PODSUMOWANIE I SYNTEZA

1. Dawno temu społeczności doznawały klęsk głodu w następstwie nie­urodzaju. We współczesnej gospodarce rynkowej można cierpieć nędzę pośród obfitości. Mogą tu występować olbrzymie luki między potencjalną a faktyczną wielkością produktu wskutek niedostatecznego globalnego popytu. Albo też nadmierne wydatki mogą prowadzić do inflacji. Teraz badamy, w jaki sposób polityka fiskalna może coś zdziałać dla wygładzenia cyklicznych boomów i zapaści gospodarczych.

2. Przedstawiana tu analiza polityki fiskalnej jest kontynuacją Keynesow­skiego modelu mnożnikowego z poprzedniego wykładu. Najlepiej można ją zrozumieć w odniesieniu do świata, w którym ceny i płace pozostają sztywne, tak, że krzywa globalnej podaży dla poziomów produktu nie osiągających potencjal­nej wielkości PKB jest płaska.

3. Zwiększenie wydatków rządowych - samo przez się, przy nie zmienio­nych podatkach i inwestycjach - bardzo podobnie jak zwiększenie inwestycji pobudza ekspansję produktu narodowego. Funkcja Kw+I+G przesuwa się w górę, do wyżej położonego punktu przecięcia (w stanie równowagi) z siecz­ną biegnącą pod kątem 45°.

4. Obniżenie podatków - samo przez się, przy nie zmienionych inwesty­cjach i wydatkach rządowych - podwyższa poziom równowagi produktu narodowego. Funkcja konsumpcji Kw w stosunku do PKB w wyniku obniżek podatków przesuwa się w górę i ku lewej stronie, ponieważ jednak dodatkowe dolary rozporządzalnego dochodu idą częściowo na oszczędności, wyrażony w dolarach przyrost konsumpcji nie będzie tak duży, jak wyrażony w dolarach przyrost rozporządzalnego dochodu. Dlatego mnożnik podatkowy jest niższy od mnożnika wydatków rządowych.

5 Wynikającym z tego morałem nie jest zalecenie, by każdy „rzucał pienię­dzmi" w czasie depresji, usiłując działać patriotycznie. Chodzi natomiast o zwrócenie uwagi, że polityka może odtworzyć warunki wysokiego zatrud­nienia, w których cnoty prywatne nie są już równoznaczne ze społeczną głupotą.

WYKORZYSTANA LITERATURA

Barro R.J.: Makroekonomia PWE 1997 roz. 12 i 13

Begg D. i inni: Ekonomia PWE1993 t.2 roz. 24

Beksiak J, red naukowy : Ekonomia PWN 2000 roz. 19

Blaug M.: Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne PWN 1994

Bowden E.Bowden J. : Ekonomia cyt. wyd. roz. 15

Burda M. Wyplosz CH.: Makroekonomia. Podręcznik europejski PWE1995 roz. 13

Czarny B. Rapacki R. :Podstawy ekonomii PWE 2002

Encyklopedia internetowa „Wiem” Portal Onet

Encyklopedia internetowa „Interia ” Portal Interia

Radomski W. : Liniowy kompromis podatkowy Gazeta wyborcza 07-07-2005

Garbicz M. Golachowski E.: Elementarne modele ekonomiczne SGH 1999

Hall R. Taylor J. : Makroekonomia PWN 1995 roz.13

Milewski R. i inni Podstawy ekonomii PWE 1998 roz. 11

Nasiłowski M :System rynkowy Podstawy mikro-i makroekonomii Key Text 2000 roz. 10

Owsiak S. Finanse publiczne Teoria i praktyka PWN 1999 roz. 7

Piński A. Piński . Fijor M. : Ministerstwo Łupienia Polaków Tygodnik "Wprost", Nr 1191 (02 października 2005

Sloman J.: Podstawy ekonomii PWE 2001. ss353-366

Samuelson P.NordhausW :Ekonomia PWN1995 t.1 roz.

PROBLEMY, ZADANIA, TESTY

Wyjaśnij pojęcia

1. krzywa Laffera

2. mnożnik zrównoważonego budżetu

3. automatyczne stabilizatory koniunktury

4. deficyt budżetowy

5. dług publiczny.

Test prawda-nieprawda

1. Budżet państwa to dochody rządu pomniejszone o płatności transferowe.N

2. Dochody ze sprzedaży prywatyzowanych przedsiębiorstw zasi­lają budżet państwa.P

3. Podatek progresywny występuje wtedy, gdy podatki wzrastają rocznie o ten sam procent.N

4. Podatki to zwrotne i odpłatne świadczenia pieniężne pobierane przez państwo.N

5. VAT to podatek majątkowy.N

6. Podatki bezpośrednie zawarte są w cenach produktów i usług. N

8. Realizacja funkcji fiskalnej budżetu państwa pozwala utrzymać podatki na określonym poziomie. N

10. Podatki netto to różnica między podatkami brutto i amortyza­cją. N

12. Przyrost wydatków budżetowych zrównoważony przyrostem podatków nie powoduje zmiany dochodu narodowego zapewniającego równowagę.N

16. Krzywa Laffera przedstawia zależność między wpływami do budżetu z tytułu podatków a wysokością deficytu budżetowego. N

17. Podatki są narzędziem redystrybucji dochodów. P

18. Przychody do budżetu państwa nie zależą od wielkości do­chodu narodowego. N

20 Dostosowywanie progów podatkowych do zmian stopy inflacji nazywamy opodatkowaniem progresywnym N

21. Mnożnik zrównoważonego budżetu przyjmuje wartości w przedziale od 0 do 1/2. N

22. Koszty obsługi długu publicznego obciążają pośrednio podat­ników. P

25. Krzywa Laffera pokazuje, że największe przychody z podat­ków osiągane są przy stopie opodatkowania równej jeden. N

26. Podatki płacone od posiadanego majątku nazywane są podat­kami konsumpcyjnymi. N

27. Podatek degresywny polega na tym, że wraz ze wzrostem dochodu nakładane są coraz mniejsze procentowe stawki podatkowe. P

28. Podatki pośrednie to podatki nakładane na dochody i majątek. N

29. Składki ubezpieczeniowe można traktować jako formę opodat­kowania. P

31. Z krzywej Laffera wynika, że przy różnych stopach opodat­kowania przychody z podatków mogą być tej samej wielkości. P

32. Wydatki budżetowe związane są między innymi z realizacją celów społecznych „państwa dobrobytu". P

33. Wydatki budżetowe charakteryzują się wysokim stopniem in­ercji.

34. Sytuacja demograficzna nie ma wpływu na wielkość wydatków budżetowych. N

Test prawda-nieprawda

1. N, 2. P, 3. N, 4. N, S. N, 6. N, 7. P, 8. N, 9. N. l0. N; 11. N, 12. N, 13. P, 14. P, 15. P, 16. N, 17. P, 18. N, 19. N, 20. N, 21. N, 22. P, 23. P, 24. N, 25. N, 26. N, 27. P, 28. N, 29. P, 30. P, 31. P, 32. P, 33. P, 34. N, 35. P.

Test prawda-nieprawda

1. Formuły mnożnika podatkowego i mnożnika wydatków rzą­dowych są jednakowe. N

2. Mnożnik podatkowy jest większy niż mnożnik wydatków rzą­dowych. N

3. Uwzględnienie stopy opodatkowania spowoduje zwiększenie mnożnika wydatków rządowych. N

4. Mnożnik podatkowy nigdy nie jest równy zeru, natomiast może być dodatni lub ujemny. N

5. Formuła mnożnika wydatków rządowych ma taka samą po­stać, jak formuła mnożnika inwestycyjnego. P

21. Zwiększenie poziomu wydatków rządowych powoduje prze­sunięcie krzywej agregatowego popytu do góry. P

23. Dochód narodowy zapewniający równowagę jest wyznacza­ny graficznie przez punkt przecięcia krzywej agregatowego popytu i półprostej wychodzącej z początku układu współrzędnych o współ­czynniku kierunkowym P 1.

28. Warunkiem równowagi na rynku towarowym jest zrównanie się agregatowego popytu z dochodem narodowym. P

40. Mnożnik zrównoważonego budżetu jest oparty na założeniu, że zmiana wydatków rządowych jest równa zmianie przychodów z po­datków. P

Test prawda-nieprawda

1. N, 2. N, 3. N, 4. N, 5. P, 6. P, 7. N ,8. P,9. P,10. N,

11. N, 12. P, 13. P, 14. N, 15. P, 16. N, 17. P,18. P,19. N,20. P,

21. P, 22. N, 23. P, 24. P, 25. P, 26. P, 27. N,28. P,29. N,30. N,

31. N, 32. P, 33. P, 34. P, 35. N, 36. N, 37. N,38. P,39. P,40. P.

Test prawda - fałsz

I . Budżet państwa są to dochody rządowe. N

2. Podatki to zwrotne i odpłatne świadczenie pieniężne pobierane przez państwo.N

3. VAT to podatek obrotowy. N

4. Mnożnik podatkowy jest większy niż mnożnik wydatków rządowych. N

5. Automatyczne stabilizatory koniunktury to mechanizmy ekonomiczne zmniej­szające podatność gospodarki na wstrząsy. P

6. . Przyrost wydatków budżetowych zrównoważony przyrostem podatków nie po­woduje zmiany dochodu narodowego zapewniającego równowagę. N

7.Dług publiczny jest finansowym zobowiązaniem państwaz tytułu zaciągniętych pożyczek.P

8. Zasiłki dla bezrobotnych to automatyczne stabilizatory koniunktury. P

9. Krzywa Laffera przedstawia relacje między wpływami do budżetu z tytułu po­datków a wysokością deficytu budżetowego. N

10. Polityka podatkowa jest narzędziem redystrybucji dochodów. P

11. Stopa podatkowa zwiększa mnożnik wydatków rządowych. N

12. Budżet państwa nie jest obciążony obsługą długu publicznego. N

13. Przychody do budżetu państwa nie zależą od wielkości dochodu narodowego. N

14. Dostosowywanie progów podatkowych do zmian stopy inflacji nazywamy opo­datkowaniem progresywnym. N

15. Mnożnik zrównoważonego budżetu przyjmuje wartości w przedziale od 0 do 1. N

Test prawda - fałsz

P- prawda, N - nieprawda)

1 N	6.N	11. N
2 N	7 P	12. N
3 N	8.P	13.N
4 N	9 N	14.N
5 P	I0.P	15.N

Test wyboru

1. Budżet państwa spełnia funkcje:

a) stabilizacyjną, b) tezauryzacji, c) fiskalną, d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest dobra.

2. Jeśli wydatki rządowe i przychody z podatków wzrosły jednocześnie o 100. To w warunkach podatków kwotowych dochód narodowy:

a) nie zmieni się. b) wzrośnie o 200, c) wzrośnie o 100, d) spadnie o 200.

3. Krzywa Laffera pokazuje, że wzrost stopy opodatkowania:

1. zwiększa zawsze dochody budżetowe,

2. zmniejsza zawsze dochody budżetowe,

3. zwiększa deficyt budżetowy,

4. żadna z powyższych odpowiedzi nie jest dobra.

4. Jeśli stopa opodatkowania t = 0,2, a krańcowa skłonność do konsumpcji c = 0,75, to mnożnik budżetu wynosi:

a ) 1. b) 1,5, c) 2,5, d) 3.

5. Gdy wydatki rządowe (G) i przychody z podatków kwotowych (T) rosną o tę samą wielkość (ΔG= ΔT), to wzrost dochodu narodowego ΔY wyniesie:

a) ΔG

b) ΔG+ΔKw

c) G+ΔG+ΔT,

d) ΔG+ ΔT

12. Spadek dochodów budżetowych może wynikać:

a) ze wzrostu rentowności przedsiębiorstw, b) z wąskiego zakresu ulg i zwolnień podatkowych, c) z małej skłonności przedsiębiorstw prywatnych do unikania opodatkowania, d) z niskiej sprawności systemu podatkowego i celnego.

Test wyboru odpowiedzi

1. c, 2. c, 3. d, 4. c, 5. a, 6. b, 7. a, 8. c, 9. d, 10. a, 11. c, 12. d.

Test wyboru

1 Jeśli wydatki rządowe i podatki wzrosły jednocześnie o 100, to dochód narodowy:

1. nie uległ zmianie

2. wzrósł 0 200

3. wzrósł 0 100

4. spadł 0 200

5. spadł 0 100.

2. Krzywa Laffera pokazuje, że wzrost stopy podatkowej:

a. zwiększa zawsze dochody budżetowe

b. zmniejsza zawsze dochody budżetowe

c. w związku z efektem mnożnikowym nie wpływa na dochody budżeto­we

d większa deficyt budżetowy.

e. żadna z powyższych.

3. Wzrost stopy podatkowej:

1. zwiększa globalne wydatki

2. zmniejsza globalne wydatki

c. nie wpływa na globalne wydatki

d obraca krzywą globalnych wydatków w górę

e. żadna z powyższych.

4. Wzrost stopy podatkowej przy danym poziomie wydatków państwa:

1. zwiększa globalne wydatki

2. zwiększa poziom równoważącego gospodarkę dochodu narodowego

3. nie wpływa na globalne wydatki

4. może zmniejszyć rozmiary deficytu budżetowego

5. żadna z powyższych.

5. Jeśli stopa podatkowa wynosi t=0,25, a krańcowa skłonność do konsumpcji c=0,8, to mnożnik wydatków rządowych To wynosi:

a. 1 b. 1,5 c. 2 d. 2,5 e. żadna z powyższych.

6. Jeśli stopa podatkowa t = 0,25, a krańcowa skłonność do konsumpcji c=0,8, to mnożnik podatków autonomicznych To wynosi;

a. 1 b. 1,5 c. 2 d. 2,5 e. żadna z powyższych.

7. Jeśli stopa podatkowa t =0, a krańcowa skłonność do konsumpcji c=0,75, to mnożnik wydatków rządowych wynosi:

a.1. b 2 c.3 d. 4 e. żadna z powyższych.

8 Wzrost dochodu narodowego w sytuacji, gdy wydatki rządowe i przychody z podatków T rosną o tą samą wielkość, wyniesie:

a. ΔG

b. ΔG+ΔKw

c:. ΔG+ΔKw +ΔT

d. . ΔG+ ΔT

c. żadna z powyższych.

Odpowiedzi 1c 2c 3c 4b 5d 6d 7c 8d

Test wyboru

1. Wzrost stopy opodatkowania:

1. zwiększa agregatowy popyt,

2. zmniejsza agregatowy popyt,

3. nie wpływa na agregatowy popyt,

4. zwiększa nachylenie krzywej agregatowego popytu.

2. Wzrost stopy opodatkowania przy danym poziomie wydatków pań­stwa:

1. zwiększa agregatowy popyt,

2. zwiększa poziom równoważącego gospodarkę dochodu narodo­wego,

3. nie wpływa na agregatowy popyt,

4. zmniejsza poziom równoważącego gospodarkę dochodu narodo­wego.

3. Jeśli stopa opodatkowania t = 0,2, a krańcowa skłonność do kon­sumpcji c = 0,75, to mnożnik wydatków rządowych wynosi:

a) 1, b) 1.5, c) 2, d) 2,5.

4. Jeśli stopa opodatkowania t = 0,25, a krańcowa skłonność do konsumpcji c = 0,8, to mnożnik podatkowy wynosi:

a) 1, b) 1,5, c) 2, d) 2,5.

8*. Jeżeli Iw = 30, G = 40, T = 40 i Os = 0,15 Y, to dochód narodowy zapewniający równowagę wynosi:

a) 100, b) 200, c) 300, d) 400.

9*. Jeżeli Iw=40, G=40, T=40, Ex=20, Im=30 i S=O,15Y, to dochód narodowy zapewniający równowagę wynosi:

a) 100, b) 200. c) 300, d) 400.

10. Dla danej funkcji konsumpcji: Kw =Kac k(1-t)Y, gdzie Ka = 20, c = 0,75, t = 0,2 i Y = 100, oszczędności kształtują się na pozio­mie:

a) 0, b) 20, c) 25, d) 75.

11. Wzrost krańcowej skłonności do oszczędzania:

a) zwiększa konsumpcję, b) zmniejsza oszczędności, c) zwiększa dochód narodowy, d) zmniejsza konsumpcję.

15. Wzrost poziomu inwestycji jest efektem:

1. pesymistycznych oczekiwań dotyczących przyszłości,

2. spadku kasztów wyposażenia kapitałowego,

3. spadku tempa wzrostu popytu konsumpcyjnego,

4. wzrostu stopy procentowej.

Test wyboru odpowiedzi

1. b, 2. d, 3. d, 4. c, 5. b, 6. d, 7. d, 8*. b, 9*. b, 10. a, 11. d, 12. b, 13. a, 14. a, 15. b, 16. c.

---