WYKORZYSTANIE WALORÓW TURYSTYCZNO-KRAJOZNAWCZYCH MIASTA I OKOLIC PYRZYC W TURYSTYCE SZKOLNEJ
Ziemia Pyrzycka jest obszarem niezmiernie atrakcyjnym zarówno ze względu na urodę krajobrazu jak i warunki dla rozwoju turystyki. Ważnym walorem są liczne zespoły cennych obiektów zabytkowych. Czynnikiem przyciągającym turystów są mury obronne, baszty, liczne rezerwaty i parki krajobrazowe a także odbywające się tu co rok Pyrzyckie Spotkania z Folklorem.
Celem publikacji jest przedstawienie możliwości wykorzystania walorów turystyczno-krajoznawczych miasta Pyrzyc i okolic w programie szkolnym a mianowicie
w nauczaniu przedmiotów: przyrody, biologii i historii.
Program nauczania obejmuje w swojej treści wycieczki turystyczne, które w znacznym stopniu ułatwiają opanowanie materiału. Czasem nawet są nieodzownym elementem, gdyż niejednokrotnie rzeczy zawarte w programie o wiele lepiej przyswajalne są
w terenie, gdzie dzieci naocznie mogą przekonać się o danym stanie rzeczy. Dlatego też nauczyciele w celach dydaktycznych organizują liczne wyjazdy do miast i wiosek, by w ten sposób w pewnej mierze uzupełnić program szkolny.
Przyroda
Przedmiot ten jest prowadzony w młodszych klasach i ma na celu zapoznanie uczniów ze światem przyrody, zaspokojenie ich naturalnej ciekawości poznawczej, rozwijanie zainteresowań przyrodniczych.
Uczniowie winni z zakresu tego przedmiotu umieć:
podawać przykłady związków przyczynowo-skutkowych zachodzących
w przyrodzie;
scharakteryzować zmiany w przyrodzie w różnych porach roku;
rozpoznawać najczęściej spotykane gatunki roślin i zwierząt;
określać typ lasu, wyróżniać warstwy lasu.
Parki i lasy Regionu Pyrzyckiego znakomicie nadają się do realizacji tych zagadnień. Występuje tutaj bowiem około 30 parków, które doskonale nadają się do obserwacji świata roślinnego. Lasy choć jest ich niewiele, odznaczają się bogactwem gatunków. Okolice Kozielic, Trzeborza, Tetynia i Sitna stanowią najbardziej naturalny kompleks leśny. Dzieci mogą tutaj w sposób bardzo łatwy wyodrębnić wszystkie warstwy lasu. Bogate runo natomiast stwarza możliwość poznania bardzo wielu gatunków roślin.
Lasy okolic Dolic natomiast odznaczają się bogactwem grzybów, co umożliwia realizację zagadnienia: rozpoznawanie grzybów jadalnych i trujących.
Malownicze jeziora, rzeki będące skupiskiem bogatej fauny i flory wodnej są niepowtarzalną okazją obserwacji wody płynącej, brzegów i koryta rzeki, roślin przybrzeżnych, pływających i zanurzonych.
Pamiętajmy jednak, że jest to region typowo rolniczy i na piękno krajobrazu składają się nie tylko rezerwaty, parki, lasy i jeziora, ale również wielkie połacie łąk
i pastwisk, które stanowią doskonałe pole do realizacji takich tematów jak:
obserwacja zwierząt żyjących na łące;
słuchanie odgłosów zwierząt żyjących w trawie
porównywanie różnorodności roślin łąk z jednorodną roślinnością pola uprawnego
Zmieniający się krajobraz podczas różnych pór roku stwarza możliwości do realizacji zagadnień typu:
opadanie liści jesienią;
barwy lasu;
zamarzanie wody zimą;
topnienie śniegu i lodu;
rozwijanie pąków wczesną wiosną.
Przedmiot ten ma za zadanie również kształtowanie więzi emocjonalnej z przyrodą, wrażliwości na jej piękno. Doprowadzenie do rozumienia powiązań człowieka z przyrodą, jego roli w zachowaniu równowagi w przyrodzie i odpowiedzialność za zmiany w środowisku. Uczenie poszanowania przyrody, kształtowanie aktywnych postaw związanych z ochroną środowiska. Duża ilość rezerwatów i pomników przyrody w opisywanym regionie może ożywić również i te zagadnienia. W parkach, czasem przy drogach i wśród lasów znajdują się liczne okazy przyrody - drzewa stare i wieloletnie, których jest ponad sto.
Biologia
Biologia jako nauka o powstawaniu, rozwoju i właściwościach żywych organizmów umożliwia poznanie otaczającego świata. Nauczanie biologii przyczynia się do kształtowania postaw naukowego poglądu na świat
Zadaniem biologii jako przedmiotu w szkole jest m.in.:
- zaznajomienie uczniów z różnorodnością form roślinnych i zwierzęcych;
rozwijanie zdolności świadomego i celowego obserwowania zjawisk biologicznych oraz orientowania się w zjawiskach zachodzących między nimi;
budzenie wrażliwości na piękno przyrody oraz uświadomienie konieczności racjonalnej ochrony i umiejętnej gospodarki jej bogactwami.
Biologia jest takim przedmiotem, w którym zajęcia terenowe są wręcz nieodzownym elementem w jej programie. I tak np. temat „ Rośliny innych krajów”, doskonale nadaje się do tego typu zajęć. Tym bardziej, że w regionie pyrzyckim jest wiele rezerwatów i parków, w których roślinność taka występuje. Pozycję specjalną pod tym względem zajmuje ogród dendrologiczny w Przelewicach. Znajduje się tutaj ponad 1300 gatunków odmian rzadkich drzew, w większej części egzotycznych. Niektóre z nich są jedynymi znanymi okazami w Polsce. Park w Przelewicach to najciekawszy zespół zieleni na Pomorzu Zachodnim, i jeden z czołowych w Polsce. Arboretum
w Przelewicach może spełniać poważną rolę nie tylko naukową ale i gospodarczą. Znaleźć tu można teren do badań z zakresu: systematyki, ekologii, prac hodowlano-selekcyjnych, a przede wszystkim obserwacji nad aklimatyzacją drzew obcego pochodzenia. Park ten może też być wzorcem umiejętnego wykorzystania roślin przy urządzaniu parków i zieleni.
Ale nie tylko w parkach i rezerwatach można spotkać ciekawą roślinność godną obserwacji. Np. w rejonie wsi Grędziec, znajduje się strome, dawne zbocze Pramiedwia. Zbocze to ma południowe nachylenie i stąd siła promieni słonecznych stwarza warunki specjalnego mikroklimatu. Występują tutaj liczne rośliny typowe dla stepów.
Do realizacji tematu „ Warunki życia w środowisku wodnym” najlepiej posłuży wycieczka. Celem jej byłoby przeprowadzenie obserwacji przystosowania roślin
i zwierząt do życia w tym środowisku. I w tym zakresie Ziemia Pyrzycka stwarza duże możliwości, bowiem na każdym jeziorze spotyka się łabędzie. Natomiast
w okolicach Dolic znajdują się gniazdowiska żurawi i siwych czapli oraz wiele innych gatunków ptactwa wodnego i błotnego, które znakomicie nadają się do obserwacji.
Do innych, godnych uwagi zwierząt tego regionu możemy zaliczyć dropie. Są to największe ptaki biegające polskie charakterystyczne dla przestrzeni stepowych. Niestety, populacja ich stale się zmniejsza i jest w dużym stopniu zagrożona. Może to być bodźcem w naświetleniu ważności tematu o ochronie środowiska.
Teren Pyrzyc i jego okolice stwarza również szansę poznania kilkudziesięciu gatunków rzadszych w Polsce, względnie bardziej interesujących z geograficznego lub ekologicznego punktu widzenia roślin występujących głównie na starych murach.
Bardzo ważną i przydatną rzeczą jest, aby uczniowie umieli rozpoznawać wszelkie gatunki roślin, a wśród nich lecznicze i te trujące. Najlepiej, gdy poznaje się je w ich naturalnym środowisku. Dlatego bardzo ważne są tutaj zajęcia terenowe. Bogata flora opisywanego regionu nie skąpi nam również i tego typu roślin. Wszystkie te gatunki roślin rosną raczej dziko, dlatego występują one nad jeziorami, w dolinie rzeki Płoni, nad strumykami i rowami, na skarpach i stromych stokach wzgórz.
W programie biologii zawarty jest również temat, w którym mówi się o wpływie zanieczyszczenia środowiska na stan wód i roślin wodnych. Przykładem do tego zagadnienia może być niestety jezioro Miedwie, którego stan z roku na rok jest coraz gorszy.
Historia
Również z tego przedmiotu wycieczka w teren może pomóc w realizacji programu, choć już nie w takim stopniu, jak z przedmiotów opisywanych wcześniej. Ma ona na celu przede wszystkim bardziej zainteresować uczniów przy omawianiu danego tematu.
Takim tematem jest na pewno „Nasza miejscowość dziś i dawniej”. Ponieważ taka wycieczka miałaby dokładnie zapoznać uczniów ze swoim miastem, dlatego proponowałbym na opracowanie tego tematu trzy godziny lekcyjne.
Pierwszą godzinę można poświęcić na obserwację starych kamienic i nowych, odbudowanych według starych wzorców. Składałoby się na nią przejście ulicą Dworcową, gdzie są domy z XIX i XX wieku. Następnie ulicą Ks. Bogusława X. Tu można opowiedzieć legendę o ks. Bogusławie i burmistrzance pyrzyckiej Elżbiecie. Następnie można by było udać się na Plac Wolności, gdzie stoi Pomnik Wdzięczności, wzniesiony ku czci żołnierzy poległych w walkach o wyzwolenie Pyrzyc.
Druga godzina to zwiedzanie miasta średniowiecznego ze zwróceniem uwagi na obwarowania, baszty, ratusz gotycki i kościół św. Maurycego.
Trzecia lekcja to spacer po słowiańskim starym mieście:
wzgórze chremowe, gdzie miejscowa ludność składała hołd pogańskiemu bóstwu, miejsce na którym stał gród słowiański;
Sicina - rzeka, przed wiekami teren bardzo zabagniony, wykorzystywana do nawadniania fosy miejskiej;
kościół Augustianek 1250 rok.
Powyższe lekcje wycieczki oprócz tego, że zapoznały by uczniów z miastem, to także dostarczyłyby by dowody życia Słowian od najdawniejszych czasów, poprzez okres kształtowania się państwowości polskiej, aż do ponownego włączenia Pomorza Zachodniego do Polski Piastowskiej poprzez Bolesława Krzywoustego.
Obiektem, który obok murów obronnych jest najbardziej znanym w Pyrzycach, gdzie przybywa zawsze wiele wycieczek i nie tylko jest Święta Studnia. Jest to miejsce bardzo szczególne dla Pyrzyczan, ponieważ wiąże się je z aktem zbiorowego chrztu Pyrzyczan w 1124 roku przez misję wysłaną na Pomorze przez Bolesława Krzywoustego.
Takie historyczne wycieczki mają na celu zainteresowanie uczniów poznawaniem wiedzy o przeszłości, zapoznaniem ich z fragmentem dziejów naszej miejscowości
i regionu. Pobudzają one także szacunek do zabytków przeszłości.
Wykorzystanie przedstawionych wszystkich powyższych walorów turystyczno-krajoznawczych może przebiegać w bardzo różnych formach. Zależy to głównie od inwencji nauczycieli prowadzących tego typu zajęcia.