produkcyjnego danej grupy produktów,
Stopnia specjalizacji przedsiębiorstwa i stopnia rozwoju kooperacji,
Skali produkcji,
Formy organizacji procesu produkcyjnego.
Wskazuje się często na rosnącą rolę procesów pomocniczych w powiązaniu ze wzrostem rozmiarów przedsiębiorstw, wzbogacaniem ich funkcji oraz rozszerzeniem uprawnień, a także na rosnącą historycznie ich rolę w ścisłej zależności ze wzrostem postępu technicznego, a w szczególności mechanizacji i automatyzacji.
Im dalej postępuje mechanizacja i automatyzacja produkcji, co zwiększa wydajność i stopień skomplikowania środków pracy, tym większego znaczenia nabierają procesy pomocnicze. Mają one bezpośredni wpływ na wykorzystanie czasu oraz wydajność maszyn i urządzeń w produkcji podstawowej, a tym samym wykonanie planowanych zadań przedsiębiorstwa.
Postęp techniczny i organizacyjny wkraczający do przemysłu powoduje określone zmiany między innymi w strukturze zatrudnienia. W skali gospodarki narodowej wyraża się to spadkiem procentowego udziału zatrudnionych w przemyśle na rzecz względnego wzrostu zatrudnienia w nieprodukcyjnych działach gospodarki narodowej. Odpowiednikiem tego zjawiska w skali przemysłu oraz pojedynczego przedsiębiorstwa są zmiany w strukturze zatrudnienia, polegające na relatywnym wzroście liczby robotników uczestniczących w procesach pomocniczych w stosunku do liczby robotników uczestniczących w procesach produkcji podstawowej.
Rola procesów pomocniczych bywa nie doceniana przez kierownictwa przedsiębiorstw, w szczególności jeśli idzie o możliwość mechanizacji pracy, wprowadzania nowych technologii czy usprawniania organizacji.
W procesach pomocniczych istnieją realne warunki podwyższenia wydajności pracy. Postęp techniczno - organizacyjny tu także w istotnej mierze przyśpiesza pogłębianie się podziału pracy. Wynika to z faktu, że wyższym wymaganiom, jakie stawia się w toku coraz szybszej realizacji tego postępu, nie można sprostować w ekonomicznie uzasadniony sposób za pomocą starych środków i metod. Dlatego potrzebny jest postęp w organizacji procesów pomocniczych, co wynika z rosnącej roli tych procesów.
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
1