Wykład czternasty
Charakterystyka pozostałych elementów rocznego sprawozdania finansowego
1.Rachunek przepływów pieniężnych
2.Zestawienie zmian w kapitale własnym
3.Informacja dodatkowa
Badaniu i ogłaszaniu podlegają roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych oraz roczne sprawozdania finansowe kontynuujących działalność:
banków oraz zakładów ubezpieczeń,
jednostek działających na podstawie przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych,
jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
spółek akcyjnych
pozostałych jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzone zostało sprawozdanie, przekroczyły granicę dwóch z trzech wielkości:
średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty - 50 osób,
suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego - równowartość w walucie polskiej 2500000 EURO,
przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy - równowartość w walucie polskiej 5 000 000 EURO.
Podmioty te sporządzają sprawozdanie, które składa się z następujących elementów:
bilansu,
rachunku zysków i strat,
zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym,
rachunku przepływów pieniężnych,
informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia.
Rachunek przepływów pieniężnych
ujmuje wszystkie wpływy i rozchody środków pieniężnych jednostki, z wyłączeniem operacji związanych z zakupem lub sprzedażą środków pieniężnych.
Przepływy pieniężne powinny być wykazywane odrębnie dla działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. Dzięki temu można ocenić zdolność poszczególnych rodzajów działalności do generowania nadwyżki środków pieniężnych oraz ich wpływ na rezultat przepływów pieniężnych w danym okresie.
Główne elementy rachunku przepływów pieniężnych:
Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej
Przepływy pieniężne netto, razem (A+/-B+/-C)
Bilansowa zmiana stanu środków pieniężnych, w tym: zmiana stanu środków pieniężnych z tytułu różnic kursowych
Środki pieniężne na początek okresu
Środki pieniężne na koniec okresu (F + / - D)
Działalnością operacyjną
jest podstawowa działalność jednostki oraz inne rodzaje działalności, które nie są działalnością inwestycyjną (lokacyjną w przypadku zakładów ubezpieczeń) ani działalnością finansową.
Działalność inwestycyjna
(lokacyjna) obejmuje nabywanie lub zbywanie składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych, a także wszystkie związane z tym koszty pieniężne i korzyści.
Działalność finansowa
dotyczy pozyskiwania lub utraty źródeł finansowania, co powoduje zmiany wielkości kapitału (funduszu) własnego i obcego w jednostce oraz zmiany proporcji między tymi kapitałami. Do działalności finansowej należą też wszystkie pieniężne koszty i korzyści związane z tymi zmianami.
Celem rachunku przepływów pieniężnych jest ukazanie mechanizmów wywołujących zmiany w zasobach środków pieniężnych firmy. Na tej podstawie można oszacować strumienie pieniężne wpływające do firmy i wypływające z niej oraz badać zmiany sytuacji finansowej firmy w związku z jej zdolnością do generowania gotówki.
Sprawozdania z przepływu gotówki - w części dotyczącej działalności operacyjnej - mogą być sporządzane przy pomocy metody pośredniej albo bezpośredniej.
Metoda bezpośrednia przedstawia poszczególne rodzaje operacyjnych wpływów i wydatków. Powstaje w ten sposób niejako nowy rachunek wyników, który obejmuje wyłącznie przychody i rozchody gotówkowe firmy. Zamiast zysku netto ustala się w tym rachunku gotówkę netto osiągniętą lub utraconą.
W rachunku przepływów pieniężnych sporządzanym metodą bezpośrednią przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej (część A rachunku) zostały podzielone na:
Wpływy z rozgraniczeniem przychodów ze sprzedaży i innych wpływów z działalności operacyjnej.
Wydatki obejmujące: dostawy i usługi, wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz inne świadczenia, podatki i opłaty o charakterze publicznoprawnym, inne wydatki operacyjne.
Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej, które są różnicą między wpływami a wydatkami związanymi z tą działalnością (1- II).
W metodzie pośredniej za punkt wyjścia do wyznaczenia przepływów z działalności operacyjnej przyjmuje się ustalony memoriałowo zysk albo stratę netto z rachunku zysków i strat. W celu doprowadzenia do wielkości kasowej jest on korygowany in plus lub in minus o następujące elementy:
pozycje niepieniężne, do których należą: amortyzacja, rezerwy, odłożone podatki dochodowe, straty i zyski z różnic kursowych,
zmiany stanu należności, zobowiązań, zapasów, rozliczeń międzyokresowych,
pozycje, które oddziaływały na wynik finansowy, lecz nie są związane z działalnością operacyjną (przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej i finansowej, które muszą zostać wyłączone z działalności operacyjnej). Obowiązuje przy tym zasada, że:
zwiększenia stanu aktywów wykazuje się ze znakiem minus, a zmniejszenia ze znakiem plus,
zwiększenia stanu pasywów ujmuje się ze znakiem plus, a zmniejszenia ze znakiem minus,
inne pozycje, które przy ustalaniu wyniku finansowego działały ujemnie wykazuje się ze znakiem plus (na przykład: amortyzacja), natomiast te, które wpływały dodatnio należy wykazać ze znakiem minus (na przykład: dodatnie różnice kursowe).
Po dokonaniu korekt wyniku finansowego ustala się wpływ działalności operacyjnej na stan środków pieniężnych. Wpływ ten może wyrażać się wygospodarowaniem nadwyżki środków pieniężnych bądź wystąpieniem niedoboru.
Zarówno w rachunku sporządzanym metodą bezpośrednią, jak i pośrednią, oprócz działalności operacyjnej, stanowiącej zasadniczą działalność jednostki oraz główne źródło środków pieniężnych, na ich poziom wpływa też:
działalność inwestycyjna, mająca charakter lokacyjny (część B sprawozdania) oraz
działalność finansowa, związana z obcymi (kredyty, pożyczki) i własnymi (udziały, dopłaty do kapitału) źródłami finansowania (część C sprawozdania).
W grupie wpływów z działalności inwestycyjnej (B.I) występują:
wpływy ze zbycia wartości niematerialnych i prawnych oraz rzeczowych aktywów trwałych,
wpływy ze zbycia inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne l prawne,
wpływy z aktywów finansowych w jednostkach powiązanych oraz w pozostałych jednostkach (zbycie aktywów finansowych, dywidendy, udziały w zyskach, spłaty udzielonych pożyczek długoterminowych, odsetki, inne wpływy),
pozostałe wpływy inwestycyjne.
W grupie wydatków z działalności inwestycyjnej (B.ll) występują pozycje odpowiadające wymienionym rodzajom wpływów (1- 4).
W grupie wpływów z działalności finansowej (C.I) występują:
wpływy netto z wydania udziałów (emisji akcji) i innych instrumentów
kapitałowych oraz dopłat do kapitału,
kredyty i pożyczki,
emisja dłużnych papierów wartościowych,
inne wpływy finansowe.
Wśród wydatków z tej działalności (C.ll) zostały wyodrębnione następujące tytuły:
nabycie udziałów (akcji) własnych,
dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli,
inne wydatki z tytułu podziału zysku (bez wypłat na rzecz właścicieli),
spłaty kredytów i pożyczek,
wykup dłużnych papierów wartościowych,
wydatki z tytułu innych zobowiązań finansowych,
płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu finansowego,
odsetki,
inne wydatki finansowe.
W częściach B (działalność inwestycyjna) i C (działalność finansowa) zmiany wykazuje się zgodnie z ich charakterem - wpływy środków pieniężnych (+); wydatki (-).
Łączna kwota zmian środków pieniężnych ze wszystkich rodzajów działalności wyraża stan środków pieniężnych w konsekwencji działalności gospodarczej prowadzonej w pewnym okresie (roku obrotowym).
Celem sporządzania zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym jest przedstawienie zmian poszczególnych składników kapitału (funduszu) własnego. Ukazuje ono zwiększenia albo zmniejszenia:
kapitału (funduszu) podstawowego,
należnych wpłat na poczet kapitału podstawowego,
udziałów (akcji) własnych do umorzenia,
kapitału (funduszu) zapasowego,
kapitału (funduszu) z aktualizacji wyceny,
kapitałów (funduszy) rezerwowych,
wyniku (zysku/straty) z lat ubiegłych,
wyniku netto.
W sprawozdaniu tym przedstawia się też proponowany podział zysku albo propozycję pokrycia straty.
Dzięki ujęciu w sprawozdaniu informacji za bieżący i poprzedni rok obrotowy, umożliwia ono ocenę struktury i dynamiki zmian:
składników kapitału własnego,
aktywów netto, dla których są one źródłem finansowania, stanowiąc równowartość składników majątkowych wniesionych na trwale do jednostki gospodarczej przez jej właściciela oraz pochodzących z wygospodarowania przez jednostkę zysku w rezultacie prowadzonej działalności,
przychodów i kosztów, wpływających na wynik finansowy.
Informacja dodatkowa jest obligatoryjnym składnikiem sprawozdania finansowego jednostek innych niż banki i zakłady ubezpieczeń. Powinna ona zawierać dane nie objęte bilansem oraz rachunkiem zysków i strat, a także wyjaśnienia pozwalające jasno i rzetelnie ocenić sytuację majątkową i finansową jednostki, jej wynik finansowy oraz rentowność.
Dane liczbowe zawarte w informacji dodatkowej powinny być wyrażone w sposób zapewniający ich porównywalność z danymi roku poprzedniego.
Wzorcowy układ oraz szczegółowe wymagania względem informacji dodatkowej określa załącznik do ustawy o rachunkowości. Według niego informacja dodatkowa dzieli się na dwie części:
wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz
dodatkowe informacje i objaśnienia.
Wprowadzenie jest zamieszczone na początku sprawozdania przed bilansem. Dostarcza ono informacji o:
jednostce gospodarczej, której dotyczy sprawozdanie (nazwa, siedziba, przedmiot działalności, organ rejestrowy, czas trwania działalności, jeżeli jest on ograniczony),
okresie sprawozdawczym,
zakresie sprawozdania, jeżeli jest to sprawozdanie łączne bądź sprawozdanie po połączeniu jednostek,
zdolności firmy do kontynuacji działalności w dającej się przewidzieć przyszłości, z podaniem ewentualnych zagrożeń,
przyjętych zasadach i polityce rachunkowości, zwłaszcza w odniesieniu do zagadnień, co do których ustawa dopuszcza możliwość wyboru rozwiązania stosowanego przez jednostkę, jak: metody wyceny aktywów i pasywów, pomiar wyniku finansowego, sposób sporządzania sprawozdania finansowego.
Część szczegółowa informacji dodatkowej, o nazwie "Dodatkowe informacje i objaśnienia", jest końcowym elementem sprawozdania finansowego. W załączniku do ustawy wyodrębnia się w tej części następujące grupy informacji.
Zagadnienia umożliwiające lepsze poznanie pozycji aktywów i pasywów bilansu.
Dodatkowe dane do rachunku zysków i strat oraz do rachunku przepływów pieniężnych
Informacje o charakterze ogólnym, pozwalające lepiej poznać daną jednostkę, jej udziały we wspólnych przedsięwzięciach, jej kierownictwo, załogę, wynagrodzenia.
Dwa bloki informacji są sporządzane, gdy jednostka należy do grupy kapitałowej objętej skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym albo gdy w roku obrotowym nastąpiło połączenie z inną jednostką.
Informacje podawane w wypadku zagrożenia kontynuacji działalności,
Pozostałe informacje istotne dla oceny jednostki gospodarczej, jej sytuacji majątkowej, finansowej i wyniku finansowego.
Rachunkowość wykład czternasty
Rok akademicki 2009/2010 System niestacjonarny
7