DOLINA SŁUPI

"Dolina Słupi" (PLB220002) w 2004 roku została do sieci Natura 2000 jako obszar specjalnej ochrony ptaków, która znajduje się na obszarze Parku Krajobrazowego Dolina Słupi. Została ona utworzona na mocy Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000. Jest to jedna z 118 ostoi ptaków w Polsce wyodrębniona ze względu na różnorodność i bogactwo awifauny.

Obszar znajduje się na Pojezierzu Południowobałtyckim na granicy Wysoczyzny Polanowskiej, Równiny Sławieńskiej i Wysoczyzny Damnickiej. Granice ostoi ptasiej pokrywają się z granicami Parku Krajobrazowego. Położenie centralnego punktu Doliny Słupi znajduje się na 17^o 24` 21`` długości geograficznej wschodniej oraz 54<sup>o</sup> 15`6`` szerokości geograficznej północnej. Powierzchnia opisywanego obszaru to 37471.8 ha. Wysokość minimalna wynosi 20 m n.p.m., natomiast wysokość maksymalna to 160 m n.p.m. Dolina Słupi jako region biogeograficzny ma charakter kontynentalny i należy do obszarów typu A, czyli wydzielonych Obszarów Specjalnej Ochrony, bez żadnych połączeń z innymi obszarami Natura 2000.

Ostoja obejmuje fragment zlewni Słupi wraz z fragmentem zlewni Łupawy i jeziorem Jasień. Osią ostoi jest rzeka Słupia. Przepływa od wsi Soszyca do ujścia rzeki Glaźny koło Łosina, przez liczne jeziora rynnowe, rozcina wysoczyznę morenową i spływa na północ bezpośrednio do Bałtyku. Słupia płynie przez teren ostoi na odcinku  65 km i przyjmuje tu szereg dopływów - Bytową, Kamienicę i Skotawę. W granicach  ostoi jest ponad 50 jezior o powierzchni ponad 1 ha oraz 2 sztuczne zbiorniki zaporowe zbudowane na głównej rzece. Największym jeziorem jest leżące w zlewni Łupawy jezioro Jasień. Cechą wyróżniającą jest obecność 9 jezior lobeliowych, z unikalną roślinnością.

Ostoja Dolina Słupi charakteryzuje się urozmaiconym krajobrazem polodowcowym z typowymi formami: jeziorami rynnowymi i wytopiskowymi, równinami sandrowymi oraz wzgórzami moren czołowych. Dolina Słupi obejmuje zwarty kompleks leśny. Dominują zbiorowiska lasów bukowych, lasów mieszanych z udziałem buka oraz borów sosnowych. Na terasach zalewowych rzek i strumieni wykształciły się zbiorowiska łęgów olszowo-jesionowych i olsów, jednak ich udział powierzchniowy jest niewielki. Wśród zbiorowisk nieleśnych cenne przyrodniczo są torfowiska niskie oraz zbiorowiska torfowisk wysokich reprezentowane głównie przez mszary, które zanikają w wyniku postępującej eutrofizacji i obniżania poziomu wód.

Ostoja jest słabo zaludniona, w jej granicach mieszka niespełna 6 000 mieszkańców. Jednak w okresie letnim nasila się napływ turystów w ten rejon rejonie, zwłaszcza nad jeziorem Jasień oraz nad zbiornikami retencyjnymi Krzynia, stanowiącymi istotne źródło zagrożenia dla środowiska przyrodniczego ostoi.

Dotychczas stwierdzono w obrębie Ostoi Doliny Słupi występowanie 143 gatunków ptaków z czego 25 znajdujących się w załączniku nr I Dyrektywy Ptasiej. Liczebności dwu gatunków - kani rudej i żurawia pozwalają na zaliczenie tego terenu do sieci Natura 2000.

Lista gatunków wymienionych w istniejącym planie ochrony parku krajobrazowego wraz z oceną liczebności:

L.p.	Gatunek	Występowanie w Parku	Liczebność	Szczególne zasady ochrony
Gatunki zagrożone globalnie lub w skali Europy
1	Bąk Botaurus stellaris	prawdopodobnie sporadycznie lęgowy	skrajnie nieliczny	ochrona biotopów lęgowych
2	Bocian biały Ciconia ciconia	regularnie lęgowy	średnio liczny	określenie zasad gospodarki w biotopach lęgowych, budowanie sztucznych gniazd
3	Bocian czarny Ciconia nigra	regularnie lęgowy	bardzo nieliczny	ochrona miejsc lęgów
4	Tracz długodzioby Mergus serrator	dawniej lęgowy	-	-
5	Trzmielojad Pernis apivorus	prawdopodobnie lęgowy	skrajnie nieliczny	ochrona miejsc lęgów
6	Kania czarna Milvus migran	prawdopodobnie lęgowy	skrajnie nieliczny	ochrona miejsc lęgów
7	Kania rdzawa Milvus milvus	regularnie lęgowy	bardzo nieliczny	ochrona miejsc lęgów
8	Bielik Haliaëetus albicilla	regularnie lęgowy	skrajnie nieliczny	ochrona miejsc lęgów
9	Orlik krzykliwy Aquila pomarina	prawdopodobnie nieregularnie lęgowy	skrajnie nieliczny	ochrona miejsc lęgów
10	Błotniak zbożowy Circus cyaneus	prawdopodobnie sporadycznie lęgowy	skrajnie nieliczny	ochrona biotopów lęgowych
11	Błotniak stawowy Circus aeruginosus	regularnie lęgowy	nieliczny	ochrona najważniejszych miejsc lęgów, ochrona biotopów lęgowych
12	Rybołów Pandion haliaëetus	możliwy lęgowy	skrajnie nieliczny	ochrona miejsc lęgów
13	Derkacz Crex crex	regularnie lęgowy	nieliczny	określenie zasad gospodarki w biotopach lęgowych
14	Żuraw Grus grus	regularnie lęgowy	średnio liczny	ochrona najważniejszych miejsc lęgów, ochrona biotopów lęgowych
15	Rybitwa rzeczna Sterna hirundo	regularnie lęgowy	bardzo nieliczny	ochrona miejsc lęgów, określenie zasad gospodarki w biotopach lęgowych
16	Puchacz Bubo bubo	nieregularnie lęgowy	bardzo nieliczny	ochrona miejsc lęgów
17	Lelek Caprimulgus europaeu	regularnie lęgowy	nieliczny	określenie zasad gospodarki w biotopach lęgowych
18	Zimorodek Alcedo atthis	regularnie lęgowy	nieliczny	ochrona biotopów lęgowych
19	Dzięcioł czarny Dryocopus martius	regularnie lęgowy	średnio liczny	określenie zasad gospodarki w biotopach lęgowych
20	Dzięcioł średni Dendrocopos medius	regularnie lęgowy	bardzo nieliczny	określenie zasad gospodarki w biotopach lęgowych
21	Skowronek borowy Lululla arborea	regularnie lęgowy	średnio liczny	określenie zasad gospodarki w biotopach lęgowych
22	Świergotek polny Anthus campestris	regularnie lęgowy	bardzo nieliczny	określenie zasad gospodarki w biotopach lęgowych
23	Muchołówka mała Ficedula parva	regularnie lęgowy	bardzo nieliczny	określenie zasad gospodarki w biotopach lęgowych
Gatunki nie wymienione w planie ochrony, stwierdzone w trakcie prowadzonych badań terenowych
24	Pokrzewka jarzębata
25	Włochatka

Dolina Słupi jest jedną z 10 najważniejszych ostoi kani rudej w Polsce. Teren ten jest również jednym z najważniejszych, obok Ostoi Słowińskiej i torfowiska Bielawskie Błota, zlotowisk żurawia na Pomorzu. W czasie sezonowych migracji gromadzi się tu nawet do 1200 osobników tego gatunku. Na szczególną uwagę zasługuje gniazdowanie gągoła, błotniaka zbożowego, wymienionej wyżej kani rdzawej, bielika, orlika krzykliwego i puchacza, które wpisane są do "Polskiej czerwonej księgi zwierząt".

Flora roślin naczyniowych Doliny Słupi liczy 748 gatunków, z czego wiele z nich to gatunki chronione, zagrożone i ginące. Obszar Ostoi z jeziorami, licznymi strumieniami i rzekami stanowi dogodne środowisko życia dla wielu gatunków ryb, w tym cennych ryb wędrownych: łososia i troci. Wśród podmokłych terenów znakomite warunki rozwoju znalazło 10 gatunków płazów. Na terenie Ostoi spotkać można również 4 gatunki gadów.

Na obszarze Doliny Słupi stwierdzono również 41 gatunków ssaków, z czego ścisłej ochronie gatunkowej podlega 20 taksonów, jeden gatunek podlega ochronie częściowej. Z uwagi na dużą lesistość obszaru Ostoi Doliny Słupi licznie występują tu jelenie, sarny i dziki. Populacje tych zwierząt są znaczne, zważywszy na ilość dostępnego pokarmu i wielkość terenów stanowiących ich ostoje. Z drapieżników spotykamy kuny, tchórze, gronostaje, łasice, norki, lisy, jenoty i borsuki. Na uwagę zasługuje licznie występująca wydra oraz bóbr.

Zagrożenia dla Ostoi Ptasiej Doliny Słupi

Podstawowe zagrożenie dla walorów przyrodniczych stwarza intensywna gospodarka leśna. Usuwanie martwego drewna z lasu, wyrąb starodrzewów świerkowych, starodrzewów i drzew dziuplastych likwiduje dogodne siedliska lęgowe i żerowiska wielu gatunków ptaków.

Kolejnym źródłem zagrożenia jest intensyfikacja gospodarki na jeziorach i rzece, używanie sieci skrzelowych stawnych i dryfujących, sznurów haczykowych na jeziorach, powodujące, że wiele ptaków nurkujących w wodzie zaplątuje się w sieci i ginie. W samej rzece poprzez zabudowę hydrotechniczną zniszczone zostały naturalne tarliska ryb łososiowatych. Także intensyfikacja rolnego użytkowania gruntów w samej ostoi i w jej sąsiedztwie (wypalanie roślinności, przemysłowa ferma tuczu trzody chlewnej i ferma drobiu) powodują, że siedliska ptaków zmieniają się w sposób nieodwracalny.

Ostoja Doliny Słupi znajduje się w bliskim sąsiedztwie miasta Słupsk. Wzrastające bezpośrednie zagrożenie (płoszenie, niszczenie gniazd, zabijanie ptaków) wynika z penetrowania siedlisk, powiększającego się zasięgu zabudowy letniskowej nad jeziorem Jasień, intensyfikacji letniego wykorzystania terenu wokół jeziora Jasień i zbiorników Krzynia. Wiąże się to także z zanieczyszczeniem wód ściekami komunalnymi i rolniczymi oraz koncentracją osadniczą.

---