ZINTEGROWANE RATOWNICTWO MEDYCZNE

- Centrum Powiadamiania Ratunkowego,

- Ambulanse ratunkowe,

- Śmigłowce (HEMS) LPR,

- Szpitalny Oddział Ratunkowy.

Czułym wykładnikiem stanu organizacyjnego i skuteczności struktur ochrony zdrowia nowoczesnego państwa jest sprawność systemu przedszpitalnego ratownictwa medycznego oraz szpitalnej bazy medycyny ratunkowej, czyli szpitalnych oddziałów ratunkowych. Instytucje te, połączone funkcjonalnie systemem łączności ratunkowej i ruchomych jednostek specjalistycznego medycznego ratownictwa , ukierunkowane są na ratowanie zdrowia i życia ludzkiego w stanie nagłego zagrożenia, niezależnie od czasu, miejsca i możliwości płatniczych pacjenta.

W systemie ratownictwa medycznego zasadniczą uwagę zwraca się na następujące elementy:

1. System powinien być sprawny organizacyjnie, łatwo i szybko dostępny, oparty na koncepcji tzw. „łańcucha przeżycia”. Jego ogniwa mają zapewnić pacjentowi w stanie nagłego zagrożenia zdrowia lub życia szybkie dotarcie kwalifikowanych służb ratownictwa medycznego i podjęcie niezbędnych medycznych działań ratunkowych na miejscu zdarzenia. Rozpoczęcie lekarskich procedur terapeutycznych w warunkach SOR powinno odbyć się w czasie nie dłuższym niż 30 min. od nadania z miejsca zdarzenia sygnału „na ratunek”.

Pierwsza pomoc świadków zdarzenia

Wezwanie pomocy

Pierwsza pomoc medyczna

Transport kwalifikowany

Szpitalny Oddział Ratunkowy

2. Wysoki stopień wyszkolenia personelu we wszystkich punktach systemu.

Celowi temu przyświeca powstanie specjalizacji lekarskiej z zakresu medycyny ratunkowej, specjalizacji w pielęgniarstwie ratunkowym oraz powołanie nowego kierunku studiów jakim jest licencjat ratownictwa medycznego.

3. Wysokie kompetencje oraz jakość wyposażenia technicznego i materiałowego wszystkich elementów systemu.

Spełnienie powyższych warunków osiąga się najłatwiej m.in. przez integrację zespołów ratunkowych poprzez centrum powiadamiania ratunkowego (CPR), z ich macierzystym terytorialnie centrum szpitalnym. Jest to integracja administracyjna, personalna, materiałowa i czynnościowa.

4. Wysoki standard i poziom organizacyjny kluczowego elementu systemu, którym jest szpitalny oddział ratunkowy.

Opis działania systemu ZRM

1. Sygnał o wystąpieniu zdarzenia o charakterze zagrożeniu zdrowia lub życia , katastrofie masowej itp. dociera, drogą łączności przywoławczej, od postronnego obserwatora do Centrum Powiadamiania Ratunkowego. Sygnał dociera jednocześnie do wszystkich rodzajów służb ratowniczych. (ogromna oszczędność czasu) .

2. Dyspozytor Centrum analizuje sytuację i jednocześnie wysyła na miejsce zdarzenia najbliższe, odpowiednie do zdarzenia i właściwe, jednostki ratunkowe (zespół ratownictwa medycznego, jednostkę ratowniczą straży pożarnej, śmigłowiec, ratowników WOPR itp.). Będąc na stałym nasłuchu radiowym, wspólnie z lekarzem koordynatorem medycznym koryguje na bieżąco przebieg działań ratunkowych uruchamiając dodatkowe środki i powiadamiając odpowiednie służby (np. dyżurny techniczny miasta) oraz szpitalne oddziały ratunkowe o ilości poszkodowanych i chorych oraz o charakterze obrażeń czy zachorowań.

3. Na miejscu zdarzenia, zgodnie z przyjętymi procedurami, działają odpowiednie do zagrożenia podmioty ratownictwa.

W tzw. strefie "O" (płonący dom, zawalony tunel, skażenie chemiczne itp.) działają tylko zespoły ratownictwa medycznego Państwowej Straży Pożarnej udzielając poszkodowanym pierwszej pomocy medycznej i transportując do oczekujących zespołów ratownictwa medycznego, które podejmują medyczne czynności ratunkowe (intensywne leczenie skutków zagrożenia zgodnie z procedurami) na miejscu zdarzenia.

4. Zespoły ratownictwa medycznego kontynuując leczenie, transportują chorego lub poszkodowanego do najbliższego szpitalnego oddziału ratunkowego, który jest w pełni gotowy na jego przyjęcie i rozpoczyna natychmiast właściwe procedury ratunkowe. Zachowanie zasady "jednych noszy" od miejsca zdarzenia do szpitalnego oddziału ratunkowego jest konsekwencją zintegrowania sprzętowo - proceduralnego wszystkich podmiotów ratownictwa.

5. Jeżeli trzeba dotarcie Policji, Straży Miejskiej na miejsce zdarzenia odbywa się wraz z zespołami ratunkowymi.

6. W przypadku innych niż wypadek stanów zagrożenia życia ( np. podejrzenie zawału serca), zespoły ratownictwa medycznego działają samodzielnie.

Do zadań Centrum Powiadamiania Ratunkowego należy:

1) przyjmowanie powiadomień o stanach nagłego zagrożenia życia lub zdrowia, ustalanie priorytetów i niezwłoczne dysponowanie jednostek systemu,

2) przekazywanie niezbędnych informacji osobom udzielającym pierwszej pomocy, w szczególności przed przybyciem zespołu ratownictwa medycznego na miejsce zdarzenia,

3) przekazywanie kierującemu działaniami ratunkowymi niezbędnych informacji ułatwiających podejmowanie rozstrzygnięć na miejscu zdarzenia,

4) przekazywanie informacji o stanach zagrożenia życia lub zdrowia innym jednostkom wykonującym zadania w zakresie ratownictwa medycznego (np. SOR),

5) koordynacja medycznych działań ratowniczych podejmowanych przez poszczególne jednostki systemu, a także działań podejmowanych przez inne jednostki współdziałające z systemem, (np. pogotowie gazowe, energetyczne, inne) oraz inne jednostki wykonujące zadania w zakresie ratownictwa medycznego (PCK, TOPR, GOPR),

6) monitorowanie i analiza działań ratunkowych.

Dyspozytorzy na obszarze działania centrum decydują o użyciu wszystkich podległych jednostek, włącznie z jednostkami lotniczymi. Oprócz tego, dyspozytorzy we współpracy z lekarzem koordynatorem centrum dokonują selekcji wezwań i przekazują wezwania leżące w kompetencjach opieki organizowanej przez podstawową opiekę zdrowotną (lekarz rodzinny).

Działania ratunkowe na miejscu zdarzenia

Terminem „miejsce zdarzenia” określa się miejsce, w którym doszło do powstania nagłego zagrożenia zdrowia i życia, oraz strefę, na którą rozciągają się skutki tego zagrożenia.

Etapy działań służb ratunkowych na miejscu akcji:

1. Zabezpieczenie się przed zagrożeniami (umundurowanie, rękawiczki, okulary, maski).

2. Zabezpieczenie miejsca akcji (np. wstrzymanie ruchu pojazdów dla bezpieczeństwa pacjentów i zespołu ratunkowego).

3. Wstępna ocena liczby i stanu poszkodowanych („triage” jest istotny dla wezwania odpowiedniej ilości sił i środków na miejsce akcji).

4. Wezwanie dodatkowej pomocy (wezwanie poprzez CPR dodatkowych sił straży pożarnej, policji, ratownictwa chemicznego, wysokościowego, pogotowia gazowego, elektrycznego itp.).

5. Rozpoznanie możliwych urazów, istotne w postępowaniu ratunkowym z pacjentami.

Działania medycznych zespołów ratunkowych:

1. Wstępna ocena poszkodowanych (triage);

2. Zabezpieczenie kręgosłupa szyjnego (kołnierz ortopedyczny, deska ortopedyczna z systemem unieruchomienia głowy, materac próżniowy);

3. Udrożnienie dróg oddechowych (bezprzyrządowe i/lub przyrządowe;

4. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (CPR);

5. Zatamowanie znacznych krwawień zewnętrznych;

6. Zabezpieczenie odmy wentylowej, wiotkiej klatki piersiowej i otwartych ran klatki piersiowej.

7. Zabezpieczenie złamań (szczególnie dużych kości, gdzie istnieje niebezpieczeństwo urazów dużych tętnic).

Triage - segregacja, sortowanie.

Cel - zapewnienie przeżycia i leczenia jak największej liczbie ofiar dostępnym nakładem sił i środków.

• Kolor czerwony - ofiary wymagające natychmiastowej pomocy (udrożnienie dróg oddechowych, zahamowanie krwotoków),

• Kolor żółty - ofiary wymagające interwencji w ciągu 6 godzin lub mogący poczekać na interwencję,

• Kolor zielony - ofiary mogące poruszać się o własnych siłach,

• Kolor czarny - pacjenci, którym nie można już pomóc.

Zespoły ratownictwa medycznego dzielą się na:

1) zespoły specjalistyczne, w skład których wchodzą co najmniej trzy osoby uprawnione do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym lekarz systemu oraz pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny;

2) zespoły podstawowe, w skład których wchodzą co najmniej dwie osoby uprawnione do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym pielęgniarka

systemu lub ratownik medyczny.

Organizacyjnie rozmieszczenie zespołów ratownictwa medycznego musi zapewnić następujące parametry czasu przybycia na miejsce zdarzenia od chwili przyjęcia zgłoszenia przez dyspozytora medycznego centrum powiadamiania ratunkowego:

1) mediana czasu dotarcia - w skali każdego miesiąca - jest nie większa niż 8 minut w mieście powyżej 10 tysięcy mieszkańców i 15 minut poza miastem powyżej 10 tysięcy mieszkańców;

LOTNICZE POGOTOWIE RATUNKOWE - śmigłowce HEMS

Podstawowe założenie:

- udział w akcjach ratownictwa medycznego, w których decydującą rolę w ratowaniu życia człowieka odgrywa czas lub występują trudności w dotarciu pomocy do poszkodowanego

Załoga śmigłowca ratunkowego pozostaje w 3-4 minutowej gotowości do startu, w obszarze 60 km od bazy. Możliwy jest lot na dalsze odległości (w promieniu do 100 km), jednak przygotowanie startu wydłuża się do 15 minut.

Warto rozważyć użycie śmigłowca w sytuacjach:

- zdarzeń masowych;

- przy braku możliwości dotarcia do pacjenta inną drogą;

- gdy zespół karetki nie może dotrzeć na miejsce zdarzenia w czasie krótszym niż czas dotarcia śmigłowca;

- gdy istnieje konieczność przetransportowania pacjenta do dalej położonego oddziału ratunkowego.

Zespół pogotowia lotniczego dysponuje standardowym wyposażeniem, takim jak ambulans specjalistyczny.

Personel śmigłowca to:

- lekarz ratunkowy,

- pielęgniarka lub ratownik medyczny,

- pilot.

Zasadniczym kryterium wezwania śmigłowca na miejsce zdarzenia jest zachowanie zasady „złotej godziny”.

Terminem „złota godzina” opisuje się czas mierzony od zaistnienia zdarzenia skutkującego zagrożeniem życia pacjenta do chwili przekazania go do oddziału ratunkowego i wdrożenia procedur związanych z leczeniem.

Zdarzenia uzasadniające użycie śmigłowca w miejsce naziemnego ambulansu, zgodnie z Regulaminem porządkowym SP ZOZ LPR

- chory nieporzytomny,

- nagłe zatrzymanie krążenia,

- ostry incydent wieńcowy,

- zawał mięśnia sercowego,

- zaburzenia rytmu serca zagrażające życiu,

- wstrząs kardiogenny,

- przełom nadciśnieniowy,

- udar mózgu,

- uraz wielonarządowy,

- Glasgow Coma Scale <8,

- Revised Trauma Score <11,

- potrącenie pieszego przez samochód,

- wypadek komunikacyjny przy prędkości pow. 60 km/h,

- dachowanie pojazdu mechanicznego,

- upadek z wysokości pow. 4,5 metra,

- przysypanie, lawina,

- uraz głowy wymagający pilnej interwencji neurochirurgicznej,

- uraz kręgosłupa w odcinku szyjnym lub piersiowym z paraplegią, tetraplegią lub objawami lateralizacji,

- uraz drążący szyi, klatki piersiowej, brzucha,

- złamanie dwóch lub więcej kości długich,

- ciężki uraz miednicy,

- amputacja urazowa kończyny (poza amputacją palców),

- oparzenie II i III° przekraczające 20% p.c., podejrzenie oparzenia dróg oddechowych, oparzenie elektryczne, eksplozje i pożary,

- hipotermia,

- tonięcie.

SZPITALNE ODDZIAŁY RATUNKOWE

Stanowią wydzielone komórki organizacyjne szpitali wieloprofilowych. Ich personel może być również personelem zespołów wyjazdowych. Obszary procedur medycznych funkcjonują tu jako miejsca prowadzenia resuscytacji zaawansowanych, terapii natychmiastowych, drobnych zabiegów, obserwacji specjalistycznych, wzmożonego nadzoru, porad, konsultacji, opieki psychologicznej. Wg norm zachodnioeuropejskich jeden taki oddział szpitalny powinien przypadać na ok. 150-200 tys. Populacji zabezpieczać rejon o promieniu ok. 10-15 km.

Do zadań oddziału należą m.in.:

• podtrzymanie funkcji życiowych,

• szybka diagnostyka podstawowa,

• natychmiastowa terapia nagłych zagrożeń,

• podjęcie przez specjalistyczny zespół decyzji o dalszej, docelowej strategii leczenia.

Obszary działań Szpitalnego Oddziału Ratunkowego:

• obszar segregacji i przyjęć,

• o. resuscytacyjno-zabiegowy,

• o. obserwacji i budzeń,

• o. krótkoterminowej intensywnej terapii,

• o. ambulatoryjno-konsultacyjny,

• o. diagnostyczno-laboratoryjny,

• zaplecze administracyjno-gosodarcze.

Łańcuch przeżycia

---