Wykład piąty
Zestawienie obrotów i sald. Sposoby zwiększania wartości użytkowej kont.
Zakładowy plan kont
Podwójny zapis i jego weryfikacja w zestawieniu obrotów i sald
Podzielność kont
Podział poziomy kont
Zapis powtarzany i weryfikacja jego poprawności
Zakładowy plan kont jest elementem dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości przyjętych przez daną jednostkę.
Zadaniem zakładowego planu kont jest zapewnienie prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z ustawą o rachunkowości i innymi przepisami, z jednoczesnym uwzględnieniem specyficznych cech działalności danej jednostki oraz potrzeb informacyjnych odbiorców zewnętrznych i wewnętrznych.
W szczególności zakładowy plan kont powinien być skonstruowany tak, aby można było sporządzać według obowiązujących wzorów:
Sprawozdanie finansowe (bilans, rachunek zysków i strat, informację dodatkową i w jednostkach mających taki obowiązek: zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunek przepływów pieniężnych)
Statystyczne sprawozdania finansowe oraz inne obowiązkowe sprawozdania
Zakładowy plan kont ustala i aktualizuje kierownik jednostki. Przyjęte w planie kont rozwiązania nie mogą naruszać ustalonych przez ministra finansów jednolitych zasad grupowania operacji gospodarczych.
Podstawowym elementem zakładowego planu kont jest wykaz kont księgi głównej (ewidencji syntetycznej) wraz z przyjętymi zasadami księgowania na nich operacji gospodarczych, a także zasady prowadzenia kont księgi pomocniczej (ewidencji analitycznej).
Zasady te powinny zawierać kryterium podziału konta syntetycznego na poszczególne konta analityczne; ponadto należy ustalić charakter danych zapisywanych na kontach ksiąg pomocniczych. Dane te mogą być wyrażone ilościowo, ilościowo-wartościowo lub wartościowo, przy czym decyzja w tym zakresie należy do kierownika jednostki.
W zakładowym planie kont grupuje się konta syntetyczne w zespoły oznaczone symbolami w postaci cyfr arabskich, od zera poczynając. Konta księgi głównej występujące w poszczególnych zespołach są oznaczone symbolami dwu- i trzycyfrowymi, przy czym pierwsza cyfra wskazuje zespół, do którego należy dane konto.
Wzorcowy plan (wykaz) kont ustala w drodze rozporządzenia minister finansów. Zawiera on wykaz kont syntetycznych służących do ewidencji składników aktywów i pasywów oraz wszelkich zmian w tym zakresie. W planie kont są podane zarówno nazwy, jak i symbole kont. Integralną częścią planu jest komentarz. Określa on charakter i zasady funkcjonowania poszczególnych kont oraz tzw. korespondencję kont, czyli relacje i powiązania między kontami.
W celu skontrolowania poprawności stosowania zapisu podwójnego sporządza się zestawienie obrotów i sald. Zawiera on 3 pary kolumn , które dotyczą odpowiednio: sald początkowych, obrotów bieżących i sald końcowych.
W celu sporządzenia zestawienia obrotów i sald należy:
Ustalić na kontach, na których był stosowany podwójny zapis, obroty debetowe i kredytowe,
Wpisać nazwy tych kont do tabeli,
Przepisać w odpowiednie kolumny wartości obrotów Dt i Ct,
Podsumować kolumny tabeli oddzielnie dla obrotów Dt i Ct,
Ustalić salda poszczególnych kont i wpisać je do odpowiednich kolumn,
Podsumować kolumny tabeli oddzielnie dla sald Dt i Ct,
Sprawdzić, czy zestawienie wskazuje na prawidłowe zestawienie podwójnego zapisu
Wnioski:
Suma sald początkowych Dt wszystkich kont jest równa sumie sald początkowych Ct wszystkich kont.
Suma obrotów Dt wszystkich kont jest równa sumie obrotów Ct wszystkich kont.
Suma sald końcowych Dt wszystkich kont jest równa sumie sald końcowych Ct wszystkich kont.
Obowiązek sporządzania zestawienia obrotów i sald wynika z przepisów ustawy i według nich należy je przygotować na koniec każdego okresu sprawozdawczego, czyli na koniec każdego miesiąca i ostatni dzień roku obrotowego.
Podzielność konta polega na możliwości takiej jego rekonstrukcji, że zostaje ono zastąpione lub uzupełnione innymi kontami, jednakże z zachowaniem nie zmienionego zakresu merytorycznego.
Zapisy na kontach powstałych z podziału dokonuje się po tych samych stronach, co na koncie dzielonym. Odzwierciedlają one bowiem identyczne treści ekonomiczne.
Podzielność konta:
Podzielność pozioma
Podzielność pionowa
Podzielność pozioma podziela na wyodrębnieniu szczegółowych elementów wchodzących w skład danego konta, przy czym zakres tematyczny operacji gospodarczych wpływających na dany czynnik lub zjawisko pozostaje bez zmian. Podział dotyczy w tym wypadku struktury konta. Może on przejawiać się w dwóch aspektach.
Pierwszy aspekt podzielności poziomej polega na analitycznej rozbudowie określonego konta syntetycznego w celu zwiększenia szczegółowości ewidencji.
Zostają wyodrębnione konta analityczne, które uzupełniają konto syntetyczne tworząc jego szczegółowy obraz dzięki temu, że zapisy syntetyczne są powtarzane w analityce w rozbiciu składnikowym na poszczególne konta analityczne.
Drugi aspekt podzielności poziomej polega na utworzeniu z jednego, podstawowego konta syntetycznego dwu lub więcej samodzielnych, równorzędnych kont syntetycznych o jednorodnej tematyce.
Konta analityczne funkcjonują razem z kontem syntetycznym, którego zapisy (salda i obroty) uszczegółowiają. Operacje gospodarcze są na nich rejestrowane za kontem głównym, tzn. operacja na koncie analitycznym zapisywana jest po tej samej stronie co na koncie syntetycznym i w tej samej kwocie (zapis powtarzany).
Konta analityczne funkcjonują na zasadzie pojedynczego, jednostronnego zapisu, który jest powtórzeniem księgowania na koncie syntetycznym, po tej samej stronie, ale bez korespondencji z innymi kontami. Kwota operacji gospodarczej ujmowana na koncie syntetycznym zostaje rozdzielona między konta analityczne odpowiednio do ich zaangażowania w danej operacji.
Poprawność stosowania zapisu powtarzanego jest sprawdzana w zestawieniu obrotów i sald dla kont analitycznych.
Obrót Dt konta syntetycznego jest równy sumie obrotów Dt wszystkich jego kont analitycznych,
Obrót Ct konta syntetycznego jest równy sumie obrotów Ct wszystkich jego kont analitycznych,
Saldo Dt (Ct) konta syntetycznego jest równe sumie sald Dt (Ct) wszystkich jego kont analitycznych.
Do jednego konta syntetycznego może być utworzonych kilka zbiorów kont analitycznych odpowiednio do przyjętych kryteriów podziału.
W ramach danego zbioru analityki może wystąpić jeden lub więcej jej stopni w zależności od pożądanej szczegółowości podziału.
Rachunkowość wykład piąty
Rok akademicki 2009/2010 System niestacjonarny
2