• Wykład 21.12.2010 (4)

WYBÓR PRZEDSIĘBIORCY

3 przykłady, jakie można podejmować decyzje przedsiębiorcze:

Inwestycje w latach 70., problemy i rozwój w 90., potem koniunktura i jej szybkie załamanie. Co daje mleczarzom SM Wieluń stabilizację? Mleczna galanteria.

W ciągu ostatnich miesięcy zamówienia sieci handlowych na produkty spożywcze pod marką własną wzrosły nawet o kilkadziesiąt procent. Czy na kryzysie wygrywają firmy, które zaryzykowały wejścia na dużą skalę w produkcję private label dla dystrybutorów?

Na rynku zawsze będzie miejsce na nowości technologiczne i kulinarne - mówi prezes Lacpoli.

Przedsiębiorstwo (def.)

Podmiot gospodarczy prowadzący działalność produkcyjną, usługową lub handlową w celu osiągania zysku.

(def.)

Organizacja pod jednym zarządem, wyodrębniona ekonomicznie -

wyłączne dysponowanie majątkiem przedsiębiorstwa przez jego właścicieli

i prawnie,

zawieranie umów, zaciąganie kredytów, występowanie jako podmiot w kontaktach handlowych

której celem jest działalność gospodarcza przynosząca zysk.

Cechy przedsiębiorstwa

• samodzielność - co produkować, jak, dla kogo?

• samofinansowanie - pokrywa koszty/wydatki z własnych przychodów

• przedsiębiorczość - wola, umiejętność osiągania zysku

Działalność przedsiębiorstwa

Trzy obszary:

• zakup czynników produkcji - na rynku zasobów

• organizacja procesów produkcji - w przedsiębiorstwie

• sprzedaż produktów - na rynku dóbr i usług

Ramy działalności przedsiębiorstwa:

• wielkość kapitału

• dostosowanie do rynku (m.in. nowoczesność, reklama, ceny)

• rozsądek właściciela przy podziale zysku

Funkcje przedsiębiorstwa

• podażowa

• popytowa

• społeczna

• rozwoju społeczno-gospodarczego - synteza w/w

działalność przedsiębiorstw, ich kondycja ekonomiczna i społeczna przesądzają o sytuacji społeczno-gospodarczej kraju.

Otoczenie rynkowe przedsiębiorstwa

Podstawowe decyzje:

• wielkość produkcji

• poziom ceny

Ograniczenia decyzji:

• technologiczne - funkcja produkcji

• ekonomiczne - funkcja kosztów

• rynkowe - może produkować, ile fizycznie możliwe, może ustalać ceny, jakie chce,

ALE!!!

może sprzedać tylko tyle, ile nabywcy zechcą kupić.

Krzywa Knighta (funkcja produkcji)

Jeden produkt, jeden czynnik wytwórczy, np. praca

0a - nakłady pracy nie wystarczą do uruchomienia zakładu

ab - min wielkość zatrudnienia do rozpoczęcia produkcji; przyrosty produkcji rosnące

b - przy tym zatrudnieniu najlepsze wykorzystanie urządzeń zakładu

bc - przeciążanie, przyrosty produkcji maleją

c - po przekroczeniu pewnej wielkości zatrudnienia przyrosty stają się zerowe, później ujemne

*wykres*

• Wykres funkcji produkcji ma ogólny kształt, zdeterminowany prawidłowością o charakterze technicznym, niezależnym od rozwiązań instytucjonalnych, tj. prawem malejących przychodów (prawem nieproporcjonalnych przychodów)

• Obowiązuje we wszystkich zakładach przy zmianie nakładu co najmniej jednego z czynników wytwórczych;

w praktyce obowiązuje zawsze - nie da się zmienić jednocześnie nakładów wszystkich czynników wytwórczych

• Funkcja produkcji wskazuje technicznie możliwą wielkość produkcji

• Dokonując wyboru metod wytwarzania, producent powinien kierować się kryteriami efektywności:

• ekonomicznej - analiza kosztów czynników produkcji

• technicznej - producent, maksymalizując efekt produkcji, nie angażuje więcej czynników niż jest to konieczne dla osiągnięcia tego efektu

• Po uwzględnieniu relacji między kosztami i przychodami można określić warunki pełnej równowagi producenta

Ile przedsiębiorstw jest w Polsce?

• GUS: w 2009 r. numer REGON miało ponad 3,7 mln firm, w tym 2,8 mln osób fizycznych

• Ministerstwo Gospodarki: ok. 1,7 mln.

• 95% stanowią firmy sektora MSP

RYNEK PRACY

Zatrudnienie

Ludność aktywna zawodowo = zdolna do pracy = zasób siły roboczej

Czynniki: stopa urodzeń i śmiertelności, saldo migracji, przeciętny wiek etc.

Stopa bezrobocia

1. Stosunek liczby osób zarejestrowanych jako poszukujące pracy do zasobu siły roboczej (aktywnych zawodowo).

2. Stosunek liczby osób zarejestrowanych jako poszukujące pracy do liczby ludności w wieku produkcyjnym, tj. w Polsce 16-60/65 lat.

Liczba ludności w wieku produkcyjnym zawsze jest większa od zasobu siły roboczej, dlatego stopa I jest zawsze wyższa.

Stopa bezrobocia w Polsce, 1992-2009

*wykres*

(Max. 20,7% II.2003; Min. 8,8% X. 2008;)

Wg GUS stan na koniec X.2010 r.:

• Liczba zarejestrowanych bezrobotnych = 1818,6 tys. osób

• Stopa bezrobocia 11,5%

• W ujęciu rocznym wzrosło o 74,3 tys. osób

• Kobiety stanowiły 53% liczby bezrobotnych, mieszkańcy wsi 42,7%

Stopa bezrobocia według województw

Stan w końcu X. 2010 r.

Najwyższa stopa bezrobocia (%):	Najniższa stopa bezrobocia (%):
warmińsko-mazurskim 18,7 zachodnio-pomorskim 16,1 kujawsko-pomorskim 15,3 podkarpackim 14,8 lubuskim 14,7	wielkopolskie 8,6 mazowieckie 8,9 małopolskie 9,6 śląskie 9,6

Stopa bezrobocia w państwach UE -27, marzec 2010-12-21 (rysunek)

Stopa bezrobocia średnio w UE-27 = 9,6%

Stopa bezrobocia wśród młodych ludzi, ogółem w UE-27

2010: kobiety-19%, mężczyźni-22%

Rodzaje bezrobocia ze względu na przyczyny

• strukturalne

• koniunkturalne

• frykcyjne

• sezonowe

I. Bezrobocie strukturalne

Wynika z rozbieżności struktury popytu na pracę i struktury jej podaży wg kwalifikacji zawodowych

Inne przyczyny:

• Słaby rozwój gospodarczy kraju i niemożność stworzenia odpowiedniej liczby stanowisk

• Szybkie zmiany strukturalne w gospodarce, za którymi nie nadąża system szkolnictwa i edukacji zawodowej

• Szczególny przypadek - bezrobocie technologiczne w państwach słabo rozwiniętych gospodarczo

• wynika z postępu technicznego i mechanizacji procesów wytwórczych

• gdy tempo wzrostu gospodarczego jest niskie, a przedsiębiorstwa realizują inwestycje modernizacyjne

II. Bezrobocie koniunkturalne

• Efekt niedostatku ogólnego popytu; małe wykorzystanie zdolności produkcyjnych przedsiębiorstw i spadek produkcji.

• Rozmiary b.k. podlegają wahaniom zgodnym z cyklem koniunkturalnym - w fazie ożywienia gospodarczego popyt zwiększa się, a bezrobocie znacznie spada.

III. Bezrobocie frykcyjne

Ruch zatrudnionych na rynku pracy (osoby zmieniające pracę, zawód, migrujące, nie mogące znaleźć pracy ze względu na stan zdrowia).

IV. Bezrobocie sezonowe

Wahania aktywności gospodarczej na skutek występowania pór roku.

Formy bezrobocia

wg czasu trwania

• krótkookresowe - do 3 miesięcy

• średniookresowe - (3;12 miesięcy>

• długookresowe - >12 miesięcy

może przekształcić się w długoterminowe

wg spełnienia wymogów osoby bezrobotnej

• Ukryte - osoby, które wg ustawy nie mogą zarejestrować się albo wykonują pracę nie niezbędną dla gospodarki

• Rejestrowane - osoby spełniające cechy określone w ustawie i zarejestrowane w urzędach pracy

Przyczyny bezrobocia

• Niedostosowane kwalifikacje i postęp technologiczny (strukturalne)

• Likwidacja niektórych gałęzi przemysłu

• Zmniejszenie popytu na wyroby pewnych sektorów

• Ograniczanie produkcji

• Brak/niska mobilność pracowników

• Zmiana lokalizacji zakładu

• Nadmierny fiskalizm

Skutki bezrobocia

• Niewykorzystany potencjał ludzki

• Utrata kwalifikacji zawodowych

• Koszty obsługi bezrobotnych

• Zwiększenie strefy niedostatku i ubóstwa

• Wykluczenie społeczne, degradacja

• Nasilenie zjawisk patologii społecznej

Prawo Clarka, Fishera i Fourastie

Pod wpływem rozwoju gospodarczego dokonuje się ewolucja ogólnej (sektorowej) struktury zatrudnienia:

• bezwzględny i względny spadek zatrudnienia w rolnictwie

• wzrost bezwzględny i do pewnego czasu względny zatrudnienia w przemyśle (uprzemysłowienie gospodarki)

• ograniczenie zatrudnienia w rolnictwie i ustabilizowanie w przemyśle oznacza wzrost w sektorze usług (serwicyzacja gospodarki)

Ludność ogółem

Ludność nieaktywna zawodowo

Ludność aktywna zawodowo

Zatrudnieni

Bezrobotni

Gospodynie domowe, dzieci, studenci, emeryci,...

---