Budżet państwa - roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów:

• organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa

• sądów i trybunałów

• administracji rządowej

Funkcje polityki budżetowej:

1. alokacyjna - kształtowanie się podziału czynników wytwórczych międzysektor prywatny i publiczny, a następnie ich dalsza alokacja wewnątrz tych sektorów. W ramach sektora publicznego proces alokacji następuje przez bezpośrednie określenie wielkości środków na konkretne zadania. W ramach sektora prywatnego proces alokacji budżetowej dokonuje się pośrednio za pomocą dotacji (subsydiów) i podatków.

2. redystrybucyjna - polega na świadomym oddziaływaniu przez państwo na ostateczny podział dochodów indywidualnych. W praktyce są 3 płaszczyzny oddziaływania budżetu na podział dochodów w społeczeństwie:

• bezpośrednia redystrybucja dochodów pieniężnych za pomocą systemu podatkowego i pieniężnych transferów socjalnych

• bezpłatne lub częściowo odpłatne zaspokajanie pewnych potrzeb przez wykonywanie przez sektor publiczny określonych usług społecznych (ochrona zdrowia, oświata)

• oddziaływanie na warunki, w jakich kształtuje się dystrybucja dochodów

3. stabilizacyjna - polega na wykorzystaniu dochodów i wydatków budżetowych do osiągnięcia makroekonomicznych celów gospodarczych:

• ograniczenia bezrobocia

• stabilności poziomu cen

• wysokiego, zrównoważonego tempa wzrostu gosp.

• stabilności bilansu płatniczego

Jednym z podstawowych instrumentów są podatki - nieodpłatne, bezzwrotne, przymusowe świadczenia pieniężne na rzecz skarbu państwa lub gminy. Podatki wykorzystywane jako narzędzia oddziaływania na strukturę konsumpcji przez selektywne zróżnicowanie podatku wliczanego do cen wybranych produktów.System podatkowy to zespół podatków pobieranych w danym państwie. Podatki pośrednie w polskim systemie podatkowym to:

• podatek od towarów i usług

• podatek akcyzowy

• podatek od gier

Podatki pośrednie to pewne i wydajne źródło dochodów publicznych.

Pasywna polityka budżetowa jest oparta na założeniu, że określone elementy dochodów i wydatków budżetowych cechuje tendencja do automatycznego reagowania na zmiany sytuacji gospodarczej w celu przeciwdziałania wahaniom koniunktury. Pasywna forma polityki budżetowej opiera się na koncepcji działaniaautomatycznych stabilizatorów, które oddziaływują na popyt globalny. Mechanizm ich działania - gdy spadają dochody brutto ludności, rośnie bezrobocie. Elastyczność systemu podatkowego sprawia, że wpływy podatkowe maleją jeszcze szybciej. W okresie ożywienia gospodarczego elastyczność systemu podatkowego sprawia, że wzrost dochodu do dyspozycji następuje wolniej niż wzrost produktu krajowego. W okresie ekspansji automatyczne stabilizatorywywołują tendencję do powstania nadwyżki budżetowej, w okresie recesjiprzyczyniają się do powstania deficytu budżetowego. Wady automatycznych stabilizatorów to:

• mechaniczny charakter reakcji na zmiany popytu globalnego

• są bezradne wobec zakłóceń natury strukturalnej

• nie są w stanie stworzyć bodźców do zmiany istniejącej sytuacji gospodarczej

Aktywna polityka budżetowa ma miejsce, gdy rząd stosuje wybrane środki w celu przeciwdziałania cyklicznym fluktuacjom oraz w celu stabilizacji cen czy ograniczania bezrobocia. Podstawowymi rodzajami aktywnych posunięć z zakresu polityki budżetowej są:

1. zmiany stawek podatków

2. zmiany podziału transferów z budżetu państwa

3. zmiany wydatków na roboty i inwestycje publiczne

---