GŁUSI I NIEDOSŁYSZĄCY

PODSTAWY SURDOPEDAGOGIKI

NARZĄD SŁUCHU:

• Część percepcyjna:

- ucho zewnętrzne - wychwytywanie i kierowanie dźwięków na błonę bębenkową

-ucho środkowe - przenoszenie drgań do ucha wewnętrznego

• Ucho wewnętrzne:

- przekształcanie dźwięków na impulsy bioelektryczne

- nerw słuchowy

- ośrodek słuchu - płat skroniowy

ROLA SŁUCHU:

• odbiór mowy dźwiękowej, uczenie się mowy dźwiękowej przez naśladownictwo

• orientacja w przestrzeni

• komunikacja szybka, precyzyjna, typowa dla ludzi

• stymulacja rozwoju myślenia abstrakcyjnego

• doznania estetyczne

PODSTAWOWE TERMINY:

• GŁUSI, NIESŁYSZĄCY:

- osoby. które nie mogą nauczyć się mowy w sposób naturalny

• GŁUCHONIEMY

- osoba, która na skutek głuchoty nie opanowała mowy, nie posługuje się nią i nie rozumie jej na drodze odczytywania z ust

• NIEDOSŁYSZĄCY

- osoba, która pomimo ubytków słuchu można opanować w sposób naturalny. Może słyszeć i rozumieć mowę ustną z pomocą protezy słuchowej.

• GŁUCHOTA

- całkowite zniesienie czynności narządów słuchu lub głębokie ich uszkodzenie, które ogranicza lub utrudnia pomimo korekcji protezą orientację w przestrzeni i porozumiewanie się. Należą do tej grupy osoby z głębokim i znacznym uszkodzeniem słuchu.

• NIEDOSŁUCH

- uszkodzenie słuchu, które można skorygować przy pomocy aparatu słuchowego, niepowodujące większych ograniczeń i trudności w porozumiewaniu się ze słyszącymi. Należą do tej grupy osoby z lekkim i umiarkowanym uszkodzeniem słuchu.

PRZYCZYNY USZKODZEŃ SŁUCHU:

• Czynniki działające przed poczęciem (genetyczne)

- głuchota może być dziedziczona recesywnie lub dominująco, jest sprzężona z płcią (mężczyźni częściej) i taka może rozwinąć się nawet około 15-30 r.ż.

• Czynniki działające w toku życia płodowego

- choroby kobiety ciężarnej - różyczka, kiła, złe warunki zdrowotne i psychiczne, zatrucie, konflikt serologiczny, antybiotyki ototoksyczne

• Czynniki okołoporodowe

• Czynniki działające w toku życia osobniczego

- choroby i urazy narządu słuchu

KRYTERIA KLASYFIKACJI USZKODZEŃ SŁUCHU:

• RODZAJ CZYNNIKA - LOKALIZACJA

- wewnątrzpochodna (endogenna)

- zewnątrzpochodna (egzogenna)

• ETAP ROZWOJU MOWY:

- głuchota prelingwalna - przed opanowaniem języka (przed 2-3 r.ż.)

- głuchota interlingwalna - gdy dziecko uczy się mowy, ale nie opanowało jeszcze całego systemu symboli słownych, związków między wyrazami, gramatyki (3-5 r.ż.)

- głuchota postlingwalna - po 5 r.ż.

• ETAP SYKU ŻYCIA

- wrodzona - głusi

- nabyta - ogłuchli

• LOKALIZACJA USZKODZENIA

* uszkodzenia obwodowe

- przewodzeniowe (ucho zewnętrzne i środkowe),odbiorcze (ucho wewnętrzne), mieszane

* uszkodzenia centralnej drogi słuchu

- przedłużenia nerwu słuchowego i ośrodka słuchu w mózgu w płacie skroniowym

• STOPIEŃ UTRATY SŁUCHU LUB UBYTEK SŁUCHU W DECYBELACH:

SKUTKI USZKODZEŃ SŁUCHU:

SFERA RUCHOWA:

• zaburzenia chodu przy uszkodzeniu narządu równowagi

• trudności w orientacji

• szuranie stopami przy chodzeniu (głuchota głęboka)

• mniejsza sprawność ruch.- słabsza koordynacja statyczna i dynamiczna, szybkość i precyzja ruchu

• częstsza leworęczność

SFERA POZNAWCZA:

• niemożność odbioru doznać słuchowych - trudności w orientacji

• opóźnienie rozwoju intelektualnego - z powodu trudności w opanowaniu mowy

• trudności w opanowaniu mowy w sposób naturalny

• kompensacyjna rola wzroku, zmysłu wibracji i dotyku

• spostrzeżenia - charakter synkretyczny - zwracanie uwagi na to, co silniej rzuca się w oczy, chociaż może być mniej istotne

• dostrzeganie w obiektach tego, co jest specyficzne i indywidualne, a nie tego, co ogólne i rodzajowe

• brak lub niedokładność spostrzeżeń powoduje niedokładność wyobrażeń

• zapamiętywanie mechaniczne, bez kojarzenia, co sprawia, że opanowany materiał nie jest operatywny

• myślenie - u osób nie posługujących się mową dłuższe utrzymywanie się myślenia konkretnego, sytuacyjnego, egocentryzmu

SFERA EMOCJONALNA:

• kształtowanie się osobowości w warunkach trudności

• opóźnienie rozwoju uczuć wyższych (pochodna rozwoju myślenia abstrakcyjnego

• niestałość emocjonalna, konfliktowość, drażliwość, brak autokrytycyzmu

SFERA SPOŁECZNA:

• izolacja

• zawężenie styczności do grupy podobnych

• poczucie mniejszej wartości, unikanie sytuacji mówienia

REWALIDACJA:

• diagnoza - wczesna, kompleksowa, specjalistyczna

• nauka technik porozumiewania się

• korekty operacyjne (implanty ślimakowe)

• pomoce techniczne

• kompetencje społeczne(uświadomienie dźwięków - np. mlaskanie)

• wszechstronny rozwój

DIAGNOZA - ETAPY I TYPY

I ETAP - diagnoza medyczna

- określenie rodzaju i stopnia, przyczyny lokalizacja, wiek, w którym doszło do uszkodzenia, możliwość leczenia, użycia pomocy technicznych

II ETAP - diagnoza psychologiczno-socjalna

- ocena rozwoju psychoruchowego i ocena relacji w rodzinie

III ETAP - diagnoza logopedyczna

- poziom komunikacji z otoczeniem, wskazania preferowanych sposobów komunikacji

IV ETAP - diagnoza pedagogiczna

- określa szanse w przyswojeniu umiejętności czytania i pisania

TECHNIKI POROZUMIEWANIA SIĘ:

• język migowy - ideograficzny

• daktylografia - alfabet palcowy

• fonogesty - umowne ruchy jednej albo drugiej ręki na wysokości twarzy osoby mówiącej oraz (niewidoczne?) ruchy artykulacyjne. Pomagają w rozumieniu i odczytywaniu mowy z ruchu ust.

• metoda kombinowana - mowa ustna, alfabet palcowy i znaki migowe

• metoda totalnej komunikacji - wszelkie drogi porozumiewania się - migi, daktylografia, mowa ustna

• metoda ustna - mówienie

UWARUNKOWANIA REAKCJI:

• cechy dysfunkcji - stopień i rodzaj, etap cyklu życia, etap rozwoju mowy, zakres, rola dziedziczności

• cechy i doświadczenia indywidualne nie związane z niepełnosprawnością

• czynniki zewnętrzne - postawy otoczenia, możliwości rehabilitacji, edukacji, leczenie, głusi w rodzinie

---