Wykład z dnia 5.06.2004
Kompetencje i zadania Administracji Publicznej
Kwestia zadań administracji publicznej może być rozpatrywana na dwóch poziomach:
W odniesieniu do administracji jako całości
W odniesieniu do poszczególnych jednostek organizacyjnych administracji
Jeżeli chodzi o zadania administracji jako całości używa się tu pojęcia funkcji a nie zadań
Pojęcie funkcji jest odnoszone do pewnych działań administracji, które mają charakter stały, podstawowy. Pojęcie funkcji odnosi się nie do czynności jednorazowych, pomocniczych. Funkcje to są te wszystkie zadania, jakie realizuje administracja jako całość.
Klasyfikacja funkcji:
poznawczo-kontrolne,
przygotowania decyzji,
wykonywania decyzji,
Lub w innym ujęciu:
funkcje koncepcyjne,
funkcje kierowania,
Istnieją zależności funkcji administracji od poglądów politycznych, ustroju, a więc to, czym się zajmuje administracja nie ma charakteru stałego, ale jest zmienna w tym sensie, że zależy od ...............................
Jeżeli chodzi o zadania dotyczące poszczególnych jednostek organizacyjnych administracji to pojęcie zadań określa pewną sferę zadań działania danej jednostki organizacyjnej.
Zadanie - to także cel, jaki ma osiągnąć dana jednostka organizacyjna administracji.
Zadanie - to cel, który ma zostać zrealizowany, to pewna sfera zadań, w której działa dany organ. Pojęcie zadań odnosi się do sfery działania zadań pewnej jednostki organizacyjnej administracji.
Kompetencja to pojęcie odnoszące się sposobu działania organu administracji, mówiąc ogólnie jest to przysługująca danemu organowi możliwość działania w określony sposób.
To pojęcie kompetencji odnosi się nie do sfery działania organu a do sposobu działania, czyli wskazuje na to, jaka prawna forma działania powinna zostać podjęta. Tutaj widać zasadniczą różnicę między administracją a organizacjami prywatnymi.
Różnica polega na tym, że administracja jest zobowiązana do działania na podstawie prawa. Administracja nie posiada swobody wyboru formy działania. Administracja może działać tylko w sposób, który wynika z przepisów prawa.
Formy działania administracji dzielone są na:
Władcze
Niewładcze
Podział ten ma znaczenie, dlatego, ponieważ przyjmuje się, że administracja zawsze może działać w sposób niewładczy. Jeżeli nie ma przepisu określającego formę działania administracji, czyli przepisu nakładającego pewne zadania w jakiejś dziedzinie to oznacza to, że administracja powinna działać w sposób niewładczy.
Działania niewładcze to są pewnego rodzaju czynności społeczno-organizacyjne.
Jeżeli natomiast administracja działa w sposób władczy to jest konieczne wyraźne wskazanie przez przepis prawa, że administracja ta działa wykorzystując określoną prawną formę działania o charakterze władczym.
Katalog form działania administracji(nawiązuje do teorii Jerzego Starościaka):
akt administracyjny,
akt normatywny,
ugoda,
porozumienie administracyjne,
czynności faktyczne, w których rozróżnia się działania społeczno-organizatorskie i ................
czynności cywilno-prawne
Z punktu widzenia nauki administracji działania można podzielić na:
rozstrzygnięcia,
działania powstające na skutek zawarcia porozumienia
Na działania podejmowane przez administrację składają się określone metody działania, czyli pewnych zespołów prawnych form działania administracji :
metoda przymusu-jako podstawowa metoda działania administracji,
metoda przekonywania,
metoda inspiracji,
metoda prewencji,
Z pojęciem kompetencji jest często utożsamiane pojęcie właściwości. W istocie rzeczy między tymi pojęciami zachodzi pewna różnica. Pojęcie kompetencji odnosi się do sposobu działania organu niezależnie od tego w ramach, jakiej procedury jest wykonywane to działanie.
Natomiast pojęcie właściwości pojawia się w ramach postępowania administracyjnego chodzi tu o możność podjęcia przez dany organ działania w ramach postępowania administracyjnego. Pojęcie właściwości ma bardziej ograniczone znaczenie niż pojęcie kompetencji.
Właściwość to prawna możność podjęcia działań w określonej sprawie.
Rozróżnia się trzy rodzaje właściwości:
Właściwość rzeczowa inaczej możność zajęcia się sprawami
Właściwość miejscowa inaczej terytorialna możność zajęcia się sprawami, które mają miejsce na obszarze działania danego organu,
Właściwość funkcjonalna możność wykonywania pewnych funkcji w ramach postępowania administracyjnego.
Możliwe jest kształtowanie właściwości organów poprzez porozumienia i rozstrzygnięcia organu administracji.Od przeniesienia właściwości należy odróżniać sytuację, kiedy dochodzi do przekazania uprawnień do załatwienia sprawy wewnątrz organu chodzi o upoważnienie pracowników urzędu do załatwiania niektórych spraw, które należą do właściwości organu nie dochodzi tu do przeniesienia właściwości chodzi jedynie o określenie sposobu wykonywania pewnych zadań przez organ. Tak, więc są sprawy, które będą wykonywane nie przez organ osobiście, czyli nie przez wojewodę, ale przez pracowników urzędu wojewódzkiego nie jest to przeniesienie właściwości do załatwienia sprawy, ponieważ cały czas ta sprawa jest załatwiana przez jeden i ten sam organ. Urzędnicy nie uzyskują własnych kompetencji odrębnych od kompetencji organu, ale działają a w ramach kompetencji organu. Podobna sytuacja powstaje wówczas, gdy zostaje utworzona np. delegatura urzędu wówczas załatwianie pewnych spraw z jakiegoś obszaru nie prowadzi do uzyskania samodzielności prawnej przez taką delegaturę.
Problematyka upoważniania do załatwiania spraw ma istotne znaczenie dla sposobu organizacji pracy urzędu. Udzielenie w szerszym lub węższym zakresie tych uprawnień wiąże się z określoną organizacją pracy urzędu. Przekazanie w szerokim zakresie takich uprawnień do załatwiania spraw wiąże się z określoną a kulturą organizacyjną , z demokratycznym modelem kierowania. Natomiast ograniczenie zakresu upoważnień wiąże się z autorytarnym modelem kierowania ,centralizacją uprawnień decyzyjnych.
Spory o właściwość - jest to spór o uprawnienie do załatwienia określonej sprawy.
Spory wynikają stąd, że zadania organów administracji są określane często przy użyciu pewnych ogólnych pojęć. Według klasycznych koncepcji organizacji administracji dąży się do tego, aby dokonać podziału zadań w sposób jednoznaczny i unika się sytuacji, w których różne organy miałyby możliwość podejmowania, których zadania nakładałyby się na siebie. W świetle tych koncepcji działalność organów administracji powinna być zorientowana na rozwiązywanie problemów niezależnie od tego, w jakim miejscu czy jakiej sferze pojawiają się te problemy.
Zakres zadań przyznawany poszczególnym organom administracji.
Współcześnie w Polsce przeważa koncepcja mówiąca o konieczności istnienia jednego organu o właściwości ogólnej zmniejszając tym samym liczbę organów o właściwości specjalnej.
Kultura organizacyjna - jest to pewien zbiór dominujących wartości,norm postępowania, które są charakterystyczne dla danej organizacji, wynikające z określonych założeń, co do rzeczywistości i przejawiające się w zachowaniach określonego rodzaju.
Jest kilka poziomów kultury organizacyjnej są to:
Pewne założenia o charakterze ogólnym dotyczące chociażby tego, dlaczego człowiek pracuje? Jakie są relacje między ludźmi? Jaka jest organizacja i czemu ona służy?
Ludzie pracują, bo muszą pracować, muszą w jakiś sposób zarabiać na życie.
Cel uświęca środki, dobro, uczciwość
Są to konkretne zachowania te, które mają miejsce w danej organizacji, czyli, w jaki sposób zachowują się członkowie danej organizacji
Istnieje zależność między tymi trzema poziomami kultury organizacyjnej
Funkcje kultury organizacyjnej:
wewnętrznie integruje organizację
wyznacza pewne granice grupy, wyznacza zbiór osób, które są członkami tej grupy
ogranicza niepewność
wyznacza sposoby zachowania
Dzięki silnej kulturze organizacyjnej tworzy się silna, zwarta grupa jako jednostka organizacyjna, a to sprzyja zarządzaniu. Słaba kultura organizacyjna prowadzi do pewnych dysfunkcji, patologii w działaniu organizacji, co jest niekorzystne i źle wpływa na zarządzanie. Kultura organizacyjna ma znaczenie nie tylko w układzie wewnątrz organizacji, ale i dla funkcjonowania organizacji w stosunkach zewnętrznych.
Etyczne aspekty administracji - jest to kwestia pewnych moralnych zasad postępowania pracowników administracji.
Kultura biurokratyczna - jest to kultura organizacyjna wg Maxa Webera jest utożsamiana z administracją. Biurokracja w ujęciu Webera była sposobem efektywnej organizacji pracy.
To biurokracja, w której istnieje dość szczególna kultura organizacyjna zakładająca zorientowanie urzędników organizacji na przestrzeganie przepisów a nie na rozwiązywanie problemów stąd wynikają negatywne oceny administracji.
Kultura biurokratyczna jest przedmiotem powszechnej krytyki w nauce administracji i krytyki społecznej . Pracownik w organizacji nowego typu administracji powinien wykazywać się samodzielnością ,inicjatywą, powinien dążyć do rozwiązania problemu.
3