Serce (cor)

• worek mięśniowo - łącznotkankowy spełniający funkcje pompy

• krew krąży u człowieka w dwóch układach - dużym i małym

• krew żylna dostaje się z dużego obiegu do serca żyłą główną do prawego przedsionka, następnie przez ujście przedsionkowo - komorowe do komory prawej, następnie do małego obiegu tętnicą płucną

• z małego obiegu krew żylna dostaje się do lewego przedsionka z żył płucnych, następnie przez lewe ujście przedsionkowo - komorowe do lewej komory

Szkielet serca

• stanowi go tkanka łączna właściwa zbita z dużą ilością włókien kolagenowych

• w jej skład wchodzą przegroda błoniasta, pierścienie włókniste (tworzą przegrody między przedsionkami i komorami, otaczają ujścia przedsionkowo - komorowe), trójkąty włókniste (występujące na połączeniu pierścieni)

• pierścienie i trójkąty zbudowane z tkanki łącznej, duża ilość włókien sprężystych

• mięśnie sercowe, naczynia krwionośne (wieńcowe), nerwy i tkanka łączna włóknista tworzą 3 warstwy - wewnętrzne wsierdzie (endokardium), śródsierdzie (miokardium) i zewnętrzne nasierdzie (epikardium)

• wsierdzie jest przedłużeniem błon wewnętrznych dużych naczyń, pokryte śródbłonkiem, blaszką podstawną i warstwą łącznotkankową, składa się z 3 warstw

• podśródbłonkowa luźna - zbudowana z fibroblastów, włókien kolagenowych i nielicznych sprężystych

• mięśniowo - sprężysta - zawiera włókna kolagenowe i sprężyste, miocyty

• podwsierdziowa - łączy wsierdzie ze śródbłonkiem naczyń krwionośnych, zawiera komórki tkanki tłuszczowej żółtej

• śródsierdzie - zbudowane z komórek mięśniowych i tkanki łącznej właściwej luźnej, najgrubsza warstwa, mięśnie poprzecznie prążkowane rozgałęziają się, włókna długości 120 mikrometrów, szerokości 15 mikrometrów połączone końcami - tzw wstawkami, sarkoplazma zbudowana z mikrofibryli tworzących kurczliwy układ i gładkiej siateczki sarkoplazmatycznej, śródsierdzie jest grubsze w komorach

• nasierdzie - zewnętrzna warstwa ściany serca, zbudowana z tkanki łącznej właściwej pokrytej nabłonkiem surowiczym, naczyniami krwionośnymi i nerwami

• osierdzie (perikardium) - łącznotkankowy worek otaczający serce, warstwy surowicza pokryta nabłonkiem surowiczym i wewnętrzna zbudowana z tkanki łącznej właściwej włóknistej

• zastawki mają 3 warstwy - środkową zbudowaną z tkanki łącznej właściwej włóknistej (przedłużenie włóknistego pierścienia przedsionkowo - komorowego) i dwie zewnętrzne zawierające nieliczne miocyty gładkie

Układ przewodzący serca

• węzeł zatokowo - przedsionkowy - położony w pobliżu ujścia żyły do prawego przedsionka, komórki mają kształt wrzecionowaty, ich cytoplazma jest kwasochłonna, główny rozrusznik serca

• impulsy rozprzestrzeniają się szlakiem Torella - szlak międzywęzłowy przewodzi je do węzła przedsionkowo - komorowego

• węzeł przedsionkowo - komorowy - położony w dolnej i tylnej części przegrody międzykomorowej, komórki mają zdolność wytwarzania i przewodzenia impulsów

• pęczek Hissa odchodzi od węzła przedsionkowo - komorowego i rozdziela się na dwie duże gałęzie o kształcie wydłużonych palców, komórki Purkinjego - wydłużone walce o większej średnicy i większej ilości ziaren glikogenu niż komórki mięśniowe, przewodzą impulsy 14 razy szybciej niż mięśniowe serca, są bardziej wytrzymałe na niedotlenienie

• serce unerwione jest włóknami nerwowymi układu autonomicznego współczulnego i przywspółczulnego

• krew dopływa do mięśnia sercowego tętnicami wieńcowymi - 3,5 tys naczyń wieńcowych/mm², niewielka ilość żył odprowadza krew z naczyń wieńcowych bezpośrednio do prawego przedsionka

Krew

• krąży w łożysku naczyniowym i w sercu

• pełni rolę transportową, obronno - odpornościową, zapewnia homeostazę

• najwięcej zawiera erytrocytów - od 4,5 do 5 mln na 1 mm³, okrągłe komórki o kształcie dwuwklęsłej soczewki, ok 75% to makrocyty o średnicy 7,5 - 8 mikrometrów, 25% to mikrocyty o średnicy poniżej 6 mikrometrów

• erytrocyty żyją przeciętnie 120 dni, są wytwarzane w szpiku ok 35 - 40 tys młodych erytrocytów na 1 mm³ na dobę, co stanowi 1/120 ich całkowitej liczby na 1 mm³, około 80% jest eliminowanych przez szpik, 20% przez śledzionę

• struktura erytrocytów - gąbczasty zrąb składający się z wody, hemoglobiny, soli mineralnych, ciała tłuszczowe i błony komórkowe otaczają erytrocyty, plazma składa się z 50% białek, 40% lipidów i 10% cukrów

• krwinki płytkowe (trombocyty) - najmniejsze elementy krwi o średnicy 1 - 4 mikrometra, powstają z megakariocytów (komórek macierzystych znajdujących się w szpiku kostnym i w płucach), z jednego megakariocytu powstaje około 2 tys. trombocytów, megakariocyt żyje od 8 do 12 dni, rozpadowi w wątrobie i śledzionie podlega 10¹⁰ płytek dziennie

• trombocyty nie mają jader, cytoplazma składa się z 2 części - obwodowej przejrzystej (hialomer) i środkowej ziarnistej (chromomer), biorą udział w hamowaniu krwawienia

• leukocyty - mają jądro, kształt kulisty, we krwi jest ich 4 - 11 tys. na 1 mikrolitr, żyją od kilku do kilkudziesięciu godzin, następnie przenikają przez ściany naczyń do tkanki łącznej różnych narządów - diapedeza

• ze względu na budowę i funkcje leukocyty dzieli się na granulocyty zawierające ziarna cytoplazmatyczne i agranulocyty pozbawione ziaren

• granulocyty dzieli się na obojętnochłonne (neutrofile), kwasochłonne (eozynofile) i zasadochłonne (bazofile)

• neutrofile stanowią 50 - 75% leukocytów, jądro mają początkowo pałeczkowate, u dojrzałych przechodzi w segmentowate, pełnią rolę obronną, przeciwbakteryjną, mają zdolności do fagocytozy, wydzielają i uwalniają substancje bakteriobójcze (bakterie zabijane na drodze utleniania, trawienia enzymami hydrolitycznymi i wydzielania defensyn - naturalnych antybiotyków organizmu)

• eozynofile stanowią 2 - 4% leukocytów, mają jedno jądro składające się z 3 płatów, w cytoplazmie zawierają lizosomy wybarwiające się barwnikiem kwasochłonnym, intensywnie fagocytują kompleksy antygen - przeciwciało

• bazofile stanowią mniej niż 1% leukocytów, mają budowę taką jak komórki tuczne, jednosegmentowe jądro, przeprowadzają fagocytozę, wydzielają niektóre substancje bakteriobójcze, mogą wydzielać histaminę i przeciwdziałać krzepnięciu krwi

• limfocyty stanowią 25 - 35% leukocytów, u człowieka jest ich 1012, z czego 50% znajduje się w śledzionie i węzłach limfatycznych, reszta znajduje się w krwi i limfie, mają jedno okrągłe lub owalne jądro wypełniające niemal całkowicie komórkę, w jądrze znajduje się kilka jąderek, limfocyty B - powstają w szpiku, dostają się z krwią do narządów, przechodzą ze szpiku kostnego do grasicy, limfocyty NK - duże komórki, naturalni zabójcy komórek nowotworowych

• monocyty - największe komórki o średnicy około 40 mikrometrów, mają owalne, nerkowate jądro i zasadochłonną cytoplazmę, zdolność fagocytozy

---