009; PIERWSZA POMOC; Z09; Pierwsza pomoc w obrażeniu wielomiejscowym; 27.04.2009
Przyczyny zgonów
nowotwory
choroby krążenia
urazy
Do 44 roku życia zgony po urazach wysuwają się na pierwsze miejsce. Wypadki Komunikacyjne - (50%ludzi umiera w tych wypadkach z powodu urazów); śmierć natychmiastowa (zaraz po wypadku) Obrażenia czaskowo-mózgowe; uszkodzenie serca, lub pomoc nie zdąży przyjechać; „złota godzina: do może czasem być do 4 czy 6 godzin; niewydolność nerek; niewydolność oddechowa; posocznica
Najczęstszą cześć wypadków komunikacyjnych są wypadki samochodowe
zderzenia czołowe
boczne
dachowanie
poziome
Potem są wypadki motocyklowe kłady, motorówki, skutery wodne, potrąceni piesi, upadki - w następnej kolejności.
Urazy
tępe
przenikające (np. postrzały, noże, upadki na nieruchowe wystające przedmioty)
uderzenia tępym przedmiotem
Różnica między wypadkiem wielomiejscowym a wielonarządowym - JEST Wielomiejscowy - np. uraz głowy i narządów jamy brzusznej - (potrzebne są różne zespoły). W urazie wielonarządowym wystarczy najczęściej jeden zespół.
Mechanizmy urazu
wypadki o małej energii
wypadki o dużej energii
Ważna jest prędkość uderzenia, kinetykę uderzenia, rozmiar ciała pacjenta, rozmiar obrażeń. Podczas wypadku wydziela się tyle endorfin, że nie czuje się bólu. Wypadek komunikacyjny to 3 zderzenia - przedmiotów (pojazdów, ciała z pojazdem, narządów wewnątrz ciała)
BTLS i ATLS
BTLS - ma na celu ocenę pacjenta, ocena świadomości, krążenia, oddychania (według schematu ABC) i decydujemy czy jest zagrożenie i czy należy natychmiast zawieść do szpitala; ocenić miejsce zdarzenia, ochronić także siebie (od np. płynów ustrojowych poszkodowanego - rękawiczki, maski) ocena bezpieczeństwa w otoczeniu, ulica, samochody, pożary, linie pod napięciem, trujące gazy, wyziewy; Jak jest miejsce niebezpieczne to się nie pchamy tylko wzywamy odpowiednie służby np. straż pożarną Oni zabezpieczają teren i decydują czy lekarze mogą wejść a jeśli nie to sami wynoszą poszkodowanych do lekarzy.
Złota godzina to nie jest takie typowe 60 minut. U różnych ludzi jest to różnie (bo procesy metaboliczne u różnych ludzi przebiegają w różny sposób, i w różnym natężeniem) Złota godzina zaczyna się w momencie urazu, a nie w momencie dojazdu do pacjenta.
Platynowe 20 minut - zrobienie tego co pacjent wymaga, zapakowanie do karetki i dowóz do szpitala (jak się uda oczywiście)
Ogólna ocena pacjenta po urazie
ogólne wrażenie
ile lat
kobieta czy mężczyzna
siny, czy blady, czy spocony
wstępnie oceniamy stan świadomości (skala AVPU)
pomoc ABC
nie odchylamy głowy jeśli podejrzewamy uszkodzenie kręgosłupa szyjnego, udrażniamy drogi oddechowe poprzez wysunięcie żuchwy;
jeśli nie oddycha przerywamy ocenę wstępną i podejmuje RKO i jedziemy do szpitala
jeśli oddycha to sprawdzamy ile ma oddechów 12-20 u dorosłego, dzieci, 15-30, niemowlaki 25-50
czy pacjent podejmuje większy wysiłek podczas oddychania, czy sprawia mu to trudność
sprawdzamy tętno, jak nie ma go na szyjnej to RKO
jeśli tętno jest to sprawdzamy ile jest uderzeń
temperaturę skórę
Podejmujemy badanie miejscowe lub urazowe w zależności od tego jak pacjenta oceniliśmy. Pacjent, który jechał samochodem był kierowcą i uderzył w drzewo - podejmujemy badanie urazowe (badanie od głów do stóp - głowa, szyja, klatka piersiowa, brzuch, miednica, kończyny dolne i na końcu kończyny górne)
Badanie miejscowe - gdy np. cegła spadła na stopę.; Złamanie podstawy czaszki - oczy szopa (krwiaki okularowe); Nie tamujemy krwotoków z ucha i innych krwotoków z czaszki żeby nie zwiększać ciśnienia śródczaszkowego.; Przesunięcie tchawicy przy odmie prężnej.; Żyły szyjne - mogą być zapadnięte (wstrząs) bądź wypełnione (odma, tamponada serca); Kołnierz ortopedyczny jeśli podejrzewamy uraz kręgosłupa.
Klatka piersiowa może być cepowata albo wiotka. (kilka żeber złamane po jednej stronie w dwóch miejscach) - odcinek złamany zapada się do środka kiedy poszkodowany nabiera powietrze.
Odma prężna - następuje zapadnięcie płuca, oddech paradoksalny; świsty; zasysa powietrze ale nie wypuszcza;
Odma otwartą trzeba zabezpieczyć (opatrunek Aschermana) - działa jak zastawka; przyklejamy opatrunek (dziura bez ciała obcego) Przyklejamy z trzech stron.
Tamponada osierdzia
Krwiak opłucnej (może się wlać nawet 1,5 lita krwi, będzie wyglądało jak odma prężna)
Wszelkie rany staramy się zaobserwować.
Tamponada serca (łac. tamponatio cordis, ang. cardiac tamponade, pericardial tamponade) - stan nagłego zagrożenia życia, w którym dochodzi do przedostania się krwi do jamy osierdzia lub wypełnienia jamy osierdzia innym płynem (wysiękiem lub przesiękiem), powodującego utrudnienie napełniania jam serca krwią podczas rozkurczu. Ze względu na znacznie mniejszą grubość i podatność mechaniczną ściany komory prawej w porównaniu do ściany komory lewej, utrudnienie rozkurczu dotyczy w głównej mierze serca prawego. Tamponada może wystąpić w wyniku pęknięcia ściany w przebiegu zawału mięśnia sercowego, zapalenia osierdzia lub na skutek urazu. W wyniku powstania tamponady dochodzi do ostrej niewydolności prawokomorowej serca oraz zmniejszenia objętości wyrzutowej serca i wstrząsu kardiogennego. W zależności od okoliczności wystąpienia stan ten charakteryzuje się różną śmiertelnością (zwykle jednak wysoką).
Jama brzuszna.
Czy wzdęty, czy tkliwy, czy dyskowaty (obrona mięśniowa) → uszkodzenie narządów wewnętrznych, wątroba, śledziona (mocno krwawią), hipowolemia, rany otwarte, urazy tępe, siniaki, odciski od kierownicy; TIC - tkliwość, niestabilność i trzeszczenie
Kończyny
deformacja, złamania, TIC, uda, podudzia
Plecy i pośladki w momencie jak przekładamy na deskę ortopedyczną.
Wywiad SAMPLE
s - symptomy (dolegliwości)
a - alergie
m - medykamenty, leki
p - przebyte choroby, u kobiet pytamy o ciąże
l - lunch (ostatni posiłek przed urazem
e - ewentualnie co się zdarzyło, czy coś pamięta
Z tą różnicą źrenic, to TRZEBA PAMIĘTAĆ ŻE MOGĄ MIEĆ SZTUCZNE OKO!!!
Objaw Cushinga - wzrost ciśnienia tętniczego, bradykardia (serce uderza poniżej 60 uderzeń na minutę)
czy rusza palcami rąk i nóg, czy ma czucie, świadomość pacjenta według skali GLASGOW; śpiączka ma 8 punktów; intubacja od tych 8 punktów
Triada Cushinga - zespół objawów klinicznych, towarzyszących zwiększonemu ciśnieniu śródczaszkowemu (obrzęk mózgu, wodogłowie, guz mózgu,krwotok), w którego skład wchodzą: wzrost ciśnienia tętniczego, przyspieszony oddech, bradykardia[1].
Badanie szczegółowe
już w karetce, tętno, ciśnienie, skala GLASGOW, saturacja, źrenice, ruchy kończyn czucie, i ponowne badanie od stóp do głów, żeby zaobserwować ewentualne zmiany, czy stan się pogarsza, czy polepsza,
MCI - zabiegi, które można wykonać na miejscu zdarzenia
podłączyć tlen
unieruchomić kręgosłup szyjny
sztuczna wentylacja lub wspomaganie oddechu
RKO jak potrzeba
zaopatrywanie dużych krwawień i ran
stabilizacja klatki piersiowej
unieruchamiamy przedmioty obce żeby się nie przesuwały
odbarczanie odmy prężnej
LOCK and GO
niewydolność oddychania
niewydolność krążenia
zaburzenia świadomości
urazy brzucha
niestabilność miednicy
złamanie obu kości udowych
Są różne mediatory. Większość mediatorów prozapalnych - jest to reakcja obronna organizmu SIRS
MODS, MOF, CARS