Europejskie systemy ochrony I
5.V.1949 w Londynie- Rada Europy (lato 2002- 44 państwa)
X.1993 Wiedeń- I spotkanie szefów państw i rządów- deklaracja- zaostrzenie kryteriów przystapienia- demokracja, swobody obywatelskie, ochrona mniejszości, przestrzeganie prawa M., sybsydiarny charakter Rady Europy w stosunku do sys. wewnątrzpaństwowych
Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności- Rzym 4.XI.1950
Zakaz kary śmierci, prawo do odszkodowania; art.15 taka klauzula derogacyjna (wykorzystały ja T, G, W.B)
Mechanizm kontrolny
Prawa chronione dotyczą jednostek bezpośrednio-złe ustawodawstwo wew. nie przeszkodą w korzystaniu z praw
Art. 25- Skarga indywidualna, org. Pozarządowej lub grupie jednostek
Art. 24- skarga państwowa którejkolwiek strony konwencji
Konwencja rozciąga się na wszystkie jednostki na terytorium państw
Implementacja
Europejska Komisja Praw Człowieka; Europejski Trybunał Praw Człowieka; Komitet Ministrów R.E;Sekretariat
Protokół 11 wszedł w życie w XI.1998- reforma- Komisja i Trybunał w jeden organ- Trybunał
Do 31.X.1998- skarga do sekretarza gen. Rady-> przekazywał sprawę Komisji(tylu członków ile państw), ona bada czy skarga dopuszczana (95% nie), próba polubownego rozwiązania-> ew. do Trybunału(przez Komisję, lub państwa) wtedy wiążący wyrok-> Raport Komisji dla Komitetu Ministrów i wtedy on podejmuje decyzję (prawdopodobieństwo upolitycznienia wyroku, bo K.M polityczny). Rozprawy charakter poufny
Nowa procedura- Trybunał (tylu sędziów ile państw, każde państwo 3 kandydatów, a wybiera Z.P na 6 lat z możliwości reelekcji) wydaje wyroki i opinie prawne, Komitet Ministrów- czuwa nad wykonaniem
Trybunał składa się z Komitetów( 3 sędziów); izb(7 s); Wielkiej Izby (17s)
Komitety- badanie skarg pod katem dopuszczenia, każda zarejestrowana skarga na swojego sędziego sprawozdawcę-członka komitetu
Izba- dopuszczona skarga; podejmuje ona decyzję co do meritum; może być ugoda; wyrok większością głosów. Prezes Izby czuwa aby skarżący był odpowiednio reprezentowany
Wielka Izba-jeśli sprawa budzi wątpliwości Izby, lub któraś ze stron w ciągu 3mies od wyroku Izby się odwoła
Rozprawy publiczne, chyba, że Izba postanowi inaczej. Wyrokiem Trybunału może być dostosowanie ustawodawstwa krajowego do standardów konwencji jak i zadośćuczynienie. Rozsądny termin rozpatrywanie spraw przez sądy krajowe to ok. 40 miesięcy.
Rozpatrzono 14 skarg państowych
Dyrekcja Praw Człowieka Rady Europy (sekretariat R.E dzieli się na dyrekcje)- powstała w latach 50, podlega Sekretarzowi Generalnemu; jest zapleczem logistyczno- intelektualnym Sekretariatu; publikacje, promocja praw człowieka, stosunki z innymi organizacjami; Obsługuje Komitet Ministrów
Przeczytać 186str
Europejskie systemy ochrony II
Wprowadzenie przez UE wobec kandydatów tzw. Kryteria kopenhaskie (VI 1993)
Kompetencje własne UE- Renata Sonnenfeld: ochrona obywateli UE przez decyzjami organów Wspólnot naruszającymi Prawa Człowieka; ochrona przez naruszeniem przez państwa członkowskie praw zagwarantowanych w prawie Wspólnot; w zakresie prawa materialnego-ochrona praw gwarantowanych w Układzie (z 1957 R.K)
Kompetencje w tej dziedzinie w zakresie wynikającym z podstaw traktatowych ma jedynie Trybunał Sprawiedliwości, nie ma ich Komisja
Zgodnie z opinią Trybunału Sprawiedliwości wydana w 1996r w odpowiedzi na wniosek Rady Europejskiej, Wspólnota nie ma kompetencji do przystapienia do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Filary: I- polityki wspólnotowe; II- wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa; III- kwestie socjalne, wymiar sprawiedliwości itd.
Spotkanie Rady Europejskiej w Kolonii- VI 1999- zdecydowano, że powstanie Karta Praw Podtawowych, oraz że zostanie utworzona Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony (ESDP)
Na czele Konwentu redagującego Kartę- Roman Herzog
XI 2000- nieformalny szczyt w Biarritz- przywódcy UE zaakceptowali tekst Karty
XII.2000 Nicea- proklamowanie Karty (brak zgody Unii co do jej mocy wiażącej)
Rozdziały: I Godność; II Wolność (prawo do nauki); III Równość; IV- Solidarność (prawa ekonomiczne i społeczne; ochrona środowiska); V Obywatelstwo( prawa związane z relacją obywatel Unii- jej organy); VI- Wymiar sprawiedliwości; VIII postanowienia końcowe
Karta nie ma wiążącego charakteru
Europejska karta Socjalna- Turyn 1961(zmodyfikowana w 1996), Protokół dodatkowy 1988(niedyskryminacja w pracy ze w. na płeć; prawo pracowników do informacji i konsultacji; osoby starsze ochrona socjalna)- lista praw społecznych obywateli. Ochrona tych praw dotyczy obywateli państw- stron oraz cudzoziemców na terenie.
Kontrola: 2 Komitety: Niezależnych Ekspertów (7)- analizuje raporty Rządów, wnioski-> i Rządowy (przedstawiciele państw- stron), on redaguje raport (może dołaczyć komentarz Zgr. Parlam R.E)-> całośc do Komitetu Ministrów- większością 2/3 mogą udzielić Rządom zaleceń (nie są prawnie wiążące)
Możliwość skargi organizacji (mechanizm jak w raporcie). Polska ratyfikowała w 1997
Europejska konwencja o zapobieganiu torturom 1987- Europejski Komitet Zapobiegania Torturom-> dokonuje wizyt (maja immunitet)-> poufne sprawozdanie-> przekazywane stronie rządowej (jeśli się nie zastosuje może upublicznić ). Raz do roku ogólny raport przekazywany głównym organom Rady Europy, potem staje się jawny.
Europejska Konwencja Ramowa o ochronie mniejszości narodowych- Komitet przygotował tekst zaakceptowany przez KM w XI 1994-> do podpisu 1.II 95 (przez większość państw).
Nadzorowaniem wykonywania postanowień-> Komitet Ministrów R.E wspomagany przez Komitet Doradczy oraz sprawozdania na ich wniosek . Konwencja otwarta dla nieczłonków RE
Pozaeuropejskie podejście do ochrony praw człowieka
Ameryki
Sys. interamerykański powstał na podstawie Karty Bogoty z 1948. W tym samym roku na IX Konferencji Międzyamerykańskiej przyjęto amerykańska Deklaracje praw i obowiązków człowieka. Po utworzeniu w 1959r Międzyamerykańskiej Komisji Praw Człowieka Deklaracja zaczęła obowiązywać jako tekst wiążący. Komisja dopiero w 1970 stała się organem OPA
1969 San Jose- przyjęta przez międzyam. Konferencję dyplomatyczną amerykańska Konwencja Praw Człwoeika (weszła w życie w 1978). Tekst jak w Europejskiej konwencji; inna implementacja
Obowiązkowy charakter ma skarga indywidualna. Do rozpatrywania skarg upoważniona Komisja- formułuje zalecenia dla rządu i sprawdza ich wykonanie i ew. publikuje odpowiednie sprawozdanie; może przedstawić swój raport Zgromadzeniu Ogólnemu OPA. Do tej pory żadna taka skarga nie trafiła na forum ZO OPA
Fakultatywny- skarga państwowa
Komisja może przekazywać sprawy do Miedzyam. Trybunału Praw Człowieka-> orzeczenie jest ostateczne. Nie istnieje organ, który mógłby sprawdzać wykonywanie decyzji, ale Trybunał w razie nie wykonywania jego orzeczenia może przedłożyć sprawę ZO (ZO nie może podjąć żadnej wiążącej decyzji)
Afryka
1981 (weszła w życie w 86) afrykańska karta praw człowieka i narodów
Implementacja- brak organów sądowniczych. Obowiązkiem państw składanie co 2 lata sprawozdań-> rozpatrywane przez Afrykańską Komisję praw Człowieka i Narodów-> do jej zadań należy tez interpretacja Karty, rozstrzyganie sporów, działanie na rzecz upowszechniania problematyki.
Skarga państwowa- państwa mogą próbować rozwiązać spór przez 2 stronne rokowania bez udziału Komisji. Mogą posłużyć się Komisją wtedy ma ona doprowadzić do rozstrzygnięcia polubownego a jak nie to przekazać stosowny raport Zgromadzeniu Szefów Państw lub Rządów (kompetencje nie są jasne określone)
Skargi indywidualne- gdy są liczne. Komisja powinna przekazać sprawę do Zgromadzenia
Cywilizacja islamu
Rada islamska dla Europy (NGO) proklamowała w 1981 w UNESCO Powszechną islamska deklaracją praw człowieka
1986 w Syrakuzach we Włoszech- Karta praw człowieka i narodów świata arabskiego
IX.1994-arabska Karta praw człowieka przyjeta przez Ligę państw Arabskich- nie weszła w życie.
Opiera się na Deklaracji Praw Człowieka (ale brak zakazu niewolnictwa i swobód religijnych)
Jedynym mechanizmem kontrolnym byłoby składanie raportów rozpatrywanych przez powołany na mocy Karty Komitet ekspertów praw człowieka-> jeśli zostanie on powołany nie będzie miał żadnych kompetencji
Azja
kolektywistyczne pojmowanie jednostki; brak tradycji prawa; funkcje i struktura państwa, stosunek państwo- społeczeństwo, interwencjonizm; niski poziom aspiracji politycznych jednostki, brak pluralizmu politycznego
pragmatyzm, preferowanie mechanizmów krajowych w rozwiązywaniu problemów, społeczna solidarność, uznanie dla praw kolektywnych chroniących dobra wspólne
W ramach LAWASIA istnieje od 1979 Stały Komitet Praw Człowieka
19820 powstała Regionalna Rada Praw Człowieka Azji Południowo- Wschodniej (siedziba w Manili)
Prawo Humanitarne
1864- 16 państw Konwencja genewska o polepszeniu losu rannych w armiach lądowych. Status personelu medycznego, zniesienie rozróżniania rannych swojej i obcej armii.
1868- deklaracja petersburska; 1974- D. Brukselska- dotyczyły ograniczenia środków wojennych, deklarowały pewien zestaw praw i zwyczajów wojennych.
1899; 1907 haskie konferencje pokojowe- „klauzula Martensa”
1906- II konwencja genewska
1929- III i IV konwencja genewska- ochrona losu rannych i chorych w armiach polowych i traktowanie jeńców
1925- protokół genewski- zakaz używania gazów trujących i środków bakteriologicznych
Współcześnie obowiązują
1949- cztery Konwencje Genewskie: I- polepszenie losu rannych i chorych w armiach czynnych; II „-„ i rozbitków sił zbrojnych na morzu; III- traktowaniu jeńców wojennych; IV- ochrony osób cywilnych podczas wojny
1977(weszły w życie w 78)- 2 Protokoły dodatkowe w Genewie do konwencji z 49r.- I- ochrona ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych (75art. Podstawowe gwarancje dla osób pod obca władzą; art.90 Komisja Śledcza- uznanie jej wymaga dodatkowego oświadczenia); II- ochrony ofiar niemiedzynarodowych konfliktów zbrojnych (nawiązuje do klauzuli Matensa)
art.3- mini konwencja (w niemiedzynarodowych)- osoby nie biorące czynnego udziału będą traktowane humanitarnie; zakazane wszelkie zamachy na życie i nietykalność cielesna; zakaz brania zakładników; zakaz arbitralnych egzekucji; nakaz zapewnienia opieki chorym i rannym
14.V.1954- Konwencja haska o ochronie dóbr kultury
1980- konwencja o zakazie lub ograniczeniu broni mogących wywołać nadmierne obrażenia (miny)
1972- zakaz broni biologicznych
1997 Oslo 123 państwa- konwencja o zakazie użycia, produkcji min przeciwpiechotnych
System weryfikacji: mocarstwo opiekuńcze(państwo neutralne) i Czerwony Krzyż
Międzynarodowy Trybunał Karny- Rzym 1998- sądzenie sprawców naruszeń prawa humanitarnego
Zasada wzajemności
MKCK
krajowe stowarzyszenia Czerwonego Krzyż lub Cz. Półksiężyca
Międzynarodowy Komitet C.K- siedziba Genewa. Od 1863; ma takie uprawnienia jak mocarstwo opiekuńcze. Status stowarzyszenia prywatnego w Szwajcarii (inter arma caritas) 15-24 członków narodowości szwajcarskiej-> określają politykę. Praca kieruje 7 osobowa Rada Wykonawcza->na czele Przewodniczący (Sommaruga). 3 podstawowe Dyrekcje: Ogólna, Operacyjna oraz Doktryny, Prawa i Stosunków z Ruchem. Działa też Centralna Agencja Poszukiwawcza. Budżet 810mln franków z wkładów rządów i prywatnych wpłat
Federacja (do 91r Liga) Stowarzyszeń C.K i Półksiężyca. Genewa (per humanitem ad pacem)
Bezstronność, humanitaryzm, neutralność, niezależność, dobrowolność, jedność, uniwersalność
Co 4-5 lat konferencje Cz. Krzyża i Półksiężyca (ostatnia 28 w Genewie w 1999)
Inicjatywa humanitarna na mocy art.3 K.G oraz ze statutów MKCK (art.IV) oraz MCK (art.VI)
1990 Turek (Finlandia) z inicjatywy Instytutu Praw Człowieka - Deklaracja minimalnych standardów humanitarnych. 18 artykułów. Nie mogą być uchylone w żadnych okolicznościach. Niedyskrym; poszanowanie osobowości prawnej, godność i integralnośc, warunki przetrzymywania, terroryzowanie, przymusowe wysiedlenia, poaro do życia, spr. proces, dzieci w wojnie, ochrona rannych i chorych, ochrona personelu medycznego i religijnego
1