W coraz większym zakresie budownictwo nasze stosuje uprzemysłowione metody budowania, których istotną cechą jest montaż na budowie poszczególnych elementów konstrukcyjnych o większym ciężarze, wykonanych uprzednio w zakładach produkcyjnych lub na specjalnych poligonach na placach budowy.

Zaletą montażowych metod wykonywania obiektów budowlanych jest możliwość produkowania poszczególnych elementów konstrukcji w bardziej dogodnych warunkach niż na samej budowie, gdyż produkcja w tym przypadku odbywa się z zasady w specjalnie do tego celu przystosowanych zakładach, co stwarza możliwości pełnego nieomal zmechanizowania całego procesu realizacji budowy.

Pozwala to na osiągnięcie poważnych korzyści gospodarczych i technicznych, a mianowicie:

-podniesienie na wyższy poziom techniczny pracy całej załogi budowlanej,

-zmniejszenie pracochłonności wykonania robót (a więc obniżenie zatrudnienia na budowie),

-eliminowanie sezonowości w robotach budowlanych,

-podniesienie jakości i dokładności wykonywanych robót.

W zależności od wielkości poszczególnych elementów i zastosowanego układu konstrukcyjnego, rozróżnia się następujące główne rodzaje konstrukcji budynków z elementów wielkowymiarowych:

- wielkoblokowa (bezszkieletowa a układzie podłużnym), - wielkopłytowa (bezszkieletowa a układzie poprzecznym),

- szkieletowo-płytowa (o układzie poprzecznym lub podłużnym),

- z bloków przestrzennych.

Konstrukcje obiektów montowanych można sklasyfikować z różnych punktów widzenia, a mianowicie:

- pod względem przeznaczenia: przemysłowe, miejskie, specjalne;

- pod względem wielkości i rozmiarów: niskie, lecz o znacznych wymiarach w planie (Jednokondygnacjowe hale przemysłowe jedno- lub wielonawowej, o niezbyt dużych wymiarach w planie, lecz o znacznej wysokości (budynki wielokondygnacjowe) punktowe, o znacznej wysokości (wielkie piece, zbiorniki, wieże, maszty itp.);

- pod względem udziału elementów prefabrykowanych: całkowicie (tj. w 100%) względnie tylko częściowa z prefabrykatów (np. o konstrukcji mieszanej - częściowo monolitycznej);

- pod względem układu statycznego: o konstrukcji szkieletowej, szkieletowo-płytowej, blokowej itp. łączone "na mokro" lub w inny sposób;

- pod względem materiału konstrukcyjnego: stalowe, żelbetowe, drewniane, murowane (tj, z bloków murowanych) oraz mieszane, tj. z elementów o różnym materiale konstrukcyjnym (np. słupy żelbetowe, a dźwigary stalowe), z elementów o mieszanym składzie materiału konstrukcyjnego (np. wielowarstwowe płyty wielkowymiarowe z fakturą wewnętrzną i zewnętrzną, ocieplone na osnowie żelbetowej itp.).

Jako najważniejsze warunki, jakie powinny być uwzględnione przy projektowaniu obiektów prefabrykowanych należy wymienić:

- dokonanie właściwego, zgodnego z zasadami montażu podziału całej konstrukcji na poszczególne elementy,

- zaprojektowanie elementów o odpowiednich kształtach ułatwiających montaż konstrukcji,

- przyjęcie właściwej wielkości i ciężaru tych elementów zgodnie z warunkami występującymi przy ich produkcji, transporcie i montażu. Warunki te mogą być spełnione, jeżeli przy projektowaniu obiektu zostaną uwzględnione następujące zasady:

a) najmniejszej liczby typów (rodzajów) elementów, b) najmniejszej liczby połączeń i spoin montażowych, c) zbliżonych ciężarów poszczególnych elementów.

Czynnikami ograniczającymi możliwości przy projektowaniu elementów prefabrykowanych są

a) w zakresie projektowania:

- możliwość wykonania właściwych styków i połączeń elementów w koce strukcji obiektu, wynikająca z przyjętego układu konstrukcyjnego,

- uzyskanie odpowiedniej stateczności poszczególnych elementów, b) w zakresie produkcji elementów:

- wielkość urządzeń produkcyjnych w wytwórniach elementów budowlanych,

- możliwości produkcyjne na placu budowy, c) w zakresie dostawy elementów na budowę: -udźwig urządzeń załadunkowych,

- nośność i rozmiary środków transportowych,

- wymagania ruchu na publicznych drogach transportu zewnętrznego (skrajnia taboru, szerokość drogi, obowiązujące spadki, wzniesienia i łuki), d) w zakresie montażu konstrukcji:

- udźwig i zasięg urządzeń do obsługi placu składowego i scalania konstrukcji, nośność urządzeń do podawania elementów do montażu,

- udźwig i zasięg głównych urządzeń montażowych danego obiektu. Rodzaje montażu konstrukcji budowlanych rozróżniać można w zależności od:

a) stopnia zaawansowania w stosunku do całości procesu montażowego, b) stopnia scalenia elementów konstrukcji w większe lub mniejsze zespoły przed ich wbudowaniem. a) Ze względu na stopień zaawansowania rozróżnia się:

- montaż próbny - tj. próbne zestawienie konstrukcji w całości lub w jej częściach jeszcze w wytwórni przed wysłaniem na budowę;

- montaż wstępny, tzn. scalanie pojedynczych elementów w większe elementy, zespoły elementów czy też części konstrukcji obiektu;

- montaż zasadniczy polegający na podniesieniu i ustawieniu elementów w położeniu projektowym;

- montaż uzupełniający polegający na trwałym, ostatecznym zamocowaniu ustawionych elementów w całej konstrukcji.

Wg sposobu pobierania elementów do montażu możemy rozróżnić następujące metody montażu:

- montaż elementów z placu,

- montaż elementów „ł kół".

b) W zależności od możliwości scalania elementów konstrukcji w zespoły rozróżnia się

następujące rodzaje montażu:

-montaż konstrukcji z pojedynczych elementów konstrukcyjnych;

- montaż konstrukcji z elementów scalonych;

- montaż konstrukcji z zespołów konstrukcyjnych (tzw. montaż blokowy);

- montaż konstrukcji obiektu w całości.

Odróżnia się dwie zasadnicze metody montażu w zależności od kolejności montażu konstrukcji, a mianowicie:

-montaż rozdzielczy tj. elementami jednego typu (kolejny),

-montaż kompleksowy (częściami budowli).

Metoda montażu elementami jednego typu (kolejnego) polega na montowaniu na przestrzeni całego obiektu poszczególnych rodzajów elementów. Na przykład najpierw wszystkie słupy, następnie wszystkie belki podsuwnicowe, dalej wszystkie wiązary dachowe

Metoda montażu kompleksowego polega na montażu wszystkich elementów wykonywanego obiektu od razu w obrębie całego przekroju poprzecznego, montowane są wszystkie elementy konstrukcyjne w danym przekroju: słupy, belki, belki podsuwnicowe, stężenia.

Ogólnie biorąc roboty montażowe obejmują:

1. roboty przygotowawcze, jak: wyrównanie terenu budowy, wykonanie dróg dojazdowych, przygotowanie i wyposażenie placu składowego konstrukcji, zainstalowanie urządzeń montażowych na stanowiskach roboczych, przygotowanie uchwytów linowych, usztywnień prowizorycznych podnoszonych konstrukcji itd.,

2. roboty podstawowe, jak: scalanie elementów na placu składowym konstrukcji, dostarczanie elementów konstrukcyjnych na miejsce montażu, podnoszenie i ustawianie elementów w konstrukcji itd.,

3. roboty pomocnicze, jak: prowizoryczne wzmacnianie elementów w czasie montażu,

Przebieg procesów roboczych przy wznoszeniu budowli z elementów prefabrykowanych jest następujący:

etetap l - produkcja elementów w zakładzie wytwórczym (względnie bezpośrednio na placu budowy

etap 2 - dostarczenie ich z zakładu wytwórczego na plac składowy konstrukcji, etap 3 - przygotowanie elementów do montażu na przyobiektowym placu składowym (sortowanie, czyszczenie, prostowanie, scalanie'itp^», etap 4 - montaż elementów (dostarczenie elementów z placu składowego na miejsce montażu, oraz podniesienia, ustawienie i umocowanie ich w położeniu projektowanym). Szczegółowy przebieg ostatniego etapu, tj. montażu poszczególnych elementów przedstawia się następująco:

- tymczasowe wzmocnienie (usztywnienie) elementu, zabezpieczające go przed zniekształceniem w czasie montażu;

- dostarczenie montowanego elementu z placu składowego do miejsca montażu (w strefę zasięgu urządzenia montażowego);

- przygotowanie ejeflientu do- podnoszenia (ułożenie w sposób dogodny dla podnoszenia, przyczepienie urządzeń pomocniczych, jak klamry, jarzma, uchwyty, pomocnicze drabinki, pomosty robocze, linki kierujące itp.);

- założenie uchwytów linowych i przyłączenie elementu do haka urządzenia montażowego;

---