Do analizy stanu jakości wód powierzchniowych wybrałam obszar miasta Gdańsk wraz z rzekami: Martwa Wisła oraz Motława, a także w pewnej części Zatokę Gdańską.

Zakres badań na rzekach obejmował łącznie ponad 50 wskaźników:

- Wskaźniki fizyczne tzn. temperatura wody, zawiesina ogólna, pH

- Wskaźniki tlenowe tzn. tlen rozpuszczony, substancje organiczne

- Wskaźniki biogenne tzn. związki azotu i fosforu

- Wskaźniki zasolenia tzn. przewodność, substancje rozpuszczone, zasadowość, fluorki, chlorki, siarczany itp.

- Metale, w tym metale ciężkie(w tym 10 z listy substancji niebezpiecznych)

- Wskaźniki zanieczyszczeń przemysłowych: wolne cyjanki, fenole lotne, pestycydy chloroorganiczne, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne

- WWA

- Wskaźniki biologiczne tzn. skład fitoplanktonu, peryfitonu, makrobezkręgowce bentosowe, chlorofil „a”

- Wskaźniki mikrobiologiczne tzn. bakterie grupy coli, w tym typu fekalnego

Rozporządzenie MS z dnia 04.02.2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji stanu tych wód wprowadziło 5 klas jakości wód:

Klasa I- wody bardzo dobrej jakości

Klasa II - wody dobrej jakości

Klasa III- wody zadowalającej jakości

Klasa IV- wody niezadowalającej jakości

Klasa V- wody złej jakości

Ocena ogólna jakości wód dotyczy tylko danego punktu i oznacza klasę, w której mieści się 90% wyznaczonych wartości wszystkich badanych wskaźników. W ocenie pomijane są wskaźniki występujące w warunkach naturalnych w podwyższonych stężeniach.

Złą lub niezadowalającą jakość wód notowano w punktach:

- usytuowanych poniżej zrzutów ścieków z oczyszczalni komunalnych

- na terenie lub poniżej dużych miast i mniejszych miejscowości

- w przekrojach przyujściowych rzek

Na opisywanym przeze mnie obszarze największy udział procentowy całkowitej ilości oczyszczonych ścieków odprowadzonych do wód powierzchniowych stanowiły ścieki komunalne, a następnie oczyszczone ścieki przemysłowe i wielkość ta była zbliżona do poprzednich lat.

W poprzednich latach wzrosła ilość ścieków oraz wielkość ładunku zanieczyszczeń w ChZT- chemiczne zapotrzebowanie tlenu i fosforze ogólnym, odprowadzonego z największych komunalnych oczyszczalni woj. pomorskiego miedzy innymi z: oczyszczalni ścieków „Zaspa” w Gdańsku, gdzie odbiorcą jest basen Władysława IV, Saur Neptun Gdańsk oraz oczyszczalnia ścieków „Gdańsk-Wschód” w Gdańsku, a odbiorca jest Wisła przekop oraz Zatoka Gdańska. Ścieki zostają tu oczyszczane w sposób mechaniczny i biologiczny.

Ze źródeł przemysłowych, wytwarzających największe ilości zanieczyszczeń, znajdujących się na terenie opisywanego obszaru są: zakłady Grupy Lotos SA. w Gdańsku- odbiornik martwa Wisła przez Rozwójkę, „Siarkopol” w Gdańsku- fosa twierdzy Wisłoujście oraz Zarząd Morskiego Portu Gdańsk SA. w Gdańsku- odbiorcą jest Martwa Wisła. Zanieczyszczenia z Lotosu i Siarkopolu oczyszczane są w sposób mechaniczny, biologiczny oraz chemiczny, natomiast z ZMP w sposób mechaniczny i biologiczny.

Charakterystyka jakości wód w rzekach Martwej Wisły oraz Motławy:

Martwa Wisła- punkt w Błotniku charakteryzował się złą jakością wód- V klasa, punkt w Krakowcu i przy obrotnicy CPN niezadowalającą jakością- IV klasa, natomiast przy moście siennickim zadowalającą jakością - III klasa. Wszystkie punkty kontrolne były w niewielkim stopniu obciążone zawiesiną i wysoko natlenione. Cechował je niski lub umiarkowanie wysoki poziom związków azotu. Zawartość fosforu była mocno zróżnicowana. Bardzo wysokie ilości fosforu występowały w rejonie Błotnika. W pozostałych punktach zawartość fosforu ogólnego wskazywała na dobrą jakość wody. Wody w punktach charakteryzowały się na ogół niskim stężeniem metali. W całej rzece nie wykryto wolnych cyjanków. Niewielkie ilości WWA i wyższe stężenie fenoli lotnych oznaczono w Krakowcu. Zawartość fluorków utrzymywała się na poziomie I klasy. Skład organizmów fitoplanktonowych i peryfitoplanktonowych wskazywał na zadowalającą jakość wody. Stan sanitarny wód był zadawalający. Stężenie chlorofilu „a” było bardzo zmienne od najniższego w Błotniku do najwyższego przy obrotnicy CPN. O złej lub niezadowalającej jakości wód decydował poziom materii organicznej, selenu (wysokie stężenia w Krakowcu, przy moście siennickim oraz obrotnicy CPN) i rtęci (wysokie stężenie we wszystkich punktach kontrolnych), a także zawartość związków fosforu w Błotniku i Krakowcu oraz chlorofilu „a” w Błotniku.

Motława- jakość wód tej rzeki była zadowalająca i została sklasyfikowana do III klasy jakości wód. W niewielkim stopniu wody Motławy były obciążone zawiesiną, rozpuszczonymi substancjami nieorganicznymi i metalami. Wody cechowały się wysokim natlenieniem i na ogół niskim stężeniem substancji biogennych. Nie wykryto w nich arsenu, chromu, wolnych cyjanków czy pestycydów chloroorganicznych. Na zadawalającą jakość wód składały się stężenia substancji organicznych, azotu ogólnego i fosforanów, pojedyncze stężenia baru, manganu, selenu, rtęci, fenoli lotnych oraz wskaźniki biologiczne: liczba bakterii grupy coli typu feralnego utrzymywała się na poziomie II klasy.

W ciągu ostatnich lat wody rzek charakteryzują się na ogół niewielka zmiennością średniego poziomu stężeń większości badanych wskaźników, a jakościowy i ilościowy skład planktonu jest stabilny. Zmiany poziomu stężeń dotyczyły najczęściej związków azotu, w mniejszym stopniu fosforu, zawiesiny i materii organicznej.

Rok 2004:

W 2004 r. osady rzek były stosunkowo czyste. Zawartość pierwiastków śladowych, takich jak srebro, arsen, bar, kadm, kobalt, stront, chrom, miedz, nikiel, ołów, rtęć i cynk, przyjmowały na ogół zawartości zbliżone do tła geochemicznego lub niewiele wyższe.

Badania wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych(WWA), przeprowadzone w osadach rzek w 2004 roku wykazały obecność wszystkich badanych związków. W opisywanych przeze mnie rzekach ich sumaryczna zawartość była niewielka i nie przekraczała 1 ppm.

W wodach rzek nie wykryto polichlorowanych dwufenyli (PCBs).

Wyniki badan pestycydów chloroorganicznych potwierdziły obecność w osadach wszystkich rzek lindanu oraz dwóch pochodnych DDT.

Azot ogólny:

Martwa Wisła- I klasa

Motława- I klasa

Fosfor ogólny:

Martwa Wisła- I i II klasa, Hałda Wiślinka IV

Motława- I klasa

BZT5:

Martwa Wisła- II i III klasa

Motława- II klasa

Liczba bakterii coli typu feralnego:

Martwa Wisła- III klasa

Motława- III klasa

Rok 2005:

Wody opisywanych przeze mnie rzek w 2005 roku nie były zanieczyszczone ani zagrożone zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Natomiast nie spełniały one wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb łososiowatych i karpiowatych w warunkach naturalnych. Przyczyna był przede wszystkim zbyt wysoki, w stosunku do wymaganego, poziom azotynów i fosforu ogólnego we wszystkich punktach kontrolnych.

W wodach rzek opisywanego obszaru stężenia substancji niebezpiecznych dla środowiska wodnego utrzymywały się najczęściej w I klasie czystości. Ich wysoki poziom odnotowano jedynie sporadycznie dla:

- rtęci: Martwa Wisła, ujście Motławy.

- selenu: Martwa Wisła

Spośród badanych pestycydów badane wody spełniały wymogi I klasy czystości.

Sumaryczna zawartość sześciu wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych określiła jako II klasę czystości wody w Martwej Wiśle i Motławie.

Osady martwej Wisły i Motławy były stosunkowo czyste.

Rok 2006:

W 2006 roku w wodach rzek stężenia substancji niebezpiecznych dla środowiska wodnego utrzymywały się w I klasie.

Ocena fizyko-chemiczna:

Martwa Wisła- IV klasa

Motława- III klasa

Stan sanitarny:

Martwa Wisła- IV klasa

Motława- III klasa

Ocena biologiczna:

Martwa Wisła- III klasa

Motława- III klasa

Wskaźniki eutrofizacji:

- azotany:

Martwa Wisła- I klasa

Motława- II klasa

-azot ogólny:

Martwa Wisła- I klasa

Motława- I klasa

- fosfor ogólny:

Martwa Wisła- II klasa

Motława- III klasa

-chlorofil ”a”:

Martwa Wisła- II klasa

Motława- II klasa

Rok 2007:

Stan czystości sanitarny i ogólny:

Martwej Wisły- III i IV klasa/III i IV klasa

Motława- IV klasa/IV klasa

Ocena fizyko-chemiczna:

Martwa Wisła- III klasa

Motława- IV klasa

Ocena biologiczna:

Motława- II klasa

Rok 2008:

Stan biologiczny

Motława- dobry

Elementy fizykochemiczne:

Martwa Wisła- dobry

Motława- dobry

Stan ekologiczny:

Motława- dobry

Stan chemiczny:

Martwa Wisła- dobry

Motława- dobry

Stan wód:

Motława- dobry

Klasyfikacja stanu ekologicznego Zatoki Gdańskiej wewnętrznej określona została jako zła.

Na przestrzeni tych lat Państwowy Inspektor Sanitarny zezwolił na wykorzystanie większości kąpielisk morskich, w tym wszystkich położonych nad otwartym morzem. Natomiast nie dopuszczono do organizowania kąpielisk w Gdańsku Westerplatte, a przyczyna tego stanu jest usytuowanie tego kąpieliska w niewielkiej odległości od ujęcia martwej Wisły, stanowiącej odbiornik ścieków komunalnych oraz opadowych z terenu miasta.

Przeciwdziałanie degradacji wód powierzchniowych obszaru miasta Gdańsk:

- rozwój sieci monitoringu jakości wód powierzchniowych i podziemnych

- ograniczanie ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do tych wód

- ścisła współpraca z państwami leżącymi nad Morzem Bałtyckim w realizacji programu ochrony jego wód

- wdrożenie do praktyki najbardziej skutecznych i ekonomicznie opłacalnych metod odzysku osadów ściekowych z dużych oczyszczalni ścieków

- wyposażenie zakładów sektora rolno- spożywczego w wysokosprawne oczyszczalnie ścieków

- uruchomienie działań zapisanych w planach gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy

- budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków z podwyższonym usuwaniem miogenów

- opracowanie programów działań specjalnych mających na celu ograniczenie zanieczyszczenia powodowanego przez substancje niebezpieczne i priorytetowe pochodzące przede wszystkim ze źródeł przemysłowych

- wprowadzanie urządzeń i systemów technologii uzdatniania wody i oczyszczania ścieków

- budowa, rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków

- budowa, rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacji sanitarnej oraz sieci kanalizacji deszczowej

- budowa, rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowych

- budowa, rozbudowa i modernizacja stacji uzdatniania wody oraz ujęć wody (w tym ochronę ujęć i źródeł wody pitnej)

- budowa, rozbudowa i modernizacja urządzeń regulujących ciśnienie wody

- działania z zakresu sanitacji i racjonalnego gospodarowania wodą

- w przypadku systemów służących oczyszczaniu ścieków przewiduje się możliwość instalowania infrastruktury służącej produkcji energii z odpadów pościekowych

- stosowanie wodoszczelnych technologii lub technologii o zamkniętych obiegach wody

Akademia Pomorska w Słupsku

Instytut Geografii

Kierunek: Geografia

Specjalność: Gips

Rok: II

DEGRADACJA WÓD POWIERZCHNIOWYCH OBSZARU MIASTA GDAŃSK

Wykonała: Prowadzący:

Małgorzata Kośla mgr D. Prądzyńska

LEGENDA

DEGRADACJA WÓD POWIERZCHNIOWYCH:

Zrzuty ścieków:

- przemysłowe

Jakość wód powierzchniowych w punktach pomiarowych:

- wody I klasy

- wody II klasy

- wody III klasy

- wody pozaklasowe

N - wody zanieczyszczone nie badane

- zanieczyszczone morskie wody przybrzeżne

---