nowana przez kontrolowanego. Taka sytuacja oznacza po pierwsze - wyć żenię w czasie realizacji dyspozycji kontrolera, po drugie - osłabienie dyspozycji, i po trzecie - oddanie ostatecznego decydowania innemu on nowi; temu właśnie, który kontroluje kontrolującego. Organem tym jest 3 zwyczaj:
1. organ zwierzchni organizacyjnie lub funkcjonalnie nad organem kontrolującym,
2. sąd czy trybunał,
3. inny szczególny podmiot mieszczący się zwłaszcza w obszarze władzy ustawodawczej, np. komisja parlamentarna,
4. organ partyjny mający zdolność reakcji formalnej, wyrażanej we uzależnionego odeń politycznie kontrolującego.
Ad l. Otwarty w tym punkcie problem jest wysoce złożony, a sam jej opis uzależniony od treści uregulowań prawnych obowiązujących w dany systemie i w danym czasie. Oznacza to, iż zdania uogólniające muszą tu b formułowanie ostrożnie.
Najpierw zatem należy podnieść, iż kontrola kontrolującego może b strukturalnie i procesowe oderwana od podmiotu kontrolowanego, co w rezultacie tacie oznacza brak wpływu na poprawę kontrolowanego przedmiotu.
Także należy zauważyć, iż kontrola kontrolującego może się odbywa albo w okolicznościach, w których obejmuje całość jego przedsięwzięć, albę tylko tych, w których obejmuje daną sprawę. W tej pierwszej sytuacji efektywność kontroli widziana w kontekście badanej sprawy indywidualnej je słaba. Zaś w drugiej sytuacji rzadka, bowiem porządek prawny w zasadzie l przewiduje takiej kompetencji poza kontrolą policyjną dokonywaną przez inspekcje specjalne.
W końcu trzeba pamiętać o elementach nieobjektywności kontroli dokonywanej przez podmiot organizacyjnie zwierzchni nad kontrolującym. IA bowiem o to, by formalny mechanizm kontroli mógł tu przeciwważyć osłabiena nią kreowane przez czynnik odpowiedzialności organu nadzorującego za działa organu podległego, a także przez czynniki konsolidacji zawodowej i służbowej z organem, który dokonał kontroli,
Ad 2. Kontrola kontrolującego przez sąd bądź trybunał wyróżnia się wśród pozostałych tym, że: l
- w razie jej uruchomienia kontynuuje się obligatoryjnie,
- może ją uruchomić każda ze stron,
-jest kontrolą najmocniej skuteczną,
- odbywa się w okolicznościach maksymalnej obiektywności utwierdzanej przez rozdzielność władz w państwie,
- ma pełne szansę realizacji jej ustaleń,
- następne podobne działania można oprzeć na jej wynikach,
342
- jej wyniki mocniej zapadają w świadomość administracji kontrolowanej i kontrolującej,
- może połączyć ocenę z odpowiedzialnością (choć nie we wszystkich wypadkach).
Ad 3. Kontrola przez podmiot szczególny może być dokonana wyłącznie
Wtedy gdy jej dopuszczalność i formy przeprowadzenia oraz konsekwencje określone są w prawie. Prawo niekiedy formułowane jest tu specjalnie dla potrzeb pojedynczego zamiaru kontrolnego. Kontrola taka dotyczy nierzadko sytuacji wywołujących ogromne zainteresowania społeczne, bądź sytuacji istotnych dla interesu publicznego czy państwowego. W razie, gdy kontrolujący nie opiera tej kontroli na szczególnych podstawach prawnych, musi korzystać z własnych ogólnych, związanych z nim kompetencji. W takich okolicznościach kwestią najważniejszą, przy założeniu, że obiektywność kontroli nie jest kwestionowana, jest samo uruchomienie kontroli.
Ad 4. Kontrola dokonywana przez podmiot polityczny jest kontrolą, której wywołanie, przebieg i efekty nie są regulowane prawnie. Daje satysfakcję i refleks społeczny związane wyłącznie z faktem kontroli, co oznacza, że nie wywołuje skutków prawnych. Gdy się przekształca w kontrolę regulowaną prawem przestaje być kontrolą polityczną i staje się kontrolą państwową. Wtedy zmierza do uruchomienia odpowiedzialności politycznej, bądź sama jest odpowiedzialnością polityczną.