OPIS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)

1.	Nazwa przedmiotu/modułu w języku polskim: Religia a polityka
2.	Nazwa przedmiotu/modułu w języku angielskim: Religion and politics
3.	Jednostka prowadząca przedmiot: Instytut Politologii
4.	Kod przedmiotu/modułu: PS1/PN1/O/02/14
5.	Rodzaj przedmiotu/modułu (obowiązkowy lub fakultatywny): Obowiązkowy
6.	Kierunek studiów: Politologia
7.	Poziom studiów (I lub II stopień lub jednolite studia magisterskie): PS I, PNI/studia I stopnia
8.	Rok studiów (jeśli obowiązuje):
9.	Semestr (zimowy lub letni): Zimowy/letni
10.	Forma zajęć i liczba godzin: Ćwiczenia, 30 godzin
11.	Imię, nazwisko, tytuł/stopień naukowy osoby prowadzącej zajęcia: Barbara Rogowska, dr
12.	Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych dla przedmiotu/modułu oraz zrealizowanych przedmiotów: Znajomość historii powszechnej, historii Polski, geografii politycznej, socjologii, demografii (zwłaszcza determinantów oraz wielorakich kryteriów delimitacji społeczeństwa). Umiejętność logicznego myślenia.
13.	Cele przedmiotu: Dostarczenie studentom wiedzy z zakresu stosunków państwo-kościół. Zapoznanie studentów z płaszczyznami powiązań sfery religii i polityki na wybranych historycznych i współczesnych przykładach. Pokazanie form i sposobów regulacji wzajemnych stosunków między państwem, kościołami i związkami wyznaniowymi. Celem przedmiotu jest również nauczenie studentów wymiany myśli i poglądów na temat roli i miejsca religii, kościołów, związków wyznaniowych w życiu społecznym. Pozwoli studentom uświadomić znaczenie postaw światopoglądowych, wartości religijnych dla kształtowania tożsamości narodowej, państwowej, ale także opinii publicznej. Przedmiot powinien przygotować studentów do rozpoznawania ewentualnych źródeł konfliktów na tle religijnym i wyposażyć w wiedzę o sposobach ich rozwiązywania. Studenci powinni poznać na zajęciach, na wybranych przykladach, skutki prawne, polityczne, ekonomiczne, moralne, ale także obyczajowe określonych doktryn religijnych, przepisów prawa religijnego i państwowego oraz polityki wyznaniowej. Przedmiot ten powinien przyczynić się do poznania złożoności zjawiska jakim jest religia oraz licznych konotacji wierzeniowych, politycznych, społecznych i kulturowych dla współczesnych społeczeństw i narodów.
14.	Zakładane efekty kształcenia: Wiedza: Student zna zjawiska i procesy odnoszące się do religii i polityki, ich istotę i cechy charakterystyczne. Dysponuje znajomością specyficznych relacji między państwem a kościołem. Rozumie procesy prywatyzacji i instytucjonalizacji religii i polityki. Umiejętności: Rozpoznaje rodzaje relacji między państwem a związkami wyznaniowymi i kościołami w przestrzeni publicznej i prywatnej, międzynarodowej, krajowej i lokalnej. Potrafi odkrywać źródła przyczyn konfliktów na tle religijnym. Student wyposażony w wiedzę na temat historycznych konfliktów religijnych potrafi je zinterpretować i wykorzystać do zbudowania strategii rozwiązywania kwestii spornych pojawiających się w stosunkach między państwem a Kościołem / związkami wyznaniowymi. Dąży do porozumienia stron (państwowej, kościelnej, społecznej) wybierając rozwiązania uwzględniające, do pewnego stopnia, cele państwa, wymogi prawa stanowionego, prawa kościelnego, a także zasady etyk religijnych i laickich. Student umie dokonywać wymiany myśli i poglądów na temat roli i miejsca religii, kościołów, związków wyznaniowych w życiu społecznym i politycznym. Kompetencje społeczne: Student jest świadomy istnienia i znaczenia postaw światopoglądowych (religijnych i ateistycznych), wartości religijnych w kształtowaniu tożsamości narodowej, państwowej, ale także opinii publicznej. Jest zorientowany w występowniu dylematów prawnych, ekonomicznych, etycznych, moralnych i obyczajwych w życiu indywidualnym ludzi, jak i życiu politycznym społeczeństwa. Jest również zdolny do rozumienia ich istoty (źródel) i przygotowany do podjęcia się ich rozwiązywania. Wiedza z zakresu związków polityki i religii i umiejętność poruszania się w różnorodnym otoczeniu społecznym, politycznym, etnicznym i religijnym, powinna wykształcić postawy tolerancji i otwartości na inność religijną, światopoglądową, polityczną, podnieść poziom rozumienia i akceptacji wolności wyznania oraz zdolności wyjaśniania nieporozumień na płaszczyźnie religijno-politycznej.	Symbole kierunkowych efektów kształcenia: K_W03, K_U02, K_U06, K_U08, K_K04
15.	Treści programowe: Płaszczyzny powiązań sfery religii i polityki- ideologiczne,propagandowe, edukacyjno-oświatowe, polityczne, ekonomiczne, administracyjne. Źródła i istota konfliktów religijnych w świecie. Wpływ religii na kształtowanie tożsamości religijnej, narodowej, państwowej. Modele historyczne i narodowe polityki wyznaniowej. Znaczenie prawa wyznaniowego, konkordatów i innych form regulacji wzajemnych stosunków między państwami a kościołami i związkami wyznaniowymi w życiu społecznym. Stanowisko kościołów i związków wyznaniowych wobec reżimów politycznych, tolerancji religijnej, wolności sumienia i wyznania, równoprawności związków religijnych. Systemy etyczne wielkich religii świata (judaizmu, chrześcijaństwa, islamu, hinduizmu, buddyzmu) wobec ważnych społecznie, prawnie, państwowo i politycznie kwestii, tj. ingerencje genetyczne, transplantacja, eugenika, klonowanie, sztuczne zapłodnienie, sterylizacja, eksperymenty medyczne i genetyczne, aborcja, ekshumacja, transfuzja krwi, eutanazja. Przykłady tematów do dyskusji: zjawisko fundamentalizmu i terroryzmu religijnego (ujęcie historyczne i współczesne), Państwo, prawo i społeczeństwo w islamie, Bractwo muzułmańskie i jego rola w świecie islamu Szanse demokracji liberalnej w krajach muzułmańskich Stosunki wyznaniowe w III RP Mniejszości religijne w III RP/UE ewolucja stosunków Kościoła rzymsko-katolickiego i Rosyjskiej Cerkwii Prawosławnej, Polityka papiestwa w XX i XXI wieku (np. Polityka wschodnia Piusa XII, polityka wschodnia Jana Pawła II, polityka wewnętrzna Benedykta XVI), Modele stosunków państwo-kościół (model supremacji, rozdziału...) źródla finansowania Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce, Europie i USA, religijne i polityczne przyczyny i skutki konfliktu izraelsko-palestyńskiego stosunek wielkich religii świata (judaizmu, katolicyzmu, prawołsławia, protestantyzmu, islamu, hibduizmu, buddyzmu) wobec problemów biomedycznych (tj. Zabójstwo, morderstwo, samobójstwo, aborcja, środki antykoncepcyjne, sterylizacja, transplantacja, eutanazja, in vitro, komórki macierzyste, inżynieria genetyczna, ekshumacja). Polityka UE wobec religii, kościołów i związków wyznaniowych Polityczne, okołopolityczne, społeczne i kuluturowe skutki publicznej obrzędowości religijnej (w Polsce, Francji/wybranych krajach) Prześladowanie Kościoła rzymsko-katolickiego w Azji (w wybranych krajach). Procesy laicyzacyjne w Polsce (Europie) Procesy instytucjonalizacji i prywatyzacji religii we współczesnym społeczeństwie (np. polskim lub wybranym)

16.	Zalecana literatura (podręczniki): Borowik, I., Doktór, T., Pluralizm religijny i moralny w Polsce, Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Kraków, 2001 Drabina, J. (red.), Religie a wojna i terroryzm, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 2003 Haarscher, G., Laickość, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa, 2004 Juros, H. (red.), Europa i Kościół, , Fundacja Akademii teologii Katolickiej, Warszawa, 1997 Minnerath, R., Sobory, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa, 2004 Nauka Społeczna Kościoła, Wydawnictwo WAM, Kraków, 1998 Pieronek T., bp., Kościół nie boi się wolności, Społeczny Instytut Wydawniczy ZNAK, Kraków, 1998 Ryś, G., Inkwizycja, Wydawnictwo Znak, Kraków, 1997 Tibi, A., Fundamentalizm religijny, PIW, Warszawa, 1997 Waardenburg, J., Religie i religia, Wydawnictwo Księży Werbistów VERBINUM, Warszawa, 1991 Zimoń, H. SVD (red.) , Religia w świecie współczesnym. Zarys problematyki religiologicznej, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin , 2001
17.	Forma zaliczenia poszczególnych komponentów przedmiotu/modułu, sposób sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia: wykład: seminarium: laboratorium: konwersatorium: inne:aktywność mertytoryczna na ćwiczeniach, wykazanie się znajomością literatury, udział w dyskusji, zaliczenie pisemnego kolokwium
18.	Język wykładowy: Polski
19.	Obciążenie pracą studenta
	Forma aktywności studenta: obecność na zajęciach, aktywny udział w zajęciach, przygotowanie i moderowanie dyskusji na wybrany temat, napisanie kolokwium	Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności:
	Godziny zajęć (wg planu studiów) z nauczycielem: wykład: ćwiczenia:obecność na zajęciach, aktywny udział w dyskusji laboratorium: inne:zespołowe przygotowanie strategii rozwiązania konkretnego problemu z zakresu stosunków państwo-Kościół	30 godzin
	Praca własna studenta np.: przygotowanie do zajęć: opracowanie wyników: czytanie wskazanej literatury: napisanie raportu z zajęć: przygotowanie do egzaminu:	30 30 30
	Suma godzin:120
	Liczba punktów ECTS 3

^objaśnienie symboli:

K (przed podkreśleniem) - kierunkowe efekty kształcenia W - kategoria wiedzy U - kategoria umiejętności

K (po podkreśleniu) - kategoria kompetencji społecznych 01, 02, 03 i kolejne - numer efektu kształcenia

Literatura do przedmiotu.

Amorth Gabriele, Egzorcyści i psychiatrzy, Częstochowa 2000.

Armstrong Karen, Historia Boga. 4000 lat dziejów Boga w judaizmie,

chrześcijaństwie i islamie, Warszawa 1996.

Baranowski Władysław, Świat islamu, Łódź 1987.

Baltazar Hans Urs von, Catholica. Wierzę w kościół powszechny, Poznań 1998.

Bataille Georges, Teoria religii, Warszawa 1996.

Bianchi Enzo, Niedziela dzień Pana, dzień człowieka, Poznań 1998.

Brockington J.L., Święta nić hinduizmu, Warszawa 1989.

Brunel Henri, Budda i kwiat, Warszawa 2003.

Bukowski Kazimierz ks., Religie świata wobec chrześcijaństwa, Kraków Poznań 1988.

Dujarier Michel. krótka historia katechumenatu, Poznań 1990.

Dzieje religii świata, pod red. J. Kellera, Warszawa 1995.

Eliade Mircea, Historia wierzeń religijnych, t. 1, 2, 3, 4, 5 Warszawa 1989 -1992.

Eliade M, Sacrum, mit, historia, Warszawa 1974.

Ellinger Herbert, Hinuizm,Kraków 1997.

Evdokimov Paul, Prawosławie, Warszawa 2003.

Ks. Bogdan Ferdek, Sekty i nowe ruchy religijne, Wyd. Atla Wrocław 1998.

Fernandez-Armesto Felipe, Religie. Prognozy XXI wieku, Warszawa 1998.

Inkwizycja, pr. zb. pod red. T. Rosca, Wrocław 1993 r.

Jerome, Antoine, Rony, Magia, Wrocław 1993.

Lewis Bernard, Arabowie w historii, Warszawa 1995.

Lohfink Gerhard, Rozumieć Biblię,Warszawa 1987.

Kameraz - Kos Ninel, Święta i obyczaje żydowskie, Warszawa 1997.

Kant Immanuel, Religia w obrębie samego rozumu, Kraków 1993.

Keller J., Katolicyzm, Warszawa 1987.

Keown Damien, Buddyzm, Warszawa 1997.

Knott Kim, Hinduizm, Warszawa 2000.

Kuczkowski Stanisław SJ, Psychologia religii, Kraków 1993.

Masin, M., Islam, Warszawa 1988.

Markiewicz Stanisław, Protestantyzm, Warszawa 1982.

Nasr Seyyed Hossein, Idee i wartości islamu, Warszawa 1988.

Pawlowsky Peter, Chrześcijaństwo, Kraków 1997.

Pawłowicz Zygmunt Bp., Kościół i sekty w Polsce, Gdańsk 1992.

Pięć wielkich religii świata, pod red. E. Brunner-Traut, Warszawa 1987.

Potyrała Lucyna. S. OSJ, Ikona. Katechetyczna funkcja ikony, Kraków 1998.

Poupard Paul, Religie, Wrocław 1993.

Propaganda antykościelna w Polsce (1945-1978), pod red. Stanisława Dąbrowskiego i Barbary Rogowskiej, Wrocław 2001.

Ratzinger Joseph, Bóg Jezusa Chrystusa, Kraków 1995.

Religia w świecie współczesnym. Zarys problematyki religiologicznej, red. Henryk Zimoń SVD, Lublin 2001.

Rogowska B., Obrzędowość religijna Polaków zesłanych na Syberię w latach 1939-1945 w świetle listów i wspomnień, w: Syberia w historii i kulturze narodu polskiego, pod red. nauk. Antoniego Kuczyńskiego, wyd. II Wrocław 2001.

Rogowska B., Rola i znaczenie religii w kształtowaniu tożsamości narodowej w państwach Europy Środkowej i Wschodniej,w: Poziomy aktywności Polski w środowisku międzynarodowym, pod red. T. Łoś-Nowak i A. Dudek, Legnica 2002.

Rogowska B., Stanowisko Kościoła rzymsko-katolickiego wobec państw Europy Środkowo-Wschodniej po 1989 roku, w: Europa Środkowo-Wschodnia w polskiej myśli politycznej, pod red. Mirosława Dymarskiego i Jerzego Juchnowskiego, Wyd. Uniw. Wrocław 2004, s.253-296.

Rollet Jacques, Społeczne tło teologii współczesnej, Warszawa 1989.

Religie pozachrześcijańskie w procesie przemian, pod red. H. Zimonia, Pieniężno 1988.

Rusecki M. ks., Istota i geneza religii, Warszawa 1989.

Ruthven Malise, Islam, Warszawa 1998.

Ryś Grzegorz, Inkwizycja, Kraków 1997.

Schonborn Ch., Gorres A., Spademann R., Grzech pierworodny w nauczaniu Kościoła,Poznań 1997.

Seweryniak Henryk ks., Święty Kościół Powszedni, Warszawa 1996.

Singer Peter, O życiu i śmierci. Upadek etyki tradycyjnej, PIW, Warszawa 1997.

Solomon Norman, Judaizm, Warszawa 1997.

Szyszko-Bohusz Andrzej, Hinduizm, buddyzm, islam, Ossolineum 1990.

Tibi A., Fundamentalizm religijny, Warszawa 1998.

Tokarczyk Andrzej, Hinduizm, Warszawa 1986.

Tokarczyk A., Religie współczesnego świata, Warszawa 1986.

Tyloch Witold, Bogowie czterech stron świata, Łódź 1988.

Tyloch W. , Judaizm, Warszawa 1988.

Untermann Allan, Żydzi. Wiara i życie, Warszawa 1990.

W kręgu religii krajów pozaeuropejskich, praca zb. pod red. Anny Mrozek - Dumanowskiej, Warszawa 1985.

Waardenburg Jacques, Religie i religia, Warszawa 1991.

Wolanin Adam SJ, Dialog chrześcijaństwa z innymi religiami, Kraków 1993.

Zdybicka Zofia, Religia i religioznawstwo, KUL, Lublin 1988.

Zieliński Michał, Człowiek i religie, Wrocław 2000.

======================================

Staszewski M. T., Państwo- Kośćiół w Europie Środkowo-Wschodniej; aspekty instytucjonalno-prawne, Warszawa 1994.

Prawo wyznaniowe. Zbiór przepisów, oprac. W. Uruszczak, Z. Zarzycki, Zakamycze 2003.

Czaja J., Prawnomiędzynarodowy status Watykanu, Warszawa 1983.

Czaja J., Stolica Apostolska wobec integracji europejskiej, Warszawa 2000.

Krukowski J., Konkordat polski. Znaczenie i realizacja, Lublin 1999

Krukowski J., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2000, Krukowski J., (red.), Systemy finansowania instytucji kościelnych w Europie, Lublin 2000.

Libiszowska-Żółtkowska M., Kościoły i związki wyznaniowe w Polsce. Mały słownik, Warszawa 2001.

Prawo wyznaniowe. Zbiór przepisów, oprac. W. Uruszczak, Z. Zarzycki, Zakamycze 2003.

Robbers G., W sprawie artykułu kościelnego w Traktacie Amsterdamskim, w: „A. Dylus (red.), Europa. Fundamenty jedności, Warszawa 1999, s. 158.

Sobański R., Prawo europejskie a Kościoły, „Państwo i Prawo”, z. 4-5/ 1996, s. 29.

Sobański R., Prawo kanoniczne a krajowy porządek prawny, „Państwo i Prawo”, 1999, z. 6.

Staszewski M. T., Państwo- Kośćiół w Europie Środkowo-Wschodniej; aspekty instytucjonalno-prawne, Warszawa 1994.

Winiarczyk-Kossakowska M., Państwowe prawo wyznaniowe w praktyce administracyjnej, Warszawa 1994.

---