Ekonomia

Nazwa EKONOMIA

• Greckie słowa
• Oicos – gospodarstwo
• Nomos – słowo, nauka
• EKONOMIA – wiedza o procesach

rządzących gospodarstwem
domowym

Arystoteles

Ekonomia

• Dyscyplina naukowa mająca około

200 lat. Jej narodziny związane są z
opublikowaniem w 1776 r. przez
Adama Smitha pionierskiej pracy z
tej dziedziny pt.: ”Bogactwo
Narodów” („The Wealth of Nations”).

Ekonomia

• Nauka społeczna o gospodarowaniu
• Gospodarowanie odbywa się w

warunkach ograniczoności zasobów i
nieograniczoności ludzkich potrzeb

Cel ekonomii

• poznanie rzeczywistości gospodarczej,

opisanie jej i wyjaśnienie przyczyn i

natury zjawisk oraz procesów

zachodzących w gospodarce rynkowej,

w których podmiotem jest człowiek.

• Za podstawowy problem badawczy

uważa się pytanie o sposób

dokonywania wyborów ekonomicznych

przez uczestników życia

gospodarczego oraz o ich skutki w

skali gospodarki.

Funkcje ekonomii

• FUNKCJA POZNAWCZA- dostarcza wiedzy

o zjawiskach gospodarczych rządzących

nimi prawidłowościach, przyczynach i

skutkach

• FUNKCJA APLIKACYJNA- wnioski z

ekonomii dostarczają wskazówek

przydatnych gospodarstwom domowym,

przedsiębiorstwom, państwu i

ułatwiających podejmowanie decyzji o

przebiegu procesu gospodarczego

Metoda badań ekonomii

• Ekonomia bada istniejące związki i

zależności, dążąc do wykrycia
prawidłowości - te prawidłowości to
prawa ekonomiczne

Prawa ekonomiczne

• odkryte i ustalone związki między

kategoriami ekonomicznymi

• Cechy:

- prawa wielkich liczb (masowe)

- obiektywne

• Zasada ceteris paribus

Ekonomia zajmuje się procesami

gospodarczymi tj:

• procesami produkcji
• procesami wymiany
• procesami podziału
• procesami konsumpcji

Podstawowe zagadnienia

• co produkować
• jak produkować
• dla kogo produkować

Mikro i Makroekonomia

• Mikroekonomia - zajmuje się badaniem

zjawisk i procesów gospodarczych

zachodzących w poszczególnych obszarach

gospodarki, obserwowanych i wyjaśnianych

z punktu widzenia działalności

gospodarczej poszczególnych podmiotów

gospodarczych: nabywców, konsumentów,

sprzedawców i producentów

• Makroekonomia - zajmuje się badaniem

zjawisk i procesów zachodzących w całej

gospodarce

Ekonomia a rzeczywistość

• E. pozytywna - zbiór twierdzeń

zawierających obiektywne i naukowe
objaśnienie rzeczywistości

• E. normatywna – zbiór ocen i zaleceń

opartych na subiektywnym
wartościowaniu zjawisk

Podstawowe pojęcia

• Potrzeby
• Dobra
• Rzadkość
• Zasoby wytwórcze
• Koszt alternatywny

Potrzeby

• odczucia konieczności posiadania

lub użytkowania rzeczy lub usług

• mogą być:
• - biologiczne (podstawowe) i

luksusowe (dalsze)

• - subiektywne i obiektywne
• - materialne i niematerialne

Potrzeby

• Zmieniają się w czasie i przestrzeni

• Ekonomia zajmuje się tą częścią

potrzeb, które są zaspokajane przez
dobra i usługi gospodarcze

Zaspokojenie potrzeb

• Produkcja - działalność ludzka

polegająca na wytwarzaniu różnych
środków niezbędnych do
zaspokojenia potrzeb ludzkich.

• Produkty (dobra) - dobra uzyskane

na skutek prowadzonej produkcji.

Dobro

• Dobro ekonomiczne to dobro rzadkie i

użyteczne

• Rzadkość oznacza występowanie w

ograniczonej ilości w stosunku do

zapotrzebowania

• Dobro użyteczne – gdy służy zaspokajaniu

potrzeb

• Dobro wolne występują w nieograniczonej

ilości

• Dobra publiczne – służą jednocześnie wielu

ludziom

Dobra gospodarcze

• Dobra konsumpcyjne – bezpośrednio

zaspokajają potrzeby ludzi

• Dobra produkcyjne – służą do dalszej

produkcji

• Dobra wytwarzane są przy pomocy

zasobów wytwórczych

Gospodarowanie - zasoby

• Zasoby – rzeczy wykorzystywane do produkcji dóbr i

usług (ziemia, kapitał, praca, przedsiębiorczość)

• PRACA - zasoby ludzkie (wraz z wiedzą,

praktycznymi umiejętnościami, - kapitał ludzki)

• ZIEMIA - zasoby naturalne (ziemia, bogactwa

naturalne, woda, powietrze)

• KAPITAŁ zasoby wytworzone przez człowieka

(narzędzia, maszyny i urządzenia, budynki i hale

fabryczne, żywność, odzież, mieszkania, środki

transportu, środki finansowe itd.)

• PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ

Zasoby – czynniki produkcji

• Zasoby służą jako nakłady do

produkowania dóbr . Często określa
się je mianem czynników produkcji

Rzadkość zasobów jest podstawowym

pojęciem w naukach ekonomicznych

• istniejące zasoby są

niewystarczające do zaspokojenia
istniejących potrzeb

• Zasób rzadki (ograniczony) to

taki, na który popyt przy jego
cenie równej zero przewyższa
dostępna podaż

Rzadkość

• Rzadkość w stosunku do potrzeb

jest podstawową racją bytu
ekonomii, albowiem wskutek
rzadkości powstaje konieczność
racjonalnego, najbardziej
efektywnego podziału
ograniczonych zasobów między
nieograniczone potrzeby

• Warunki ludzkiego gospodarowania

stwarzają konieczność dokonywania
wyborów.

• Każdy podmiot gospodarczy

dysponuje określonymi środkami,
które tak chce rozdzielić, aby
uzyskać najwyższe efekty
ekonomiczne

• Każdemu wyborowi towarzyszą dwa

efekty – korzyści i koszty.

Zasada racjonalnego

gospodarowania

• Dwa warianty:

– minimalizacja nakładów (przy

danym poziomie produktu)

– maksymalizacja wyników (przy

danym poziomie nakładów)

Koszt

alternatywny

• koszt zaniechanych możliwości (ang.

„opportunity cost”) to wartość najbardziej

wartościowej poniechanej działalności

alternatywnej, na którą się nie

zdecydowaliśmy, albowiem wybraliśmy coś

innego

• Ponieważ w świecie rzadkich zasobów każdy

wybór oznacza poniechanie innej możliwości,

najlepszą miarą ekonomiczną podjętej

działalności jest właśnie koszt alternatywny

• Jaki jest koszt alternatywny Państwa studiów?

Podmiot gospodarczy

podstawowa jednostka ekonomiczna

podstawowa jednostka ekonomiczna

podejmująca autonomiczne decyzje o

podejmująca autonomiczne decyzje o

zastosowaniu dóbr rzadkich,

zastosowaniu dóbr rzadkich,

będących jej własnością

będących jej własnością

Uczestnicy działalności

gospodarczej

• gospodarstwa domowe (konsumenci)
• przedsiębiorstwa
• rząd (państwo)
• zagranica

Gospodarstwa domowe

• oferują czynniki wytwórcze

– pracę
– ziemię
– kapitał

• oferowane ilości tych czynników

określają dochody gospodarstwa

domowego

• podejmują decyzje o podziale dochodów

na część konsumowaną i oszczędzaną

Konsument

• dysponuje określonym budżetem
• dokonuje podziału tego budżetu

pomiędzy różne dobra, zaspakajające
jego potrzeby

• dąży do maksymalizacji zadowolenia

z konsumpcji

Przedsiębiorstwa

• zużywają oferowane przez gospodarstwa

domowe czynniki wytwórcze i
przekształcają je w dobra i usługi

• w czynniki niezbędne do produkcji

zaopatruje się na rynkach czynników
produkcji, wytworzone towary sprzedaje
na rynku dóbr

• produkują w celu sprzedaży
• dążą do maksymalizacji zysku

Rząd

• instytucja tworząca określony ład i
porządek prawny

• angażuje się w działalność
gospodarczą (dobra publiczne:
oświata, służba zdrowia)

• dokonuje redystrybucji dochodów
(podatki)

• prowadzi politykę gospodarczą
(inflacja, bezrobocie)

• może kontrolować całą gospodarkę

Podsumowanie

• Zawsze istnieje więcej niż jeden sposób

wykorzystania posiadanego zasobu.

• Ludzie muszą wybierać spośród

alternatywnych sposobów wykorzystania

zasobów.

• Z każdym wyborem wiąże się koszt –

koszt alternatywny.

• Ograniczoność zasobów wymusza

konieczność racjonalnego

gospodarowania.

• Jego istotą jest dokonywanie najbardziej

korzystnych (optymalnych) wyborów w

zakresie celów społeczno-gospodarczych

oraz środków i metod ich realizacji

• Bardzo duże znaczenie w procesie

wyboru mają przyjęte kryteria.