Motyw miasta pojawiał się już w starożytności, na przykład w Iliadzie Homera poznajemy losy Ilionu, czyli Troi. Również w Biblii pojawia się wiele opisów miast. W literaturze polskiej motyw ten istnieje od oświecenia i najczęściej jest miasto miejscem zdegenerowania. Artyści, bardzo dokładnie malowali w swych obrazach obrazy miasta ukazując wszystkie przejawy jego życia nawet te zdecydowanie negatywne.

Teren miasta jest niebezpieczny dla człowieka, łatwo tu o zbrodnie i moralne zniszczenie. Bolesław Prus w Lalce przedstawia miasto nie tylko od tej dobrej strony (np. piękne życie arystokracji), ukazuje przecież nędzę egzystencji w Warszawie pod koniec XIX wieku. Prus przedstawia miasto z fotograficzną dokładnością dzięki temu nawet dziś możemy wyruszyć śladami Wokulskiego w wycieczce po Warszawie. Kontrast w warszawie stanowiło Powiśle w stosunku do Krakowskiego Przedmieścia i Alei Ujazdowskich. W pierwszej, panował brud, głód, nędza, brak pracy i jedzenia. W druga dzielnicy natomiast panował. Ład, harmonia,, bogactwo, a także życie w dostatku. Ale tylko opisując oba przypadki możemy powiedzieć o prawdziwej Warszawie. Jedno w kontraście z drugim stanowiło jej całość.

W malarstwie można wyróżnić trzech największych malarzy obrazujących na swych obrazach Warszawę w XIX w. Byli to Canaletto i bracia Gierymscy.

Pierwszym obrazem który chciałabym przedstawić jest obraz ,,Widok Warszawy od strony Pragi” Canaletta. Na tym obrazie ukazana jest wspaniałość Warszawy z jej wszystkimi budowlami. Na drugim brzegu ludzie prowadzą zwyczajne codzienne Zycie. W lewym dolnym rogu da się zauważyć kilku mężczyzn siedzących i rozmawiających ze sobą. Nieopodal nich stoją ludzie na brzegu niektórzy z nich żegnają odpływające statki. Drogą jedzie powóz. Ludzie zdają się nie zauważać malarza. W ten sposób Canaletto ukazał codzienne Zycie mieszkańców Warszawy i je okolic.

Innym obrazem tego malarza jest obraz ,,Krakowskie Przedmieście” Ten obraz z kolei ukazuje bogatą dzielnicę Warszawy. Na tym obrazie widać kolumnę Zygmunta i w głębi obrazu wysoką kamienicę. W tej kamienicy na dole znajdują się sklepy. W Książce Bolesława Prusa Lalka Wokulski na tej ulicy miał swój sklep. W podobnej kamienicy jaką widać w głębi mieszkała Izabela Łęcka Na pierwszym planie widać bogato zdobione powozy ze stangretami. Ludzie są bogato ubrani i już na pierwszy rzut oka można rozpoznać że krakowskie przedmieście to bogata dzielnica.

Ostatnim obrazem jaki pragnę zaprezentować jest obraz Aleksandra Gierymskiego ,,Powiśle” Ten obraz przedstawia najbiedniejszą dzielnicę Warszawy. Tworzy to kontrast w stosunku do krakowskiego przedmieścia. Ludzie nie są bogato ubrani i zajmują się ciężką praca. Zdają się prawie nie zauważać tego co się wokół nich dzieje. Kompozycja obrazu wyraża brak wyjścia z tj sytuacji. Sami ludzie nie widza ratunku z tej sytuacji. Wskazuje na to zamknięta kompozycja w której horyzont jest zasłonięty przez dachy domów. Po bokach są jakieś budynki lub lodzie a w rzece pływają jakieś stare balie. Nie widać też nieba. To wszystko jeszcze bardziej podkreśla biedę i beznadziejną sytuację ludzi mieszkających na Powiślu.

Podsumowując obraz dawnej warszawy nie jest jednolity. Można w nim wyróżnić bogate i biedne dzielnice. Obrazy Gierymskiego i Canaletta mogłyby posłużyć jako ilustracja miejsc opisanych w książce Bolesława Prusa. Krakowskie przedmieście pokazuje miejsce gdzie Wokulski miał swój sklep i w jakich warunkach mieszkała Izabela Łęcka. Powiśle natomiast obrazuje miejsce gdzie mieszkał Wysocki i cala biedota warszawy. Zarówno malarze jak I Prus przedstawili Warszawę jako różnorodne miasto i wielu dzielnicach różniących się między sobą. Jest to unaocznienie współczesnemu odbiorcy że miasta nie tylko są wielkie i wspaniałe ale również znajdują się w nich dzielnice biedy. Warszawa była tego świetnym przykładem. U Prusa opisany jest cały ferment społeczny wielkiego miasta. Warszawa jest pokazana jako siedlisko zła i zepsucia. Kontrast do tego obrazu tworzy obraz Powiśla. Gdzie ludzie przymierają głodem i cierpią niedostatki. Można Powiśle uznać za miniaturę kraju jako metafory zepsucia całego kraju. Canaletto perfekcyjnie przedstawił Zycie różnych dzielnic Warszawy od powiśla aż po krakowskie przedmieście i Aleje Ujazdowskie. Zarówno lektura ksiązki Bolesława Prusa ,,Lalka” jak i obrazy Canaletta i Gierymskiego idealnie oddają różnorodność dzielnic Warszawy.

Aleksander Gierymski ,,Powiśle”

Canaletto ,,Widok Warszawy od strony Pragi”

Canaletto ,,Krakowskie Przedmieście”

KONSPEKT

• WSTĘP

• Motyw miasta (biblia i Ilion)

• ROZWINIĘCIE

• Lalka - przedstawienie miasta jako siedliska zła i zepsucia

• Miasto jako miejsce wystawnego życia

• Powiśle

• Krakowskie Przedmieście

• Fotograficzna dokładność przedstawienia

• Obraz Canaletta ,,Widok Warszawy od strony Pragi”

• Obraz Canaletta ,,Krakowskie Przedmieście”

• Obraz Aleksandra Gierymskiego ,,Powiśle”

• ZAKOŃCZENIE

• Podsumowanie wykładu

• Miasto siedlisko zła

• Kontrast w warszawie

• Powiśle miniatura kraju

• Perfekcyjne przedstawienie życia codziennego przez Canaletta.

---