ULSTER DEFENCE ASSOCIATION (UDA)/ ULSTER FREEDOM FIGHTERS (UFF)
Stowarzyszenie Obrony Ulsteru/ Bojownicy o Wolność Ulsteru
UDA utworzono w 1971r w celu połączenia w jedno różnych środowisk ulterskich lojalistów, którzy opowiedzieli się za walką zbrojną na rzecz niepodległości Ulsteru. O jej popularności świadczy fakt, że już w 1972r liczba członków UDA przekroczyła 40 000 osób (dziś ocenia się na maksymalnie 5000). Do sierpnia 1991r organizacja ta działała legalnie. Pierwsze bezpośrenie ataki terrorystyczne ugrupowanie to przeprowadziło już w 1973r. Wtedy też zaczęła ukrywać się pod jedną z nieoficjalnych nazw- Bojowników o Wolność Ulsteru (UFF). Według szacunków, do roku 1999 UDA odpowiedzialna była łącznie za co najmniej 408 morderstw. Głównym celem ataków byli ulterscy katolicy, w tym zwłaszcza Ci podejrzewani o członkowstwo w IRA.
To właśnie uda odegrała jedną z głównych ról w protestach ulicznych w czasie rozruchów z marca 1972r. W sensie politycznym do najbardziej udanych inicjatyw organizacji należało zorganizowanie strajków w Ulsterze w 1974r. Cztery lata później z inicjatywy UDA powstała New Ulster Political Research Group, na której miejce w 1982r utworzono Ulster Loyalist Demokratic Party (ULDP). Ta ostatnia, w imieniu UDA domagała się pełnej niepodległości dla Irlandii Północnej. Jej udział w wyborach lokalnych we wschodnim Belfaście w 1981r zakończył się porażką, jako że otrzymała tylko ok. 0, 2 % głosów. W 1989r nazwę partii przemianowano na Ulster Democratic Party (UDP). UDA nie brała zbyt aktywnego udziału w północnoirlandzkim procesie pokojowym. 4 stycznia 1998r 80 spośród 120 więzionych członków UDA/ UFF opowiedziało się za wycofaniem z tego procesu. Wkrótce jednak, pod naciskiem innych lojalistycznych polityków, zmienili swoje zdanie. UDA podpisała porozumienie pokojowe, jednak część jej członków do końca 2000r zaangażowana była w krawawe waśnie z lojalistami z UVF. Obu ugrupowaniom udało się zawrzeć rozejm dopiero w grudniu 2001r. UDA nie złożyła jednak broni. W dalszym ciągu atakowała cele katolickie, podkładając w kolejnych tygodniach dziesiątki (razem ponad 200) ładunków bombowych. Władze wezwały UDA do podporządkowania się porozumieniu pokojowemu. Organizacja ta zareagowała na te wezwania wycofaniem swego poparcia dla Porozumienia Wielkopiątkowego. W lutym 2003r UDA ogłosiła 12 miesięczne zawieszenie broni, ale odmówiła rozbrojenia się do czasu uczynienia tego przez IRA.
„Leksykon współczesnych organizacji terrorystycznych”
Piotr Ebbig, Radosław Fiedler, Artur Wejkszner, Sebastian Wojciechowski
Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM
Poznań 2007