Perfuzja TK
Polega na ocenie zmian gęstości tkankowej, zależnej od przepływu jodowego środka kontrastowego przez łożysko naczyniowe badanych tkanek
Jest metodą zapewniającą ilościową ocenę krążenia w obszarze zainteresowania i najwcześniej znalazła zastosowanie w ocenie udarów ośrodkowego układu nerwowego
Wykluczenie świeżego krwawienia do OUN lub rozpoznanie wczesnego udaru niedokrwiennego możliwe w badaniu TK było wystarczające, dopóki nie pojawiły się możliwości wczesnej interwencji (trombolizy), skutecznej jednak tylko w pierwszych godzinach od wystąpienia objawów zawału OUN.
Pojawiła się konieczność szybkiej oceny strefy zagrożenia
potrzebna była metoda diagnostyczna, która poprawnie odpowie
czy mamy do czynienia ze świeżym udarem i
pomoże odróżnić udar dokonany od obszaru zagrożonego zawałem tzw. penumbry
Zawał niedokrwienny charakteryzuje różny stopień zmian od centrum udaru w kierunku zdrowych tkanek i jest zależny od lokalizacji obszaru niedokrwiennego
dzięki obecności krążenia obocznego, pole martwicy zupełnej w centrum udaru, oddziela od zdrowych tkanek obszar umiarkowanego niedokrwienia „poświata niedokrwienna” - penumbra.
Obszar penumbry charakteryzuje spadek przepływu krwi przy jednoczesnej potencjalnej odwracalności zmian wywołanych niedokrwieniem
Techniczne podstawy perfuzjii TK
Może być użyty każdy skaner, wyposażony w opcję CINE, lub będący w stanie wykonać przez 50 sek. 1 skan na sek.
Pierwsza część badania polega na wykonaniu TK głowy bez wzmocnienia kontrastowego
Kolejny etap to badanie dynamiczne: podaje się 40 ml kontrastu do żyły odłokciowej ze stałą prędkością przepływu 4 ml/sek. W 5 sek rozpoczyna się skanowanie trwające przez 45 sek.. Skanowanie na poziomie jąder podstawy, grubość warstwy 10mm; w przypadku afazji wyżej ok.1,2 cm.
Nie kwalifikują się pacjenci z:
świeżym krwotokiem śródmózgowym,
jednoznacznym obrazem świeżego udaru niedokrwiennego
klinicznymi objawami niedokrwienia pnia mózgu.
Analiza badania perfuzji TK
ocena badania perfuzji polega na ilościowym określeniu parametrów, wyliczanych automatycznie na podstawie oceny zmian pochłaniania w symetrycznych obszarach
półkul mózgowia
zmiany gęstości tkankowej związane są z przepływem krwi zawierającej środek kontrastowy
Analiza badania perfuzji TK
Objętość krwi w mózgu - CBV
- mówi nam o objętości łożyska naczyniowego
- wartości prawidłowe: 5-6 ml/100g dla istoty szarej, 1-3/100g dla istoty białej
Przepływ krwi w mózgu - CBF
- przedstawia objętość krwi płynącej przez dany obszar
- wartość średnia to 50-55 ml/100g/min
Średni czas przejścia - MTT (Mean Transit Time)
- średni czas przepływu przez łożysko naczyniowe
perfuzja TK, poprzez określenie obszaru zawału i penumbry, ma zasadnicze znaczenie dla właściwej kwalifikacji chorych do inwazyjnego leczenia trombolitycznego, obciążonego 10% ryzykiem krwawienia śródczaszkowego
prognoza kliniczna jest lepsza, gdy penumbra przeważa nad rozmiarem zawału
Perfuzja TK w porównaniu z innymi metodami obrazowania mózgu, ma potencjalnie największą dostępność i najlepszy stosunek kosztów procedury do efektów leczenia. Badanie to powinno stać się rutynową procedurą stosowaną bezpośrednio u pacjenta z izby przyjęć.
Patofizjologia niedokrwienia wskazuje, że najlepsze wyniki można uzyskać do 3 godzin od wystąpienia objawów udaru
pacjenci leczeni poza oknem 3 godzin są obciążeni większym ryzykiem krwawienia wewnątrzczaszkowego
uważa się że CBF wyższy niż 55% normy daje sznasę na pozytywny efekt trombolizy wykonanej nawet po 6--ciu godzinach od początku incydentu udarowego
jeżeli CBF pozostaje między 35% a 55% normy tromboliza powinna być wykonana do 5-ciu godzin
przy CBF poniżej 35% normy ryzyko krwawienia śródczaszkowego jest duże
Dyfuzyjne obrazowanie mózgowia
Obrazowanie dyfuzyjne (ang. diffusion-weighted imaging, DWI) jest jednym z rodzajów obrazowania czynnościowego, a otrzymywane obrazy pozwalają na uzyskiwanie wielu informacji niedostępnych w obrazowaniu klasycznym.
w chwili obecnej największe zastosowanie obrazowanie dyfuzyjne znajduje w diagnostyce udaru mózgu.
w następstwie niedokrwienia i zaburzeń działania pompy jonowej dochodzi do wystąpienia obrzęku cytotoksycznego, który prowadzi do zmniejszenia przestrzeni zewnątrzkomórkowej i ograniczenia w jej obrębie dyfuzji protonów cząsteczek wody
w badaniu dyfuzyjnym zjawisko to obserwowane jest w postaci ogniska o podwyższonym sygnale
obrzęk cytotoksyczny w strefie niedokrwienia stopniowo zastępowany jest obrzękiem wazogennym
w miejscu tym dochodzi do zaniku neuronów i rozplemu tkanki gliomezodermalnej, co w konsekwencji prowadzi do zwiększenia przestrzeni zewnątrzkomórkowej, zwiększenia szybkości dyfuzji w fazie przewlekłej, manifestującej się w obrazach dyfuzyjnych jako obszar hipointensywny.
O ile klasyczne techniki MR pozwalają na uwidocznienie ogniska niedokrwiennego dopiero w kilka, a najczęściej kilkanaście godzin od momentu wystąpienia objawów klinicznych, o tyle DWI uwidacznia je już po kilku minutach, pozwalając na precyzyjną diagnozę i wczesne wdrożenie celowanego, intensywnego leczenia. Obrazowanie dyfuzyjne pozwala ponadto na określenie rozległości udaru, zróżnicowanie ognisk w różnych jego fazach, a także w połączeniu z technikami perfuzyjnymi na ocenę strefy penumbry.