Urazy brzucha
Uraz ten często jest połączony z urazem klatki piersiowej, najczęściej w wypadkach komunikacyjnych.
Brzuch dzielimy na trzy okolice:
- piętro górne - znajduje się pod cienką warstwą mięśni, jest tu wątroba, pęcherzyk żółciowy, śledziona, żołądek i okrężnica poprzeczna.
- piętro dolne - pęcherz moczowy, jelito cienkie, u kobiet macica i przydatki.
- przestrzeń tylna (zaotrzewniowa) - położona ku tyłowi od pięter, znajdują się tu nerki, moczowody, trzustka, część dwunastnicy tylnej, okrężnica wstępująca i zstępująca, aorta brzuszna i żyła główna dolna.
Zawsze należy brać pod uwagę mechanizm urazu, ocenę miejsca zdarzenia, badanie i ocenę chorego, stabilizację chorego i transport z nadzorem medycznym.
Ocena zdarzenia:
- czy pieszy
- czy kierowca
- czy pasażer
- czy miał zapięte pasy
- jak te pasy były zapięte
- czy uraz jest izolowany czy wielonarządowy
W BTLS tylko macamy brzuch, nie osłuchujemy, nie opukujemy bo szkoda czasu. Rany i urazy dają powikłania w kierunku wstrząsu krwotocznego i zakażeń.
W przypadku uszkodzenia śledziony występuje ból barku z lewej strony ku górze. Przy uszkodzeniu wątroby ból jest podobny tylko z prawej strony.
Stabilizacja chorego, postępowanie ratownicze:
1. ABC
2. U chorych w stanie ciężkim badanie i leczenie powinno postępować jednocześnie w podanej kolejności:
- zaopatrzenie dróg oddechowych
- podanie tlenu w masce
- zaopatrzenie brzucha pod względem krwotoku (jako C), często może nie być dużego krwawienia na zewnątrz.
3. Wkłucie, płyny do ciśnienia skurczowego 100 mmHg (dalej nie podajemy żeby nie zwiększyć krwawienia).
Najczęstszym błędem jest bagatelizacja brzucha, kiedy rozpoznany zostaje uraz klatki. Często ból brzucha powoduje także ból klatki. Przy okazji brzucha badamy miednice - kości biodrowe i spojenie łonowe.
WYTRZEWIENIE - przerwanie ciągłości skóry brzucha i mięśni oraz wydostanie się trzewi poza obręb brzuszny. Do działań ratowniczych należy zaopatrzenie trzewi za pomocą tamponu nasączonego wodą lub solą. Wysuszenie jelit powoduje nieodwracalne zmiany. Można również nasączoną gazę okryć folią. Transport z ugiętymi nogami, aby zmniejszyć napięcie mięśni. Nie próbujemy włożyć pętli jelitowej z powrotem do brzucha!!! Ciała obce zabezpieczamy tak, aby się nie przemieszczały i nie wypadły.
Urazy kończyn
Złamanie - przerwanie ciągłości tkanki kostnej w wyniku zadziałania dużej siły, która przewyższa wytrzymałość kości.
Objawy:
- ból
- zniekształcenie
- patologiczna ruchomość
- tarcie odłamów kostnych
- narastający ból przy poruszaniu
- obrzęk okolicznych tkanek
Przy badaniu należy kończynę obejrzeć, zmacać i nią poruszać.
Rodzaje złamań:
1. otwarte - problem zakażenia, ważne jest szybkie zaopatrzenie rany i złamania
2. zamknięte
Następstwa złamań:
- uszkodzenie nerwów
- uszkodzenie naczyń krwionośnych
- tzw. zespół wzmożonego ciśnienia wewnątrz powięziowego (objawy: narastanie dolegliwości bólowej kończyn, ból i mrowienie, obrzęk)
Postępowanie:
1. Unieruchomienie dwóch sąsiadujących stawów (wyjątek kości długie - wówczas unieruchamiamy całą kończynę)
URAZY ZAGRAŻAJĄCE UTRACENIEM KOŃCZYNY:
- uszkodzenie naczyń powyżej stawu łokciowego lub kolanowego
- zwichnięcie dużych stawów
- uraz ze zmiażdżeniem tkanek
- złamanie otwarte
- zespół wzmożonego ciśnienia wewnątrz powięziowego (ZWCWP)
- złamanie połączone z uszkodzeniem dużego nerwu
ZAKRES INFORMACJI PRZEDSZPITALNYCH KONIECZNYCH W PRZYPADKU URAZU KOŃCZYNY:
- godzina wystąpienia wypadku
- mechanizm urazu
* wielkość i kierunek działania siły
* w przypadku wypadku drogowego:
rodzaj uszkodzeń stwierdzonych w pojeździe
wypadnięcie z samochodu
pozycja chorego w samochodzie
użycie i rodzaj pasów bezpieczeństwa
- czy ofiara to pieszy
* obecność zmiażdżenia tkanek
* upadek z wysokości
- wstępne objawy:
* położenie chorego
* złamanie otwarte
* funkcje ukrwienia i unerwienia
* uszkodzenie tkanek miękkich
* ocena ilości utraconej krwi
- środowisko
* temperatura, skażenie, czas od wypadku do chwili udzielenia pomocy, ogień, wybuch, dym.
- leczenie
* metody
* wynik leczenia
OBJAWY ZESPOŁU WZMOŻONEGO CIŚNIENIA W PRZEDZIALE POWIĘZIOWYM:
- narastanie bólu w kończynie
- narastanie bólu podczas ruchów biernych w zakresie dalszej części kończyny
- uczucie sztywnienia w obrębie przedziału powięziowego
- osłabienie czucia w obrębie nerwu przechodzącego przez przedział powięziowy
- osłabienie siły mięśni leżących w danym przedziale
- osłabienie tętna w obrębie dalszej części kończyny (objaw późny)
OBJAWY ZABURZEŃ KRĄŻENIA KRWI W KOŃCZYNIE:
- bladość lub zasinienie skóry
- oziębienie skóry
- wydłużenie czasu ponownego wypełnienia się krwią naczyń włosowatych
- ból
* nagły początek (np. zator lub uraz)
* nasilanie się podczas ruchów biernych (np. ZWCWP)
- parestezje (przeczulica)
- brak lub osłabienie tętna obwodowego
URAZY NARZĄDÓW RUCHU, KTÓRE ZAGRAŻAJĄ ŻYCIU:
- amputacja urazowa powyżej stawu łokciowego lub kolanowego
- poważne urazy naczyń
- rozległe złamania miednicy
- krwotok w przebiegu złamania otwartego
- mnogie złamania kości długich (zatorowość!)
- ciężki uraz miażdżący miednicy
PRZYBLIŻONA UTRATA KRWI W PRZYPADKACH TYPOWYCH ZŁAMAŃ:
- miednica - 1-4l
- kość udowa - 1-2,5l
- kość piszczelowa - 0,5-1,5l
- kość ramienna - 0,5-1,5l
Postępowanie ratownicze w złamaniach:
1. ABC - zaopatrzenie krwotoku
2. Unieruchomienie - złamana kończyna powinna być unieruchomiona przed transportem, chyba, że pacjent jest w stanie ciężkim (krytycznym). Jeżeli jest złamanie otwarte to przed unieruchomieniem opatrunek chłonący zakładamy na ranę. Musi być możliwość kontroli tętna i kolory skóry kończyny po unieruchomieniu.
3. Podajemy środek przeciwbólowy
4. Oczywiście wkłucie na wypadek ewentualnego wstrząsu.
Sposoby unieruchomienia:
- chusty trójkątne
- szyny próżniowe
- szyna Kramera
Należy WSZYSTKO zdjąć z kończyny, bo będą obrzęki!!!
WWW.RatownictwoMedyczne.Friko.p1
Stany Zagrożenia Życia - 27.09.2005
2