- XIII - Co wrodzone - a co nabyte?:
eksperymentu typu Kasper-Hauser - odosobnienie społeczne osobnika we wczesnym okresie życia,
Jeśli jakieś formy zachowania nie pojawią się tzn., że proces uczenia się jest niezbędny dla ich zaistnienia.
Myślenie i inteligencja:
Inteligencja - to zespół zdolności psychicznych umożliwiający osobnikowi sprawne korzystanie z nabytych umiejętności i przejawianie skutecznego zachowania się w nowej sytuacji,
Myślenie to proces poznawczy polegający na ocenie zjawisk zachodzących w środowisku i powiązaniu tych zjawisk z uprzednio zdobytym doświadzczeniem.
Procesy myślenia:
Tradycyjnie rozróżnia się dwa typy myślenia:
Myślenie konkretne - sensoryczno-motoryczne/ obrazowowo-ruchowe - polegające na manipulowaniu obiektami,
Myślenie abstarkcyjne - dokonywane na podstawie pojęć i wyobrażeń - zwane wyobrażeniowo-pojęciowym,
Myślenie sensoryczno-motoryczne:
Najprostsza forma myślenia konkretnego to myślenie metodą prób i błędów,
Inny rodzaj myślenia konkretnego to wgląd - znalezienie elementów wspólnych dla starej i nowej sytuacji:
Klasyczne eksperymenty z małpami W. Köhlera - skrzynie, tyki i deski.
Ekstrapolacja:
Słynne eksperymenty Kraszewskiego, Zdolności ekstrapolacji zależą głównie od rodzaju pożywienia.
Myślenie abstrakcyjne:
U Homo Sapiens silnie powiązane z mową - stąd przez długie lata odmawiano takiej zdolności zwierzętom,
Eksperymenty Irene Pepperberg,
Eksperymenty Sary Boysen jako przykład ujawniania zdolności abstrakcyjnego myślenia.
Czytanie mapy, Kompetencje numeryczne, Subitizing.
Zjawiska quasi-estetyczne:
Zwierzęta tak jak ludzie preferują regularne wzorce wzrokowe,
Badania z twórczością malarską - pojawia się tendencja do równowagi kompozycji i wypełniania figur.
Definicja języka:
Definicja Blocha i Tragera z 1942 (za Jean Aitchison, 1991), która mówi: “Język to system arbitralnych symboli dźwiękowych, za pomocą których współdziała dana społeczność”.
Kto ma język - Charles Hockett zaproponował:
Definicja określa dziesięć cech, które musi spełnić gatunek by móc powiedzieć, że posługuje się on językiem, a mianowicie: posługiwanie się kanałem dźwiękowym, arbitralność, semantyczność, przekaz kulturowy, spontaniczne stosowanie języka, dialogowość, dwoistość strukturalna, autonomiczność mowy, strukturalność i kreacyjność.
Pierwsze próby uczenia języka:
1931 - Kellog I Kellog:
siedmiomiesięczna szympansica Gua - wychowywana jak ludzkie dziecko wraz z ich synem Donaldem,
rozumiała ponad 70 pojedynczych wyrazów - ale nigdy nic nie mówiła.
1947 - Hayes i Hayes:
szympansica Viki - instensywnie uczona angielskiego, powiedzieć 4 słowa po 3latach: mama, papa, cup, up.
Nowy paradygmat badań:
Zaczęło się od badań Gardnerów - 1969-1976,
Szympansica Washoe, wiek ok. pół roku, nauka ALS, Tryb - stale przebywała z ludźmi uczona przy okazji.
zdarzało się że zmieniała temat, wpadała w złość, uciekała, gryzła opiekuna.
Postępy były zdumiewające. Początkowo opanowała wyrazy: iść, daj mi, pospieszyć się, słodki, łaskotki,
po 21 miesiącach liczba używanych słów wynosiła 34 potem wzrosła do 100,
Zarzuty psycholingwistów koncentrowały się na braku przestrzegania zasad gramatyki.
Przypadek Sary (Premack) 1966:
mieszkała w klatce i uczono ją układania żetonów na magnetycznej tablicy: rozumiała ponad 100 wyrazów.
Prawidłowe odpowiedzi wynosiła 70/80%.
Przypadek Lany (Rumbaugh, 1977-1980):
Lana - trening w modelu Sary,
Klatka to pokój z klawiaturą komputera na całą ścianę od 1971 uczona symboli na klawiaturze,
Klawiatura sprzężona z automatem wydawania rzeczy.
Przypadek Koko (Paterson, 1978-1998):
IQ Koko = 85-95 (skala S-B),
Po pięciu latach nauki 645 pozycji słownikowych, a słownik roboczy wynosi 375 słów,
Przypadek Buzz i Dorris (Bastian):
Dwa delfiny trenujące naciskanie dźwigni na sygnały świetlne,
Po oddzieleniu tylko Dorris widziała sygnały, Buzz naciskał prawidłowo,
Peperberg (1980-2004):
Alex to papuga żako uczona ludzkiej mowy, Sama trenuje nauczone słowa!!!,
Używa je w sposób sugerujący rozumienie pojęć: kształt, kolor, wielkość, liczba !!!!.