Źródła, przyczyny, rodzaje zaburzeń rozwojowych

Uwarunkowania biologiczne

Chromosomopatie (różnorakie anomalie dotyczące składu oraz podziału chromosomów płciowych: żeńskich (XX) i męskich (XY);

Embriopatie (wszystkie uszkodzenia powstałe w okresie życia wewnątrzmacicznego); rodzaje embriopati:

• wirusowa, spowodowana wirusem grypy, odry, świnki, ospy wietrznej, żółtaczki zakaźnej, różyczki, malarii;

• toksoplazmoza wywołana przez pierwotniak o nazwie toxplazma gondii;

• aktyniczna wywołana promieniami ultrafioletowymi, promieniami RTG, elementami radioaktywnymi, izotopami oraz wyładowaniami energii atomowej;

• toksyczna spowodowana m.in. lekami używkami, barbituranami, solami metali ciężkich, benzenem i jego pochodnymi, tlenkiem węgla, związkami azotu, siarki i aldehydami;

• weneryczna spowodowana kiłą;

• niedożywieniowa wywołana niedoborem witaminy A oraz B2 a także zaburzeniami metabolicznymi;

• hemolityczna spowodowana konfliktem serologicznym między matką a jej płodem;

Urazy czaszki spowodowane dysproporcją miedzy wymiarami kości miednicy kobiety rodzącej a główką płodu;

Zaburzenia w krążeniu łożyskowym i płodowym wskutek tzw. psucia się tętna płodu lub okręcenia się pępowiny wokół szyjki dziecka;

Mechaniczne uszkodzenia czaszki (np. wskutek wadliwie użytych kleszczy);

Zapalenie mózgu i opon mózgowych;

Wcześniactwo (ciąża trwająca ponad 28 dni, ale krócej niż 37 tygodni; waga ciała 1000g, lecz mniejsza niż 2500g; długość ciała mniejsza niż 48 cm).

Uwarunkowania społeczne i pedagogiczne

Nieprawidłowa struktura rodziny;

Niekorzystne układy właściwości psychicznych obojga rodziców:

• despotyczna, agresywna matka i tzw. ojciec nieobecny;

• lękowo nastawiona, perfekcjonistyczna matka - surowy, rygorystyczny ojciec;

• nadmiernie opiekuńcza matka - ojciec chłodny uczuciowo lub tez ojciec agresywny, groźny;

Wadliwe oddziaływanie wychowawcze rodziców:

• wychowanie nadmiernie pobłażliwe (liberalne);

• wychowanie surowe rygorystyczne (autokratyczne);

• wychowanie demokratyczne z tendencjami anarchistycznymi;

Błędy wychowawcze popełniane przez rodziców stosunku do dzieci poważnie chorych (np. z mikrouszkodzeniami układu nerwowego, somatycznie słabymi i fizycznie mało wydolnymi lub autystycznymi);

Nieprawidłowe oddziaływanie dydaktyczno-wychowawcze szkoły i środowiska społeczno-kulturowego.

Uwarunkowania biopsychiczne

Zły stan zdrowia:

• zaburzenia sensoryczne (tzw. derywacja sensoryczna);

• dysfunkcje narządów ruchu;

• choroby somatyczne (np. anemia, angina reumatyzm, choroby serca;

• deficyty rozwojowe w zakresie funkcji percepcyjno-motorycznych;

• dysleksja, dysgrafia, dysortografia (trudności w nauce czytania i pisania);

• zaburzenia tempa i rytmu psychoruchowego itp.

Upośledzenie umysłowe (oligofrenie):

• lekkie (debilizm);

• umiarkowane;

• znaczne (głębszy imbecylizm);

Autyzm dziecięcy:

• upośledzenie rozwoju związków społecznych;

• upośledzenie komunikacji interpersonalnej;

• ograniczona aktywność zainteresowania i zainteresowania poznawcze.

Specyficzne zaburzenia rozwojowe:

• rozwojowe zaburzenia czytania, pisania, artykulacji, ekspresji mowy, percepcji mowy, sprawności ruchowej;

Zaburzenia godzące w związki społeczne:

• zaburzenia uwagi z nadaktywnością; zaburzenia zachowania;

• zaburzenia typu opozycyjno-prowokującego (przekorne, negatywistyczne, buntownicze);

Zaburzenia lękowe:

• lęk separacyjny;

• nadmierna lękliwość;

• zaburzenia typu unikającego;

• zaburzenia obsesyjno-kompulsywne;

• fobie;

Zaburzenia odżywiania:

• anorexia nervosa („jadłowstręt psychiczny”);

• brak apetytu;

• skłonność do zjadania rzeczy nie jadalnych;

Zaburzenia wydalania:

• czynnościowe zanieczyszczanie się moczem (enuresis);

• czynnościowe zanieczyszczanie się kałem (encopresis);

Zaburzenia tożsamości płciowej;

Zaburzenia przejawiające się tikami:

• tiki proste (mruganie, grymas twarzy, chrząkanie, ruch przedramienia, warczenie);

• tiki złożone (gestykulacja, skakanie, uderzanie siebie, powtarzanie słów lub zdań);

• koprolalia (wypowiadanie słów nieakceptowanych społecznie, często obscenicznych);

• przejściowe zaburzenia tikowe (mruganie, tiki wokalne);

• przewlekłe zaburzenia tikowe (obejmują zazwyczaj więcej niż trzy grupy mięśniowe, są bardziej nasilone);

• choroba Gilles de la Tourette'a - choroba tikowa (przejawia się zarówno licznymi tikami motorycznymi, jak i wokalnymi, występującymi wiele razy w ciągu dnia);

Zaburzenia mowy:

• jąkanie;

• mowa bezładna;

• mutyzm wybiórczy (odmowa mówienia w określonych sytuacjach na niektóre tematy);

Reaktywne zaburzenie więzi społecznych (przejawy ubogiego rozwoju emocjonalnego i fizycznego);

Ograniczenie zaburzenia psychicznego wskutek urazów, infekcji, zatruć, niedoborów witamin:

• przymglenie świadomości;

• majaczenia (iluzje, omamy);

Zaburzenia związane z nadużywaniem środków psychoaktywnych takich jak: alkohol, pochodne opium, leki nasenne, leki uspakajające i przeciwlękowe, amfetaminy, konopie indyjskie, halucynogeny, środki wziewne, fencyklidyna, kofeina, nikotyna;

Zaburzenia występujące po urazie psychicznym (reakcje stresowe);

Zaburzenia przystosowawcze:

• reakcje lękowe (trema, zdenerwowanie);

• reakcje depresyjne (przygnębienie, płaczliwość, poczucie beznadziejności);

• zaburzenia zachowania;

• różnorodne zaburzenia emocji i zachowania;

• obniżenie aktywności społecznej i naukowej;

Zaburzenia rozwoju występujące głównie u osób dorosłych:

• schizofrenia paranoidalna (urojenia, omamy-halucynacje);

• schizofrenia hebefreniczna (spłycenie lub pustka afektywna, nieadekwatność, niewłaściwość afektu w stosunku do sytuacji; zachowanie bezcelowe i chaotyczne, podobnie jak mowa, w której nie ma związków);

• schizofrenia katatoniczna (osłupienie, spadek reaktywności na bodźce z otoczenia, mutyzm, brak reakcji słownych, negatywizm, sztywność, podniecenie, przyjmowanie dziwnych postaw);

• schizofrenia prosta (spowolnienie ruchowe, brak inicjatywy, bladość, ubóstwo mowy i mimiki, brak kontaktów z ludźmi, bezczynność lub działanie bezcelowe, postawa samozaabsorbowania);

• choroba afektywna - psychoza maniakalno-depresyjna (zespół maniakalny i depresyjny);

• aktywność samobójcza;

• nerwice lękowe;

• nerwice obsesyjno-kompulsywne;

• nerwice fobiczne (fobie);

• nerwice konwersyjne, mające postać czynnościowej głuchoty, ślepoty, porażeń, drżeń, bezgłosu, drgawek, niedowładów, wymiotów, przeczulicy;

• nerwice hipochondryczne (lęk i przekonanie o istnieniu jakiejś poważnej choroby);

• nerwice neurasteniczne (poczucie zmęczenia, wyczerpania, drażliwość, przygnębienie, zaburzenia snu, zaburzenia koncentracji uwagi).

1

1

---