Procesy zachodzące w masie zbożowej:
Dojrzewanie pożniwne - proces trwający 1-2 miesiące po żniwach. Po tym okresie zboże uzyskuje pełna dojrzałość fizjologiczna i technologiczna. W trakcie okresu dojrzewania pożniwnego następuje zwiększenie wydzielania wody i ciepła w wyniku czego następuje tzw. pocenie się ziarna, co sprzyja zarówno zmianom biochemicznym jak i mikrobiologicznym, a w efekcie końcowym, także technologicznym. Również porastaniu przez wzrost wilgotności i rozpoczęcie procesu kiełkowania
Oddychanie ziarna z udziałem tlenu : (dostępność tlenu, temperatury ziarna, zależy od porowatości masy zbożowej):
tlenowe C6H12O6 +6O2 -> 6CO2 + 6H2O + 2830 kJ
beztlenowe C6H12O6 -> 2C2H5OH + 2CO2 + 92kJ
Samo zagrzewanie się masy zbozowej
Porastanie ziarna
Wpływ zawartości wody w ziarnie oraz jego temperatury na intensywność oddychania i ubytek suchej masy ziarna. Wraz ze wzrostem zawartości wody - ubytek s.m. coraz większy, duże zmiany, a wraz ze wzrostem temperatury ubytek masy tez rosnie ale wolniej.
Wzrost wilgotności 3x powoduje wzrost ubytku s.m. 6,820x
Wzrost temperatury 2,9x powoduje wzrost ubytku s.m. 170x
Większym niebezpieczeństwem jest podwyższenie wilgotności niż podwyższenie temperatury.
Magazyny zbożowe:
Podział pod względem form organizacyjnych i spełnianych funkcji:
punkty skupu - magazyny odbiorcze
magazyny: obrotowe, zbiorcze, przeładunkowe, rezerwowe
magazyny przemysłowe - przymlynskie
magazyny portowe
Podział pod względem konstrukcyjnym:
a) magazyny podłogowe:
zwyczajne
strugowe z zasuwa w podłodze do przesypywanie zbóż i wykorzystanie kata naturalnej sypkości.
strugowe z rurami spadowymi
sąsiekowe (sąsieki)-drewniane skrzynie na zboża.
b) magazyny komorowe
nowoczesność
max wykorzystanie powierzchni magazynowej
duża pojemność
powierzchnia przekroju komory (4-16 m2), średnica (1,20-2,50m), wysokość (15-30m), pojemność (1000-1500 ton)
Konserwacja i pielęgnacja ziarna przed i w czasie magazynowania:
polepszenie jakości
utworzenie dużych i jednolitych partii ziarna
podniesienia trwałości
Stosowane zabiegi:
Czyszczenie ziarna
Suszenie ziarna (najlepiej raz przed magazynowaniem)
Wietrzenie w celu obniżenia wilgotności, obniżenia temperatury,
Napowietrzenia-ważne dla siewnych zbóż
Sortowanie -wg wielkości przy przygotowaniu do przemiału.
Mycie (np. w celu usunięcia zarodników śnieci)
Gazowanie (usuniecie i niszczenie składników) - środki chemiczne
Sposoby przechowywania ziarna zbóż
Najlepszym, najłatwiejszym, najtańszym i najbezpieczniejszym sposobem przechowywania (magazynowania) ziarna zbóż jest przechowywanie w stanie wysuszonym, czyli o wilgotności poniżej 15%. Jeżeli ziarno wykazuje wyższa wilgotność niż 15% należy je wysuszyć i dopiero w takim stanie przechowywać. Można je przechowywać w stanie niewymuszonym w następujący sposób:
w obniżonej temperaturze
w próżni (szczelność komory, wypompowanie tlenu - kosztowne)
w atmosferze gazów obojętnych (zastąpienie nim tlenu - kosztowne)
przy zastosowaniu środków chemicznych - najprostsze, niedrogie ale ziarno można po tym tylko wysiewać, nie do konsumpcji
Należy bezwzględnie pamiętać ze:
wymierzone metody maja ograniczone metody zastosowania za względów technicznych
są bardzo kosztowne
a jeżeli mimo wszystko zostaną zastosowane to czas przechowywania ziarna nie powinien być dłuższy niż kilka tygodni - praktycznie do czasu wysuszenia ziarna i jego magazynowania w stanie wysuszonym
Suszenie zboża:
Suszenie konwekcyjne - przekazywanie ciepła niezbędnego do odparowania wody, bezpośrednio do ziarna - z powietrza lub gazów spalinowych. Najbardziej rozpowszechniona metoda suszenia, co wynika z prostoty konstrukcji i łatwości eksploatacji, ale tylko ziarno na wysiew.
Suszenie kontaktowe - przekazywanie ciepła do ziarna od nagrzanej powierzchni, powstaje różnica temperatur nagrzana powierzchnia - masa zboża (łatwo przegrzać)
Suszenie promiennikowe - przekazywanie ciepła w formie promieniowania podczerwonego (żarówki o mocy 250 lub 500 W, z nicią wolframowa, wypełniona azotem i argonem lub płyty ceramiczne ogrzewane prądem). Stosunkowo mała przenikliwość stad ograniczone zastosowanie.
Suszenie sublimacyjne - czyli ze stanu mrożenia. Najdoskonalsza metoda suszenia, szczególnie w odniesieniu do materiałów ulęgających silnym niekorzystnym zmianom podczas procesu suszenia
Suszenie chemiczne - stosuje się w połączeniu z innymi metodami suszenia
Suszenie dielektryczne - wykorzystanie sil powstających w szybko zmieniającym się polu elektrycznym
Odwadnianie adsorbentami stałymi - metoda stosowana w niektórych procesach zwłaszcza przy potrzebie szybkiej rehydratyacji.