KLASYFIKACJA LEKÓW PRZECIWGRZYBICZYCH
ANTYSEPTYKI PRZECIWGRZYBICZE
ANTYBIOTYKI PRZECIWGRZYBICZE
CHEMIOTERAPEUTYKI PRZECIWGRZYBICZE
DIAGNOSTYKA MIKOLOGICZNA:
Bezpośrednie badania mikroskopowe i preparaty barwione
Wyizolowanie i identyfikacja grzyba od pacjenta, który ma być leczony
Ocena fluorescencji grzybów w świetle lampy Wood`a
Hodowle i mikrohodowle mikologiczne
Zymogramy, auksanogramy węglowe i azotowe
Ocena wrażliwości wyhodowanych grzybów na leki
Badania właściwości enzymatycznej grzybów
Badania histopatologiczne i immunologiczno-serologiczne
Mikogramy
ANTYSEPTYKI PRZECIWGRZYBICZE
Związki jodu (jodek potasu, jodyna, Mycaden)
Kwasy nieorganiczne (kwas borowy, Acifungin)
Kwasy organiczne i pochodne (kwas benzoesowy, kwas salicylowy, Fungicetrim, Mykodermina)
Siarka w postaci wolnej lub związanej (tiosiarczan sodu, maść siarkowa 5-10%)
Pochodne chinoliny (chlorchinaldin, clioquinol, Vioform)
Czwartorzędowe zasady amoniowe (Viosept)
Związki metali ciężkich (pirytion cynku, siarczek selenu)
Barwniki anilinowe (fiolet gencjany, Pigmentum Castellani)
Nadmanganian potasu 1:5 000 roztwór
LEKI PRZECIWGRZYBICZE ANTYBIOTYKI
ANTYBIOTYKI POLIENOWE
Amfoterycyna B
Nystatyna
Natamycyna
ANTYBIOTYKI NIEPOLIENOWE
Gryzeofulwina
LEKI PRZECIWGRZYBICZE CHEMIOTERAPEUTYKI
POCHODNE IMIDAZOLOWE
Leki azolowe I generacji
Chlormidazol (Polfungicid)
Klotrimazol (Canesten, Clotrimazol)
Mikonazol (Dactarin, Dactacort)
Econazol ( Pevaryl, Pevisone)
Izokonazol (Travogen, Travocort)
Tiokonazol (Trosyd)
Bifonazol (Mycospor)
Leki azolowe II generacji
Ketokonazol (Nizoral)
Leki azolowe III generacji
Itrakonazol (Sporanox, Orungal)
Flukonazol (Diflucan)
MIEJSCOWE LEKI PRZECIWGRZYBICZE - POSTACIE LEKÓW
Maść
Krem
Roztwór
Lotion
Lakier
Pasta
Aerozol
Zasypka/puder
Mydło lecznicze
LECZENIE MIEJSCOWE = ELIMINACJA GRZYBA Z OGNISK I REZERWUWARU +ELIMINACJA OBJAWÓW ZAKAŻENIA
LECZENIE MIEJSCOWE - PODSTAWOWE BŁĘDY
1. NIEZASTOSOWANIE LEKU PRZECIWGRZYBICZEGO
- NIEROZPOZNANIE GRZYBICY
- FAŁSZYWIE UJEMNY WYNIK BADANIA MIKOLOGICZNEGO
2. ROZPOCZĘCIE LECZENIA TYLKO NA PODSTAWIE OBRAZU KLINICZNEGO
CHEMIOTERAPEUTYKI PRZECIWGRZYBICZE W LECZENIU MIEJSCOWYM:
IMIDAZOLOWE
ALLILAMINY
POCHODNE MORFOLINY
POCHODNE BENZYLOAMINY
POCHODNE PIRYDYNONU
LEKI IMIDAZOLOWE:
KETOKONAZOL
IZOKONAZOL
BIFONAZOL
MIKONAZOL
CLOTRIMAZOL
ALLILAMINY:
DZIAŁANIE GRZYBOSTATYCZNE (NIEKTÓRE DROŻDŻAKI) I GRZYBOBÓJCZE (DERMATOFITY, C. PARAPSILOSIS)
POCHODNE MORFOLINY:
AMOROLFINA
Mechanizm działania:
hamuje biosyntezę steroli w ścianie komórkowej grzybów poprzez:
blokowanie δ-14-reduktazy
blokowanie δ-7- i δ-8-izomerazy
powoduje to zmiany w przepuszczalności błony komórkowej, nagromadzenie się ignosterolu i zaburzenia w syntezie chityny prowadzące do śmierci grzyba
Działa na:
dermatofity, grzyby drożdżopodobne i pleśniowe
POCHODNE PIRYDYNONU
Ciclopirox olamine
Mechanizn działania:
działa grzybobójczo poprzez łączenie się z organellami komórki
zwiększa przepuszczalność błony komórkowej -> ucieczka z komórki aminokwasów, peptydów i potasu
Działa na:
Dermatofity, grzyby z rodzaju Candida, Cryptococcus i pleśniowce
ZAKAŻENIA DEMRATOFITOWE, W TYM GRZYBICE SKÓRY GŁADKIEJ DOBRZE REAGUJĄ NA MIEJSCOWE LEKI NOWEJ GENERACJI (AZOLE, TERBINAFINA, CYKLOPIROKS), CZAS LECZENIA 2-4 TYGODNIE. SKUTECZNOŚĆ OKOŁO 80%
DEZYNFEKCJA ODZIEŻY I OBUWIA
10% ROZTWÓR FORMALINY
obuwie umieścić w szczelnie zamkniętym worku foliowym z watą nasączoną formaliną. Po 48h wyjąć obuwie i przewietrzyć. W taki sam sposób dezynfekować odzież. Odzież po wyjęciu z worka należy wyprać w temp. > 60st.
ŁĄCZENIE LEKÓW PRZECIWGRZYBICZYCH Z GLIKOKORTYKOSTEROIDAMI I INNYMI PREPARATAMI - GKS, ANTYBIOTYKI
WSKAZANIA DO ZASTOSOWANIA LEKÓW PRZECIWGRZYBICZYCH DOUSTNYCH
GRZYBICA PAZNOKCI
GRZYBICA SKÓRY OWŁOSIONEJ
GRZYBICE NARZĄDOWE
GRZYBICE SKÓRY O ROZLEGŁEJ POWIERZCHNI
PRZETRWAŁE OGNISKA GRZYBICZE
ZABURZENIA IMMUNOLOGICZNE
PRZEWLEKŁA DROŻDŻYCA ŚLUZÓWKOWO-SKÓRNA
W PRZYPADKU GRZYBIC POWIERZCHOWNYCH LECZENIE OGÓLNE TYLKO W WYJĄTKOWYCH PRZYPADKACH!
DZIAŁANIE DOUSTNYCH LEKÓW PRZECIWGRZYBICZYCH
|
DERMATOFITY |
CANDIDA |
PLEŚNIE |
GRYZEOFULWINA |
+ |
- |
- |
TERBINAFINA |
+ |
+/- |
+/- |
FLUKONAZOL |
+ |
+ |
? |
ITRAKONAZOL |
+ |
+ |
+/- |
MECHANIZM DZIAŁANIA LEKÓW AZOLOWYCH
1.połączenie z cytochromem P-450
2. gromadzenie się 14-metylowych pochodnych sterolowych
blokowanie syntezy ergosterolu
destabilizacja błony komórkowej grzyba
Leki azolowe
„stare”: ketokonazol, flukonazol
- drożdżaki Candida (z wyjątkiem C. krusei i C. glabrata) oraz Cryptococcus
„nowe”: itrakonazol, worikonazol, rawukonazol, posakonazol
aktywne także wobec rodzaju Aspergillus
Flukonazol
pochodna dwuazolowa
działa na drożdżaki Candida i Cryptococcus
- nie działa na Aspergillus
aktywny wobec dermatofitów
Ketokonazol
wpływa na stężenie hormonów sterodiowych we krwi
zahamowanie syntezy testosteronu (ginekomastia, oligospermia)
interakcje z lekami zobojętniającymi kwas żołądkowy, przeciwalergicznmi
objawy nietolerancji alkoholu u niektórych pacjentów
Itrakonazol
grzybostatyczny, podawany doustnie
aktywny także wobec C. glabrata C. krusei oraz Aspergillus
lipofilny lek o dużym powinowactwie do keratyny
Terbinafina
działa grzybobójczo po podaniu doustnym i miejscowym
działanie na dermatofity, pleśnie, grzyby dimorficzne, słabiej na drożdżaki
GRZYBICA PAZNOKCI - TRUDNOŚCI W TERAPII
Zaburzenia układu immunologicznego
Rezerwuar grzybów chorobotwórczych w innym miejscu
Zła penetracja leku doustnego
Interakcje lekowe obniżające poziom leku przeciwgrzybiczego
Oporność na stosowany lek
Słaba współpraca z pacjentem
GRZYBICA PAZNOKCI - TRUDNOŚCI W TERAPII
Odmiany kliniczne grzybicy paznokci utrudniające leczenie doustne:
- onycholiza
- dermatofitoma
- zajęcie bocznej części płytki paznokcia
- całkowite zniszczenie płytki paznokcia
ZAKAŻENIE PAZNOKCI T. RUBRUM - PREDYSPOZYCJE GENETYCZNE
LEKI STOSOWANE MIEJSCOWO W GRZYBICY PAZNOKCI
- zajęcie pojedynczych płytek paznokciowych
- zakażenie ograniczone do dystalnej części paznokcia
niewielkie nasilenie zmian chorobowych
leki miejscowe w grzybicy paznokci:
cyclopirox, bifonazol, amorolfina, chlormidazol
leki ogólne w grzybicy paznokci - tabela:
lek |
dawka |
Czas leczenia |
uwagi |
terbinafina |
250mg/d |
Paznokcie rąk - 6 tygodni stóp - 12 tygodni |
|
itrakonazol |
200mg/dobę |
Paznokcie rąk - 6 tygodni stóp - 12 tygodni |
|
itrakonazol |
2 x 200mg/dobę w terapii pulsowej tydzień/miesiąc |
2 pulsy - grzybica paznokci rąk 3 pulsy - stóp |
|
flukonazol |
150-300mg/tydzień |
Paznokcie rąk - 3-9 miesięcy stóp - 6-12 miesięcy |
|
Terapia grzybicy panozkci - podsumowanie
TERAPIA PULSOWA (ITRAKONAZOL)
TERAPIA CIĄGŁA (TERBINAFINA)
TERAPIA SKOJARZONA (LEK OGÓLNY - TERBINAFINA, ITRAKONAZOL I MIEJSCOWY- AMOROLFINA, CYKLOPIROKS)
GRZYBICA PAZNOKCI - PROFILAKTYKA
ODKAŻANIE OBUWIA PO ZAKOŃCZENIU LECZENIA
ZMNIEJSZENIE POTLIWOŚCI
- PUDRY
- AEROZOLE
LECZENIE GRZYBICY OWŁOSIONEJ SKÓRY GŁOWY
- LEKI OGÓLNE: GRYZEOFULWINA, TERBINAFINA, ITRAKONAZOL, FLUKONAZOL
LECZENIE WSPOMAGAJĄCE TINEA CAPITIS:
STRZYŻENIE WŁOSÓW LUB DEPILACJA
MIEJSCOWE LEKI PRZECIWGRZYBICZE
SZAMPONY PRZECIWGRZYBICZE
ZAPOBIEGANIA REINFEKCJOM
PROFILAKTYKA PRZECIWGRZYBICZA
Profilaktyka lekowa (kontrowersje !)
Racjonalna terapia antybiotykowa
Zachowanie właściwych standardów zapobiegających rozwojowi grzybic u chorych na oddziałach intensywnego nadzoru
Właściwe zachowania w miejscach szczególnego narażenia na zakażenie
Odpowiednie zachowania higieniczne
Nadzór weterynaryjny weterynaryjny
PROFILAKTYKA PRZECIWGRZYBICZA- INWAZYJNE ZAKAŻENIA GRZYBICZE -
Częstość występowania na oddziałach intensywnej terapii (OIT) lub u chorych poddawanych zabiegom chirurgicznym wynosi 0,5-2%, ale jest istotnie większa u chorych obciążonych dodatkowymi czynnikami ryzyka (zabieg chirurgiczny w obrębie jamy brzusznej, przebicie przewodu pokarmowego, dializa, centralny dostęp naczyniowy, całkowite żywienie pozajelitowe, stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania, kolonizacja Candida).
Działania niepożądane szerokiego stosowania profilaktyki przeciwgrzybiczej:
- rozwojem lekooporności
- selekcja szczepów wielolekoopornych
PROFILAKTYKA PRZECIWGRZYBICZA
Leki nie wchłaniane z przewodu pokarmowego
- nystatyna, natamycyna, amfoterycyna B
Leki wchłaniane z przewodu pokarmowego
- itrakonazol
Ochrona przed Candida sp.
- ketokonazol
- flukonazol, często z zawiesiną nystatyny lub amfoterycyny B
Ochrona przed Aspergillus sp.
- amfoterycyna B (spray donosowy)
- itrakonazol
PROFILAKTYKA PRZECIWGRZYBICZA - PROBIOTYKI
Polska znajduje się w pierwszej dziesiątce wśród krajów europejskich pod względem ilościowego spożycia antybiotyków na jednego mieszkańca
codziennie 25 /1000 osób zażywa antybiotyk, a w okresie jesienno-zimowym nawet 100/1000 osób
W badaniach klinicznych zwraca się uwagę na powiązanie obecności zwiększonej liczby Candida w układzie pokarmowym z niedawno zakończonym leczeniem antybiotykami zarówno u osób dorosłych i u niemowląt
PROFILAKTYKA PRZECIWGRZYBICZA
Zakładanie sztucznych paznokci może być czynnikiem sprzyjającym infekcji grzybiczej. Najczęściej występuje ona na skutek nieodpowiedniej higieny lub w wyniku powstawania pęcherzyków powietrza, zaistniałych z powodu odstawania sztucznego paznokcia od naturalnej płytki. W miejscu przestrzeni między tipsem a płytką paznokcia może dojść do zakażenia i dalszego rozwoju grzybicy pod sztucznym paznokciem.
Ryzyko wystąpienia infekcji grzybiczej u pacjentek noszących sztuczne paznokcie. Larysa Hirschberg, Anna Kudła, Anna Wojnowska Mikologia Lekarska 2010, 17 (1): 30-32