Rodzaje połączeń kostnych z punktu widzenia ich możliwości ruchowych, podział czynnościowy połączeń kości.

Bartłomiej Buczek

Połączenia kości

Kości, łącząc się w Układ szkieletowy, tworzą połączenia ścisłe (więzozrosty, chrząstkozrosty, kościozrosty) i połączenia wolne, ruchome, czyli stawy.

Połączenia ścisłe - (nieruchome) w tych połączeniach kości nie ma możliwości przemieszczania się kości względem siebie. Typowym przykładem mogą tu być kości czaszki.

• więzozrost (syndesmosis) :

= w.włóknisty (błony międzykostne)

= w.sprężysty (więzadła żółte)

= szew (sutura) : gładki, łuskowy, piłowaty

= wklinowanie (gomphosis) - zęby

Połączenia półścisłe - W połączeniach półścisłych kości (chrząstkozrostach) między dwoma zakończeniami kostnymi znajdują się krążki chrzęstne lub chrzęstno-włókniste. Najbardziej typowe połączenia półścisłe występują między kręgami. Dzięki nim kręgosłup wykazuje pewną ruchomość. Innym przykładem jest połączenie występujące w spojeniu łonowym.

• chrząstkozrost (synchondrosis) - np: chrząstka nasadowa (chrząstka szklista u dzieci, chrząstka włóknista u dorosłych)

• kościozrost (synostosis) - kostnienie poprzednich połączeń np.chrząstki nasadowej.

Połączenia wolne, czyli stawy (articulationes s. diarthroses), czyli połączenia maziowe

Składniki główne:

• powierzchnie stawowe

pokryte chrząstką szklistą, wygładzone dopasowane do siebie

• torebka stawowa:

= warstwa zewnętrzna włóknista (membrana fibrosa)

= warstwa wewnętrzna maziowa - membrana synovialis , tworzy :

fałdy (plicae) i kosmki (villi) oraz wydziela maź, która powleka powierzchnie stawowe.

• jama stawowa - przestrzeń pomiędzy w/w elementami stawowymi

• niestałe elementy :

= obrąbek stawowy - pasmo chrząstki włóknistej ,otaczającej brzeg

powierzchni stawowej o typie panewki

= krążki stawowe - chrząstka włóknista pomiędzy powierzchniami

stawowymi na obwodzie zrośnięta z torebką stawową, np. łąkotki

= więzadła wewnątrzstawowe - łączą odcinki kości leżące w

jamie stawowej ,regulując zakres ich ruchów.

= kaletki maziowe - uchyłki błony maziowej sięgające poza jamę

stawową w miejscach, gdzie dochodzą więzadła i ścięgna - umożliwiają ich ślizganie się

Przykłady stawów w szkielecie człowieka:

- kulisty (staw barkowy),

- siodełkowy (staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka),

- zawiasowy (staw ramienno-łokciowy),

- obrotowy (między pierwszym i drugim kręgiem szyjnym).

Powierzchnie stawowe pokrywa chrząstka szklista, która dzięki swej gładkości zmniejsza tarcie w stawie, a dzięki elastyczności - łagodzi siłę zderzeń kości podczas ruchu i amortyzuje wstrząsy. Jej grubość zależy od obciążenia mechanicznego danego miejsca i w obrębie jednego stawu waha się od ułamka do 6 mm. W niektórych stawach, jak skroniowo-żuchwowy, kolanowy - występują płytki chrząstkowe, tzw. krążki i łękotki stawowe. Wyrównują one niedopasowane powierzchnie stawowe, zwiększają ruchomość stawu i jego właściwości amortyzujące. Ruchy stawu bywają natomiast ograniczone np. obecnością tzw. warg łącznotkankowych występujących na brzegach panewek stawowych (staw biodrowy) oraz guzków i wiązadeł leżących w otoczeniu lub we wnętrzu stawu.

Poszczególne stawy różnią się zadaniami biologicznymi, a więc mają odmienną budowę i ruchomość. Na wykonanie ruchów we wszystkich płaszczyznach pozwalają stawy wieloosiowe, na przykład kuliście uformowane stawy: barkowy oraz biodrowy.

Mniejsza ruchliwość jest cechą stawów dwuosiowych, np. siodełko ukształtowana powierzchnia stawu nadgarstkowo-śródręcznego kciuka pozwala na jego ruchy w dwóch płaszczyznach. Stawy jednoosiowe umożliwiają ruch tylko w jednej płaszczyźnie. Przykładem może być zawiasowy staw ramienno-łokciowy czy też staw obrotowy między najwyższymi kręgami kręgosłupa.

Inne czynniki utrzymujące spoistość w stawach :

- ciśnienie atmosferyczne,

- napięcie mięśniowe

• obciążenie

---