Wyraz statystyka pochodzi od łacińskiego słowa „status”, które oznacza stan państwa. Statystyka określa, jak należy zebrać, porządkować, prezentować, uogólniać i analizować dane liczbowe o interesujących nas zjawiskach i procesach. Wymienione działania, stanowiące opis zjawisk są jedną z dwu jej funkcji. Drugą funkcją statystyki jest indukcja, polega ona na formowaniu reguł, które pozwalają uogólniać wnioski, uzyskane dzięki badaniom części zbiorowości, na jej całość.

Obserwacje statystyczne dzielimy według dwu kryterium:

1. częstotliwość obserwacji

2. kompletność materiałów

Ze względu na pierwsze kryterium rozróżniamy rejestracje bieżące i spisy. Drugim kryterium grupowania obserwacji statystycznych jest kompletność materiałów; wyróżniamy obserwacje całkowite i częściowe.

1. Obserwacje całkowite (wyczerpujące) - uwzględniają tylko wybraną w określony sposób część badanej populacji.

2. stosowanie obserwacji częściowych determinowane jest rozlicznymi przyczynami: krótszym okresem trwania obserwacji, możliwością bardziej dokładnego ich przeprowadzania, niższymi kosztami i wreszcie, gdy dokonanie obserwacji łączy się z niszczeniem badanego przedmiotu, jedynie stosowanie tej metody jest możliwe.

Obserwacje częściowe dzielimy na trzy rodzaje:

• metodę reprezentacyjną;

• Monografię;

• Ankietę;

Metoda reprezentatywna - polega na pobraniu z całej zbiorowości określonej części tzw. próbki, na podstawie, której charakteryzujemy badaną całość.

Monografia - polega na pobraniu polega na przeprowadzeniu wszechstronnej, szczegółowej obserwacji statystycznej i jakościowo - opisowej wybranych pojedynczych przypadków.

Ankieta - przeprowadzamy ją, gdy przedmiotu jej badania nie możemy poznać w inny sposób (tzn. ani przez sprawozdawczość, ani poprzez uprzednie wytypowanie części jednostek jako reprezentatywnej próbki rozpatrywanej zbiorowości). Ustalając na przykład terminowość usług pocztowych, sondując opinię konsumentów nowych formach sprzedaży, analizując skutki zmian w zarządzaniu przedsiębiorstwami czy rozpatrując czynniki sprzyjające i hamujące integrację załóg pracowniczych, rozprowadzamy ankiety wśród zainteresowanych osób czy organizacji. Ogólnie można stwierdzić, że ankiety są bardzo pomocne, gdy chcemy ustalić nie same fakty, lecz opinie o nich.

Jedną z podstawowych różnic między ankietą, a metodą reprezentacyjną jest to, że w pierwszym przypadku nie przeprowadzamy obserwacji bezpośredniej, lecz zwracamy się do osób lub instytucji o informacje. Taka forma obserwacji uniemożliwia ustalenie a priori- liczby odpowiedzi. Dopiero po zebraniu wszystkich ankiet, stwierdzamy jak bogatymi materiałami statystycznymi dysponujemy. Tematyka wielu ankiet wymaga uzupełnienia obserwacji statystycznej pytaniami jakościowo- opisowymi.

Częstokroć poznanie większej całości determinuje konieczność sformułowania kompleksu pytań.

Układając formularz ankiety należy pytania redagować jasno, zwięźle i jednoznacznie, tak, aby każdy mógł odpowiedzieć na nie bez trudności i wątpliwości. Dobrze jest, gdy odpowiedzi są krótkie ( „TAK” lub „NIE”) może wymagać wpisanie daty, podanie liczby lub wpisanie nazwy. Należy unikać pytań wymagających bardziej skomplikowanych rachunków. Jeśli chcemy sprawdzić prawdziwość odpowiedzi, można zamieścić kilka pytań kontrolnych, np. w punkcie 6 pytanie:

Ile lat pan/pani pracuje?

W punkcie 12:

Ilość lat pan/pani pracy?

Gdyby przypadek taki zaszedł, świadczyłoby to o błędzie w jednej z dwu odpowiedzi lub fałszywej informacji. Z reguły ankieta nie wymaga imienia i nazwiska, zakładając, że anonimowość sprzyja zwiększaniu prawdziwości otrzymywanych informacji.

Etapy budowy kwestionariusza:

1. określenie problemu badawczego i jego celu do osiągnięcia;

2. określenie wstępnej listy pytań;

3. skalanie pytań i odpowiedzi;

4. sprawdzanie i weryfikacja pytań;

5. konstruowanie kwestionariusza wstępnego;

6. pomiar próbny i modyfikacja;

7. sformułowanie ostatecznej wersji kwestionariusza;

Rodzaje ankiet:

• pocztowa (rozsyłana) wysyłka - zwrot pocztą;

• prasowa (publikowana w prasie) - zwrot pocztą;

• opakowaniowa (dołączona do sprzedawanych towarów) - zwrot pocztą;

• radiowa (tekst ogłaszany w radiu) - zwrot pocztą;

• audytoryjna (rozdawana przy różnych okazjach np. podczas pokazu) - zbierana osobiście lub wysyłana pocztą

Przykładowy formularz ankiety:

ANKIETA Do ankiety dołączona jest bezpłatna próbka wodoodpornego tuszu do rzęs, po wypróbowaniu prosimy o wypełnienie poniższej ankiety i odesłanie jej na adres: j&k kosmetic, ul. Ogrodowa 2, 65-300 Warszawa. Proszę zaznaczyć krzyżyk w odpowiedniej kratce. Czy używała Pani kiedykolwiek wodoodpornego tuszu do rzęs? TAK [] NIE [] Czy oferowany przez nas tusz skleja rzęsy? TAK [] NIE [] Czy uważa Pani, że wodoodporny tusz do rzęs jest lepszy od zwykłego tuszu? TAK [] NIE [] Czy cena wodoodpornego tuszu do rzęs naszej firmy jest odpowiednia? TAK [] NIE [] Dziękujemy za wypełnienie ankiety.

2

---