30.10.2006.

TEMAT:WIEDZA O ŚWIECIE SPOŁECZNYM

[WYKŁAD 4]

1. DYSKRYMINACJA- zachowanie skierowane przeciw innym ludziom, wynikające z ich przynależności grupowej

1. Eksperyment BARONA (1991)- płeć pracodawcy, a odrzucenie pracownika ze względu na płeć

Pracodawcy mieli zatrudniać różnych ludzi. Eksperymentatorzy wysłali dwa CV (podobne): jeden kobiety, a drugi mężczyzny. Kobiety są dyskryminowane na rynku pracy. W jaki sposób mężczyźni dyskrymiuja kobiety na rynku pracy? Baron odkrył, że mężczyźni chcą zatrudniać i kobiety i mężczyzn; kiedy szefem jest kobieta, to nie chce zatrudniać innych kobiet (dyskryminują inne kobiety), dlatego zatrudniają mężczyzn.

2. Powody dyskryminacji

1. Konflikt międzygrupowy: podejście ewolucyjne

2. Osobowość autorytarna (ślepe posłuszeństwo +negatywne uprzedzenia); jej źródła w dzieciństwie (surowe kary za niewielkie przewinienia= wrogość w konflikcie z uczuciem powinności i miłości)

3. Oszczędność poznawcza (stereotypy= gotowe wyjaśnienia)

4. Automatyczna (podprogowa) automatyzacja stereotypów (BANAJI), Wyświetlała na ekranie słowa na kilkanaście mikro sekund. Pierwszej grupie wyświetlała kilka razy słowo BIAŁY, a drugiej CZARNY (grupy były nieświadome tego). Następnie pojawiał się litery-, które czasem tworzyły słowa, a czasem po prostu zwykłe zlepki liter, które nic nie znaczyły. Grupy miały za zadanie, kliknąć PRAWY KLAWISZ myszy, jeśli na ekranie pojawiała się zbitka liter, a LEWY KLAWISZ myszy, jeśli na ekranie pojawiało się słowo np. leniwy, szybko, biegający itp... celem tego badania było badanie czasu reakcji badanych na te wyrazy, i zbitki liter. Osobom którym wyświetlano słowo CZARNY szybciej odczytywały zbitki liter typu: szybki, leniwy itd... i kojarzyły je z murzynem, czyli myślały stereotypowo.

5. „alarmowo” wrogość w wyniku kar rośnie do innych ludzi

6. Człowiek unika analizowania świata, który nas otacza, idziemy na skróty, stereotypy umożliwiają nam bycie „leniuchem poznawczym”

STEREOTYPY UMOŻLIWIAJĄ SZYBSZE, ŁĄTWIEJSZE ROZPOZNAWANIE ŚWIATA.

3. Stereotypy

1. Rola nastroju

2. Negatywny (zwłaszcza złość)

3. Pozytywny- lenistwo poznawcze

Emocja szczęścia, będzie pchać nas do obiektu, który wywołuje szczęście itd...
A negatywne, złość w efekcie poznawczym jest negatywna.

4. EFEKT WACHLARZA- silny stereotyp zbudowany jest na kilku cechach, niska złożoność postrzegania świata. (Pozytywny stan poznawczy)

W pozytywnym nastroju-, jeśli myślimy o kimś, to będziemy myśleć „na skróty” możemy być bardziej skłonni do posługiwania się stereotypami. Jeśli w negatywnym nastroju-> to szczegółowo myślimy bądź opisujemy kogoś lub coś, bardziej się angażujemy w opisie negatywnym.

5. PRZECIWDZIAŁANIA uprzedzeniom, stereotypom, dyskryminacji

1. HIPOTEOZA IGNORANCJI („Ludzie nie wiedzą jak jest”) i jej implikacje -zjawisko wrogich mediów

2. KONTAKT, EDUKACJA- wątpliwości, ograniczenia

3. Punkt widzenia własnej grupy jest skrzywiona i działa na korzyść grupy obcej

4. U dzieci jest łatwiej niwelować stereotypy niż u dorosłych

5. Warunki skuteczności kontaktu

• Cechy członków grupy kontr stereotypowe

• Grupy mają jednakowy status

• Kontakt jest dobrowolny

• Kontakt zachodzi na poziomie indywidualnym

• Wspólnota celów i sukces, (gdy kontakt wiąże się z wykorzystywaniem zadań)

• Alternatywne sposoby uzyskiwania tych celów, które realizują stereotypy (np. podnoszenie samooceny)

• Świadoma kontrola (powstrzymywanie się), ale możliwe są efekty bumerangowe

• Wysoki poziom samooceny, powoduje, że osoba zmniejsza stereotypowość (mówimy tej osobie, że jest inteligentna itd...)

6. HEURYSTYKI FORMUŁOWANIA SĄDÓW

1. Heurystyka DOSTĘPNOŚCI- ocena częstości (prawdopodobieństwa) zdarzeń w oparciu o łatwość przywołania ich do świadomości

Eksperyment SCHWARTZA (1991). Badani mieli napisać 6 vis. 12 Epizodów w swoim życiu, kiedy byli asertywni. Ludzie są w stanie przypomnieć sobie 9 epizodów.

1 grupa- mieli przypomnieć sobie 6 epizodów- po eksperymencie uważali się za bardzo asertywnych.

2 grupa- miała przypomnieć sobie 12 epizodów- po eksperymencie uważali się mniej asertywni

2. Heurystyka ZAKOTWICZENIA- oceniając cokolwiek odwołujemy się do określonej konkretnej wielkości

Eksperyment KOJIMY- czy telewizor jest drogi?

Cena TV jest spostrzegana od zarobków badanych. Najsilniejszym predykatorem sądu jest to czy ludzie stosunkowo niedawno dokonali poważnego zakupu.

Eksperyment koleżanek z roku

Zaproszono studentów i pokazano im zdjęcia koleżanek z roku. Następnie mieli je ocenić w skali od 1 do 100. Koleżanki okazały się bardzo atrakcyjne.

Jedna grupa studentów musiała poczekać w poczekalni i oglądali w tym czasie zdjęcia pięknych kobiet. Po przerwie znowu mieli ocenić wygląd swoich koleżanek z roku. Tym razem opinia była bardzo krytyczna.

3. Heurystyka REPREZENTATYWNOŚCI- ocena podobieństwa na podstawie podobieństwa do prototypu

Eksperyment TVERSKY'IEGO i KOHENMANA

W szpitalu rodzą się dzieci (8 w ciągu jednego dnia) wg 2 schematów: c, c, c, c, d, d, d, d vis. C, c, d, c, d, d, c, d). Badani są pytani ile w roku było tego typu urodzeń w tym szpitalu? Badani twierdzili, że 2 typ jest częstszy. W rzeczywistości oba są takie same. Prawdopodobieństwo jest takie same.

TEMAT: SPOSTRZEGANIE LUDZI

[ WYKŁAD 5 i 6]

1. FRITZ HEIDER- wysiłek= trudność, zdolności

Prąd ATRUBYCYJNY- przypisywanie ludziom pewnych stereotypów, często nieprzypisywalnymi do grup społecznych.

Psychologia Atrybucji- psychologia przypisywania i tłumaczenia sobie pewnych zjawisk. Skąd wiemy ze jesteśmy zdolni, skąd wiemy ze inni ludzie są np. leniwi.

• Ktoś, kto cos zdobywam albo ma talent albo ma do tego, predyspozycje i wkłada w swoja prace wiele wysiłku.

• Ludzie maja tendencje do widzenia przyczyn- wysiłku i talentu jako wzajemnie się wykluczające. Talent nie może iść w parze z ciężka praca. (Pracowici mało zdolni; utalentowani- leniwi)

WYSILEK= f(TRUDNOSC/ ZDOLNOSC)

2. KONCEPCJA JONESA I DAVIESA

Obserwowany wynikwiedza?/ Zdolności? Intencje dyspozycje. (Predyspozycje)

3. SZESCIAN ATRYBUCYJNY KELLEYA

• DYSTYNKTOWNOŚĆ reakcji wobec bodźca (różnorodność zachowań i reakcji- wysoka dystynktowność)

• Powszechność reakcji innych wobec tego bodźca (S) ( czy inni ludzie zachowują się tak jak osoba względem tego bodźca)

• Spójność (czy inne reakcje na ten bodziec są spójne z wcześniejszymi reakcjami na ten sam bodziec)

4. KONCEPCJA JONESA I NISBETTA- AKTOR- OBSERWATOR

Sady atrybucyjne mogą być dokonywane z perspektywy aktora i obserwatora. (Aktor- osoba, która aktywnie bierze udział w danym zjawisku)

Gdy pyta się aktora o powody swojego zachowania doszukuje się on ich. Odwoływanie się obserwatora do cech aktora (cechy wewnętrzne- osobowe). Aktor skupia się na ogóle (cechy zewnętrzne) np. sytuacji.

Aktor- zewnętrzna sytuacja

Obserwator- cechy aktora

5. BŁĘDY I „BIASY” W ATRYBUCJI

• - podstawowy błąd atrybucji (obserwator przecenia role osobowości aktora- ten człowiek nie może tak postąpić, bo to nie leży w jego naturze)

• Skłonność do upatrywania się sukcesów w sobie, porażek na zewnątrz

• Wiedza o jednej z przyczyn powoduje UMNIEJSZANIE WPLYWU INNYCH (reguła pomniejszania/ powiększania KALLEYA)

• SKŁONNOŚC DO PRZECENIANIA w retrospekcji tego, co się stało (ze cos, co się stało można było wcześniej przewidzieć)

• Skłonność do upatrywania przyczyn w dostępnych zmysłowo, narzucających się cechach sytuacji, (np. piękna dziewczyna zostaje zgwałcona wiec osoby doszukują się przyczyny w tym ze dziewczyna była ładna, dlatego została zgwałcona)

• Efekt fałszywej powszechności (letni obóz spadochronowy- niektórzy chcieli, twierdzili ze bardzo dużo osób by chciało) przecenianie preferencji społeczeństwa.

• Jeśli ja tak myślę to wszyscy tak myślą- potrzeba utrzymania własnej wartości

• Każdy z nas porusza się w kręgu ludzi podobnych do nas- zamkniecie się na poglądy innych

POZNAWCZE vis. MOTYWACYJNE przyczyny błędów i „biasów”

6. POZIOMY WNIOSKOWANIA O ODPOWIEDZIALNOSCI WG: HEIDERA

• Asocjacja (np. Niemcy są odpowiedzialni za 2 wojnę światowa- złe intencje)

• Przyczynowość (cos nie dzieje się bez przyczyny- nie ma złej intencji- on nie chciał)

• Przewidywalność (można było cos przewidzieć- nie ma złych intencji, ale ktoś mógł cos przewidzieć)

• Intencjonalność (ktoś zrobił to intencjonalnie- złe intencje- chciał cos zrobić i to zrobił)

• Usprawiedliwialność (ktoś komuś kazał zrobić źle- np. rozkazy w wojsku)

7. ALTERNATYWNE MODELE ATRYBUCJI ODPOWIEDZIALNOSCI:

1. WALSTER- „Człowiek jako prawnik”- jeśli straty/ konsekwencje zjawiska są większe to odpowiedzialność (człowiek musi być odpowiedzialny)

2. SHAVER- koncepcja atrybucji defensywnej-, jeśli obserwator będzie podobny do aktora tym mniejsza wina aktora

3. Obserwator neutralny vis. Ofiara- (obserwator tak jak ofiara)- tylko człowiek nie mający innego wyjścia z sytuacji nie może mieć odpowiedzialności za złe konsekwencje swojego działania (nie miał innego wyjścia, był marionetka)

• Ofiara domaga się „Krwi”, a obserwatorzy neutralni byli bardziej obiektywni i najważniejsze dla nich było to czy miał kontrole( sprawca) czy nie miał możliwości wyboru.

8. WNIOSKOWANIE O CECHACH ZACHOWAN

A) asymetria moralność- sprawność REEDER

• Badania na temat ilorazu inteligencji u dzieci.(Rożne wyniki- względem samopoczucia itp...)- sprawność intelektualna- czy jesteśmy prawdomówni i moralni- zdecydowana większość ludzkich zachowań może być podporządkowana do kategorii moralności bądź sprawności.

b) sprawność

• Zachowanie

Mało sprawne( mało sprawny), średnio sprawne (średnio sprawny), bardzo sprawne

Mało sprawny nie oznacza ze musi osiągać mało sprawne wyniki, ale tez może być tylko średnio sprawny- wynika to z wpływu zjawisk środowiska lub z zjawisk czysto wewnętrznych osoby (np. skoczek, który słabo skoczył wcale nie musi być mało sprawny, ale np. miał kontuzje wiec słabo skoczył, ale nie jest to sprawa diagnostyczna)

• Moralność

Niemoralne niemoralne

średnio moralne średnio niemoralny

Bardzo moralne bardzo moralny

9. UKRYTE TEORIE OSOBOWOSCI

• Sieć powiązań w systemie poznawczym podmiotu, dotycząca związków miedzy określonymi cechami osobowości

Jeśli ona ma jest X, to zapewne jest Y

Jeśli ona jest Z, to nic z tego nie wynika

10. ASCH CECHY CENTRALNE

1. Zręczny- niezreczyny vis. Ciepły- zimny

2. Przykłady UTO

• ,”co jest piękne jest dobre”

• Eksperymenty, WALSTER (Ten sam facet-, ale go modernizowano na brzydkiego- zawsze zachowywał się tak samo- jak był ładny to był inteligentniejszy, szarmancki itp..)

• Eksperymenty, SIGALL I OSTROVE'A (włamywaczka vis oszustka), (co jest piękne jest dobre-, jeśli wchodzi w grę uwiedzenie i uciekniecie z pieniędzmi- to ładniejsza dostaje większy wyrok niż osoba z uroda taka sobie)

• Inferencje ze wzrostu (mężczyzny)

• Inferencje z wagi ciała

• ,”Co jest brzydkie jest złe”

• Efekt HALO (efekt aureoli vis. Efekt diabelski)

11. MODELE INTEGRACJI DANYCH

• Sumowanie- ocenianie na skalach- sumowanie danych o kimś ze skal

• Uśrednianie- średnia ze skal

• Uśrednianie ważone (model ANDERSONA)

• EFEKT PIERWSZEŃSTWA- pierwsze informacje o człowieku są najważniejsze

• EFEKT ŚWIEŻOŚCI-

• Inklinacja pozytywna

• Efekt konfirmacji w testowaniu hipotez na temat innego człowieka

---