Wymień warunki, które musi spełnić szpital by pomóc choremu nauczyć się roli pacjenta.
Warunki, które musi spełnić szpital to:
dostarczenie pacjentom zrozumiałych dla nich, w danym okresie, wzorów wartościowego postępowania
zachęcenie do ich przyjmowania i aktualizowania mimo przeszkód, jakie stwarzają codzienne sytuacje
pomaganie w pozbywaniu się nieodpowiednich sposobów ujmowania bliższego i dalszego środowiska oraz reagowania na nie
stwarzanie możliwości do rozwijania i wzbogacania właściwych sposobów postępowania jako wyrazu własnych celów życiowych danego pacjenta
Najważniejszym problemem jest dostarczenie odpowiednich wzorów postępowania pacjenta w szpitalu u konsekwentne ich podtrzymywanie. Wzory takie mogą być zarysowane już w rozmowie z lekarzem, który kieruje chorego do szpitala, przekazane przez pracowników służby zdrowia przyjmujących do szpitala, przez współpacjentów w rozmowach.
Przedstawione pacjentom wzory postępowania są w różnym zakresie przyjmowane przez nich. Jedni przyswajają je w całości w bardzo krótkim czasie, inni częściowo, a jeszcze inni nie przyjmują ich wcale. Zasadniczym czynnikiem, który określa uczenie się nowych wzorców postępowania są dotychczasowe doświadczenia życiowe. Od ich trwałości i treści zależy czy próby zachęcenia pacjenta do takiego postępowania, które byłyby dla niego optymalne w jego nowej sytuacji życiowej, dadzą pozytywne czy negatywne rezultaty. Bardzo ważnym czynnikiem po9magającym w przyswajaniu sobie przez pacjentów nowych wzorców jest konsekwencja zarówno w przedstawianiu jak też w wymaganiu zgodnego z nimi postępowania.
Uczenie się roli pacjenta nie jest procesem w pełni świadomym, planowanym i systematycznie realizowanym.
Wyjaśnij pojęcie „trudny pacjent”, wymień cztery formy reagowania przez pacjentów na sytuacje trudne.
Trudny pacjent - to pacjent, który poprzez niepożądane zachowanie personelu, traci pozytywne nastawienie do szpitala, uaktywniają się u niego negatywne przeżycia i zachowania. Trudny pacjent zaburza prace personelu i niekorzystnie wpływa na innych pacjentów.
Formy reagowania przez pacjentów na sytuacje trudne:
agresja
regresja
fiksacja
apatia
Agresywnie - reaguje pacjent, w którym przeważa nasilenie intensywności reakcji mających za pomocą siły przełamać przeszkody i wydostanie się z trudnej sytuacji np. krzyk, posługiwanie się obraźliwymi sformułowaniami
Regresja - przejawia się obniżeniem poziomu funkcjonowania danego człowieka, pacjent w swych reakcjach staje się dziecinny i zachowuje się w sposób nieadekwatny do specyfiki sytuacji, w której się znajduje.
Fiksacja -to różne formy sztywnego trwania, upartego obstawiania przy sposobie działania, który nie jest racjonalnie dostosowany do sytuacji. W okresie fiksacji człowiek może narazić się na szkody, a jednak nie zmienia swego stanowiska.
Apatia - jest stanem człowieka, który utracił nadzieję, przestaje dążyć do dotychczasowych celów i nie próbuje wydostać się z takiej sytuacji. Pacjenci apatyczni stanowią grupę chorych, która stwarza poważny problem dla opiekujących się nimi. Nie reagują oni na pozytywne jak i negatywne konsekwencje swojego postępowania, zachodzi potrzeba stosowania psychoterapii.
Przyczyny powstawania chorób.
W większości przypadków zachorowanie jest wynikiem działania kilku czynników jednocześnie. Przyczyny mogą być bardzo różnorodne (natury: dziedzicznej, fizycznej, mechanicznej, zakaźnej, związane z niedoborem różnych substancji, natury metabolicznej, psychologicznej, socjokulturowej).
a). Zaburzenia wrodzone - nie należy utożsamiać ich z zaburzeniami dziedzicznymi, zmiany w materiale genetycznym - to nie to samo, co dziedziczenie.
Dziedziczno - genetyczne zaburzenia polegają na zmianach w zakresie budowy i liczby chromosomów lub uszkodzenia genów (np. zespół Downa)
Dwa warianty dziedziczenia choroby:
zaburzenie stanowi jakaś cecha organizmu (przewlekła choroba, kalectwo)
odziedziczone po rodzicach cechy stanowią predyspozycje do chorowania, które w korzystnych dla rozwoju choroby warunkach zwiększają prawdopodobieństwo jej pojawienia się
Chorobami powstałymi na skutek uszkodzenie aparatu genetycznego są, np. hemofilia i fenyloketonuria.
b). Czynniki fizyczne i mechaniczne - najbardziej znane: oparzenia, udar cieplny, odmrożenia, złamania, skaleczenia i wylewy krwawe (częste przyczyny powstawania schorzeń i kalectwa).
c). Działanie substancji chemicznych (przyczyny chorób zawodowych).
Związane z pracą w szkodliwych warunkach. Substancje szkodliwe (tj. rtęć, ołów...) powodują powstawanie zmian w niemal całym organizmie (w wielu układach).
d). Choroby zakaźne - Styczność z nimi już od najmłodszych lat. Chorujemy na nie zazwyczaj raz w życiu, ponieważ organizm w kontakcie z obcym białkiem zarazków wytwarza stosunkowo trwałe ciała odpornościowe zabezpieczające przed powtórną infekcją.
Choroby zakaże szerzą się drogą kropelkową, przez kontakt fizyczny, przez wodę, z pożywieniem, przez nabłonek skóry.
e). Brak pożywienia lub odpowiednich składników w pożywieniu - brak pożywienia powoduje wycieńczenie i wyniszczenie organizmu. Brak składników sprawia, że powstają zaburzenia określonych narządów czy tkanek
f). Zaburzenia wydzielania hormonów - zaburzenia czynności tarczycy prowadzą do zaburzeń przemiany materii. Podobnie przysadka, trzustka, nadnercza i wydzielanie przez nie substancje wpływają na przebieg metabolizmu. Zaburzenia wydzielania hormonów produkowanych przez te gruczoły prowadzą do powstawania np. moczówki, cukrzycy, niektórych form wtórnego nadciśnienia, Zaburzenia hormonów są ściśnie powiązanie z przeżyciami psychicznymi.
Wpływ czynników emocjonalnych na powstawanie i przebieg choroby.
Zmiany odporności organizmu mogą wynikać między innymi ze stanu psychicznego - przeżywanie długotrwałych napięć może prowadzić do obniżenia odporności.
Obserwacje dokonane u ludzi z przetoką żołądkową wskazują, że przezywanie gniewu, wrogość, czy długotrwały konflikt powoduje wzrost częstości skurczów żołądka, zwiększenie wydzielania kwasu solnego. Gdy powtarza się to często i zbiega się w czasie z brakiem treści pokarmowego w żołądku, może dojść do uszkodzenia jego ściany, krwawień i do powstania niszy wrzodowej.
Te i inne obserwacje doprowadziły do wyodrębnienia chorób zwanych psychosomatycznymi.
Zalicza się do nich poza choroba wrzodową - także nadciśnienie tętnicze, astmę oskrzelową, owrzodzenie jelita grubego, chorobę wieńcową, niektóre zaburzenia hormonalne i skórne zmiany alergiczne oraz zmiany stawowe. Do chorób tych zaliczamy także tzw. Nerwice narządowe.
Czynniki emocjonalne mają ogromne znaczenie w przebiegu wszystkich chorób.
Odporność na stres - indywidualna cecha każdego człowieka determinuje sposób zachowania się człowieka w trudnej sytuacji zagrażającej sytuacji choroby (chęć przezwyciężenia, bierność...).
Istnieją dwa zasadnicze sposoby oceniania stopnia zagrożenia, analizy możliwych sposobów zachowania się oraz wyboru odpowiedniej strategii opierającej się na ocenie własnych możliwości i rezerw.
a). Pomniejszanie problemu
b). Skupienia na nim uwagi
Pomniejszanie może przejawiać się poprzez zaprzeczanie istnienia choroby.
Skupienie uwagi na chorobie może przejawić się w analizowaniu doznać, czynności narządów i organizmu, w próbach uzyskania pomocy.
Wybór wzorca zachowań jest uzależniony m.in. od sytuacji zewnętrznej i uprzednich doświadczeniach.
Ludzie mający poczucie, iż w życiu istnieje wiele trudnych i zagrażających sytuacji chorują częściej, a choroby przebiegają u nich ciężej i w sposób przewlekły. Ludzie ci okazują również tendencję do szybkiego przyzwyczajenia się do roli chorego, wymagającej bierności, uzależnienia się od opieki. Okazują się oni mniej odporni na dodatkowe szkodliwe czynniki, na trudności w okresie rekonwalescencji, nie potrafią aktywnie współdziałać w leczeniu i nie mają tendencji do powrotu do normalnego życia.
Podaj trzy rodzaje stosunków lekarz - pacjent.
1. Aktywność - bierność: pacjent jest całkowicie biernym odbiorcą czynności lekarza, a jedynie lekarz jest stroną aktywną np. śpiączka, operacja.
2. Kierownictwo - współpraca: aktywność obu stron, pacjent wykonuje polecenia lekarza. Lekarz jest stroną decydującą np. ostre choroby infekcyjne.
3. Obustronne uczestnictwo: pacjent staje się partnerem lekarza, decyzje dotyczące celu i sposobu postępowania są podejmowanie wspólnie z uwzględnieniem indywidualnej sytuacji pacjenta, np. leczenie ambulatoryjne przewlekłych chorób i postępowanie profilaktyczne
Wyjaśnij nazwę Błędy Jatrogenne oraz wymień ich rodzaje
Błędy jatrogenne są to tego rodzaju sposoby zachowań lekarza lub innego pracownika służby zdrowia, które to zachowania wpływają szkodliwie na stan zdrowia człowieka.
Rodzaje związane są z:
informowaniem pacjenta
badaniem klinicznym
badaniem dodatkowym
leczeniem
strukturą szpitala i procesem hospitalizacji
Wymień przyczyny i następstwa błędów jatrogennych.
Przyczyny błędów:
a). Czynniki osobowe - to zwłaszcza właściwości osobowości, rodzaj przyswojonych schematów stosunków międzyludzkich oraz zasób i poziom wiedzy medycznej. Do popełnienia błędów jatrogennych zdaje się usposabiać przewaga postawy egocentrycznej. Postawa tego rodzaju utrudnia, bowiem spostrzeganie rzeczywistości z pozycji pacjenta nie jest widoczne u lekarza. Lekarz, o którym tu mowa, zachowuje się czasem tak jakby byli wyżsi, ponad niepokoje, troski, obawy innych.
Z uwarunkowań osobowości ściśle wiąże się rodzaj schematów między ludzkich, a zwłaszcza - stosunków między lekarzem a pacjentem. Lekarze przywykli do archaicznego układu pionowego, w myśl, którego pacjent bardzo dużo musi i bardzo wiele mu nie wolno. Miedzy pacjentem i lekarzem występuje i utrzymuje się bariera.
b). Czynniki zewnątrzpochodne, środowiskowe - pewne właściwości najbliższego lekarzowi środowiska zawodowego oraz niektóre cechy przejawiane przez szerokie środowisko społeczne. Sprawa sprowadza się przede wszystkim do wzorców, jakich lekarzowi dostarcza środowisko zawodowe. Wiele też zależy od zasad, na których opiera się funkcjonowanie instytucji służby zdrowia, w której młodemu lekarzowi przyszło pracować.
Następstwa błędów:
Pogorszenie choroby podstawowej - dotyczy on bardzo różnych chorób, wiąże się ono, bowiem z błędami dotyczącymi rozpoznania, leczenia - tak zabiegowego, jak i farmakologicznego - oddziaływania w drodze psychologicznej na pacjenta, opieki pielęgniarskiej itd.
Zaburzenia psychosomatyczne - błędy te przyczyniają się do powstawania choroby psychosomatycznej będącej cierpieniem podstawowym lub też dochodzi do zaburzeń psychosomatycznych jatrogennych wikłających trwająca już chorobę o różnej etiologii.
Epizodyczne reakcje nerwicowe
Nerwice (nerwice jatrogenne) - czynniki jatrogenne prowadzą do powstania nerwicy lękowej z fobia jako objawem dominującym, bywają też przyczyny nerwic o obrazie neurasteniczno - hipochondrycznym, natomiast najczęściej błędy jatrogenne są ważnym czynnikiem nerwic narządowych, a zwłaszcza nerwicy serca.
Psychozy nerwicowe - stanowią rzadkie następstwo jatrogennych urazów psychicznych.
Wymień etapy reakcji pacjentów na diagnozę o nieuleczalnej chorobie i omów je krótko.
U większości pacjentów pierwszą reakcją na niepomyślną diagnozę jest zaprzeczenie i izolacja. Występuje w wielu formach:
Lękliwa postawa zaprzeczenia występuje u pacjentów, którym powiedziano o chorobie za wcześnie, lub zbyt nagle, bez zastanowienia czy pacjent jest gotów. Postawa ta występuje przeważnie na początku choroby, ale zdarza się, że i później. Jest formą obrony, zwlekaniem, czasem, gdy osoba zbiera siły do stawienia czoła prawdzie.
Częściowe zaprzeczenie wkrótce zamienia się w częściowe pogodzenie się z prawdą. Bardzo rzadko zdarza się by ktoś zaprzeczał śmiertelnej chorobie do końca swych dni. Często zdarza się jednak, że snuje nierealne plany na przyszłość, kiedy indziej próbuje zmierzyć się z chorobą opowiadając o niej, a za chwilę zaprzeczając sobie.
Po pierwszym szoku następuje negacja i izolacja. Dla niektórych pacjentów negacja jest warunkiem zachowania równowagi psychicznej. Nie należy tego krytykować, a starać się zrozumieć. Niektórzy przenoszą całkowitą negację choroby na ponawiane usiłowania przyspieszenia śmierci. Takie osoby są często izolowane gdyż są męczące dla personelu szpitala, a od ludzi obcujących z chorymi zależy zachowanie tych chorych.
Gniew, wściekłość, zazdrość, rozżalenie.
Dla tego etapu typowe są pytania: Dlaczego ja? Dlaczego nie ktoś inny?
Cierpi wtedy całe otoczenie chorego. Ofiarami gniewu padają osoby zupełnie przypadkowe, lekarze, pielęgniarki. Również rodzinie jest ciężko. Reaguje żalem, wstydem, zaczyna unikać kolejnych wizyt, bo chory nie cieszy się z odwiedzin i wszystko go drażni. Również takie zachowanie należy starać się zrozumieć. Człowiek ten czuje się nikomu niepotrzebny, jakby już był martwy - to go złości.
Personel szpitala powinien się dowiadywać, jakie są przyczyny gniewy. Jeśli okaże mu zrozumienie i szacunek, czas i uwagę - wyciszy się. Ważna jest w tych monetach wyrozumiałość. Nie ważne czy wybuch gniewu był racjonalny czy nie. Dla chorego jest sposobem pomagającym przetrwać, wyładować emocje. Ulga, jaką im to przyniesie pomaga przetrwać ostatnie chwile życia. Chory może się tak wściekać, ze stracił panowanie nad własnym życiem. Udaje ze tak nie jest. Nie daje się nikomu wtrącać w swoje sprawy. Nie wyprowadzajmy go na siłę z błędu. Niech myśli, ze nadal nad czymś panuje - to daje mu ukojenie. Osoby takie są bardzo samotne, trudno do nich dotrzeć, bo odrzucają wszelkie objawy życzliwości.
Targowanie się
Etap targowania się jest potrzebny pacjentowi przez krótki czas. Myśli wtedy: „Jeśli nie poskutkowały ani niedowierzania, ani krzyki, to może jak poproszę Boga grzecznie to mnie wysłucha?”. Śmiertelnie chorzy pacjenci najpierw proszą o przedłużenie życia, potem już tylko o kilka chwil bez bólu i cierpień fizycznych. Targowanie jest w rzeczywistości próba odroczenia wyroku. Pacjenci rozumieją to jako nagrodę za dobre zachowanie, ustalają termin i obiecują ze niczego już więcej nie zażądają, jeśli to, o co proszą się spełni. Oczywiście nigdy nie spełniają obietnicy, tylko ciągle chcą więcej.
Z punktu psychologii można ten syndrom kojarzyć z cichym poczuciem winy i byłoby dobrze gdyby personel nie lekceważył tego typu uwag. Problem należy śledzić do chwili, gdy pacjent uwolni się od nieracjonalnego lęku, czy pragnienia kary wywołanego poczuciem winu, które potęguje zjawisko targowania się i dalsze nie dotrzymane obietnice.
Depresja
Gdy pacjent świadomie zauważa, ze coraz z nim gorzej, pojawia się u niego poczucie wielkiej straty. Niektórzy reagują szokiem, niedowierzaniem, głęboką depresją. Zdrowie to tylko jedna ze strat, jakie ponosi. Pozostają przecież inne zmartwienia jak olbrzymie koszty leczenia, utrata pracy, rezygnacja z marzeń. Te zmartwienia składają się na depresję reaktywną. Na jej złagodzenie wpływa pomoc przyjaciół, pracowników.
Drugą formą depresji jest depresja przygotowawcza, czyli przygotowanie się do śmierci. Ważne jest by zorientować się, co jest przyczyna depresji i starać się ja załagodzić. Nie należy na siłę rozweselać, ci ludzie są wdzięczni tym, którzy ich rozumieją. Ważna jest tutaj sama obecność bliskich nie tylko słowa.
Pogodzenie się
Stan ten pojawia się, gdy chory ma na tyle czasu by przejść przez wszystkie etapy z pomocą innych. Zaczyna pojawiać się smutek ze musi opuścić bliskich, jest coraz słabszy. Etap ten nie jest rezygnacją, ale nie jest tez etapem szczęśliwym. Teraz wsparcia potrzebuje rodzina. Umierający jest pozbawiony uczuć. Jest to stopniowe zegnanie się ze wszystkimi i wszystkim. Nie chce rozmawiać, woli siedzieć z kimś w ciszy, marzy o chwilach spokoju.
Jedno łączy wszystkie etapy - nadzieja,. Nie opuszcza śmiertelnie chorych nawet w fazie największego pogorszenia,. Nawet w tedy łudzą się okruchem nadziei. Pozwala im to przetrwać cały czasem długi czas, wierzyć ze cierpienie ma sens, ze się opłaca.
Określenie odporności psychicznej: odporność na stresor a odporność na stres.
Określenie odporności psychicznej można rozpatrywać w dwóch aspektach, a mianowicie jako:
odporność na stresor, a wiec sytuacje trudną (stresową) przejawia się stosunkowo mała reaktywnością emocjonalna na zagrożenie, przeszkody i inny czynniki właściwe sytuacjom trudnym. Inaczej mówiąc, człowiek, reaguje względnie słabym odczynem emocjonalnym, takim jak strach, lęk lub gniew, mimo, ze sytuację, w której się znajduje spostrzega jako trudną
odporność psychiczna w drugim znaczeniu to odporność na stres, polega ona na zdolności do zorganizowanego funkcjonowania mimo podniecenia emocjonalnego. Człowiek przeżywa podniecenie emocjonalne, doznaje strachu, lęku lub innej emocji o znacznym nasileniu, a jednak „działa przytomnie”, skutecznie kontroluje swoje zachowanie i zmierza do realizacji obranego celu. Niekiedy ludzie nie mogą podjąć żadnego działania ukierunkowanego na usuniecie źródła ujemnej emocji, a jednak okazują odporność psychiczną, np. śmierć bliskiej osoby.
Podstawowe ukierunkowania odporności psychicznej.
Odporność psychiczna jest uwarunkowana przez szereg czynników działających w bliskim powiązaniu. Należą do nich zwłaszcza następujące właściwości układu nerwowego, od których zależy w dużej mierze siła i trwałość emocji. Sposób spostrzegania sytuacji trudnej oraz siebie na jej tle wiąże się ściśle z treścią schematów poznawczych, które różnią się m.in. stopniem mobilizującego lub destrukcyjnego zachowania.
Zachowanie w sytuacji trudnej zależy również od typu reagowania emocjonalnego. Osoby o nastawieniu lękowym często już przy zetknięciu się z sytuacja trudną przeżywają silny i przykry niepokój, uniemożliwiający sprawne działanie i skłaniający do rezygnacji. Ludzie, których charakteryzuje nastawienie na pokonywanie trudności, rzadziej doznają w sytuacji trudnej pobudzenia udaremniającego skuteczność działań.
Pośród ogólnych uwarunkować odporności psychicznej uwzględnić należy treść i siłę motywacyjną dominującego dążenia. Duże znaczenie na układ hierarchizacji potrzeb z uwzględnieniem miejsca, jakie w tym układzie zajmuje potrzeba pozytywnej samooceny i akceptacji. Ten złożony układ zależności łączy się z poziomem aspiracji i relacji, jaka zachodzi pomiędzy nim a poziomem osiągnięć. Aspiracje wygórowane narażają na częste niepowodzenia, zbyt niskie wiążą się z niedostateczną motywacją. Stosunkowo dobrze znoszą niepowodzenia osoby o średniej sile dążeń,. Decydują tu nie tylko siła dążenia i stosunek aspiracji do możliwości, ale i to, jaki rodzaj regulacji osobowości przeważa - regulacja egocentryczna czy prospołeczna.
Ważna jest kwesta dojrzałości osobowości, którą charakteryzuje jej zawartość, podporządkowanie dążeń ubocznych dążeniu wiodącemu i zdolność powściągania emocji.
Nawyki reagowania na trudności należą do wieloczynnikowego podłoża odporności psychicznej. Chodzi o to, aby nawyki były korzystne.
Podaj definicję psychosomatyki i zaburzenia psychosomatycznego.
Psychosomatyka - to całościowe ujmowanie problemów człowieka chorego. Postępowanie zmierza do zbadania prawidłowych i nieprawidłowych funkcji organizmu celem integracji terapii somatycznej i psychicznej.
Zaburzenia - to takie, których etiologia, przebieg oraz terapia są uwarunkowane czynnikami psychicznymi (głównie emocjonalnymi) i socjokulturowymi.
Okres terminalny choroby - definicja
Terminalny okres choroby - okres choroby nie rokujący możliwości wyleczenia lub znacznego przedłużenia zdrowia, trwa on około 3 miesięcy, objawy zależą od choroby.
Opanowanie bólu - obrazowe myślenie w radzeniu sobie z bólem.
Ból może mieć przyczyny fizjologiczne, może tez jednak być spowodowany wyłącznie stresem emocjonalnym.
Dla chorego na raka, ból jest często najbardziej przerażającym aspektem choroby. Każdej dolegliwości poświęca się najwyższą uwagę, z lęku, że nastąpi nawrót raka lub przerzut do innej części ciała.
„Zewnętrzne nagrody bólu”:
otoczenie opieką i miłością,
uwaga otoczenia,
uwolnienie się z trudnej sytuacji.
„Nagrody wewnętrzne”:
ból fizyczny jako wymówka przed przyjrzeniem się bolesnym emocjonalnie konfliktom w życiu.
Obrazowanie myślowe w radzeniu sobie z bólem
Ponieważ ból jest ściśle związany z napięciem i lekiem, odczuwane jest zmniejszenie nasilenia bólu po rozpoczęciu regularnego ćwiczenia procesu relaksacji i obrazowania myślowego.
Uświadomienie sobie w jaki sposób pacjent mógł przyczynić się do własnego bólu, jest ważnym pierwszym krokiem w jego zredukowaniu.
Obrazowanie myślowe:
wyobrażanie sobie środków leczniczych, którymi dysponuje organizm - mobilizowanie środków służących leczeniu, jakimi dysponuje organizm i kierowanie ich w okolicę bólu,
nawiązanie kontaktu z bólem - prowadzenie w myślach dialogów z bólem,
obrazowanie bólu - wzmacnianie przekonania o możliwościach kontrolowania procesów zachodzących w ciele.
Angażując się w jakieś przyjemne i satysfakcjonujące działanie w chwilach, w których cierpi się ból można w ten sposób zmniejszyć lub nawet całkowicie wyeliminować ból.
System wsparcia rodzinnego.
Pierwszym krokiem jest akceptacja uczuć pacjenta i bliskiej mu osoby oraz zrozumienie, że emocje te są prawidłowe i niezbędne w stawianiu czoła prawdopodobieństwu śmierci.
Ludzie, którzy dowiedzieli się, ze mają raka lub cierpią na inną, zagrażającą życiu chorobę, przechodzą ogromne wahania nastroju (lęk, złość, litość do siebie, poczucie utraty, kontroli nad własnym życiem). Początkowo, rodzina również najprawdopodobniej reagować będzie lękiem na tak silne fluktacje stany emocjonalnego pacjenta.
W pierwszych tygodniach po rozpoznaniu ważne jest ustanowienie solidnych podstaw do uczciwego, otwartego porozumienia się nawet, jeśli wywołuje to ból. Pacjent potrzebuje przyzwolenia i zachęty do wyrażania swoich uczuć. Jeśli odmówi mu się możliwości dyskutowania o tym, co go najbardziej dręczy (lęk, ból, śmierć) to będzie czuł się wyizolowany.
Rady dla rodziny:
zachęcaj do wyrażania uczuć,
słuchaj i reaguj nie tracąc własnej tożsamości,
bądź podporą pacjenta, a nie jego niańką,
bądź podporą pacjenta, a nie jego „ratownikiem”,
raczej pomagaj niż ratuj,
podtrzymuj pacjenta w jego wysiłkach dbania o siebie samego,
głośno komentuj poprawiający się wygląd pacjenta,
spędzaj z pacjentem trochę czasu na zajęciach nie związanych z chorobą.
Przezwyciężanie uraz.
Chorzy na raka często hołubią nie rozwiązane problemy i negatywnie emocjonalne związki z przeszłością (jak poczucie porzucenia lub odepchnięcia ze strony jednego lub obojga rodziców, które może być okolicznością poprzedzającą rozwój nowotworu), dlatego pomoc pacjentom powinna polegać na nauce uwalniania się od przeszłości, co ma zasadnicze znaczenie w ułatwianiu im powrotu do zdrowia.
Uraza to nie to samo co gniew czy złość. Złość jest na ogół pojedynczą, stosunkowo krótkotrwałą emocją, podczas gdy uraza jest długoterminowym, wciąż na nowo stresującym, procesem.
Niektórzy ludzie pozwalają, pochodzącym z niezliczonych źródeł, urazom narastać całe lata - odczuwanie braku rodzicielskiej miłości, odepchnięcie przez rówieśników lub nauczyciela, przypadki znęcania się ze strony rodziców.
Niezależnie od tego, jak te uczucia mogły być uzasadnione w momencie zajścia, zatrzymanie ich w sobie bardzo obciąża organizm fizycznie i emocjonalnie.
Antyurazowa procedura wyobrażeniowa
Podstawą procesu przebaczania jest wyobrażenie sobie, że osobę wobec której żywimy urazę spotykają różne pomyślne wydarzenia. Początkowo trudno jest „zobaczyć” jak coś dobrego spotyka osobę, wobec której czujemy gniew i wrogość. Lecz w miarę stosowania tej procedury zaczynamy inaczej patrzeć na tę osobę i jej zachowanie. Wciąż nie możemy aprobować sposobu w jaki zachowała się w konkretnej sytuacji, ale po zastosowaniu tej procedury możemy na ogół lepiej sytuację zrozumieć i dostrzec w jaki sposób sami przyczyniliśmy się do jej powstania.
Z upływem czasu, w miarę powtarzania procesu wyobrażeniowego zaczyna udawać się wyobrażanie miłych rzeczy spotykających tę osobę. Wszelkie spotkania z tą osoba twarzą w twarz wywołują mniej napięcia i staja się przyjemniejsze. Nie zaprzeczamy naszej pierwotnej reakcji złości i zranionych uczuć, ale nabieramy nowego zrozumienia i postawy.
Tworzenie przyszłości - wyznaczanie celów.
Wytworzenie silnego przywiązania do znaczących celów życiowych może być głównym źródłem wewnętrznej siły, jakiej chory na rak potrzebuje do odzyskania zdrowia.
Zachęcając pacjentów do stawiania sobie celów, pomagamy im skupić się na powodach jakie mają aby żyć, odtwarzając w ten sposób ich łączność z życiem.
Stawianie celów ma znaczące korzyści dla chorego na raka:
przygotowuje umysłowo i emocjonalnie do realizowania postanowienia o powrocie do zdrowia,
wyraża zaufanie do zdolności zaspokajania potrzeb (postawa pewności siebie będąca zaprzeczeniem poczucia beznadziejności i bezradności),
pozwala na skoncentrowanie energii, ustala priorytety,
poczucie panowania nad swoim życiem przyczynia się do tworzenia pozytywnego wizerunku własnej osoby.
Określanie celów:
zrób przegląd „korzyści” ze swojej choroby (zarezerwowanie kilku godzin tylko dla siebie, regularne spotkania z przyjaciółmi),
zadaj sobie „życiowe” pytania (co chcę dzisiaj robić? Co warte jest wstania z łóżka?),
zadaj sobie pytania o „dorastanie” (kim chcę być, kiedy dorosnę?),
wyznaczaj sobie cele zrównoważone - dotyczące zarówno działań przydających ci osobistego znaczenia, jaki i dostarczających przyjemności zrównoważenie potrzeb fizycznych, intelektualnych i emocjonalnych (cele dotyczące sensu życia: osobisty rozwój, stosunki z innymi ludźmi, kariera zawodowa, czysta rozrywka, ćwiczenia fizyczne),
stawiaj sobie cele konkretne i szczegółowe,
stawiaj sobie cele wymierne,
stawiaj sobie cele realistyczne,
stawiaj sobie cele, których realizacja zależy od ciebie,
nie obawiaj się marzeń.
Na czym polega technika „wola życia”?
Jak się okazuje bardzo często pacjenci, którym zostało mniej życia bardziej o nie walczą, niż pacjenci, u których zachowanie rygorów terapii (np. rzucenie palenia) gwarantowało jeszcze wiele lat życia. Okazuje się, że ci bardziej chorzy pacjenci, przeżywali wbrew wszystkim rokowaniom jeszcze wiele lat, ponieważ mieli jeszcze do osiągnięcia jakiś cel w życiu (np. ukończenie studiów syna, rozwiązanie problemów z córką itd.). Byli oni pewni, że mogą wywierać jakiś wpływ na przebieg swojej choroby. Zasadnicza różnica pomiędzy tymi chorymi, a chorymi odmawiającymi współpracy w leczeniu tkwi w ich stosunku do choroby i pozytywnym nastawieniu wobec życia. Z tej czy innej przyczyny, chorzy, którzy utrzymywali się w formie, mieli silniejszą „wolę życia”.
Po zbadaniu tego, co łączy ludzi przezwyciężających chorobę i czym różnią się oni od tych, którzy się jej poddają okazało się, że różnica tkwi w stosunku samego chorego do swojej choroby i przekonania o możliwości wpływania na jej przebieg.
Postanowiono zastosować w leczeniu ludzi chorych na raka tzw. biologiczne sprzężenie zwrotne - chory wprowadza się w stan rozluźnienia, w czasie którego stara się wytworzyć w swoim umyśle obraz pożądanego celu lub rezultatu - czyli wyobrażenie sobie nowotworu, procesu jego niszczenia przez terapię oraz naturalnych sił obronnych organizmu, pomagających mu powrócić do zdrowia.
Okazało się, że metoda ta pomaga wielu ludziom w walce ze swoim nowotworem.
Na czym polega biologiczne sprzężenie zwrotne?
Biologiczne sprzężenie zwrotne jest techniką leczenia, w której ludzie trenują ulepszanie swojego zdrowia przez używanie sygnałów od ich własnego ciała . Fizjoterapeuci używają biologicznego sprzężenia zwrotnego, aby odzyskać ruch u poszkodowanych z paraliżem mięśni. Psycholodzy używają tej metody, aby usunąć napięcia i niepokoje, a ich klienci uczą się relaksu. Specjaliści w wielu różnych dyscyplinach używają biologiczne sprzężenia zwrotne do radzenia sobie z bólem.
Badania nad biologicznym sprzężeniem zwrotnym wykazały (lata 60 -te) wykazały jak ludzie mogą wywierać wpływ na te funkcje organizmu, o których sądzono, że nie podlegają świadomej kontroli np. aktywność gruczołów potowych. Według pionierów tej techniki (Elmera i Alyce Green) umysł, ciało i emocje są systemem całościowym. Wpływając na jedną składową wywierasz wpływ na pozostałe.