• OPRACOWANIE Z PRAWA RYNKU KAPITAŁOWEGO

• Łukasz Wosik ®

• WYKŁAD 20.10.2003

Rynek kapitałowy to miejsce/ zorganizowany system mobilizacji efektywnego kapitału inwestycyjnego. Czasem ciężko go umiejscowić, może on przyjąć postać różnych systemów. Podstawowym kryterium które pozwala uporządkować instrumenty efektywnego kapitału- instrumenty rynku kapitałowego jest termin zapadalności. Na podstawie tego kryterium możemy podzielić instrumenty na:

• Instrumenty długoterminowe- termin zapadalności powyżej 5 lat

• Instrumenty średnioterminowe- termin zapadalności/ realizacji prawa 3- 5 lat

• Instrumenty krótkoterminowe- termin zapadalności do roku. Są to instrumenty rynku pieniężnego ale już nie kapitałowego.

Art. 2 ust 1 pkt 6 PapWartPr- Publicznym obrotem papierami wartościowymi, zwanym dalej "publicznym obrotem", jest proponowanie nabycia lub nabywanie emitowanych w serii papierów wartościowych, [...] z wyjątkiem proponowania nabycia papierów wartościowych opiewających wyłącznie na wierzytelności pieniężne [...]jeżeli termin realizacji praw z tych papierów jest krótszy niż rok [...]

Art. 9 pkt 2 lit a OblU- Emisja obligacji może nastąpić przez proponowanie nabycia[...] obligacji o terminie realizacji praw krótszym niż rok opiewających na wierzytelności pieniężne do których nie stosuje się przepisów ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi[...]

Kategoria instrumentów które podlegają realizacji w okresie krótszym niż rok nie podlegają definicji rynku kapitałowego. To też wskazuje na charakter prawa ucieleśnionego/ inkorporowanego w tych dokumentach- chodzi tu głównie o wierzytelności pieniężne.

Rynek kapitałowy jest miejscem poszukiwania efektywnego kapitału- miejsca przeznaczonym na długoterminową lub średnioterminową inwestycję.

Z punktu widzenia podmiotów występują tu podmioty które generują podaż- dostarczają kapitału i takimi które generują popyt- poszukują kapitału. Ci którzy oferują kapitał czynią to ze względu na pewne korzyści. Korzyści te są zależne od rodzaju prawa ucieleśnionego w papierze wartościowym- niektóre będą przynosić dochód w postaci odsetek od kapitału inne stanowią tytuł uczestnictwa w określonym majątku.

Z punktu widzenia funkcji które spełnia rynek kapitałowy wyróżniamy:

1. funkcja mobilizacyjna- umożliwia pozyskiwać kapitał od osoby która jest zainteresowana inwestowaniem

2. funkcja ocenna- rynek kapitałowy służy do wyceny efektywności zainwestowanego kapitału. Pozwala on oceniać/ wartościować pozycję przedsiębiorstwa.

Z perspektywy tych którzy dysponują kapitałem/ inwestorów rynek kapitałowy jest detaliczny gdyż nie wymaga od inwestora szczególnych kwalifikacji podmiotowych; występują różni inwestorzy, także drobni. Wartości nominałowe instrumentów występujących na tym rynku są niskie. Zgodnie z art. 308§2 KSH Wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 złoty minimalna wartość nominalna Narodowego Funduszu Inwestycyjnego jest jeszcze niższa i wynosi 10 groszy(art. 13 ustawy o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji)

Także rynek pieniężny to rynek hurtowy- występują tu duzi, zinstytucjonalizowani inwestorzy np. banki, instytucje zbiorowego inwestowania; występują tu instrumenty o wysokich nominałach. Tutaj funkcjonują np. wysokokapitałowe obligacje

Art. 5c OblU- Do emisji obligacji, w której wartość nominalna jednej obligacji jest nie mniejsza niż równowartość 40.000 EURO[...] nie stosuje się przepisów ustawy prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi- obligacje takie są wyłączone z publicznego obrotu.

• Instrumenty rynku kapitałowego

Papiery wartościowe- jest to pewne prawo; papier wartościowy nie jest bytem samym w sobie; jest to pewne prawo przyobleczone w specyficzna konstrukcję prawną. Jest to konstrukcja pozwalająca połączyć prawo z pewnym aspektem prawnorzeczowym. Nadaje ona prawu abstrakcyjnemu wymiar realny. Konstrukcja ta przypisuje prawu majątkowemu które jest prawem podmiotowym walory właściwe dla prawa rzeczowego. Następuje zespolenie prawa i nośnika. Jest to konstrukcja tradycyjna papieru wartościowego- w tej postaci papiery wartościowe nie występują w publicznym obrocie.

Pojawiły się dwie koncepcje próbujące wyjaśnić naturę papieru wartościowego:

• Koncepcja obiegowości- konstrukcja papieru wartościowego zakłada takie powiązanie prawa z nośnikiem że niemożliwy jest obrót prawem bez jednoczesnego rozporządzenia nośnikiem materialnym. Zwolennikiem tej koncepcji jest prof. Grzybowski. Zarzuca się jej że pozostawia poza pojęciem papieru wartościowego papiery imienne, w przypadku których obrót jest sformalizowany.

• Koncepcja wykonania/ realizacji prawa- Zwolennikiem tej koncepcji jest prof. Radwański. Papier wartościowy jest konstrukcją która tak silnie zespala ze sobą prawo i nośnik że niemożliwe jest zrealizowanie prawa bez posiadania nośnika. Na gruncie tej teorii pojawia się legitymacja materialne(rzeczywiste prawo podmiotowe) i legitymacja formalna(sposób wykonania prawa podmiotowego). Brak nośnika ubezskutecznia możliwość wykonania prawa. Nie dysponując nośnikiem nie jesteśmy w stanie wykazać że dysponujemy prawem podmiotowym.

Spory zostały rozstrzygnięte w 1990 roku kiedy to dodano do KC Tytuł XXXVI „Przekaz i papiery wartościowe” . Nie ma tu definicji legalnej papierów wartościowych (Definicję taką znajdziemy w art. 3.1 PapWartPr- Papierami wartościowymi w rozumieniu ustawy są akcje, prawa do akcji, obligacje, kwity depozytowe, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne jak również inne papiery wartościowe wyemitowane na podstawie prawa polskiego lub obcego

2.Papierami wartościowymi w rozumieniu ustawy są również zbywalne prawa majątkowe wynikające z papierów wartościowych o których mowa w ustęp 1

3.Papierami wartościowymi są również inne niż wymienione w ustęp 2 prawa majątkowe których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny papierów wartościowych wymienionych w ustęp 1 i 2 (prawa pochodne)

De facto nie jest ona definicją papierów wartościowych.)

W art. 921(6) i 921(7) KC wskazano na istotny łącznik z punktu widzenia papieru wartościowego- niemożność wykonywania prawa bez dysponowania nośnikiem materialnym. Po zestawieniu tych dwóch przepisów możemy stwierdzić że polski ustawodawca stanął po stronie koncepcji wykonywania prawa.

Mówiliśmy tu o tradycyjnym pojęciu papierów wartościowych ale na gruncie rynku publicznego odchodzi się od takiej koncepcji wprowadzając dematerializacje papierów wartościowych. W klasycznym ujęciu papieru wartościowego możemy być uprawnionymi materialnie ale bez dysponowania nośnikiem materialnym nie możemy tego udowodnić.

Nośnik materialny inkorporuje/ ucieleśnia określone prawo. Tutaj stykamy się z zasadą numerus clausus papierów wartościowych- papierami wartościowymi są tylko te konstrukcje które zostały tak określone w ustawie. Ustawodawca dekretując dany typ normatywny określa jakie prawo będzie inkorporowane w konstrukcji papieru wartościowego. Wyraża to art. 3 PapWartPr. Papiery wartościowe to tylko te należące do typów normatywnych zastrzeżonych przez ustawodawcę. Na początku lat 90 tych Aleksander Chłopecki forsował tezę że ta zasada nie obowiązuje podobnie jak w krajach anglosaskich. Podstawą dla kreacji nowych typów papierów wartościowych stanowiły wg niego przepisy KC. Jest to stanowisko błędne oparte na konstrukcji commercial papers otwartej definicji papierów wartościowych (np. na podstawie section 2 ustawy amerykańskiej za papier wartościowy może być uznany każdy dokument). W Polsce jeszcze na gruncie KZ istniała konstrukcja długu na okaziciela(art. 225 i nast.) odpowiednik anglosaskich commercial papers .pozwalająca na kreację różnych papierów wartościowych. Obecnie przepis taki nie istnieje.

Koncepcja Chłopeckiego została zarzucona czego wyrazem jest art. 3 PapWartPr.

Przyjmując zasadę numerus clausus możemy dokonać podziału papierów wartościowych ze względu na funkcję prawną:

Papiery wartościowe

[Author ID1: at Wed Jan 17 21:18:00 2007 ]

Papiery ucieleśniające wierzytelności Papiery o charakterze udziałowym

Papiery opiewające na prawo do rozporządzania rzeczą

*jest to podział tradycyjny

Art. 921(16) KC- Przepisy niniejszego działu stosuje się odpowiednio do papierów wartościowych opiewających na prawa inne niż wierzytelności.

Przepis ten daje podstawę do stworzenia dualistycznego podziału normatywnego.

Papiery wartościowe

[Author ID1: at Wed Jan 17 21:18:00 2007 ]

Papiery ucieleśniające wierzytelności Papiery ucieleśniające inne prawa

Papiery ucieleśniające wierzytelności- chodzi tu głównie o wierzytelności pieniężne. Występują tu: obligacje pieniężne, bony skarbowe, bony pieniężne, czeki, weksle, świadectwa założycielskie, kupony dywidendowe, certyfikaty inwestycyjne. W tej grupie występują jeszcze papiery opiewające na wierzytelności niepieniężne np.: obligacje opiewające na świadczenia niepieniężne(np. z prawem do objęcia akcji z nowej emisji), obligacje z prawem do wymiany na akcje/ udziały spółki zależnej.

Papiery udziałowe: akcje(imienne mogą być wydawane bez pełnego pokrycia; w przypadku akcji na okaziciela stracilibyśmy kontrolę nad akcjami i wierzytelnościami), świadectwa tymczasowe(surogat akcji; wydawany akcjonariuszowi który nie dokonał pełnej wpłaty na akcje; są to papiery imienne- zawsze identyfikują osobę uprawnioną)

Papiery przyznające prawo do rozporządzania rzeczą: konosamenty wydawane przez domy składowe i konosamenty wydawane na podstawie Kodeksu Morskiego

Pojawiają się typy które nie można zakwalifikować do żadnej z tych kategorii- konstrukcje mieszane np.: powszechne świadectwa udziałowe emitowane przez NFI(w tej chwili nie występują)- ucieleśniały one prawo do pewnej wierzytelności pieniężnej (dywidendy) a z drugiej strony dawały prawo do ich wymiany na akcje Narodowych Funduszy Inwestycyjnych. Obecnie mamy do czynienia z kwitami depozytowymi. Z zasady przyznają one prawo do wymiany na inne papiery wartościowe; mogą też przyznawać prawo do dywidendy oraz pozwalać na określanie w sposób wiążący zasad głosowania przez osobę będącą akcjonariuszem. Papiery te dają w ten sposób korporacyjną możliwość oddziaływania na spółkę przez osobę nie będącą akcjonariuszem.

Pojawiła się też kategoria prawa do akcji. Ustawodawca zaliczył je do kategorii papierów wartościowych ale jest to jeden z błędów definicji z art. 3 PapWartPr ze względu na przyrównanie takich konstrukcji do klasycznych papierów wartościowych.

Kolejny podział dokonywany jest w oparciu o kryterium sposobu oznaczenia osoby uprawnionej

Papiery wartościowe

[Author ID1: at Wed Jan 17 21:18:00 2007 ]

Papiery imienne Papiery na zlecenie Papiery na okaziciela

Podział ten pokrywa się z kryterium sposobu przenoszenia praw.

W przypadku papierów wartościowych imiennych treść papieru wartościowego legitymuje z imienia i nazwiska osobę uprawnioną. Jeśli mówimy o papierach wartościowych na zlecenie jako sposobie obrotu to mówimy o przelewie prawa połączonym z wydaniem dokumentu- nabywca otrzymuje nośnik a jego nazwisko pojawia się na odwrocie dokumentu. Papiery wartościowe na okaziciela legitymują każdorazowego/ kazdoczesnego posiadacza papieru wartościowego. Nie identyfikujemy osoby uprawnionej poprzez określanie tożsamości ale poprzez fakt posiadania/ dysponowania papierem wartościowym. Obrót/ przenoszenie tego prawa następuje w drodze czystego wydania papieru nabywcy- równocześnie jest to dokonanie aktu prawnego.(pomimo postrzegania tego jako czystej konwencji)

• WYKŁAD 27.10.2003

Niezależnie od sposoby przenoszenia praw(p.w. imienne/ na zlecenia/ na okaziciela) w każdym wypadku konieczne jest wydanie nośnika materialnego. Wyjątek wprowadza tu art. 339 KSH co do akcji imiennej.

Art. 339 KSH- Przeniesienie akcji imiennej lub świadectwa tymczasowego następuje przez pisemne oświadczenie albo na samym dokumencie albo na świadectwie tymczasowym albo w osobnym dokumencie oraz wymaga przeniesienia posiadania akcji lub świadectwa tymczasowego.

Jest to jedyny przykład pozwalający na wykorzystanie innych konstrukcji przeniesienia posiadania (np. opartych na art. 349, 350 KC) niż wydanie nośnika.

Ustawa z dnia 22 marca 1991 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych wprowadzała dematerializację obrotu- nadal mamy do czynienia z materialnym nośnikiem ale obrót następuje w sposób konsensualny. Próbowano znaleźć rozwiązanie pozwalające na zdematerializowany obrót w obrocie niepublicznym.- konstrukcja konstrukcyjnego przeniesienia posiadania. Polegała ona na tym że składano akcje u profesjonalnego przechowawcy(bank, dom maklerski) i po zawarciu umowy informowano przechowawcę że nastąpiło przeniesienie posiadania(art. 350 KC). Nie trzeba się było troszczyć o dokument- na przechowawcę przechodziło ryzyka utraty, zniszczenia. Obrót stawał się bezpieczniejszy. Jednak na gruncie KH trudno było znaleźć oparcie dla takiej koncepcji- nadal dla przeniesienia prawa z papieru wartościowego konieczne było wydanie nośnika. Posługiwano się koncepcją że zbywca udzielał pełnomocnikowi pełnomocnictwa do wydania rzeczy a nabywca do odebrania rzeczy. Było to trochę sprzeczne i dlatego przyjęto art. 339 KSH przyjmujący dematerializację obrotu akcjami w obrocie niepublicznym. W każdym innym wypadku w obrocie niepublicznym będziemy mięli do czynienia z koniecznością wydania nośnika materialnego.

Co do obligacji podstawę do pełnej dematerializacji poza publicznym obrotem stanowi art. 5a OblU - Obligacje mogą nie mieć formy dokumentu gdy emitent tak stanowi.

Nawiązuje do tego rozwiązania konstrukcja listów zastawnych- art. 7 LisZasBanHipU- List zastawny może być emitowany w formie dokumentu lub w formie zdematerializowanej(zapisu komputerowego)

A także konstrukcja bankowych papierów wartościowych art. 90 ustęp 4 prbank- Banki mogą emitować bankowe papiery wartościowe również w formie zdematerializowanej.

System ten pozwala na dematerializację papierów wartościowych poza publicznym obrotem. Nie ma tu zmiany nośnika(dokumentu na zapis elektroniczny) jak chcą niektórzy a mamy zmianę legitymacji formalnej(co niekoniecznie jest związane ze zmiana nośnika). Jest to przykład odejścia od reżimu tradycyjnego obrotu. W tych wypadkach należy mówić o obrocie prawami z papierów wartościowych.

W przypadkach papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu generalną zasadą nie doznającą wyjątku będzie dematerializacja papierów wartościowych i to nie z mocy przepisu szczególnego a z mocy art. 7 PapWartPr - Papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu nie maja formy dokumentu.

Z punktu widzenia funkcji papiery wartościowe ujmowane są w ogólnej kategorii środków dowodowych. To co go wyróżnia od innych środków dowodowych to ścisłe powiązanie między nośnikiem a prawem takie że bez wykazania legitymacji nie jesteśmy w stanie realizować prawa. Wydaje się ze najważniejszym elementem tej konstrukcji jest legitymacja formalna- zewnętrzny przejaw przysługującego prawa. Tutaj zaczyna się problem gdyż przepisy KC wymagają pewnej staranności w stosunkach między nabywcą a posiadaczem papierów wartościowych.

Art. 921(7) KC- Spełnienie świadczenia do rąk posiadacza legitymowanego treścią papieru wartościowego zwalnia dłużnika chyba że działał on w złej wierze.

Dobra wiara po stronie mającego spełnić świadczenie z papieru wartościowego(emitenta) wymaga pewnej weryfikacji uprawnienia- jeśli będzie w złej wierze to nie zwolni się ze zobowiązania. Dlatego nie jest prawdą że w polskim systemie prawnym mamy do czynienia z przewagą legitymacji formalnej. Ma ona usprawnić wykonywanie naszego prawa. Nie ma podstaw zwłaszcza w świetle art. 921(7) i 921(11) KC do twierdzenia że mamy do czynienia z przewagą legitymacji formalnej nad materialną.

Art. 921(11)§1- Dłużnik nie ma obowiązku dochodzenia czy okaziciel jest właścicielem dokumentu. Jednakże w razie uzasadnionej wątpliwości czy okaziciel dokumentu jest wierzycielem dłużnik powinien złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego.

Dochodzi do tego kwestia nabycia od nieuprawnionego- art. 169 KC. Reguła ta ma zastosowanie do dokumentu na okaziciela. Jeżeli osoba nieuprawniona zbywa papier wartościowy to nabywca będący w dobrej wierze uzyska legitymację formalną z chwilą wydania mu papieru wartościowego. Widać tu prawną istotę papieru wartościowego. Musi on być postrzegany przez pryzmat właściwości i funkcji według teorii dowodowej(?). samo dysponowanie papierem wartościowym nie zastąpi legitymacji materialnej. Zazwyczaj nabycie prawa następuje równocześnie z nabyciem nośnika ale może się zdarzyć że dojdzie do rozejścia się prawa i nośnika- wtedy trzeba mieć na uwadze że decydująca jest legitymacja materialna. Może się zdarzyć ze papier zostanie nam skradziony, utracimy go w inny sposób. W takiej sytuacji cały czas jesteśmy uprawnieni materialnie ale nie jesteśmy w stanie zrealizować swojego prawa ze względu na art. 921(6) KC

Art. 921(6) KC- Jeżeli zobowiązanie wynika z wystawionego papieru wartościowego dłużnik jest zobowiązany do świadczenia za zwrotem dokumentu albo udostępnienia go dłużnikowi celem pozbawienia dokumentu jago mocy prawnej w sposób zwyczajowo przyjęty.

Dłużnik nawet gdy jest przekonany o naszej legitymacji materialnej nie może spełnić świadczenia gdyż nie jesteśmy legitymowani formalnie.

Z tego powodu ustawodawca wprowadza możliwość amortyzacji/ umorzenia papierów wartościowych. Chodzi tu o zerwanie ścisłej łączności między nośnikiem a prawem i przywrócenie po stronie osoby legitymowanej materialnie legitymacji formalnej poprzez wydanie nowego dokumentu. Podstawą umorzenia są przepisy dekretu z 1946 o umarzaniu utraconych dokumentów; w przypadku akcji art. 357 KSH a w przypadku weksli i czeków odpowiednie przepisy prawa wekslowego i czekowego. Istota umorzenia polega na pozbawieniu łączności prawa ze starym nośnikiem i stworzeniu takiej łączności między prawem a nowym nośnikiem materialnym. Wymaga to orzeczenia sądu, w którym nakazuje się albo spełnienie świadczenia albo wydanie nowego dokumentu- sąd obwieszcza o utracie mocy prawnej przez utracony nośnik. Postępowanie to musi nastąpić wcześniej niż nabycie od nieuprawnionego w dobrej wierze na podstawie art. 169 KC. Tego rodzaju umorzenie to umorzenie restytucyjne w odróżnieniu od umorzenia definitywnego, które polega na utracie bytu prawnego przez papier wartościowy np. art. 359 KSH. Ustawodawca wprowadza tu rozróżnienie terminologiczne inaczej określając pojęcie akcji jako prawa a inaczej pojęcie akcji jako nośnika. KSH rozróżnia „dokument akcji” i „akcję” ale na gruncie art. 359 KSH używa pojęcia akcja jako triady: prawo podmiotowe, nośnik(dokument), udział w kapitale. Umorzenie z art. 359 KSH odnosi się do wszystkich tych elementów akcji- jest to umorzenie definitywne.

Dokument a papier wartościowy. Ustawodawca w niektórych miejscach posługuje się pojęciem dokumentu a w niektórych pojęciem papieru wartościowego(np. art. 169, 517 KC); podobnie w dekrecie o umarzaniu utraconych dokumentów z 1946. Na gruncie doktryny międzywojennej pojęcie dokumentu(na okaziciela) było synonimem papieru wartościowego(na okaziciela). Aczkolwiek częściej posługiwano się pojęciem dokumentu. Terminologię tą po II wojnie przejął ustawodawca- w dekrecie o umarzaniu utraconych dokumentów dokument był synonimem papieru wartościowego. Dopiero w orzeczeniu z 1968 SN stwierdził że zakres przedmiotowy dekretu o umarzaniu utraconych dokumentów odnosi się do papierów wartościowych. To samo dotyczy art. 169 i 517 KC- chodzi tu o papiery wartościowe na okaziciela a nie o inne dokumenty o charakterze wyłącznie dowodowym. Ustawodawca nie zawsze wyraźnie określa dany typ normatywny jako papier wartościowy(np. akcje- na gruncie KSH nie mamy do czynienia ze stwierdzeniem że akcje są papierami wartościowymi)- dopiero opisanie konstrukcji będzie stanowiło wskazówkę co do kwalifikacji prawnej.

• WYKŁAD 3.11.2003

• Umarzanie papierów wartościowych

[Author ID1: at Wed Jan 17 21:18:00 2007 ]Umarzanie

Restytucyjne Definitywne

(ma na celu przywrócenie legitymacji formalnej)

Przy umorzeniu restytucyjnym wchodzi w grę albo dekret o umarzaniu utraconych dokumentów z 10.12.1946 albo przepisy prawa wekslowego i czekowego. Specyficzna sytuacja jest w przypadku akcji- art. 357 KSH

Art. 357§1- W przypadku znacznego uszkodzenia dokumentu akcji, świadectwa tymczasowego lub kuponu dywidendowego, albo wydania wadliwego lub nieważnego dokumentu akcji, spółka powinna na żądanie uprawnionego wydać nowy dokument za zwrotem kosztów jego sporządzenia. Spółka pokrywa koszty wydania dokumentu wadliwego lub nieważnego.

§2- Statut może regulować tryb umarzania zniszczonych lub utraconych dokumentów akcji, świadectw tymczasowych lub innych dokumentów wydawanych przez spółkę. Wydawanie duplikatów dokumentów wymaga uprzedniego ogłoszenia o zniszczeniu lub utracie tych dokumentów.

§3- Jeżeli statut nie reguluje wydawania duplikatów akcji, świadectw tymczasowych lub innych dokumentów wydawanych przez spółkę które uległy zniszczeniu lub utracie przez akcjonariusza, spółka powinna wydać uprawnionemu nowy dokument za zwrotem kosztów jego sporządzenia po umorzeniu zniszczonego lub utraconego dokumentu. Umorzenie dokumentu następuje w trybie dekretu o umarzaniu utraconych dokumentów z 10 grudnia 1946.

Spółka w statucie ma określać sposób umarzania wydawanych przez siebie papierów wartościowych. Dotyczy to także innych niż akcje papierów wartościowych np. gwarantów subskrypcyjnych. Jeśli statut nic nie stanowi w kwestii umorzenia wtedy w grę wchodzą przepisy dekretu z 1946. Zgodnie z przepisami dekretu postępowania umorzeniowego nie stosuje się do papierów na okaziciela płatnych za okazaniem(a z którego przepisu to wynika?)- papierów wartościowych okazicielskich opiewających na wierzytelności pieniężne. Z mocy dekretu do określonego typu papierów wartościowych(kupony dywidendowe) nie można stosować postępowania amortyzacyjnego ale może być ono możliwe na podstawie statutu.

Niekiedy wyłącza się określony typ papierów wartościowych spod przepisów dekretu.

Art. 26 OblU- W razie utraty obligacji imiennej ulega ona odtworzeniu przez sąd w trybie właściwym dla umarzania utraconych dokumentów.

Przepis ten oznacza że przepisy dekretu stosuje się wyłącznie do obligacji imiennych; wyłączone jest ich zastosowanie co do obligacji opiewających na świadczenia niepieniężne. Taka samo co do listów zastawnych gdyż art. 8 LisZasBanHipU nakazuje stosować do listów zastawnych odpowiednio przepisy ustawy o obligacjach.(*ale listy zastawne zawsze opiewają na wierzytelności pieniężne)

Umorzenie definitywne wiąże się z utratą bytu prawnego papieru wartościowego. W przypadku akcji łączy się ono z pozbawieniem akcji przymiotu papieru wartościowego. Są też inne typy umorzenia np. na gruncie ustawy o obligacjach.

Art. 25.1 OblU - Emitent może nabywać własne obligacje jedynie w celu ich umorzenia.

Tutaj umorzenie obligacji następuje w związku z ich nabyciem przez emitenta. Niektórzy autorzy twierdzą że wcale nie zakłada to automatyzmu- nabycie niekoniecznie powoduje umorzenia. Inni w tym Michalski twierdzą ze nabycie obligacji przez emitenta zawsze powoduje ich umorzenie. Nie ma znaczenia czy do nabycia dochodzi przed czy po terminie realizacji prawa. Do momentu wykupu każde zachowanie emitenta polegające na nabyciu obligacji prowadzi do umorzenia- następuje konfuzja- zlanie się w jednym podmiocie uprawnienia i obowiązku. Są przypadki gdy umorzenia będzie wymagało dokonania określonej czynności zewnętrznej zmierzającej do pozbawienia papieru wartościowego jego legitymacji formalnej. Następuje to albo poprzez wydanie dokumentu dłużnikowi albo też umożliwienie mu pozbawienia dokumentu waloru prawnego.(przekreślenie, napis „zapłacono” etc.). nie zawsze nabycie papieru wartościowego przez emitenta jest równoznaczne z umorzeniem w sensie definitywnym. Tak np. w przypadku akcji- z uwagi na to że akcja nie jest papierem wierzycielskim nie dojdzie do konfuzji wierzytelności i długu po stronie jednego podmiotu. Do umorzenia akcji niezbędna jest uchwała walnego zgromadzenia o umorzeniu akcji i obniżeniu kapitału zakładowego oraz rejestracja tego obniżenia. Przy nabyciu własnych akcji przez spółkę powstaje problem wykonywania przez nią praw udziałowych- czy spółka może być uczestnikiem samej siebie. Spór ten rozstrzygnął ustawodawca w art. 364§2 KSH- Spółka nie wykonuje praw udziałowych z własnych akcji z wyjątkiem uprawnień do ich zbycia lub wykonywania innych czynności które zmierzają do zachowania tych praw. Niektórzy wywodzą prawa spółki z tych „innych czynności” ale nie jest to prawidłowe. A więc nabycie przez spółkę własnych udziałów nie wywołuje żadnych zawirowań w stronie korporacyjnej. Nabywanie akcji przez spółkę jest sytuacją wyjątkową. Art. 362 określa kiedy spółka może nabywać własne akcje(jest to katalog zamknięty).

Ale art. 364§1- Rozporządzające czynności prawne dokonane z naruszeniem przepisów art. 362 są ważne. Ustawodawca utrzymał tu w mocy skutek rozporządzający. A więc nabycie własnych akcji przez spółkę nie będzie skutkowało ich umorzeniem definitywnym. Niezależnie od tego są jeszcze przepisy karne przewidujące odpowiedzialność karną członków zarządu za niedopuszczalne nabywanie akcji własnej spółki.

Umorzenie restytucyjne ma znaczenie w tradycyjnym obrocie/ z użyciem nośników materialnych. W obrocie zdematerializowanym traci rację bytu. W każdym wypadku obrotu zdematerializowanego mamy do czynienia z ewidencją wszystkich papierów wyemitowanych/ znajdujących się w obrocie. Obrót zdematerializowany wyłącza niebezpieczeństwo przypadkowej utraty / kradzieży/ zniszczenia papieru wartościowego ale istnieją tu inne niebezpieczeństwa. Ryzyko multiplikacji papierów wartościowych- liczba papierów wartościowych zapisana w systemie będzie przewyższać liczbę papierów wartościowych znajdujących się w obrocie. Ryzyka tego nie można wyeliminować ale musi być ono minimalizowane- służy temu kontrola wielkości wyemitowanych papierów wartościowych i ich występowania w obrocie. Istnieje także ryzyko związane z utratą danych rejestrowanych przez system. O ile postępowanie amortyzacyjne jest instrumentem minimalizacji ryzyka w obrocie tradycyjnym to takim instrumentem w obrocie zdematerializowanym będą zabezpieczenia techniczne, ubezpieczenia.

W tym systemie wyłączone jest umorzenia restytucyjne ale nie umorzenie definitywne. Funkcja umorzenia definitywnego nie zmienia się w obrocie zdematerializowanym gdyż jest ono związane z istnieniem prawa.

Niektóre papiery mogą być przedmiotem obrotu na rynku kapitałowym a inne są z tego obrotu wyłączone. Dopuszczone do obrotu są akcje, obligacje, listy(papiery) zastawne, certyfikaty inwestycyjne. Z drugiej strony mamy: weksle, czeki, konosamenty, dowody składowe, które ze swej natury są wyłączone z obrotu masowego. Kategoria pośrednią są bankowe papiery wartościowe których status jest nierozstrzygnięty. Papiery z pierwszej grupy maja cechę zamienności- tożsamości praw. Cecha ta przesądza że papiery te mogą być przedmiotem obrotu na rynku kapitałowym; obrotu który z natury swojej jest obrotem anonimowym. Zamienność charakteryzuje się tożsamością praw wszystkich papierów wyemitowanych w tej samej serii(zamienność umożliwia seryjność). Emisja jest aktem kreacyjnym papierów wartościowych. Emisja może obejmować wszystkie papiery tożsame pod względem treści albo może dzielić się na serie. W ramach danej serii będą papiery tożsame pod względem praw. Seria może pokrywać się z emisją ale nie musi. Do kategorii serii odwołuje się art. 4 pkt 1 PapWartPr - Ilekroć w ustawie jest mowa o papierach wartościowych emitowanych w serii rozumie się przez to papiery wartościowe reprezentujące prawa majątkowe podzielone na określoną liczbę równych jednostek.

Także art. 4 OblU mówi o serii.

Art. 4 ust 1 OblU- Obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii[...]

Ust.1a- Przez papiery wartościowe emitowane w serii rozumie się papiery wartościowe reprezentujące prawa majątkowe podzielone na określoną liczbę równych jednostek.

Odnosi się to także do listów zastawnych ze względu na art. 8 LisZasBanHipU który nakazuje stosować w zakresie nieuregulowanym(a regulacja jest uboga) przepisy ustawy o obligacjach.

Wszędzie gdzie mamy do czynienia z zamiennością ustawodawca odwołuje się do pojęcia serii. Odwołanie takie znajdziemy też w art. 328 KSH

Art. 328§1- Dokument akcji powinien być sporządzony na piśmie i zawierać następujące dane:

4) wartość nominalną, serię i numer[...]

dana seria papierów wartościowych dzieli się na określoną liczbę papierów jednostkowych- każdy z nich przyznaje takie samo prawo( nie jest ważne czy mamy akcje serii B o numerze 1328 czy o numerze 1329). Pozycja prawna posiadacza akcji wobec spółki jest taka sama- posiadaczy może różnić zakres praw(w przypadku posiadania większej liczby akcji) ale nie ich treść.

W przypadku drugiej grupy papierów wartościowych nie będziemy mięli do czynienia z cechą zamienności- papiery te nie mogą być emitowane w serii.

Korzystając z pewnej nieadekwatności naszego prawa do życia gospodarczego próbuje się konstruować papiery wartościowe w oparciu o pewne konstrukcje które się do tego nie nadają- na podstawie prawa wekslowego tworzy się tzw. papiery handlowe(commercial papers)- emituje się weksle handlowe w seriach. Robi się to w celu ominięcia formalności jakie wymaga ustawa o obligacjach i tym samym skrócenia czasu emisji. Wykorzystuje się weksle handlowe w takim celu jakiemu maja służyć obligacje. Jest to zjawisko negatywne- prowadzi do tego że papiery które ze swojej natury nie są zamienne jako takie są wykorzystywane w obrocie masowym. Weksle, czeki, konosamenty są z natury papierami zindywidualizowanymi; w ich naturze nie leży zamienność. Wynikają też z tego określone konsekwencje. Przy papierach zamiennych ostatni uprawniony ma roszczenie tylko do emitenta. Przy wekslu treść praw jest pozornie taka sama ale zmienia się pozycja prawna ostatniego posiadacza. Żeby wykazać swoje uprawnienie musi on wykazać się nie tylko posiadaniem weksla ale także nieprzerwanym szeregiem indosów. Dochodzi do tego odpowiedzialność solidarna wszystkich indosantów. Różnica uwidacznia się w momencie realizacji prawa z weksla(innego papieru o charakterze niezamiennym). Szereg indosów wzmacnia możliwość otrzymania zapłaty. Przy papierach zamiennych pozycja każdego z kolejnych nabywców będzie identyczna a przy papierach zindywidualizowanych różna.

WYKŁAD 17.11.2003

Weksel ze swojej natury nie jest przeznaczony do obrotu masowego. Pozycje osób którym dana osoba wystawia weksle będą zróżnicowane. Natomiast w przypadku papierów wartościowych zamiennych pozycje osób uprawnionych są homogeniczne. Wyjątek stanowi sytuacja gdy emitent w stosunku z posiadaczem może podnieść zarzuty z łączącego ich stosunku. Sytuacja osób uprawnionych jest zawsze zróżnicowana przy papierach pozarynkowych. Obecnie nie ma w prawie takiej instytucji jak „zapis długu na okaziciela” jaka występowała na gruncie Kodeksu Zobowiązań, która pozwalała na kreacje papierów wartościowych typu wierzycielskiego. Obecnie nie ma w na tym obszarze swobody. Emisja obligacji łączy się z komplikacjami formalnymi. Przekroczenie progu adresatów wiąże się z wejściem do publicznego obrotu i podleganiu PapWartPr. co pociąga za sobą dalsze formalności do spełnienia dla emitentów. Jednak w praktyce duże instytucje finansowe wydają lub pośredniczą obrotem takimi papierami(jak weksle handlowe). Próbują one tworzyć na podstawie Działu II Rozdziału XXXVII KC zasadę swobody kreowania papierów wierzycielskich. Jest to jednak bezpodstawne. W art. 1 ust 2 PapWartPr ustawodawca wyłączył obrót wekslowy i czekowy spod publicznego obrotu. Weksle i czeki to papiery nierynkowe wyłączone z obrotu masowego. Wskazuje na to także nomenklaturę- ilekroć w przypadku akcji i obligacji mówimy o emitencie o tyle w przypadku weksli i czeków mówimy o wystawcy. Większość typów normatywnych papierów wartościowych to papiery emisyjne ale weksle, czeki i konosamenty(z kodeksu morskiego) to papiery nierynkowe.

Kolejna cecha papierów wartościowych to ZDOLNOŚĆ WYMIENNA.

Zdolność wymienna powoduje że wartość papierów wartościowych jest tożsama wartości prawa które papier ten inkorporuje. Zdolność wymienna odnosi się do każdego papieru wartościowego. Mając dany dokument w ręku możemy dochodzić określonego prawa/ wymienić go na określoną ilość jednostek pieniężnych. We wszystkich typach normatywnych papierów wartościowych zawsze na pierwszym miejscu jest majątkowy charakter prawa; tylko wyjątkowo będą tam uprawnienia o charakterze niemajątkowym. I tak przy akcjach na pierwszym miejscu jest prawo do dywidendy, prawo do sumy likwidacyjnej, prawo poboru. Pochodne natomiast są prawo do udziału w walnym zgromadzeniu, prawo do głosowania, prawo do informacji. Są papiery wartościowe które wyłącznie ucieleśniają prawa majątkowe- weksel, czek. Akcja jest już pewnym kompleksem praw.

Zdolność do zrealizowania określonego prawa to zdolność wymienna papieru wartościowego.

Ze zdolnością wymienną łączy się ZDOLNOŚĆ OBIEGOWA(OBROTOWA)

Dzięki zdolności obrotowej można dokonywać obrotu prawem w sposób uproszczony. Jest to cecha papierów wartościowych- spłatają się w nich dwie zdolności. Uproszczenie obrotu jest skrótem myślowym bo zależnie od rodzaju papierów wartościowych istnieje pewien formalizm. Najmniejszy formalizm występuje przy obrocie przy papierami wartościowymi na okaziciela- w pierwszym rzędzie uwzględniane są tu interesy nabywcy- wystarczy samo wręczenie papieru wartościowego. Wręczenie jest uzewnętrznieniem pewnej czynności prawnej- zawarcia umowy. Po drugiej stronie są papiery wartościowe imienne które uwzględniają przede wszystkim interes wystawcy. Wystawca przy użyciu określnika podmiotowego wskazuje/ identyfikuje wierzyciela i dlatego obrót tymi papierami wartościowymi jest bardziej restrykcyjny. Przeniesienie papierów wartościowych nie jest już tak proste- konieczne jest nie tylko wydanie ale i przelew wierzytelności. Zdolność obiegowa papierów wartościowych jest różnie kształtowana zależnie od charakteru papieru wartościowego. Ustawodawca ustanawiając dany typ normatywny papierów wartościowych wskazuje jaka mogą mieć one postać np.. weksle imienne i na zlecenia; akcje imienne lub na okaziciela; czek na zlecenie/ na okaziciela/ imienny. Ustawodawca definiując typ normatywny papieru wartościowego wskazuje pod jaką postacią dany papier wartościowy występuje w obrocie.

Pojawia się zagadnienie Konwersji postaciowej papierów wartościowych

Jest to kompetencja do zmiany postaci papieru wartościowego. Należy ją rozpatrywać biorąc pod uwagę poszczególne typy osobno:

• Akcje.

Art. 334§1- Akcje mogą być imienne lub na okaziciela.

§2- Zamiana akcji imiennych na akcje na okaziciela i odwrotnie może być dokonana na żądanie akcjonariusza, jeżeli ustawa lub statut nie stanowi inaczej.

Tutaj dopuszczalna jest zmiana postaci akcji na wniosek akcjonariusza. Statut może zakazywać takiej zmiany ale jeśli tego nie czyni to mamy dowolność. Statut może także określać że akcje spółki mogą wyłącznie być imienne co wyłącza możliwość zmiany postaci akcji na akcję na okaziciela. Podstawa do zamiany postaciowej jest uchwała zarządu spółki.

Szczególnym przypadkiem gdy ustawodawca wyłącza możliwość zamiany jest art. 351 KSH

Art. 351§1 zd 2 KSH- Akcje uprzywilejowane powinny być imienne.

Przygotowywana nowela KSH(wejdzie w życie w styczniu 2004) dopuszcza możliwość emisji akcji niemych z których nie wynika prawo głosu ale wynikają prawa majątkowe.

To byłby wyjątek- akcje uprzywilejowane na okaziciela(do czego on to powiedział?).

Tylko w przypadku akcji uprzywilejowanych co do głosu można złożyć wniosek na zamianę akcji imiennych na okaziciela ale wtedy przywilej ten wygaśnie. W każdym innym przypadku co do akcji uprzywilejowanej zamiana jej postaci jest bezskuteczna. Możliwość taka może się pojawić po zmianie statutu ale wtedy będzie się to wiązać z utratą przywilejów.

• Obligacje

Art. 14 OblU- Obligacje mogą być imienne lub na okaziciela.

Dopuszczalność zamiany obligacji imiennych na obligacje na okaziciela powinna zostać rozstrzygnięta w warunkach emisji. Wg dr Michalskiego jeśli takiego rozstrzygnięcia tam nie ma to zamiana jest niedopuszczalna.

• Bankowe papiery wartościowe

Podobnie jak obligacje.

• W przypadku praw nierynkowych konwersja postaciowa nie jest możliwa np. gdy wystawiamy weksel imienny to nie można dokonać zamiany na weksel na okaziciela.

• Certyfikaty inwestycyjne

Istnieje tylko jedna postać- certyfikaty inwestycyjne na okaziciela. W ten sposób ustawodawca wyznacza ramy obrotu; podkreśla czy chce mieć kontrolę nad obrotem papierami wartościowymi czy nie tak dużą. Kontrola obrotu papierami wartościowymi na okaziciela jest iluzoryczna gdyż odbywa się on przez wręczenie. Dlatego papiery wartościowe na okaziciela są wykorzystywane tam gdzie obrót jest anonimowy, szybki, sprawny, niosący ze sobą pewne ryzyko dla emitenta.

Niekiedy ustawodawca w ogóle pozwala na wyłączenie obrotu- np. w przypadku obligacji

Art. 5 ust 1. Obligacja powinna zawierać w szczególności:

6) ewentualny zakaz lub ograniczenie zbywania obligacji imiennej

Zakaz taki musi być określony w warunkach emisji i może dotyczyć tylko obligacji imiennych. Obligacje takie są wtedy nieprzenoszalne.

W przypadku akcji nie istnieje możliwość wyłączenia ich zbywania; jakiekolwiek sprzeczne z tym postanowienia statutu są nieważne.

W przypadku akcji imiennych kontrola obrotu jest możliwa przy pomocy księgi akcyjnej.

Art. 343§1 KSH- Wobec spółki uważa się za akcjonariusza tylko tę osobę, która jest wpisana do księgi akcyjnej(przy akcjach imiennych) lub posiadacza akcji na okaziciela z uwzględnieniem przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi.

Czyli żeby odebrać dywidendę lub zrealizować prawo poboru trzeba być wpisanym do księgi akcyjnej. Zaniedbanie wpisu spowoduje że spółka nie będzie mogła spełnić świadczenia. Procedurę wpisu reguluje art. 341 KSH- nabywając akcję wystąpić o wpis do księgi akcyjnej do zarządu przedstawiając dokumenty uzasadniające dokonanie wpisu(akcje i umowę nabycia akcji). Nowością jest możliwość złożenia przez spółkę sprzeciwu wobec wpisu nowego akcjonariusza do księgi akcji. Ustawodawca nie wskazał tu żadnych procedur ani terminów w których sprawa ma być rozstrzygnięta. Spółka może w tym trybie zablokować wykonywanie praw akcyjnych. Jest to niebezpieczne dla pewności obrotu. Nie ma żadnych konsekwencji w przypadku niesłusznego sprzeciwu. Spółka może w ten sposób nie dopuścić posiadacza akcji do wykonywania praw z akcji i poprzez to wpływać na wyniki głosowania na walnym zgromadzeniu. (np. w sprawie udzielenia absolutorium zarządowi).

W przypadku akcji na okaziciela nie ma takich możliwości kontrolowania obrotu.

Publiczny obrót papierami wartościowymi.

Rynek kapitałowy to miejsce pozyskiwania efektywnego kapitału. Występują tu podmioty które chcą kapitał uzyskać i podmioty które chcą kapitał ulokować. Rynek ten jest konkurencją wobec rynku bankowego. Rynek kapitałowy jest rynkiem detalicznym- zarówno rynek dużych instytucji jak i zwykłych gospodarstw domowych- masowość kwot dysponowanych przez te gospodarstwa prowadzi do agregacji i wychodzi z tego kwota licząca się na rynku. Do rynku kapitałowego swobodny dostęp mają osoby fizyczne- podmioty nieprofesjonalne. Jest to w pewnym stopniu obrót konsumencki i w celu ochrony ich interesów rynek kapitałowy poddawany jest szczególnej regulacji prawnej(w odróżnieniu od rynku pieniężnego na którym działają wyłącznie instytucje finansowe i nie ma tu szczególnej regulacji prawnej).

Rynek kapitałowy nie jest synonimem publicznego obrotu- publiczny obrót to tylko część rynku kapitałowego i ta część zostaje poddana szczególnej regulacji. Uwzględnia to interesy gospodarstw domowych.

Rynek kapitałowy
Publiczny	Niepubliczny
*podstawowe znaczenie dla rozróżnienia tych rynków mają regulacje dotyczące danych typów normatywnych papierów wartościowych, które decydują czy obrót danym typem będzie się odbywał na rynku publicznym czy na rynku niepublicznym.
Oprócz tego rynek publiczny jest zorganizowany

U potrzeby organizacji rynku publicznego i poddania go rygorowi szczególnej regulacji prawnej leży ochrona interesów anonimowych uczestników obrotu. Regulacja rynku publicznego to kwestia ostatnich 12 lat(w Polsce)i ostatnich 25 lat jeśli chodzi o prawo wspólnotowe.

Nie można jednak utożsamiać rynku giełdowego z obrotem publicznym bo jest to tylko segment obrotu publicznego.

Pierwszą regulacją dotyczącą rynku giełdowego w Polsce była ustawa o regulacji giełd z 1921. Pierwszą ustawa regulującą obrót publiczny była ustawa prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych z 1991. Następnie w 1997 zostały w jej miejsce wydane ustawa prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i ustawa o funduszach inwestycyjnych(nowa ustawa o funduszach inwestycyjnych wejdzie w życie w styczniu 2004). Są tez ustawy regulujące poszczególne typy papierów wartościowych.

WYKŁAD 24.11.2003

Zasada numerus clausus papierów wartościowych.

W końcu 2003 roku pojawił się projekt ustawy o sekurytyzacji. Jeśli weszłaby w życie w proponowanym kształcie może się okazać że jej przepisy będą stanowić podstawę do kreowania papierów wartościowych wierzycielskich podobnych do zapisu długu na okaziciela. W projekcie tym jest jednak szereg mankamentów. Wg dr Michalskiego jeśli istnieje zamiar do kreacji nowych typów papierów wartościowych to trzeba to wyraźnie powiedzieć.

Sekurytyzacja pojawi się również wkrótce w prawie bankowym; jest również w nowej ustawie o funduszach inwestycyjnych. Polega ona na upłynnieniu aktywów. Jeśli są jakieś aktywa niepłynne(np. wierzytelności z tytułu najmu) przenosi się je na pomiot dokonujący sekurytyzacji(przelew wierzytelności) który jest uprawniony do dokonania emisji papierów wartościowych(które zabezpiecza ta wierzytelność) aby w ten sposób zdobyć środki na wykup wierzytelności.

Sekurytyzator obejmuje tytuł prawny wierzyciela. To nowe narzędzie jest wykorzystywane przez banki do omijania limitów koncentracji(limit ponad który bank nie może pożyczać pieniędzy)- przenosząc wierzytelności na podmioty sekurytyzacyjne zwalniają częściowo te limity. Sekurytyzacja pozwala na upłynnienie środków niepłynnych.

[Author ID1: at Wed Jan 17 21:18:00 2007 ] Sekurytyzator

[Author ID1: at Wed Jan 17 21:18:00 2007 ]

[Author ID1: at Wed Jan 17 21:18:00 2007 ]Dłużnik Wierzyciel

Emisja

Warranty subskrypcyjne. W noweli do KSN przewiduje się nowy typ papieru wartościowego- warrant subskrypcyjny. Definiuje je art. 453§2 ustawy zmieniającej KSH(niedługo KSH)- W celu podwyższenia kapitału zakładowego zgodnie z przepisami niniejszego rozdziału (warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego) spółka może emitować papiery wartościowe imienne lub na okaziciela uprawniające ich posiadacza do zapisu lub objęcia akcji, z wyłączeniem prawa poboru(warranty subskrypcyjne)

Z podobną instytucją mamy do czynienia na gruncie ustawy o obligacjach. Otwarty katalog obligacji opiewających na świadczenia niepieniężne pozostawia ich ukształtowanie inwencji emitenta np. obligacje uprawniające do objęcia akcji emitowanych przez spółkę(obligacje zamienne; Michalski mówi też „konwersyjne”)- art. 20 OblU oraz obligacje uprawniające do subskrybowania akcji spółki z pierwszeństwem przed jej akcjonariuszami(obligacje z prawem pierwszeństwa)- art. 21 OblU. W przypadku obligacji zamiennych na akcje obligatariusz (uprawniony z obligacji) ma prawo do zamiany obligacji na akcje automatycznie. Emitent działa tu w ramach kapitału warunkowego(warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego- art. 448 KSH)- ułatwia to proces podwyższania kapitału zakładowego. Warunkiem podwyższenia kapitału jest złożenie przez obligatariusza oświadczenia o zamianie obligacji na akcje(jeśli takiego oświadczenia nie złożą kapitał zakładowy nie zostanie podwyższony). W ten sposób z obligatariusza można stać się akcjonariuszem.

Obligacje z pierwszeństwem wydawane są w sytuacji gdy jest prawdopodobieństwo że sytuacja spółki poprawi się(stanie się atrakcyjna) i dostęp do jej akcji będzie utrudniony. Prawo pierwszeństwa jest prawem zbywalnym i może zostać odseparowane od obligacji i stać się przedmiotem samodzielnego obrotu. Prawo do objęcia akcji nowej emisji jest samodzielnym, odrębnym od obligacji przedmiotem obrotu i przez to jest zbliżone w swoim kształcie do warrantu jako instrumentu obrotu.

Warranty subskrypcyjne pojawiają się w znowelizowanym KSH jako papiery wartościowe. Instytucja ta pojawia się przy podwyższaniu kapitału zakładowego w granicach kapitału docelowego(art. 444-447 KSH)- art. 444§7(nowy); oraz przy warunkowym podwyższaniu kapitału zakładowego(448- 454 KSH)- art. 453§2(nowy).

Podwyższanie kapitału zakładowego w granicach kapitału docelowego polega na tym że walne zgromadzenie podejmuje uchwałę o podwyższeniu kapitału bez potrzeby objęcia akcji emitowanych w związku z tym podwyższeniem(to podwyższenie ma charakter abstrakcyjny); jednocześnie walne zgromadzenie upoważnia zarząd do (realnego) podwyższenia kapitału zakładowego do określonego poziomu(autoryzuje zarząd spółki do swobodnego podwyższania kapitału zakładowego do określonej kwoty w ramach podwyższonego kapitału zakładowego- uchwała autoryzująca. Kapitał do którego powiększono kapitał zakładowy to kapitał doraźny. W jego ramach pojawiają się warranty subskrypcyjne, które przyznają prawo do objęcia akcji nowej emisji- warrant subskrypcyjny inkorporuje prawo do objęcia akcji nowej emisji. Emisja warrantów będzie próbą na ile spółka jest atrakcyjna dla inwestorów. W ten sposób prawo pierwszeństwa będzie przedmiotem swobodnego obrotu a jego nabywanie będzie następować w sposób uproszczony. Warrant subskrypcyjny umożliwia wstępne zaangażowanie się w spółkę z możliwością późniejszego wycofania się.

*warranty subskrypcyjne stosowane są również do warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego. Taką możliwość podwyższenia kapitału zakładowego normuje art. 448(także znowelizowany). Takie podwyższenie kapitału zakładowego może mieć miejsce jeśli wydano obligacje zamienne, obligacje z pierwszeństwem; przyznano prawa do objęcia akcji pracownikom, członkom zarządu lub rady nadzorczej; wydano warranty subskrypcyjne (których treścią jest zapis na akcje lub objęcie akcji). Podwyższenie kapitału następuje gdy uprawnione podmioty skorzystają z tych praw( a jest to zdarzenie przyszłe niepewne i dlatego podwyższenie to nazywa się warunkowe(ŁW))

• Geneza regulacji prawnej rynku kapitałowego

Genezy tej regulacji upatruje się jeszcze w przywilejach nadawanych przez Kazimierza Wielkiego kupcom mazowieckim w 1355 roku. Pierwsza giełda na ziemiach polskich powstała w Warszawie w 1818; w Krakowie powstała w 1819. na lata 60- i 70- te XIX wieku przypadają regulacje prawa niemieckiego i austriackiego. W II RP pierwszą regulacją była ustawa o regulacji giełd z 1921 roku. Następnie było rozporządzenie Prezydenta o organizacji giełd z 1924 roku- wyróżniono tu giełdy pieniężne podlegające ministrowi skarbu i towarowe podlegające ministrowi handlu(obowiązywało do 1950 roku). Kolejnym aktem było rozporządzenie RM w sprawie zasad emisji obligacji przez przedsiębiorstwa państwowe(uchylne w listopadzie 1988 ustawą o obligacjach. Ta z kolei została zastąpiona ustawą o obligacjach z 1995 która obowiązuje do dziś.

Geneza regulacji obrotu publicznego.

• prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych z 1991. ustawa ta była podstawą do powołania giełdy w Warszawie(Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.). jest to jedyna giełda powołana z mocy ustawy. W jej ramach powołana Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych- nowelą z 1993 wyodrębniono KDPW jako niezależną spółkę akcyjną(chociaż GPW nadal ma w KDPW 1/3 udziałów). Wprowadzono zasadę dematerializacji papierów wartościowych.

• Ustawa o Narodowym Funduszu Inwestycyjnym z 30.06.1993. wprowadziła ona nowy typ papieru wartościowego- powszechne świadectwo udziałowe w ramach programu powszechnej prywatyzacji. Sam zakończył się niepowodzeniem ale powszechne świadectwa udziałowe spełniły rolę edukacyjną.

• Ustawa o obligacjach z 1995

*wcześniej próbowano wprowadzać tzw. bony rekompensacyjne (dla emerytów i rencistów) ale później zamieniono ten pomysł na środki pieniężne

*projekt ustawy o reprywatyzacji- ustawa nie została uchwalona bo zmieniła się koniunktura polityczna.

• Ustawa prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi z 21.08.1997. ustawą z 8.12.2000 r dokonano jej dużej nowelizacji. Teraz przygotowywany jest projekt kolejnej nowelizacji która wejdzie w życie 1.05.2004.

• Ustawa o funduszach inwestycyjnych z 1997 wprowadzała certyfikaty inwestycyjne. Od 1.01.2004 zostanie zastąpiona nową ustawa o funduszach inwestycyjnych.

• Ustawa o funduszach emerytalnych z 1997

• Ustawa o listach zastawnych i bakach hipotecznych z 1997

• Prawo bankowe z 1997 wprowadzające bankowe papiery wartościowe.

• WYKŁAD 1.12.2003

Regulacje wspólnotowe.

Regulacje prawne rynku kapitałowego w segmencie publicznym opierają się o prawo wspólnotowe dotyczące organizacji i funkcjonowania rynku kapitałowego. Pierwsze regulacje prawa unijnego pochodzą z lat 1979/80 i dotyczyły wymogów prospektu dla papierów wartościowych wprowadzonych do rynku unijnego.

Regulacje unijne regulują rynek kapitałowy w postaci kilku kręgów koncentrycznych.

Kręgi te opisują stan regulacji. Poza pierwszą sferą mamy obrót niepubliczny. Pierwszy krąg to obrót publiczny uregulowany przez dyrektywę z 17.04.1989 o koordynacji wymogów dotyczących sporządzania, badania i rozpowszechniania prospektu emisyjnego publikowanego w przypadku oferowania papierów wartościowych w sposób publiczny. Wprowadza ona pojęcie oferty publicznej. Następny krąg to rynek regulowany- uregulowany w przepisach prawa, nadzorowany przez władze; KE corocznie sporządza spis rynków regulowanych. Rynek ten jest fragmentarycznie uregulowany w dyrektywie z 8.05.2000 o....

Kolejny krąg to rynek regulowany na którym obowiązują dopuszczenia- obowiązują tu regulacje wprowadzające procedury dopuszczania papierów wartościowych na ten rynek; fragmentarycznie reguluje go dyrektywa o informacjach poufnych z 2002(jest tu niemalże tylko wzmianka). Jądrem tych kręgów jest rynek urzędowy/ oficjalnych notowań. Ten segment został uregulowany w sposób najbardziej precyzyjny i wyczerpujący- dyrektywa z 28.05.2001 o dopuszczaniu papierów wartościowych do oficjalnych notowań giełdowych i o informacjach na temat tych papierów wartościowych jakie muszą zostać opublikowane.

Art. 4 PapWartPr w pkt 14 zawiera definicję techniczną rynku regulowanego.

Rynek regulowany- system obrotu papierami wartościowymi dopuszczonymi do publicznego obrotu zorganizowany w taki sposób że przy kojarzeniu ofert nabycia i zbycia tych papierów zapewniony jest powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie oraz zachowane są jednakowe warunki nabywania i zbywania tych papierów.

W art. 90 PapWartPr znajdziemy odesłanie do polskiego rynku regulowanego.

Art. 90 ust 1. Rynek regulowany obejmuje:

1)urzędowe rynki giełdowe

2)rynki nieurzędowe:

a)giełdowe

b)pozagiełdowe- Centralna Tabela Ofert S.A.

Jest to podstawowa struktura rynku kapitałowego.

Regulacje unijne mają charakter formalny. Odnoszą się do sfery organizacyjnej i funkcjonowania rynku kapitałowego kładąc nacisk na regulację i reglamentację. Dlatego tez nie znajdziemy tam definicji papieru wartościowego. W takiej kwestii regulacje unijne odsyłają do ustawodawstw krajowych. Podstawowe znaczenie dla publicznego obrotu ma definicja oferty publicznej z dyrektywy z 1989. pojęcie to jest kluczowe bo wg niego przeprowadzamy rozróżnienie między obrotem publicznym a niepublicznym. Oferta publiczna została zdefiniowana w tej dyrektywie niemal kazuistycznie bo składa się na nią wyróżnienie przypadków które nie są ofertą publiczną(art. 2 dyrektywy):

• w przypadku gdy zbywalne papiery wartościowe są oferowane osobom w kontekście ich specjalizacji, zawodów lub zatrudnienia- chodzi to o oferowanie papierów wartościowych osobom które zawodowo zajmują się obrotem papierami wartościowymi i ze względu na ich profesjonalizm odpada potrzeba ich ochrony.

• w przypadku gdy zbywalne papiery wartościowe są oferowane ograniczonemu kręgowi osób - nie sprecyzowano jaki to ma być krąg odsyłając do ustawodawstw krajowych, w art. 2 PapWartPr określony jest limit 300 osób(za wzorem regulacji francuskiej)

• w przypadku gdy cena sprzedaży wszystkich oferowanych zbywalnych papierów wartościowych nie przekracza 40 000 EURO- tzw. oferty niewielkie.

• w przypadku gdy oferowane zbywalne papiery wartościowe mogą być nabyte jedynie za kwotę co najmniej 40 000 EURO na jednego inwestora- oferta wysokonominałowa. Do tego rozwiązania nawiązuje art. 5c OblU- Do emisji obligacji których wartość nominalna jednej obligacji jest nie mniejsza niż 40 000 [...] nie stosuje się przepisów ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi pod warunkiem że emitent w terminie 7 dni przed rozpoczęciem emisji zawiadomi KPWiG

*Są to przypadki kiedy nie mamy do czynienia z ofertą publiczną i nie uruchamiamy reguł publicznego obrotu. Dyrektywa z 1989 zawiera także szereg kazuistycznie wyszczególnionych wyłączeń:

• zbywalnych papierów wartościowych emitowanych przez Państwo lub przez jeden z jego regionalnych lub lokalnych organów, bądź też przez międzynarodowe organizacje o charakterze publicznym, których członkiem jest jedno lub więcej Państw Członkowskich

• zbywalnych papierów wartościowych oferowanych w związku z fuzją; lub innymi formami transformacji spółki

• zbywalnych papierów wartościowych oferowanych przez pracodawcę lub przez przedsiębiorstwo stowarzyszone aktualnym lub byłym pracownikom lub na ich rzecz; u nas odpowiada to konstrukcji kapitału warunkowego

• akcji przydzielanych bezpłatnie akcjonariuszom- są to tzw. emisje gratisowe

W polskim systemie stosuje się niekiedy nieco inne rozwiązania np. papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa lub NBP są dopuszczone do publicznego obrotu z mocy prawa ale nie stosuje się do nich procedur publicznego obrotu- nie ma potrzeby uzyskiwania zezwolenia(autoryzacji) KPWiG.

Najistotniejsze z punktu widzenia publicznego obrotu jest wyznaczenie granicy pomiędzy obrotem publicznym a niepublicznym.

Z jednej strony obejmuje się regulacją emitentów a z drugiej strukturę i warunki uczestnictwa na tego rynku- regulację i reglamentację w odniesieniu do podmiotów uczestniczących/ pośredniczących w obrocie- dyrektywa z 1993 (chyba to jest dyrektywa w sprawie usług inwestycyjnych w zakresie papierów wartościowych) nakazuje licencjonowanie działalności tych podmiotów(domy maklerskie). Przygotowywana ustawa o wolności gospodarczej wprowadza co do domów maklerskich wymóg wpisu do ewidencji- jest to sprzeczne z przepisami tej dyrektywy. Wymóg licencjonowania jest podyktowany bezpieczeństwem obrotu- na tym rynku występują inwestorzy indywidualni. I przejrzystością- stąd obowiązek publikowania prospektu emisyjnego i inne obowiązki informacyjne. Dla dyrektywy z 1989 kluczowe znaczenie będzie miało pojęcie prospektu emisyjnego. Jest on publicznie upowszechniany, informacja na temat emitenta trafia do wszystkich uczestników obrotu. Dopiero gdy dojdziemy do rynku urzędowego pojawią się kolejne obowiązki- permanentnego informowania o działalności emitenta. Istota rynku urzędowego sprowadza się do tego że zapewnia on wiarygodność informacji. Obowiązki informacyjne na urzędowym rynku giełdowym określa

Art. 81 ust 1 PapWartPr- Od dnia udostępnienia prospekty do publicznej wiadomości emitent jest zobowiązany do równoczesnego przekazywania Komisji, spółce prowadzącej giełdę lub spółce prowadzącej rynek pozagiełdowy, na których notowane są papiery wartościowe emitenta:

1)każdej informacji powodującej zmianę treści prospektu- w okresie jego ważności

2)informacji o wszelkich wydarzeniach które mogłyby w sposób znaczący wpłynąć na cenę lub wartość papieru wartościowego

3)informacji bieżących i okresowych(określone w rozporządzeniu rady Ministrów)

-a po upływie 20 minut od chwili przekazania informacji tym podmiotom- także do przekazania jej do informacji publicznej

Istota rynku regulowanego, a w szczególności rynku urzędowego) polega na dostępności informacji dla wszystkich uczestników na takich samych warunkach.

Art. 2 PapWartPr wyłącza spod publicznego obrotu kilka typów normatywnych papierów wartościowych. Wyłączone są także weksle i czeki(ale nie ma ich w art. 2) gdyż są to papiery zindywidualizowane a publiczny obrót charakteryzuje się standaryzacją praw i warunków obrotu. A weksel i czek nie są papierami które mogą podlegać standaryzacji. Jeśli nawet ktoś pokusi się o emisję weksli w serii to i tak nie będzie to w publicznym obrocie ze względu na wyłączenia.

ŁW- ale nie jest to wyłączenie z art. 2 tylko z art. 1ust 2

Art. 1 ust 2 in principio- Przepisów ustawy nie stosuje się do obrotu wekslowego i czekowego[...]

Art. 1ust 2 wyłącza także spod przepisów ustawy obrót bankowymi certyfikatami depozytowymi, bonami oszczędnościowymi lub innymi papierami wartościowymi stanowiącymi dokument wkładu oszczędnościowego lub lokat terminowych potwierdzających złożenie w banku wkładu oszczędnościowego. Jest to trochę niespójne z prawem bankowym. Ustawa prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi(PapWartPr) pochodzi z 21.08.1997 a ustawa prawo bankowe z 29.08.1997. PapWartPr było przygotowywane na gruncie prawa bankowego z 1989. Na gruncie tej ustawy banki mogły emitować bankowe papiery wartościowe- była to ogólna kategoria określająca wszystkie papiery wartościowe jakie emitowały banki. Banki używały różnych nazw- nomenklatura była tu bardzo swobodna. Ustawodawca odesłał w tym przepisie do tej kategorii papierów wartościowych które są związane z czynnościami bankowymi sensu stricte. Nowe prawo bankowe wprowadza już bankowe papiery wartościowe jako typ normatywny. Ustawa PapWartPr odwołując się do bankowych papierów wartościowych ma na myśli tą kategorię w rozumieniu prawa bankowego z 1989r. obecnie te papiery należałoby rozumieć jako bankowe papiery wartościowe w rozumieniu ustawy prawo bankowe z 1997. ale większość doktryny pomimo że bankowe papiery wartościowe stanowią typ normatywny wyodrębnia wśród nich papiery depozytowe(nie maja cechy zamienności) i papiery pożyczkowe(zbliżone do obligacji opiewających na świadczenia pieniężne; co zakłada seryjność). I sformułowanie tego przepisu należy uznać jako celowy zabieg ustawodawcy który chciał wyłączyć spod publicznego obrotu tylko papiery bankowe o charakterze depozytowym. Oznaczałoby to że papiery o charakterze pożyczkowym mogą być przedmiotem publicznego obrotu. Sprawy nie ułatwia art. 92 prbank - Do bankowych papierów wartościowych nie stosuje się przepisów ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi

Ale może oznaczać to tylko tyle że banki nie mają obowiązku wprowadzania bankowych papierów wartościowych do publicznego obrotu.

• WYKŁAD 8.12.2003

Kapitał docelowy(ale to już było) to nowa instytucja znana z prawa anglosaskiego jako kapitał autoryzowany. Polega on na tym że zarząd spółki uzyskuje statutowe upoważnienie walnego zgromadzenia by w określonym okresie czasu dokonać podwyższenia kapitału zakładowego. Dzięki temu do podwyższenia kapitału zakładowego walne zgromadzenie nie będzie musiało podejmować uchwały ale wystarczy uchwała zarządu którą będzie można podjąć w najbardziej korzystnym dla spółki momencie. Upoważnienie może być jednorazowe lub kilkakrotne. Uchwała walnego zgromadzenia i uchwała zarządu wymagają formy aktu notarialnego.

Kapitał warunkowy. Związany jest z oferowaniem przez spółkę objęcia akcji pracownikom tej spółki lub pracownikom spółek zależnych. Oferowanie to odbywa się na preferencyjnych dla nich warunkach. Spełnia to funkcję dodatkowego wynagrodzenia lub ma na celu związanie pracowników ze spółką. Inna forma to obligacje zamienne na akcje- dają one prawo do złożenia przez obligatariusza oświadczenia o zamianie obligacji na akcje. Możliwa jest tu konwersja. Obligacje tracą byt prawny; podwyższa się kapitał zakładowy spółki o wartość nominalną na jaka opiewają akcje. Raz na rok spółka stwierdza po konwersjach o jaka wielkość podwyższono kapitał zakładowy całościowo i wpisuje to do KRS.

Niedawno przyjęto dyrektywę z 28.01.2003 w sprawie wykorzystywania poufnych informacji i manipulacji na rynku (nadużyć na rynku). Dyrektywa ta ma wejść w życie do 12 października 2004(art. 18 dyrektywy). Dyrektywa ta wprowadza zakaz manipulowania i wykorzystywania informacji poufnych na rynku papierów wartościowych. Dopełnia to wcześniejsze regulacje w tym dyrektywę o ofercie publicznej i notowaniach na rynkach papierów wartościowych. Są jeszcze dyrektywy dotyczące zabezpieczenia interesów inwestorów na rynku papierów wartościowych i niektóre postanowienia dyrektyw o „praniu brudnych pieniędzy”.

Definicja publicznego obrotu.

Polski ustawodawca odwołuje się do pojęcia publicznego obrotu z dyrektywy z 1989. reżim publicznego obrotu wymusza swoją właściwość, nieważne są intencje i zamiary emitenta; jeśli spełnione są przesłanki publiczności to określone działania muszą spełniać wymagania publicznego obrotu/ uczestnicy muszą się im poddać. Art. 165 PapWartPr określa sankcje za proponowanie nabywania papierów wartościowych w publicznym obrocie bez wymaganej zgody- grzywna do 1 000 000 zł kara pozbawienia wolności do lat 2 lub obie kary łącznie.

Pojęcie publicznego obrotu operuje kryteriami obiektywnymi które pozwalają jednoznacznie określić jego granice. Podstawową zasadą jest uzyskanie autoryzacji KPWiG.

Art. 2 ust 1 PapWartPr- Publicznym obrotem papierami wartościowymi[...] jest proponowanie nabycia lub nabywanie emitowanych w serii papierów wartościowych przy wykorzystaniu środków masowego przekazu albo w inny sposób jeśli propozycja skierowana jest do więcej niż 300 osób albo do nieoznaczonego adresata

Definicja ta wprowadza kryteria mieszane jeśli chodzi o znamiona publiczności- kryterium sposobu złożenia propozycji nabycia papieru wartościowego i kryterium adresata. Wykorzystanie środków masowego przekazu zawsze kwalifikuje taka propozycję jako publiczny obrót i nie liczy się tu już kryterium adresata. To drugie kryterium liczy się jeśli propozycje składamy w inny sposób niż za pomocą środków masowego przekazu- wtedy kwalifikujemy ją jako obrót publiczny gdy jest skierowana do więcej niż 300 osób lub do nieoznaczonego adresata. W literaturze Michał Romanowski prezentuje pogląd że publiczny obrót ma miejsce gdy propozycja jest składana przy wykorzystaniu środków masowego przekazu i do więcej niż 300 osób lub do nieoznaczonego adresata. Jest to pogląd błędny bo w ustawie jest sformułowanie „albo w inny sposób”. Problematyczne jest pojęcie masowego przekazu. Na pewno jest to jest to radio, telewizja, prasa(gazety, dzienniki). Nie ma znaczenia czy dane medium ma charakter lokalny czy ogólnokrajowy. Obecnie nie ma również wątpliwości że internet jest środkiem masowego przekazu i zamieszczenie propozycji na stronie www jest przesłanką masowego obrotu. Pozostaje jednak pytanie czy wysyłanie propozycji e- mailem tez spełnia ta przesłankę. Należy rozpatrywać ten problem uwzględniając społeczno- gospodarcze warunki kraju. Dr Michalski ma w tej materii wątpliwości. Ale za rok sytuacja dotycząca mailingu może się zmienić.

W 1993 w Krynicy spółka wywiesiła ogłoszenie przed zakładem pracy oferując nabycie akcji tej spółki. Taki sposób prezentowania propozycji nabycia także uznano za publiczną ofertę. Dr Michalski uważa że słusznie bo kryteria masowego przekazu są szerokie i otwarte.

Jeżeli propozycja będzie polegała na wysłaniu listów do 301 osób to już jest to oferta publiczna i bez znaczenia jest że z tych 301 osób ofertę przyjęło 5 osób.

Ofertą publiczną będzie także skierowanie propozycji nabycia papierów wartościowych w pierwszej transzy do 250 osób i w drugiej też do 250 osób(tego nie jestem pewien). Niektórzy obchodzą przepisy i składają propozycję etapami.

Propozycja nabycia to także kryterium bardzo pojemne. Obejmuje ono każdy z dopuszczalnych sposobów i trybów składania oferty(np. negocjacje, nowe tryby wprowadzone do KC). Kryterium to ma charakter wyczerpujący.

Publiczny obrót posługuje się pewną antycypacją- przed propozycją nabycia trzeba uzyskać autoryzację KPWiG. Zgoda KPWiG wiąże się z przygotowaniem i opublikowaniem prospektu emisyjnego przez składającego ofertę nabycia.

Należy rozróżniać dwa pojęcia: wprowadzenie papierów wartościowych do publicznego obrotu i dopuszczenie praw wartościowych do publicznego obrotu(art. 65 PapWartPr). wprowadzenie odnosi się do decyzji zezwalającej na dopuszczenie papierów wartościowych do publicznego obrotu. Na skutek wprowadzenia papiery wartościowe uzyskują status papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu. Dopiero po dopuszczeniu dochodzi do dematerializacji.

Nie ma znaczenia czy papiery wartościowe występują w ramach obrotu pierwotnego czy wtórnego. Definicja obrotu pierwotnego i wtórnego występuje w art. 4 pkt 6 i 7 PapWartPr.

Art. 4 pkt 6- Obrót pierwotny- proponowanie przez emitenta bądź subemitenta usługowego nabycia emitowanych w serii papierów wartościowych nowej emisji lub nabywanie tych papierów

Jest to obrót związany przede wszystkim z kreacją papierów wartościowych. Obrót pierwotny jest incydentalny- transakcje mają zazwyczaj charakter jednorazowy. Obrót ten powtarza się w przypadku każdej nowej emisji(pojawia się jeszcze kwestia subemisji inwestycyjnej)

Art. 4 pkt 7- Obrót wtórny- proponowanie przez inne podmioty niż emitent lub subemitent usługowy nabycia emitowanych w serii papierów wartościowych lub nabywanie tych papierów.

Nie jest to do końca ścisłe bo wtórnym jest także obrót gdy emitent zbywa swoje akcje które wcześniej nabył. Jest obrotem o charakterze permanentnym- każda następna (po pierwszej) transakcja jest dokonywana w obrocie wtórnym

• WYKŁAD 15.12.2003

W PIĄTEK 12.12.2003 Sejm uchwalił ustawę zmieniającą KSH- zmienia się regulacja warrantów subskrypcyjnych(ta to chyba dopiero powstaje) i kapitału docelowego Spółki akcyjnej(to już nas obowiązuje).

W art. 385§1 podniesiono w spółkach publicznych ilość członków rady nadzorczej do 5. uczyniono to ze względu na art. 385§3, który daje możliwość żądania wyboru członków rady nadzorczej przez grupy akcjonariuszy(jedna grupa jeden członek); żądający takiego sposobu wyboru członków rady nadzorczej sam musi być w stanie utworzyć jedną taką grupę(musi posiadać 1/5 udziałów)- jest to racja rozszerzenia rady nadzorczej do 5 członków.

Zmieniono także instytucje squeze outu- art. 418 KSH. Jest to przymusowy wykup akcji należących do drobnych akcjonariuszy(poniżej 5%) z inicjatywy walnego zgromadzenia . odnosi się to tylko do spółek niepublicznych( w większości ustawodawstw europejskich oraz w projekcie XIII Dyrektywy instytucja ta odnosi się do spółek publicznych). W projekcie XIII Dyrektywy pojawia się jeszcze jedna instytucja która u nas odnosi się do spółek publicznych tzw. odwrócony squeze out - akcjonariusze mniejszościowi mogą żądać od akcjonariuszy większościowych jeśli jest ich nie więcej niż 5 i reprezentują ponad 95% kapitału zakładowego wykupu ich(mniejszościowych) akcji.

Istota squeze outu sprowadza się do zamknięcia spółki dlatego w większości ustawodawstw europejskich wprowadza się warunek działania akcjonariuszy jako grupy.

Krytycy squeze outu zwracają uwagę że prowadzi on do pozbawienia własności i że jest to niekonstytucyjne.

W naszym systemie prawnym squeze out jest pozbawiony powiązania funkcjonalnego.

ŁW- nowy przepis o squeze oucie - znowelizowany art. 418 KSH

§ 1. Walne zgromadzenie może powziąć uchwałę o przymusowym wykupie akcji akcjonariuszy reprezentujących nie więcej niż 5% kapitału zakładowego(akcjonariusze mniejszościowi) przez nie więcej niż pięciu akcjonariuszy, posiadających łącznie nie mniej niż 95% kapitału zakładowego, z

których każdy posiada nie mniej niż 5% kapitału zakładowego. Uchwała wymaga większości 95% głosów oddanych. Statut może przewidywać surowsze warunki powzięcia uchwały. Przepisy art. 416 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio(chodzi tu o sposób głosowania).

§2. Uchwała, o której mowa w § 1, powinna określać akcje podlegające wykupowi

oraz akcjonariuszy, którzy zobowiązują się wykupić akcje, jak również

określać akcje przypadające każdemu z nabywców. Akcjonariusze, którzy mają

nabyć akcje i głosowali za uchwałą, odpowiadają solidarnie wobec spółki za

spłacenie całej sumy wykupu.

§ 2a. Akcjonariusze mniejszościowi, których akcje podlegają przymusowemu wykupowi, powinni, w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia uchwały, złożyć w spółce dokumenty akcji lub dowody ich złożenia do rozporządzenia spółki. Jeżeli akcjonariusz nie złożył dokumentu akcji w terminie,

zarząd unieważnia ją w trybie art. 358, a nabywcy wydaje nowy dokument akcji pod tym samym numerem emisyjnym.

Dodany.

§ 2b. Skuteczność uchwały o przymusowym wykupie akcji zależy od wykupienia akcji przedstawionych do wykupu przez akcjonariuszy mniejszościowych, których akcje nie zostały objęte uchwałą, o której mowa w § 1. Akcjonariusze ci, obecni na walnym zgromadzeniu, powinni, w terminie dwóch dni od dnia walnego zgromadzenia, natomiast pozostali w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia uchwały, złożyć w spółce dokumenty akcji lub dowody ich złożenia do rozporządzenia spółki. Akcjonariuszy, którzy nie złożą dokumentów akcji w terminie, uważa się za wyrażających zgodę na pozostanie w spółce.

Dodany

§ 3. Przepisy art. 417 § 1-3 stosuje się odpowiednio. Po uiszczeniu ceny wykupu, obejmującej również akcje, o których mowa w § 2b, zarząd powinien niezwłocznie przenieść wykupione akcje na nabywców. Do dnia uiszczenia całej sumy wykupu akcjonariusze mniejszościowi zachowują

wszystkie uprawnienia z akcji.

§4. Przepisów o przymusowym wykupie akcji nie stosuje się do spółek publicznych.

Przymus rynku regulowanego.

Art. 5 ust 1 pkt 2 PapWartPr- papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu mogą być wyłącznie przedmiotem obrotu dokonywanego na rynku regulowanym, za

pośrednictwem spółek lub banków prowadzących działalność maklerską albo zagranicznych osób prawnych, o których mowa w art. 52, z zastrzeżeniem ust. 2.

Art. 5 ust 2 PapWartPr- Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, w przypadku obrotu pierwotnego i pierwszej oferty publicznej obowiązkowe jest jedynie dopuszczenie do publicznego obrotu oraz pośrednictwo spółki lub banku prowadzących działalność maklerską.

Z zestawienia tych dwóch przepisów wyłania się zasada przymusu rynku regulowanego. Co do pierwszej emisji nie jest wymagany obrót wyłącznie na rynku regulowanym.

Rynek regulowany określa art. 90 PapWartPr

1. Rynek regulowany obejmuje:

1) urzędowe rynki giełdowe, tworzone przez giełdy, zgodnie z przepisami

oddziału 2,

2) rynki nieurzędowe:

a) giełdowe, tworzone przez giełdy, zgodnie z przepisami oddziału 2,

b) pozagiełdowe, tworzone zgodnie z przepisami oddziału 3.

Zasada przymusu rynku regulowanego odnosi się zawsze do rynku wtórnego ale został on wyłączony co do obrotu pierwotnego/ pierwszej oferty publicznej. Wejście na rynek publiczny może się odbywać w drodze emisji nowych akcji- obrót pierwotny lub w drodze sprzedaży część swoich akcji przez dotychczasowego akcjonariusza większościowego. Nie jest to obrót pierwotny. Przyjmując dualistyczny podział należałoby stwierdzić że jest to obrót wtórny i wtedy należałoby stosować do niego przymus rynku regulowanego. Ale sytuacja ta jest bardziej podobna do obrotu pierwotnego. Właśnie dlatego pojawia się tu trzeci segment- pierwsza oferta publiczna. Mamy tu do czynienia z czymś co ma charakter obrotu wtórnego ale dokonywane są w tym samym celu co obrót pierwotny i dlatego traktujemy go na tych samych zasadach co obrót pierwotny.

Art. 4 pkt 8 PapWartPr -pierwsza oferta publiczna -proponowanie po raz

pierwszy przez wprowadzającego lub subemitenta usługowego, w sposób

określony w art. 2, nabycia emitowanych w serii papierów wartościowych

Z art. 68 ust 2 pkt 3 wynika że emisja papierów wartościowych i ich wprowadzenie do publicznego obrotu wymaga uchwały emitenta. Czy wynika z tego że spółka musi wyrazić zgodę na wprowadzenie akcji do publicznego obrotu np. jeśli akcjonariusz będzie chciał dokonać pierwszej emisji publicznej ze swojego większościowego udziału. Wprowadzenie akcji do publicznego obrotu powoduje dla spółki określone skutki- spółka staje się spółką publiczną, zaczyna podlegać specjalnemu reżimowi(obowiązki informacyjne, obowiązek wprowadzania każdej kolejnej emisji do publicznego obrotu- art. 84 ust 1)

Art. 4 pkt 9) PapWartPr -spółka publiczna - spółka, której akcje co najmniej z jednej emisji są dopuszczone do publicznego obrotu

Kontrowersje co do konieczności udzielenia zgody przez spółkę są ale zdaniem dr Michalskiego wymóg zgody spółki występuje gdy mamy do czynienia z nowa emisją a przy pierwszej ofercie publicznej decyduje wyłącznie wola akcjonariusza. W praktyce nie będzie on w stanie zrobić tego wbrew woli spółki gdyż nie będzie w stanie przygotować prospektu emisyjnego. (muszą być w nim zawarte szczegółowe informacje a prawo pozyskiwania informacji z KSH jest niewystarczające do ich pozyskania. Art. 428 przyznaje akcjonariuszowi prawo do pozyskiwania informacji od zarządu ale jeśli kwestia jest związana ze sprawami będącymi przedmiotem obrad walnego zgromadzenia. Zgodnie z art. 68 ustawy o rachunkowości spółka akcyjna ma obowiązek udostępniać akcjonariuszom sprawozdania finansowego- ale informacje te udzielane są po zakończeniu roku obrotowego. Ponadto nie są to wszystkie informacje potrzebne do wprowadzenia spółki do publicznego obrotu.). z tego wynika że mimo to że akcjonariusz może wprowadzić swoje akcje do publicznego obrotu bez zgody spółki(tak zdaniem dr Michalskiego) to nie będzie w stanie w praktyce zebrać informacji/ dokumentów koniecznych do dopuszczenia tych akcji do publicznego obrotu. Na kanwie tego może powstać taka sytuacja:

Spółka akcyjna była niepubliczna ale stała się publiczna, gdyż akcje części jednej emisji weszły do publicznego obrotu. Ale od tego momentu każda kolejna emisja musi wejść do publicznego obrotu.

Art. 84 ust 1 PapWartPr- Spółka publiczna z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązana wprowadzać do publicznego obrotu każdą kolejną emisję akcji.

Oznacza to że emisja inicjująca powoduje wejście spółki do publicznego obrotu. A wycofując akcje z publicznego obrotu musimy wycofać wszystkie akcje.

[Author ID1: at Wed Jan 17 21:18:00 2007 ]Obrót niepubliczny

[Author ID1: at Wed Jan 17 21:18:00 2007 ]

• Wycofanie akcji z publicznego obrotu

Nie jest to czynność łatwa, może nawet trudniejsza niż wprowadzenie akcji do publicznego obrotu. Ustawodawca wprowadza tu specjalną procedurę- art. 86 PapWartPr

1. Komisja, na wniosek emitenta, wydaje decyzję o wycofaniu jego akcji z

publicznego obrotu, jeżeli zostały spełnione warunki określone w ust. 2-4.

2. Złożenie wniosku jest dopuszczalne, jeżeli walne zgromadzenie spółki,

większością 4/5 głosów oddanych w obecności akcjonariuszy reprezentujących

przynajmniej połowę kapitału zakładowego, podjęło uchwałę o wycofaniu akcji

z publicznego obrotu. Do wniosku należy dołączyć odpis uchwały.

3. Umieszczenie w porządku obrad walnego zgromadzenia sprawy podjęcia

uchwały, o której mowa w ust. 2, może być dokonane wyłącznie w trybie

określonym w art. 400 § 1 Kodeksu spółek handlowych. Przepisu § 2 tego

artykułu nie stosuje się.

4. Akcjonariusz lub akcjonariusze żądający umieszczenia w porządku obrad sprawy

podjęcia uchwały, o której mowa w ust. 2, obowiązani są do uprzedniego

ogłoszenia, w trybie i na warunkach określonych w przepisach wydanych na

podstawie art. 157, wezwania do zapisania się na sprzedaż akcji tej spółki przez

wszystkich pozostałych akcjonariuszy. Do wezwania stosuje się odpowiednio

przepisy art. 151-153, art. 155 i art. 156.

5. Ponowne złożenie wniosku o wyrażenie zgody na dopuszczenie akcji do

publicznego obrotu może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 2 lat od dnia, w

którym decyzja, o której mowa w ust. 1, stała się ostateczna. W szczególnie

uzasadnionych przypadkach Komisja może skrócić ten termin.

6. Wydanie decyzji o wycofaniu z publicznego obrotu papierów wartościowych

opiewających na wierzytelności nie może nastąpić na wniosek.

Papierów wartościowych innych niż akcje nie można wycofać na wniosek.

Należy uzyskać zgodę KPWiG. Zgoda ta jest uwarunkowana pewnymi zdarzeniami. Akcjonariusze musza najpierw dokonać tzw. publicznego wezwania(ust 4)- akcjonariusze(a nie cała spółka) muszą złożyć ofertę publiczną do wszystkich innych akcjonariuszy spółki w której zaproponują wykup ich akcji na określonych w art. 155 warunkach cenowych- cena nie może być niższa niż średnia z ostatnich 6 miesięcy.

Art. 155 ust 1 PapWartPr- Cena proponowana w wezwaniu nie może być niższa od:

1) średniej ceny rynkowej z ostatnich 6 miesięcy przed dniem ogłoszenia wezwania albo - jeżeli obrót akcjami będącymi przedmiotem wezwania był dokonywany na rynku regulowanym przez okres krótszy niż 6 miesięcy od średniej ceny z tego krótszego okresu,

2) ceny, po której akcje były nabywane w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej - w przypadku gdy przedmiotem wezwania są akcje niebędące przedmiotem obrotu na rynku regulowanym.

2. Cena, o której mowa w ust. 1, nie może być również niższa niż najwyższa cena,

jaką za akcje będące przedmiotem wezwania podmiot wzywający lub podmioty:

1) bezpośrednio lub pośrednio od niego zależne lub bezpośrednio lub pośrednio wobec niego dominujące, lub

2) które łączy porozumienie wymienione w art. 158a ust. 3 pkt 1

- zapłaciły w okresie 12 miesięcy przed ogłoszeniem wezwania.

3. Za cenę proponowaną w wezwaniu uważa się również wartość rzeczy lub praw,

które podmiot wzywający zamierza wydać w zamian za akcje.

Umożliwia to tym samym wycofanie się akcjonariuszy ze spółki przed wycofaniem jej z publicznego obrotu- bo potem drobni akcjonariusze nie będą mogli zbyć swoich akcji; będą musieli przechowywać swoje akcje bo zapisy na rachunkach stracą moc.

Po publicznym wezwaniu inicjatorzy wycofania spółki z publicznego obrotu muszą zwołać walne zgromadzenie w trybie art. 400§1 KSH Akcjonariusz lub akcjonariusze reprezentujący co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego mogą żądać zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia, jak również umieszczenia określonych spraw w porządku obrad

najbliższego walnego zgromadzenia. Żądanie takie należy złożyć na piśmie do zarządu najpóźniej na miesiąc przed proponowanym terminem walnego zgromadzenia. Wyłączone jest zastosowanie art. 400§2- czyli nawet jeśli status przyznaje takie uprawnienie grupie akcjonariuszy mniejszej niż reprezentująca 1/10 kapitału zakładowego to nie ma to tu znaczenia. W porządku obrad tak zwołanego walnego zgromadzenia musi się znaleźć wycofanie spółki z publicznego obrotu.

Walne zgromadzenie musi podjąć uchwałę w sprawie wycofania spółki z publicznego obrotu

większością 4/5 głosów oddanych w obecności akcjonariuszy reprezentujących przynajmniej połowę kapitału zakładowego.

Dopiero wtedy można wnieść wniosek do KPWiG o wydanie decyzji o wycofaniu spółki z publicznego obrotu.

Po uzyskaniu decyzji spółka traci status spółki publicznej i przez najbliższe 2 lata nie może być dopuszczona do publicznego obrotu.

Jest jeszcze tryb sankcyjny w którym spółka może zostać wycofana z publicznego obrotu.

[Author ID2: at Thu Apr 23 19:43:00 2009 ]

[Author ID2: at Thu Apr 23 19:43:00 2009 ]

Emisja 3

Emisja 2[Author ID3: at Sat Jan 24 21:38:00 2004 ]

Obrót publiczny

Emisja 1

---