już w najdawniejszych religiach i wierzeniach występował szatan. Jest nim upadły anioł, który odrzucił Boga. Średniowiecze w szczególny sposób ustosunkowało się do problemu istnienia szatana. demonologia, czarownictwo, okultyzm głęboko tkwiły w świadomości średniowiecznego człowieka. Przypatrzmy się jak przedstawia go literatura na przestrzeni wieków.
Już w Biblii pojawia się szatan. Kusi on Ewę aby zjadła owoc z zakazanego drzewa. Objawił jej się w postaci węza więc wąż jest symbolem diabła. Jego obecności jest znacząca zwłaszcza w pierwszej i ostatniej księdze Biblii.
Innym przykład przedstawienia szatana znajdujemy w dramacie Williama Szekspira ,,Makbet” Tam czarownice które były uważane za sługę szatana i konszachty z nim przepowiedziały Makbetowi że zostanie tanem a potem królem. Makbet zaślepiony tą wizją posuwa się do zabójstwa. Jednak jedne zabójstwo pociąga za sobą drugie. Makbet zabija ponieważ boi się że jego zbrodnie wyjdą na jaw. Jednak i tak ostatecznie zwycięża dobro. Szatan jest tu pokazany jako siła nieczysta której działanie prowadzi do niechybnej zguby człowieka a nawet obłędy (Lady Makbet).
Dowód na to że szatan może wejść w życie każdego człowieka jest sytuacja opisana w komedii Moliera ,,świętoszek” Tam pod postacią szatana kryje się tytułowy świętoszek. Jest on chciwy i prowadzi do zguby człowieka. Zaślepia go swoimi zaletami. W tym utworze ofiarą szatana jest Orgon który dał się nabrać na fałszywą pobożność Tartuffe. Wszyscy inni widzą jego szatańskie cechy tylko nie Orgon ,,Na cały świat spogląda jak na kupę gnoju Ja sam już dzięki niemu inną zdążam drogą” Ostatecznie jednak dobro zwycięża.
Johann Wolfgang Goethe, ukazuje działalność szatana w dramacie „Faust”. Pomysł do swego dzieła zaczerpnął ze średniowiecznych legend o doktorze Fauście, znanym magu i alchemiku. Jest on znudzony swoim życiem i pragnie jakiejś odmiany. Chce poznać tajemnicę świata. Pokonując swoje bariery usiłuje osiągnąć spełnienie. Podpisuje też pakt z szatanem Tu szatan podaje się za Mefistofelesa. Mefistofeles przybiera z początku różne postacie, w końcu ujawnia swoją naturę. Okazuje się że szatan jest zły i wszystkie jego czyny prowadzą do zguby.
Koncepcję dobrego szatana przedstawił Michaił Bułhakow w swej powieści ,,Mistrz i Małgorzata” Woland czyli szatan i jego świta, wbrew swej diabelskiej naturze czynią dobro. Woland swoją prawdziwą naturę ujawnia już przy rozmowie z Iwanem Bezdomnym i Michałem Berliozem Przekonuje ich o istnieniu diabła choć oni nie wiedzą ze właśnie rozmawiają z szatanem. Kim jest tajemniczy Woland i co robi w Moskwie wyjaśnia się dopiero przy spotkaniu Iwana Ponyriow z mistrzem. Mistrz bardzo chciał spotkać się z szatanem gdy go spotyka jest zdumiony. Bułhakow udowadnia, że nie może istnieć dobro bez zła.
Wizerunek szatana na przestrzeni wieków wyraźnie się zmienił. Zawsze jednak reprezentował sobą potęgę zła, destrukcyjna, niszczącą siłę. Jego odwieczna walka z Bogiem była tematem wielu dzieł literackich. Począwszy od Biblii gdzie szatan pod postacią węża nakłonił Ewę do zerwania jabłka poprzez Makbeta który poddaje się ślepo przepowiednią czarownic. Szatan kontroluje jego działanie i zachowanie poprzez wzmaganie strachu przez wyjściem zbrodni na jaw. Popycha go do następnych zbrodni. W baroku nie zrezygnowano z tematu szatana. Opisuje się go jako człowieka który może zawładnąć kim tylko zechce. Zaślepia ludzi i nie daje im poznać co jest dobre a co złe. Często jego działania są fałszywe i obłudne. Nieuchronnie prowadzące do klęski. Nie należy też pragnąć poznania tego co nie jest przeznaczone do wiedzy ludzi na ziemi. Tak jak zrobił to Faust. Skutki takiego zachowania mogą być tragiczne. Szatan może też wyrządzać wiele szkód nie tylko w życiu jednej osoby jak i całego miasta. Pokazuje to ksiązka Michaiła Bułhakowa Mistrz i Małgorzata. Nie potrzeba szatanowi dużo czasu aby doprowadzić ludzi do szaleństwa. Bułhakow udowadnia, że nie może istnieć dobro bez zła. Jest to nic innego jak streszczenie całego przedstawienia szatana w różnych epokach. Niezależnie od poglądów czy nurtów. Temat szatana i śmierci jest nieograniczony i nigdy nie umrą. Dlatego zawsze należy pamiętać o przestrodze św. Piotra : „ Bądźcie trzeźwi! Czuwajcie! Przeciwnik wasz, diabeł, jak lew ryczący krąży szukając kogo pożreć”.