ROZDZIAŁ V
POJĘCIE EKOPOLITYKI
Ekologia powinna wskazywać człowiekowi drogi zabezpieczenia przed ujemnymi komsekwencjami eksploatacji dóbr naturalnych i całej gospdarki ludzkiej
EKOPOLITYKA- ekologiczne, gospodarcze i etyczne skutki zmian w środowisku naturalnym, z perspektywy stosunków miedzynarodowych. Wielu politologów uważa, że następne 50 lat z powodu kurczących się światowych zasobów naturalnych będzie kluczowe dla stosunków międzynarodowych. Zmiany stosunków między człowiekiem i środowiskiem są częścią ogólnego paradygmatu zmian, który obecnie wystepuje w całym świecie (nowy kształt tych stosunków mozna nazwać ekopolityką, czyli nowym podejściem do problemów gospodarczych, ekologicznych i etycznych).
„Ekopolitykę nazywa się też współczesnym widmem krażącym poświecie i ękającym polityków i gospodarkę”. W ekopolityce nie są ważne granice, ale doktryny porządku międzynarodowego oraz normy i wartości, które pozwalaja je kształtować.
W historii ludzkości nastąpiły dwie wielkie zmaiany gospodarcze, które miały wpływ na środowisko naturalne:
a) rewolucja agrarna- ok 8000r. Pne (wproadzenie upraw roślin i hodowli zwierząt, wpłynęły na poprawę wyżywienia, zwiekszyła zasoby energii i umozliwiła gromadzenie zasobów)
b) rewolucja przemysłowa- zapoczątkowana na przełomie XV/XVI wieku (spowodowała postęp technologiczny; w XX wieku wpłynęła na wydajność pracy dzięki wykorzystaniu energii ze paliw kopalnych, eksploatowano nieodnawialne żródła naturalne, co sprzyjało eksplozji demograficznej i wzrostowi konsumpcji). Wiele wskazuje na to, że obecnie rozpoczyna się kolejna rewolucja.
D. Pirages (1979)- uważa, że rodzaj transformacji jest obecnie jeszcze niejasny i jest przedmiotem wielu dyskusji. Trzecia wielka rewolucja będzie dotyczyła prawdopodobnie transformacji społeczeństw i zmiany charakteru stosunków międzynarodowych. Ekopolityka globalna zajmuje sie problemami racjonalnego wykorzystania środowiska, monitoringiem i kontrolą zasobów naturalnych oraz urzeczywistnieniem sprawiedliwości społecznej w stosunkach międzynarodowych (o ile oczywiście istnieje coś takiego jak sprawiedliwość społeczna w stosunkach m-wych).
Dla ekopolityki duże znaczenie maja konferencje m-we. Najważniejsze w ostatnich latach to:
konferencja ONZ „Środowisko i rozwój” odbyła się 3-14 czerwca 1992 roku w Rio de Janeiro. Jej efektem było przyjecie deklaracji oraz zasad ogólnych praw i obowiązków. W preambule nawiazano do uchwał ONZ, przyjętychw Sztokholmie 16 czerwca 1972 roku (konferencja w Sztokholmie była konsekwencja Raportu U Thanta, który w 1969 roku zaapelował do swiata o podjęcie międzynarodowej akcji ratowania środowiska naturalnego) Raport dotyczył środowiska człowieka i mówił, że celem konferencji jest ustanowienie partnerstwa oraz zorganizowanie nowych form współpracy między państwami, grupami społecznymi i narodami w celu osiągnięcia międzynarodowych porozumień zapewniających ochrone środowiska i rozwój. Uchwalono i przyjęto 27 ogólnych praw i obowiazków, którymi należy kierowac się w działaniu:
- państwa w zgodzie z karta ONZ i zasadami pmp maja suwerenne prawa korzystania ze swoich zasobów naturalnych zgodnie z własną polityką dotyczącą środowiska i rozwoju, oraz że ich działalność nie spowoduje zniszczeń środowiska (zasada 2)
- państwa powinny współpracować w celu zrównoważonego rozwoju np. Przez wymianę doswiadczeń naukowych (zasada 18). Zrównoważony rozwój to taki, który odpowiada potrzebom dnia dzisiejszego, który nie ogranicza zdolności przyszłych pokoleń do zaspokajania własnych potrzeb- Raport Światowej Komisji Środowiska i Rozwoju z 1987 roku wg premier Norwegii G.H. Brundtland).
-pokój, rozwój i ochrona srodowiska są współzależne i niepodzielne (zasada 25)
Okazało się jednak, że deklaracja z Rio nie wystarcza by podołać wyznaczonym zasadom . Dlatego zdecydowano sie na Szczyt Ziemi.
Szczyt Ziemi w Johanesburgu, 26 sierpnia- 4 wrzesnia 2002 roku. Ma być (według książki, która podobno jest wydana w 2007 roku) okazja do dodjęcia działań na rzecz bezpiecznej przyszłości, zjednoczenia świata i nawiazania globalnych sojuszy oraz dialogu pomiędzy państwami rozwiniętymi i rozwijającymi się. Celem zamierzeń jest wdrożenie nowych zasad ochrony środowiska naturalnego w zarządzaniu światowymi procesami. W Konferencji uczestniczyło 65 tysięcy delegatów ze 190 krajów. Było to największe w historii zrgomadzenie. W rezultacie powstały dwa dokumenty końcowe:
- Plan Działań- zawierający zbiór dokumentów dotyczących problemów podejmowanych w czasie szczytu oraz metod ich rozwiązywania, a także kwestie instytucjonalne konieczne do wdrażania zasad zrównoważonego. Plan dotyczył problemów sfery społecznej i sfery zasobów naturalnych, ochrony róznowrodności biologicznej.
- Deklaracja Polityczna- dokument potwierdzajacy zobowiązania państw do załań na rzecz zrównoważonego rozwoju, niwelowania róznic gospodarczych, społecznych i ochrony środowiska na szczeblu lokalnym i ponadnarodowym, budowaniu humanitarnego, sprawiedliwego i wrażliwego społeczeństwa globalnego
EKSPLOZJA LUDNOŚCIOWA
Spośród problemów demograficznych podstawowe znaczenie ma szybki wzrost liczby ludności świata określany jako „eksplozja ludnościowa”. Do 1650 roku przyrost liczby ludności był bardzo wolny. Miał na to wpływ wysoki wskaźnik śmiertelności dzieci i niska górna granica wieku. Między 1000 a 1600 rokiem ne liczba ludności świata wzrosła z 275 d0 486 milionów. Prawie wszystkie kontytenty podwoiły liczbę ludności, z wyjątkiem obu Ameryk, gdzie koloniści niszczyli ludność tubylczą (ooooo ). Po 1650 następuje szybkie zwiekszanie sie ludności świata trwajace do dzisiaj. Analizy przyrostu naturalnego wskazały, że między rozwojem uprzemysłowienia a wzrostem liczby ludności istnieje odwrotna zalezność. Pod koniec XIX wieku nastąpiło zróznicowanie procesów demograficznych (w krajach wysoko rozwinietych nastąpił spadek umieralności niemowląt i podwyzszenie długości życia, przy jednoczesnym wprowadzeniu kontroli urodzin; w krajach zacofanych wskaźniki demograficzne sa gorsze).
Teraz są 4 tabele:
Ocena przyrostu zaludnienia świata w latach 1750-2000 w milonach (za I.G. Simmonsem) - wniosek: wszędzie rośnie liczba ludności.
Przyrost naturalny ludności według kontytentów (w %); wniosek: najbardziej rośnie w Afryce, trochę gorzej w Azji i Ameryce Łacińskiej; jest ujemny w Europie i ZSRR/WNP (!!!!!!!).
Liczba ludności i gęstość zaludnienia według kontytentów; wniosek: w 2000 roku ludność świata wynosiła 6071 mln/ gęstość zaludnienia 45 osób na km2; najgęściej zaludniona jest Azja (115 os/km2); najmniej ludzi mieszka w Oceanii 4 os/km2
Stopień Urbanizacji; wniosek: najlepiej w Europie i Azji; najgorzej w Afryce i Ameryce Północnej.
W Azji i Europie żyje przeszło ¾ ludności świata, pry czym w Azji ponad połowa. 4/5 ludności koncentruje sie na obszarze pomiędzy 20 i 60 stopniem szerokości geograficznej północnej. Na półkuli południowej zyje około 10% ludności świata. Najwiekszymi skupiskami ludności są Azja Południowo-Wschodnia i Europa. Zainteresowania ekopolityki dotyczące ludności swiata dotyczy przede wszystkim wpływu wzrostu demogrficznego na biosferę. Zmiany w przyroście naturalnym mozna przewidzieć na podstawie rozwoju gospodarczego i wskaźników ekonomicznych. Kryteria na podstawie których sporządza się prognozy ludnościowe, muszą byc jasno określone. Eksperci ONZ rozważają dwa rodzaje załozeń:
a) niezmienny wskaźnik przyrostu naturalnego, co oznacza prostą ekstrapolację obecnych tendencji
b) zmienny wskaźnik przyrostu naturalnego zależy od sytuacji społeczno-ekonomicznej państwa.
W latach 60-tych ONZ opracowało 3 warianty rozwoju liczbowego ludności, opierajace sie na prognozach wynikajacych z programów poprawy warunków zdrowotnych i opracowanych w róznych krajach świata normach zywieniowych. Z prognoz miało wynikać, ze w stosunku do 1969 roku liczba ludności świata w 2000 podwoi się. Przewidywano tez, że główny wzrost liczby ludności nastąpiw krajach słabo rozwiniętych, co spowoduje, że stosunek narodów biednych do bogatych zmieni się z 30:70, do 20:80, a nawet 10:90 (według pesymistów). Czas potrzebny do podwojenia się liczby ludności świata wynosi 35 lat; jeżeli załozymy ze populacja zwiększa się o 2% rocznie. Głownym problemem eksplozji demograficznej jest to, ze trudności nia powodowane występują w skaliświatowej, natomiast trzeba je rozwiązywać w poszczególnych krajach.
ŚWIATOWY RYNEK ŻYWNOŚCI
Istota światowych problemów żywnościowych wiąże się z:
rzeczywistymi problemami
zdolnościami nabywczymi (popytem)
możliwościami produkcyjnymi
Zapotrzebowanie na żywność zależy od liczby ludności i jej struktury oraz wymagań dietetycznych (zapotrzebowanie na kalorie powinno byc przełożone na faktyczny popyt na rynku). Zapotrzebowanie staje się popytem wtedy, gdy ludzie mają pieniądze na zakup żywności. Jeśli głodujących nie stać na zakup zywności ich potrzeby nie są brane pod uwagę (dlatego mimo że głodujący istnieja rolnicy ograniczaja produkcję, żeby nie stwarzać nadprodukcji).
Rynek żywności jest kształtowany też przez naturalne i ekonomiczne uwarunkowania wpływające na rozmiar produkcji rolnej. Zasoby gleb są ograniczone, ilość wodu zdatnej do picia również (poza tym istnieje wiele alternatyw jej wykorzystania). Ceny nawozów sztucznych natomiast rosną wraz ze wzrostem cen energii.
Rozmiarów głodu na świecie dokładnie nie określono. Ok. 2/3 ludności świata z krajów słabo rozwiniętych spożywa ¼ światowej produkcji protein (ok. 900 milionów osób spożywa dziennie 250 kalorii mniej niż wynosi norma). Światowy rynek żywności zaostrzyło istniejące różnice w sposobach odżywiania. Na wonym rynku produktów rolnych niema miejsca na zajmowanie się sprawami biednych. D. Pirages nazwał to imperializmem żywnościowym.
Prawidłowa dieta człowieka jest zazwyczaj określona przez sume protein i kalorii spożywanych dziennie (2223-2656 kcal na os.- dolna granica odpowiada normie dla mieszkańców Azji, górna dla mieszkańców Australii). Średnie spożycie dla Am. Północnej to 2642 kcal; Europa- 2565 kcal. W krajach uprzemysłowionych mieszkańcy spozywają średnio o 500 kcal więcej dziennie niż wynosi przecietna norma. W krajach słabo rozwinietych średnie spozycie spada o 75 kcal poniżej wymaganego minimum. Przyjmuje się, że mminimalna ilość protein w dziennej diecie powinna wynosić 57g (w USA i Europie to 95g, a nw Dalekim Wschodzie 51g protein dziennie).
Ok 56% kalorii spożywamy w postaci zbóż (ryż, pszenica); mięso, ryby i rośliny strączkowe to podstawowe źródło protein. Uprawy ziemniaków ze względu na dużą zawartość w nich wody (75%) nie odgrywa znaczącej roli na światowym rynku żywności. Wśród upraw istotne miejsce zajmuje uprawa soi, orzeszkó ziemnych- służą do produkcji tłuszczów roślinnych. Ważna rolę w diecie odgrywa uprawa warzyw, owoców i cukru. Uprawy warzyw i owoców jest rozproszona i hanel międzynarodowy tymi produktami jest rozproszony. Trzcine cukrową uprawia się tylko w klimacie gorącym (w klimacie umiarkowanym konkuruje z burakami cukrowymi).
Handel m-wy produktami rolnymi jest jedną z możliwości uzupełnienia własnej produkcji. Głownymi eksporterami płodów rolnych jest USA, Argentyna, Nowa Zelandia i Kanada. Wielkimi importerami są kraję Europy Zachodniej i Japonia. Indie, Bangladesz a także byłe ZSRR nie są głownymi importerami (wielkość importu i eksportu jest regulowana corocznie wielkościami zbiorów). Żywność może byc wykorzystywana jako broń lub środek nacisku. Potencjalnymi ofiarami embarga moga być różne kraje w zależności od sytuacji politycznej, społecznej, gospodarczej świata lub regionu.
Zaspokajanie potrzeb żywnościowych zależy od ilosci ziemi uprawnej, wody dostępnej dla rolnictwa i technologii uprawy oraz kapitału, bo koszt uprawy jest coraz większy. Równiez tereny nadające się pod uprawy determinują wielkość zbiorów. Także czynniki ekonomiczny odgrywa ważna rolę: uprawa terenó marginalnych jest bardzo kosztowna- ważna jest intensyfikacja upraw na już wykorzystywanych terenach. Liczą się nakłady ponoszone w przeliczeniu na 1 ha.
Obserwowany wyraźny wzrost wydajności produkcji jest wynikiem zastosowania nowych technologii do produkcji rolnej. Nawozy sztuczne i sztuczne nawadnianie poprawiło wydajność produkcji. Z drugiej strony doprowadziło to do zmiejszenia zatridnienia w rolnictwie. Nowe technlogie uzależnione są od źródeł energii, co wiąże się z tym że kryzys w energetyce wiąże się z kryzysem w rolnictwie (jest to współzależność technologiczna). Nowe technologie mają też ujemne skutki- ilość środków chemicznych zanieczyszcza środowisko.
ŚWIATOWA POLITYKA ENERGETYCZNA
Pierwszym źródłem energii była energia słoneczna -pod jej wpływem zachodzi fotosynteza). Większość osiągnięć zawdzięczamy jednak paliwom kopalnym, które są ograniczone dlatego stale poszukuje się nowych źródeł energii (może nim być właśnie racjonalne wykorzystywanie energii słonecznej; wiatru lub jądrowej).
Zużycie energii wzrasta bardzo szybko. Kryzys lat 70. pokazał jak może wyglądać gospodarka światowa, kiedy zabraknie surowców. Kopalne surowce paliwowe są kluczowe dla wielu gospodarek i ważnym towarem w handlu m-wym. Organizacje m-we (OPEC) próbuja kształtować wielkość dostaw paliw na rynku światowym (liderzy eksportu próbowali wykorzystywać surowce jako środek nacisku politycznego). Z paliw kopalnych, z ropy naftowej uzyskiwano około 1/3 światowej produkcji energii, z gazu ziemnego 1/6; z węgla ¼)
Pierwszym paliwem kopalnym był węgiel kopalny- jego znaczenie maleje ze wzgledu na małą wydajność energetyczna w porównaniu z innymi źródłami paliw i degradacją środowiska związaną z jego wydobyciem i spalaniem. Rola węgla wzrasta w momentach występowania trudności w zaopatrzeniu w płynne paliwa.
Struktura pozyskiwanej energii: 64% paliwa kopalne; 21% energia wodna; 15% energia jądrowa. Potencjał energii uzyskiwanej z pływów morskich wynosi 13000 MW. Potencjał energii geotermicznej jest trudny do ustalenia (całkowica moc elektrowni geotermicznej to 750MW). Nowe technologie pozyskiwania energii są głównie związane z energia jądrową. W większości reaktorów używa się uranu lub plutonu (mogą być też wykorzystywane w produkcji broni jądrowej). Nowe reaktory termojądrowe (używa się w nich oprócz uranu i plutonu, również trytu i helu-3) wytwarzają więcej energii i pozostawiaja mniej odpadów radioaktywnych. Koszt budowy elektrowni jądrowej jest bardzo wysoki- w latach 1976-95 elekrtownie funkcjonowały w 50 krajach. Łącznie było 480 reaktorów, w tym w 126 w USA. Do 1975 roku USA i ZSRR miały pozycje monopolistów w produkcji wzbogaconego uranu. Monopol USA w produkcji spowodował bariery proliferacji broni atomowej w świecie kapitalistycznym. W celu przełąmania monopolu w latach 80. powołano konsorcjum „Eurodif”. Kraje Europy Środkowej były uzależnione w tym względzie od ZSRR. W latach 90. mimo upadku bloków niewiele sie zmieniło.
Występują ścisłe zależności pomiędzy rozwojem ekonomicznym a zużyciem energii. W procesach produkcyjnych zużywa się duże ilości energii. Ponad połowa państw uprzemysłowionych produkuje obecnie mniej niż 50% energii zużywanej z własnych surowców. Kryzys energetyczny w latach 1973-74 wywołał poważne zakłócenia w stosunkach m-wych. Często oskarżano się o wykorzystywanie koniunktury i podbijanie cen ropy naftowej (bezposrednio po podwyżce cen ropy nastąpił kryzys gospodarczy; poziągnęło to za sobą mniejszy import surowców mineralnych i rolnych, pogarszając sytuację krajów je eksportujących). Wzrost cen ropy spowodowało też wzrost cen artykułów przemysłowych i zubożenie państw Trzeciego Swiata (około 1/5 państw istniejących stało się tzw. Czwartym Światem).
Długofalową politykę energetyczną w przyszłosci będą kształtowały:
uświadomienie społeczeństwu, że wzrost wydobycia paliw kopalnych doprowadzi do ich wyczerpania i w konsekwencji do wzrostu cen energii
zmiany sytuacji politycznej i ekonomicznej krajów wydobywających ropę mogą wpłynąc na stosunki z krajami imporującymi
pojawienie się nowych technologii w energetyce (póki co jest to bardzo drogie)
Geopolityczne znaczenie regionu Morza Kaspijskiego- Morze otacza 5 państw (Rosja, Iran, Kazachstan, Turkenistan, Azerbejdżan; położone troche dalej Armenia, Gruzja, Uzbekistan, Tadżykistan i kirgistan sa również uzależnione od sytuacji w tym regionie). Kraje te, korzystając ze wspólnej bazy surowców tworzą region kaspijski. Podstawą gospodarki większości państw jest wydobycie ropy naftowej i gazu ziemnego. Na gospodarkę ma też wpływ sytuacja polityczno-społeczna w tych państwach: walczące ze sobą grupy etniczne i sprzeciw Rosji wobec ewentualnego zbliżenia z Zachodem (w tym rejonie inwestują zachodnie firmy zajmujące się wydobyciem ropy- Mobil, Chevron itp.). problemem jest słabo rozwinieta infrastruktura techniczna- głownie zorientowana na Moskwę. Pierwszy wielki kontrakt z Kazachstanem podpisał w 1993 roku Tengis-Chevroil; drugi pod względem wielkości kontrakt podpisał Azerbejdżan z Azeri International Oil Company (AIOC). Planowana jest budowa rurociągu wschód-zachód (z pominięciem Rosji) ale napotyka to duże problemy, głównie natury politycznej (rurociąg Baku-Ceyhan oddano do użytku w 2006 roku).
GLOBALNE PROBLEMY Z WODĄ
97% światowych zasobów wodnych to wody morskie; pozostałe 3% to woda słodka (ale ¾ to lodowce i pokrywa lodowa). Większość pozostałej ilości to wody gruntowe (woda słodka na powierzchni Ziemi to zaledwie 0,33% całej wody słodkiej; w atmosferze znajduje sie 0,035% wody słodkiej.
Dzienne zapotrzebowanie człowieka na wode wynosi 2,5l. Dużą ilość wody zużywają „procesy bytowe:- higiena osobista itp. Duże ilości wody pochłaniają procesy przemysłowe (przeciętna fabryka zużywa 45-70 litrów wody dziennie na jednego robotnika, niezależnie od procesów technologicznych). Woda jest wykorzystywana w hydroenergrtyce (w Peru z takich źródeł pochodzi 68% energii; w Norwegii 99,8%). Potrzeby zwiazane z woda ma też świat zwierząt: wyprodukowanie 1kg suchej pszenicy potrzeba 450l wody; a 1litra mleka-3,7 litra.
Zapotrzebowanie na wodę rośnie w krajach uprzemysłowionych i tam najczęściej występują zakłócenia cyklu hydrologicznego.
Największe ilości wody słodkiej są w jeziorach i rzekach afrykańskich- 30%; Wielkich Jeziorach w Am. Północ. 25%; oraz jeziorze Bajkał- 18%. Objętość wody w rzekach ocenia się na 1200 km3, w jeziorach na 125 tysięcy km3 (łącznie 124 miliony km3). Rzeki są źródłem wody, szlakiem komunikacyjnym i zasilaja pola o powierzchni 200 tysięcy km2. Wodę graomadzi sie przez budowę zapór: największe to Kariba w Zambii (zawiera 160x 10 do potęgi 9 m3 wody); Asuańska w Egipcie (156x 10 do 9 m3); Akosombo w Ghanie (147x 10 do 9 m3). Oczywiście budowa tam ma pozytywne i negatywne skutki (wiadomo....).
Wody głębinowe stanowią 0,5% całkowitej ilości wody na Ziemi (około 7x 10do potęgi 6 km2). Woda morska jest jedną z opcji do pozyskania wody słodkiej. Woda morska zawiera w 1litrze 35 g soli. Odsalanie jest bardzo kosztowne. Łatwiej wykorzystać wodę z lodowców na Grenlandii i Antarktydzie.
Problemy z zaopatrzeniem w wodę ma np Izrael- większość otzrymują z deszczówki i jeziora Genezaret. Według niektórych następna wojna na Bliskim wschodzie może być właśnie o wodę. (obszerny fragment o tym dlaczego Żydzi maja wodę a inni nie....). Tama na Eufracie budowana przez Turcję może też pozbawić żródeł wody Syrię, dlatego Syria buduje tame na Jarmuku przez co niedobór wody może mieć Jordania. Dystrybycją wody w Izraelu zajmuje się tylko jedna państwowa firma „Mekorot”. Spór o wode toczą też Palestyńczycy i Żydzi: palestyńczycy uważają, że woda z opadó pochodzi z terenów Palestyńczyków okupowanych przez Izrael. Woda to też pboblem dla Australii- 60% powierzchni zajmują obszary bezodpływowe. Na pustynnych obszarach wodę czerpie się ze studzien artezyjskich. Rzeki- bardzo krótkie- występują tyko blisko wybrzeży (największy system wodny to Murray-Darling o dorzeczu 910 tysięcy km2). Dodatkowo australijskie jeziora są słone. Korzystanie z wody regulują przepisy z 1915 i 1917 roku- nie udało sie uniknąć konfliktów na tym tle (sporu o zaporę Chowilla nie był w stanie rozwiązać nawet sąd federalny).
W Polsce zasoby wody są skromne, a rozwój powoduje stały wzrost zapotrzebowania. Mamy nie tyle problem z brakiem wody, co z brakiem wody czystej. Do najwazniejszych czynników konfliktogennych należą:
1. czynniki naturalne (ograniczone zasoby i złe źródła zasilania)
2. czynniki demograficzne (większa liczba ludności)
3. czynniki techniczne- rozwój infrastuktury
4. czynniki ekonomiczne- obniżanie kosztów
Ponad 90% mieszkańców polski czerpie wodę z 16000 studzien wierconych i gospodarskich studzien kopanych. Naturalne eksploatacje szacuje się na 13,7 mld m3/rok ( w przeliczeniu na 1 mieszkańca daje ok 1m3 na osobę). Wody powierzchniowe w Polsce to ok 56 mld m3/rok (na 1 mieszkańca ok 4 m3/dobę)- to stawia na s na przedostatnim miejscu w Europie.
Wiele aglomeracji miejskich nie ma rezerw wody- ponad 10 tysięcy mieszkańców może odczuwać trudności w zaopatrzeniu w wodę. Deficyt okresowy i stały odczuwa 25% miejscowości, a 60% gospodarstw zaopatruje się w wodę donoszona spoza zagrody .
Ważne jest szukanie nowych możliwości oczyszczania ścieków (pełne oczyszczenie jest 5 rzy tańsze od dostarczenia świeżej wody).
Najłatwiej magazynowac wodę przez zbiorniki i tamy, ale to może budzić opór ( w Rosji przy budowie zbiornika Cylmańskiego zlikwidowano 159 miasteczek i wsi; w Polsce były protesty przy budowie zbiornika w Czorsztynie).
EKOPOLITYKA-TECHNOLOGIA-ROZWÓJ
Problemy ekologiczne
W stosunkach m-wych udział w światowym pozyskiwaniu energii może słuzyć jako wskaźnik siły we wzajemnych relacjach. Siła państwa to zdolnośc do szybkiego pozyskiwania energii (państwa rozwinięte mają w tej kwestii przewagę nad krajami słabo rzwiniętymi). Żeby się uniezaleznić szukano szybkich sposobów na pozyskanie energii- pośbieszna budowa elektrowni atomowych moze doprowadzic do katastrof i zanieczyszczenia środowiska. Niezadowolenie krajów słabo rozwiniętych może wskazywać, że ta era stosunków dobiega końca (konieczność wprowadzenia nowego ładu ekonomicznego). Równiez nieracjonalne rolnictwo prowadzi do zniszczenia gleb i spadku wydajności (nawozy azotowe niszczą warstwę ozonową).
Problemy społeczne
Kraje rozwinięte nie chca eksportować technologii, ale produkty wysoko przetworzone. „Arogancja bogatych w stosunku do biednych jest zarzewiem buntu i stoi w sprzeczności z deklaracjami praw człowieka”.
Technologia i rozwój
Technologia zmienia zasady industrializacji. Obecnie tylko zaawansowane technologie to szansa na rozwój. Stare okęgi przemysłowe przechodzą obecnie kryzys.
Dynamika nowych przestrzeni jest oparta na (wg G. Benki)
przemyśle o zaawansowanej technologii
usługach na rzecz producentów
na działalności rzemiosła i małych i średnich przedsiębiorstw
lokalizację ośrodków nowych technologii można analizować:
przez mikrospojrzenie- rozmieszczenie technologii na mapie kraju
makrospojrzenie - pozycja kraju na mapie świata pod wzgledem technologii
rozwój nie następuje harmonijnie- widac duże rozbieżności na mapie w podejściu mikro i makro (B. Jałowiecki).
Zastanawiano się jak można doprowadzić do dyfuzji w UE:
1. przez koncentację zaawansowanej technologii na specjalnie wybranych obszarach (spowoduje bipolaryzację)
2. dyfuzje technologii i współprace obejmującą zainteresowane kraje (umożliwi to równomierny wzrost gospodarczy)
Transfer technologii może odbywać się przy:
zapewnieniu właściwego klimatu politycznego
rozbudowie potencjału naukowo-badawczego
rozbudowie infrastruktury społeczno- ekonomicznej i techncznej
polityce wdrożeniowej
stopień zaangażowania państwa w rozwój nauki można mierzyć liczba osób kończących wyższe studia (w krajach rozwiniętych współczynnik jest bardzo wysoki).
Żeby zapewnić funkcjonowanie ośrodkom technologicznym niezbędna jest infrastruktura techniczna o najwyższym światowym standardzie. Centra naukowo-techniczne, które juz powstały nazwano technopoliami. W USA jest ich około 100: Dolina Krzemowa, w Bostonie, Colorado Springs, Salt Lake City. W Kanadzie są w Vancouver, Montrealu, Quebec- Se Foy. W Japonii jest 19 w tym Wyspa Krzemowa- Kiusiu, Hakodate itp.