1. METODY NAUCZANIA

Metoda nauczania - sposób postępowania nauczyciela z uczniami w celu osiągnięcia zamierzonego celu. Inaczej mówiąc jest to wypróbowany układ czynności nauczyciela i uczniów realizowany świadomie w celu spowodowania złożonych zmian w osobowości.

Wyróżniamy metody:

*Metody oparte na słowie:

1. Opowiadanie - polega na zaznajomieniu uczniów z jakimiś rzeczami, zjawiskami w formie ich słownego opisu. Wykorzystywane jest w najmłodszych klasach szkoły podstawowej, dlatego musi być obrazowe.

2. Wykład - służy przekazywaniu uczniom jakichś informacji z zakresu różnych dziedzin naukowych. Stosowany jest najczęściej szkolnictwie wyższym. Wymaga od słuchaczy myślenia hipotetyczno-dedukcyjnego.

a) wykład konwencjonalny - treść jest bezpośrednio przekazywana przez nauczyciela w gotowej formie do zapamiętania

b) wykład problemowy - ilustracja jakiegoś problemu naukowego lub praktycznego

c) wykład konwersatoryjny - polega na przeplataniu fragmentów mówionych wykładu z wypowiedziami słuchaczy

3. Pogadanka - jej istota polega na rozmowie kierowanej przez nauczyciela z uczniami. Nauczyciel zmierzając do osiągnięcia sobie znanego celu stawia pytania uczniom, na które oni udzielają odpowiedzi. Jest to najstarsza metoda dydaktyczna, stosowana już przez Sokratesa. Jest wykorzystywana przede wszystkim w niższych klasach szkoły podstawowej.

4. Dyskusja - polega na wymianie poglądów na określony temat, można wykorzystać ją dopiero w najwyższych klasach szkoły podstawowej oraz w szkole średniej. Dyskusja, wymaga specjalnego przygotowania uczestników.

5. Praca z książką - jeden z najważniejszych sposobów zarówno powtarzania jak i utrwalania nowych wiadomości. Samodzielne korzystanie z książek przez uczniów może mieć formę - uczenia się z podręcznika, -sporządzania notatek, -lektury uzupełniającej.

*Metody oglądowe (oparte na obserwacji)

Pokaz - demonstrowanie uczniom czegoś, to metoda oparta na obserwacji. Pokaz bywa metodą towarzyszącą, która występuje z inną.

*Metody oparte na działalności praktycznej:

1. Metoda laboratoryjna - polega na tym, że uczeń samodzielnie przeprowadza eksperyment. Może występować w dwóch odmianach:

a) tradycyjna - uczniowie samodzielnie wykonują eksperyment pod okiem nauczyciela

b) problemowa - uczniowie samodzielnie wykonują eksperyment, nie wiedząc z jakim skutkiem.

2. Metoda zajęć praktycznych - stosowana na zajęciach praktycznych, ma miejsce wtedy, gdy uczniowie wykonują czynności związane z zawodem (szkoły zawodowe)

*Metody problemowe - czyli gry dydaktyczne

Są to metody z grupy aktywizującej np. gry komputerowe. Gry dydaktyczne to rodzaj metod nauczania, należących do grupy metod problemowych, które organizują treści kształcenia w modele rzeczywistych zjawisk, sytuacji, w celu zbliżenia procesu poznawczego ucznia do poznania bezpośredniego, dzięki dostarczeniu okazji do manipulowania modelem.

Podział gier dydaktycznych :

1. burza mózgów - przeznaczona jest do samodzielnego, szybkiego wymyślania przez uczniów zbioru hipotez przy wykorzystaniu myślenia intuicyjnego.

2. metoda sytuacyjna - zwana metodą przypadków - polega na bardzo dokładnym rozpatrzeniu jakiegoś przypadku, tak skonstruowanego, że jest on typowy, często wykorzystujemy w szkolnictwie medycznym, wojskowym.

3. metoda symulacyjna - inscenizacja - to udawanie kogoś np. nauczyciela, robi się wszystko tak, jakby było nim. Uczeń jest aktywny.

METODY WG. OKONIA

Grupa metod:

1. Metoda asymilacji wiedzy - należą do niej metody: pogadanka dyskusja, praca z książką oraz programowe uczenie się, w jego wersji liniowej, rozgałęzionej i mieszanej

2. Metoda samodzielnego dochodzenia do wiedzy - klasyczna metoda problemowa. Obok niej wyróżnia się obecnie takie odmiany metod problemowych jak: met. Przypadków, sytuacyjna, burza mózgów, mikronauczanie, gry dydaktyczne.

3. Metoda waloryzująca- met. Impresyjna, ekspresyjna.

4. Metoda praktyczna - met. Ćwiczeniowe, realizacji zadań wytwórczych.

2. METODY BADAŃ DYDAKTYCZNYCH

W badaniach dydaktycznych czynności nauczania, uczenia się oraz warunki, w jakich one przebiegają składają się najczęściej na tzw. zmienną niezależną, podczas gdy rezultaty, do których te czynności prowadzą są zwykle zmiennymi zależnymi. Wśród metod badań dydaktycznych można wyróżnić: obserwacja (świadome, planowe, systematyczne spostrzeganie zjawisk i procesów dydaktycznych w celu ujawnienia towarzyszących im zmian oraz zachodzących między nimi związków), eksperyment (służące do badania zjawisk celowo wywoływanych przez badacza), testy dydaktyczne (podobnie jak różnego rodzaju sprawdziany służą do oceny rezultatów badań eksperymentalnych, są one dokładniejsze niż inne rodzaje badań), wywiad i ankieta (stosowane w sytuacjach, kiedy chcemy uzyskać informacje o tym co dane osoby wiedzą, lub jak oceniają określone zjawiska i procesy), analiza dokumentów pedagogicznych (pozwala na wykorzystanie informacji zawartych w programach nauczania, podręcznikach szkolnych, dziennikach lekcyjnych, arkuszach ocen, itp.), opis (czyli ustalenie wielkości, miar, tendencji centralnej, odchylenia standardowego, a także właściwości rozkładu wyników), weryfikacja postawionych hipotez (przeprowadzana za pomocą wnioskowania statystycznego).

3. CO TO JEST DYDAKTYKA?

Dydaktyka - to system zgodnych wewnętrznie twierdzeń, opartym na jednolitym układzie celów, treści i zasad dydaktycznych, dydaktycznych dotyczących sposobów i organizacji pracy nauczycieli i uczniów.

Dydaktyka- jest nauką o kształceniu i samokształceniu . Należy do nauk teoretycznych a zarazem praktycznych, gdyż równolegle z teoretycznymi ujęciami zgłasza skuteczne normy postępowania w praktyce dydaktycznej nauczycieli.

Dydaktykę traktuje się obecnie jako naukę o nauczaniu i uczeniu się, a więc jako system poprawnie uzasadnionych twierdzeń i hipotez dotyczących procesu, zależności i prawidłowości nauczania, uczenia oraz sposobu kształtowania tego procesu przez człowieka

4. CELE EDUKACJI.-celów edukacji tu nie ma!!!!!Mam tylko cele kształcenia ale to jest co innego!!

Cele kształcenia - to świadomie założone skutki, jakie społeczeństwo pragnie osiągnąć przez funkcjonowanie systemy kształcenia. Cele ogólne - Są to cele aksjologiczne, ponieważ odnoszą się do wartości np. przygotowanie człowieka do szanowania drugiego człowieka. Mają szerszy zakres niż cele operacyjne

Cele operacyjne - stanowią opis osiągnięć, które powinni osiągać uczniowie po opanowaniu wyznaczonych treści programowych kształcenia, czyli co powinniA - wiedzieć - lub nazywać, zdefiniować, wymienić, zidentyfikować, zróżnicować, wyliczyć itp.;B - rozumieć - streścić, wyjaśnić, zilustrować, rozróżnić, zinterpretować itp.;C - stosować wiadomości - rozwiązać, obliczyć, skonstruować, zastosować, porównać, sklasyfikować itp.;D - rozwiązać problemy - dowieść

Zródla celów:

a) cechy osobowości

b) społeczeństwo

c) grupy społeczne

d)programy społeczne

e) kultura

f) dorobek cywilizacyjny

Funkcje celów (w ujęciu Bolensa)

1. Punkt odniesienia, do którego wszystko ma być przymierzone, według którego wszystko ma podlegać ocenie i osądzie.

2. Znaczenie regulacyjne - stanowią gwarancję przeciw nadmiernemu rozbudowaniu środków

3. Organizują struktury szkolne, programy, metody, środki kształcenia nauczycieli, planowanie i badania naukowe.

4. Wzmacniają to co wyraźne i demaskują to co ukryte „Cele ujawniają zło - oskarżają”

5. Cele nadają ludzki sens przekazywanej wiedzy zarazem stają się motywacją dla tego, kto wyrusza na jej podbój. Wiedza jakiej udziela szkoła ma znaczenie tylko w miarę tego jak jest nauczycielem mądrości, która sama ma cel.

6. Cele decydują o roli nauk współdziałających z pedagogiką - przyznają im miejsce służebne

7. Mają charakter koordynacyjny, integrujący i mobilizujący

8. Są prospektywne - przenoszą w przyszłość (tworcze przepowiadanie)

9. Zapewniają trwałe wartości ( trwanie)

5. ZASADY KSZTAŁCENIA:

Zasady nauczania - to najogólniejsze formy postępowania nauczyciela w procesie kształcenia, które dotyczą nauczania wszystkiego i na wszystkich szczeblach.

1. Zasada poglądowości - inaczej nazywana zasadą bezpośredniości. To najwcześniej sformułowana zasada. Wskazuje ona na konieczność zdobywania wiedzy poprzez bezpośrednie poznawanie rzeczy i zjawisk lub przez zetknięcie się z nimi przy pomocy środków dydaktycznych (tj. modele, obrazy, schematy, wykresy, tabele). Funkcją tej zasady jest ułatwienie zrozumienia i zapamiętywania.

2. Zasada przystępności - inaczej zwana zasadą stopniowania trudności. Wyraża ona konieczność dostosowania treści i metody nauczania do rozwoju i możliwości uczniów.

3. Zasada systematyczności - w dużej mierze odnosi się do ucznia. Mówi, że jeśli uczeń chce trwale i skutecznie coś zapamiętać to powinien systematycznie utrwalać wiedzę.

4. Zasada świadomego i aktywnego uczestnictwa - to jedna z nowych zasad. Polega ona na aktywnym stosunku ucznia do celów uczenia się. Nauczyciel powinien znać swojego ucznia, żeby wiedzieć, czym go zainteresować.

5. Zasada kształtowania umiejętności uczenia się - jest ważna z punktu widzenia przygotowania do samokształcenia. Wedle tej zasady nauczyciel ma doprowadzić do umiejętności organizowania pracy umysłowej, znajomości metod nabywania informacji, korzystania z komunikatów, wypowiedzi, umiejętność sporządzania notatek, schematów.

6. Zasada łączenia teorii z praktyką - zasada ta orientuje nauczyciela na konieczność harmonijnego wiązania ze sobą wiedzy naukowej z praktyką codziennego życia. Argumenty przemawiające za tym by łączyć teorię z praktyką:

a. Praktyka jest tak samo źródłem wiedzy o świecie jak teoria

b. Praktyka sprawdza prawdziwośćc. przekazywanej wiedzy

d. Przygotowuje uczniów do działalności praktycznej

7. Zasada indywidualizacji i zespołowości - kieruje uwagę na indywidualne możliwości osób kształcących się - pojedynczych osób i tym samym grup.

8. Zasada trwałości wiedzy - wskazuje na konieczność podejmowania takich zabiegów, żeby uczeń trwale przyswoił sobie wiedzę. Lepiej i dłużej pamiętamy rzeczy, które mają prostą strukturę myśli, rzeczy przejrzyste, konkretne (podawać przykład). Należy często odnosić się do praktycznych doświadczeń uczniów i zapewniać aktywny udział w procesie kształcenia, systematycznie kontrolować.

9. Zasada ustawiczności kształcenia - każdemu człowiekowi powinna przyświecać idea kształcenia ustawicznego (ciągle od urodzenia do śmierci). Należy pamiętać, że wiedzę należy aktualizować, doskonalić się. Należy mieć to na myśli przy projektowaniu procesu kształcenia.

6. UKŁADY TREŚCI KSZTAŁCENIA: * układ liniowy - poszczególne partie nauczania tworzą nieprzerwany ciąg powiązanych i warunkujących się wzajemnie ogniw przerabianych zazwyczaj raz w ciągu okresu nauki

* układ koncentryczny - . Powtarza się co pewien czas rozszerzając stopniowo zakres danego zagadnienia

* układ spiralny jego cechą jest to, że uczniowie nie tracą z pola widzenia problemu wyjściowego stopniowo wzbogacają zakres dotyczących go informacji. W układzie tym często powraca się do danego zagadnienia i nie poprzestaje się na jednorazowej ekspozycji poszczególnych tematów.

7. ETAPY KSZTAŁTOWANIA UMIEJĘTNOŚCI I NAWYKÓW * uświadomienie uczniom nazwy i znaczenia danej umiejętności - nazwa to zazwyczaj dłuższe określenie. Poznając nazwę uczeń wdraża się do praktycznego stosowania nowych pojęć * sformułowanie na podstawie przypomnianych wiadomości jednej lub kilku reguł działania - ustalenie naukowych podstaw, umiejętności lub nawyków * pokazanie przez nauczyciela wzoru danej czynności * pierwsze czynności uczniów wykonywane pod nadzorem nauczyciela * systematyczne i samodzielne ćwiczenie umiejętności

8. JAKIE ZNACZENIE MA KONTROLA W PROCESIE KSZTAŁCENIA kontrola i ocena wyników nauczania - proces nauczania tak jak wszelka działalność ludzka wymaga sprawdzenia osiągniętych wyników oraz usunięcia braków stwierdzonych w toku kontroli. Kontrola i ocena powinna występować na wszystkich etapach procesu nauczania jako stały składnik tego procesu, gdyż tylko tak nauczyciel może zapobiec w porę wszelkim niedociągnięciom w pracy uczniów.

Kontrolowanie to gromadzenie i scalanie informacji, a ocenianie to proces dochodzenia do opinii lub przypisywania wartości. Kontrola może dotyczyć klasy i nauczania: i w tym przypadku można posługiwać się różnymi środkami - od nieformalnych informacji zwrotnych przekazywanych przez uczniów podczas lekcji po zbiorcze opracowanie ocen i wyników sprawdzania. W zależności od celu mówi się o ocenianiu kształtującym albo zbierającym. Ocenianie kształtujące - opiera się na informacjach zebranych przed rozpoczęciem nauki albo podczas nauczania. Ocenianie zbierające - zmierza do wykorzystania informacji o uczniach lub kursie przedmiotu już po zakończeniu nauki. Funkcje kontroli i oceny: - dydaktyczno - diagnostyczna - dydaktyczno - prognostyczna - psychologiczna - wychowawcza - selektywna - społeczna

9. STRUKTURA PYTAŃ W PROCESIE DYDAKTYCZNYM. budowa pytania: wyróżnienie takiego elementu , który mamy wykonać a druga część pytania wskazuje podmiot wykonywania czynności operator pytania-> wskazuje na czynność, którą mamy wykona obiekt operacji ->podmiot

10. ORGANIZACJA PROCESU KSZTAŁCENIA.

Proces kształcenia - przez proces kształcenia rozumiemy uporządkowany w czasie ciąg zdarzeń obejmujący takie czynności nauczyciela i uczniów ukierunkowane przez odpowiedni dobór celów i treści oraz uwzględniający takie warunki i środki, jakie służą wywoływaniu pożądanych zmian w uczniach. Przez nauczanie rozumiemy planową i systematyczną pracę nauczyciela z uczniami polegającą na wywoływaniu i utrwalaniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach, postępowaniui całej osobowości. Uczenie się - jest procesem w toku którego na podstawie doświadczenia, poznania i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte. Wychowanie - jest świadomie organizowaną działalnością ludzką, której celem jest wywoływanie zamierzonych zmian w całej osobowości człowieka. Kształcenie - to ogół czynności umożliwiających ludziom poznanie przyrody, społeczeństwa i kultury oraz uczestnictwo w ich kształtowaniu, a zarazem osiągnięcie możliwości wielostronnego rozwoju sprawności, zdolności i uzdolnień, zainteresowań, przekonań i postaw, jak również nabycie pożądanych kwalifikacji zawodowych. Samokształcenie - nabywanie wykształcenia w toku działalności własnej, której cele, treści, warunki i środki ustala sam podmiot. Ogniwa procesu kształcenia - wg. Okonia 1.Uświadamianie uczniom celów i zasad kształcenia 2.Poznawanie nowych faktów 3.Nabywanie nowych pojęć 4.Poznanie prawidłowości

WSKAZAĆ STOSOWANE FORMY PRACY UCZNIÓW: - lekcja szkolna - tutaj może wystąpić praca indywidualna, zbiorowa i równym frontem - praca domowa - wycieczki np. muzea, wystawy, przyroda

11. WYMIEŃ PODSTAWOWE POJĘCIA DYDAKTYCZNE Przez nauczanie rozumiemy planową i systematyczną pracę nauczyciela z uczniami polegającą na wywoływaniu i utrwalaniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach, postępowaniui całej osobowości. Uczenie się - jest procesem w toku którego na podstawie doświadczenia, poznania i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte. Wychowanie - jest świadomie organizowaną działalnością ludzką, której celem jest wywoływanie zamierzonych zmian w całej osobowości człowieka. Kształcenie - to ogół czynności umożliwiających ludziom poznanie przyrody, społeczeństwa i kultury oraz uczestnictwo w ich kształtowaniu, a zarazem osiągnięcie możliwości wielostronnego rozwoju sprawności, zdolności i uzdolnień, zainteresowań, przekonań i postaw, jak również nabycie pożądanych kwalifikacji zawodowych. Samokształcenie - nabywanie wykształcenia w toku działalności własnej, której cele, treści, warunki i środki ustala sam podmiot. Wykształcenie - efekt uczenia się i nauczania. Wykształcenie ogólne i zawodowe. Wykształcenie ogólne (świat wartości, hierarchia celów, kształcenie postaw humanistycznych, kształtowanie umiejętności kształcenia globalnego). Wykształcenie zawodowe (zdobycie wiedzy zawodowej, praktyczne opanowanie typowych metod, środków i form, rozwijanie uzdolnień niezbędnych w danym zawodzie, rozwijanie zainteresowań związanych z danym zawodem, przyzwyczajenie do permanentnego rozwijania, doskonalenia swoich klasyfikacji zawodowych samouctwo - doskonalenie swego wykształcenia zawodowego.

12. FUNKCJE CELÓW KSZTAŁCENIA *wskazanie jakie cechy powinien posiadać podmiot działania aby mógł realizować daną cechę *wskazanie jakie środki trzeba zastosować by zrealizować cel * cele wskazują jakie stworzyć bezpośrednie warunki by mogły być cele zrealizowane * wskazanie metod *ze względu na cele kształcenia podejmuje się kroki związane z korzystnym( dla celów) ukształtowaniem środowiska

13. KONCEPCJE DOBORU TREŚCI materializm dydaktyczny (encyklopedyzm) - tw. F. W. Doerpfeld. Zwolennicy tej teorii uważali, że trzeba uczniom przekazać jak największą ilość materiału z możliwie różnych dziedzin nauki. Encyklopedyści sądzą, że proporcjonalnie do opanowanego materiału kształtować się będzie stopień zrozumienia określonego fragmentu rzeczywistości odzwierciedlonej za pomocą tego materiału. Wady: Brak korelacji między programami nauczania, programy obejmują obszerny materiał, wykazują przeładowanie wiadomościami, realizacja takiego programu zmusza do pośpiechu, praca uczniów jest mało efektywna. Materializm funkcjonalny - tw. W. Okoń. Prócz wiedzy kładzie się tu nacisk na umiejętność posługiwania się nią w procesie przekształcania rzeczywistości. U podnóża tej teorii leży założenie o integralnym związku poznania z działaniem. Zgodnie z tym założeniem podstawowym kryterium doboru i układu treści programu powinny być względy światopoglądowe a w materiale nauczania należy eksponować ich idee przewodnią, należy także umożliwić wykorzystanie zdobytej wiedzy do przekształcania poszczególnych wycinków rzeczywistości. Formalizm dydaktyczny - tw. E. Schmid oraz A. A. H. Niemeyer. Trećci kształcenia są środkiem służącym do rozwijania zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów. Celem pracy szkoły jest zaś pogłębianie, rozszerzanie i uszlachetnianie tych zdolności i zainteresowań. Głównym kryterium doboru treści powinna być wartość kształcąca danego przedmiotu, jego przydatność do kształcenia i rozwijania sił poznawczych uczniów. Teoretyczną podstawę tego kierunku stanowiło przeświadczenie o tzw. transferze dodatnim, czyli przenoszeniu skutków jednego procesu uczenia się na inny. Zalety: zwrócenie uwagi na potrzebę rozwijania uwagi i zainteresowań. Wady: w programach nauczania zbytnio faworyzuje się przedmioty instrumentalne. Utylitaryzm dydaktyczny - tw. J. Dewey, G. Kerschensteiner. Kształcenie jest tu pojmowane jako ciągła rekonstrukcja doświadczenia, a proces kształcenia tożsamy jest z jego celem. Istotnym czynnikiem w zakresie korelacji określonych przedmiotów szkolnych jest indywidualna i społeczna aktywność ucznia. W skutek tego jedynym sposobem uświadomienia dzieciom i młodzieży społecznego dziedzictwa jest danie im możliwości wykonania tych samych, fundamentalnych typów zajęć, które uczyniły cywilizację tym czym ona jest (np. droga od pierwszych maszyn włókienniczych do współczesnych technologii włókiennictwa). Przy doborze treści należy się więc koncentrować na zajęciach ekspresyjnych i konstrukcyjnych. Czynności te powinny umożliwić uczniowi uczenie się zgodne z idealnym programem, w którym nie ma żadnej kolejności i następstw przedmiotów. Jak z tego wynika rekonstrukcja społecznych doświadczeń ludzkości jest podstawowym kryterium doboru treści kształcenia. strukturalizm - K. Sośnicki. Ponieważ programy przeładowane są wiadomościami i nie można ich redukować pomijając niektóre wiadomości gdyż jest to sprzeczne z rozwojem naukowym , należy włączyć do programu trwały dorobek każdej z nauk nawiązujący do jej historycznych źródeł i do osiągnięć najnowszych. Należy zarazem budować programy odzwierciedlające system wiedzy tak poszczególnych nauk jak i ich całokształtu. Programy prócz poznania teoretycznego powinny zapewniać również poznanie realnej rzeczywistości. Zasady: strukturalności, nowoczesności, życiowości, kultury logicznej, łączenie teorii z praktyką (najważniejsza). Treść każdego przedmiotu dzielić na elementy podstawowe o trwałej wartości naukowej i kształcącej oraz na elementy wtórne egzemplaryzm - tw. M. Wagenschein, H. Scheuerl. Zwolennicy tej teorii uważają, że konieczna jest redukcja programu nauczania. teoria problemowo kompleksowa - tw. Suchodolski. Wykształcenie ogólne stanowi konieczny składnik wykształcenia zawodowego, ale jego treść nie może być wyznaczana wyłącznie przez potrzeby przyszłej pracy zawodowej lub studiów ponieważ stanowi ona podstawę pozazawodowego życia ludzi. Szkoła ogólnokształcąca nie powinna zatem przygotowywać specjalistów lecz ułatwiać poznawanie rzeczywistości. Treści powinny dotyczyć problemów współczesnego świata (technika, socjologia, sztuka, itp.) układ treści w programach szkół podstawowych powinien być jednolity, natomiast zróżnicowanie należy wprowadzać na poziomach ponadpodstawowych. Można zatem nauczać kompleksowo.

14. ETAPY KSZTAŁTOWANIA POJĘĆ:

Kształtowanie pojęć (metodyczne):

*zestawienie przedmiotu z innymi w celu wyłonienia go z nich

*wyszukiwanie cech podobnych

* wyszukiwanie cech różniących

* określenie przez uczniów danego pojęcia na podstawie istotnych cech danego przedmiotu czy zjawiska

*zastosowanie pojęcia w nowych sytuacjach

15. CO ŚWIADCZY O TYM, ŻE NAUCZYCIEL JEST PODMIOTEM KSZTAŁCENIA?

Stwarza korzystne warunki dla ucznia, podmiotowość wyraża się też w pytaniach kierowanych do ucznia - przekazywanie żądań, poleceń, nauczyciel powinien uwzględniać te cechy, które uczeń ma najlepsze, przeprowadzanie działań oceniających, wartościujących

PODMIOTEM działania jest ta osoba, która staje się sprawcą:

1. sformułowanych celów

2. dobieraniem środków

3. dobieraniem metod

4. dobieraniem warunków działań

5. osoba która przygotowuje

6. realizuje

7. kontroluje

8. ocenia.

16. CO ŚWIADCZY O TYM ŻE UCZEŃ JEST PODMIOTEM?

Uczeń jest Podmiotem kiedy:

1. Formułuje cele działań

2 dobiera metody

3 dobiera warunki działania

4 przygotowuje

5. realizuje działania

6. kiedy kontroluje działania

7. kiedy ocenia działania

17. OKREŚL PRZEDMIOT BADAŃ DYDAKTYCZNYCH

Przedmiotem badań dydaktycznych jest przede wszystkim wszelka świadoma działalność dydaktyczna wyrażająca się w procesach nauczania i uczenia się, samokształcenia i samouctwa, w ich treści, przebiegu, metodach, środkach i organizacji podporządkowana przyjętym celom.

18. ORGANIZACYJNE FORMY KSZTAŁCENIA:

W systemie klasowo-lekcyjnym lekcja to podstawowa, najbardziej znana, powszechnie obowiązująca forma organizacyjna procesu kształcenia (nauczania).

Rodzaje lekcji:

Lekcja problemowa - ma na celu rozwiązanie jakiegoś problemu. Część podstawowa:

Zetknięcie uczniów z trudnością, jej odczucie i uświadomienie (stworzenie problemu)

Określenie trudności i sformułowanie problemów, pytań lub zagadnień (rozwiązywanie problemu)

Ustalenie pomysłu rozwiązania, planu wykonania zadania lub hipotez do sprawdzenia (rozwiązywanie problemu)

Wykonanie zadania, realizacja pomysłów, weryfikacja hipotez przez dobór i analizę danych, ich interpretację, przemyślenie i ocenę (dawanie i weryfikacja pomysłów)

Sprawdzanie poprawności rozwiązania

Lekcja podająca - ma na celu zaznajomienie uczniów z nowymi treściami i dbałość o to, aby te treści były zrozumiane i zapamiętane przez uczniów. Część podstawowa to:

Podanie nowych treści

Zrozumienie

opracowanie i zebranie

Lekcja eksponująca - ma za zadanie rozwijać wyobraźnię i przeżycia estetyczne. Część podstawowa:

ekspozycja utworu np. projekcja filmu, nagranie z płyt, magnetofonowe, magnetowidowe, przezrocza, program komputerowy

analiza i zrozumienie utworu (rozmowa o utworze) - dyskusja, interpretacja

podsumowanie naszych rozważań, rezultatów pracy, korekta błędów

ponowna ekspozycja całości lub fragmentu

Lekcja ćwiczeniowa - ma na celu kształtowanie umiejętności i nawyków. Ćwiczenie polega na opanowaniu określonych czynności, które są powtarzane w celu rozwinięcia odpowiedniej sprawności lub umiejętności. Część podstawowa:

uświadomienie uczniom zadania i podanie tematu

wprowadzenie nowego materiału, omówienie zasad i reguł

pokaz czynności z objaśnieniem

próbne ćwiczenia uczniów

korekta i dodatkowe objaśnienia

cwiczenia wdrażające

kontrola i korekta wykonywanych ćwiczeń

Lekcja mieszana - może się składać ze wszystkich rodzajów lekcji. Lekcje te wydają się być najbardziej wartościowe i pozwalają rozwinąć pełny zakres skutecznych metod nauczania i uczenia się.

Rodzaj lekcji to taka jej odmiana, której układ odpowiada ogólnym zasadom systemu dydaktycznego lub określonym przez Okonia strategiom dydaktycznym.

Strategie Okonia:

A - podająca

P - problemowa

E - emocjonalna

O - ćwiczeniowa

19. WYMIEŃ ZNANE SYSTEMY DYDAKTYCZNE:

System dydaktyczny to całokształt zasad organizacyjnych oraz treści, metody i środki nauczania, uczenia się tworzące spójną wewnętrznie strukturę podporządkowaną realizacji społecznie akceptowanych celów kształcenia.

Wpływ na kształtowanie systemu dydaktycznego miał:

? System dydaktyki tradycyjnej (dydaktyka herbarterowska) - Herbart (1776 - 1841) chciał skonstruować naukowy system dydaktyki oparty na dorobku etyki i psychologii.

Etyka to nauka o pięknie moralnym, wyznaczała cel wychowania - tym celem było kształtowanie u ludzi silnych moralnie charakterów.

Psychologia wskazywała drogę do osiągnięcia tego celu.

System Herbarta jest nazywany systemem nauczania wychowawczego - jak nauczamy to też wychowujemy.

Dominującą osobą w szkole herbarterowskiej była osoba nauczyciela (decydował o przebiegu zajęć, o treści nauczania), uczeń skierowany był na dalszy plan.

Poprzez stałe zatrudnienie, kierowanie, karność, nauczanie wychowujące, można osiągnąć cel.

System dydaktyczny opracowany przez Herbarta miał dwa założenia:

tabula raza - czysta, nie zapisana karta

wyobrażenie

? System dydaktyki progresywnej (postępowej).

Prekursorem był J. Devey (1859 - 1952) - to tzw. era nowego wychowania.

Zaczęto krytykować szkołę tradycyjną (herbarterowską) - Dewey założył w 1902 roku w Chicago szkołę laboratoryjną (eksperymentalną).

Dwa źródła tworzenia systemów: *krytyka szkoły Herbarta i *doświadczenia nowej szkoły.

John Dewey mówił, że uczymy się wtedy, kiedy myślimy, a myślimy wtedy, gdy rozwiązujemy problemy. Chodzi, więc o to, by nauczyć uczniów rozwiązywania problemów, a przede wszystkim dać im szansę do tego.

Etapy myślenia wg Dewey`a (rozwiązywanie problemów):

odczucie trudności

określenie, nazwanie trudności

wyszukiwanie pomysłu rozwiązania

formułowanie hipotezy

rozwiązywanie problemu

? Teoria kształcenia wielostronnego wg Okonia - lata 50

Okoń mówi, że celem kształcenia jest rozwój osobowości, a rozwijać całą osobowość, tzn. rozwijać każdą ze sfer tej osobowości.

?Alternatywny system dydaktyczny

Szkoła Steinerowska to przykład szkoły alternatywnej - systemu alternatywnego. Twórcą tego systemu był R.Steiner - niemiecki filozof, który jest twórcą antropozofii - to swoista filozofia, próba połączenia, synteza nauki, sztuki i religii.

Steiner mówił, że w jego przekonaniu każda odrębnie działająca dziedzina tylko jednostronnie realizuje, analizuje człowieka - jego funkcjonowanie.

Steiner - początek XX wieku, królował wtedy Herbart, system herbartowski.

Pierwsza szkoła steinerowska została założona w Stutgardzie w 1919 roku, przy fabryce papierosów - była to 12 letnia szkoła ogólnokształcąca. Kiedy kończyło się tą szkołę człowiek miał 19 lat, był już ukształtowany i mógł robić, co chce.

20. RODZAJE ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH

Srodki dydaktyczne - to wszelkiego rodzaju przedmioty oddziałujące na zmysły uczniów, których zadaniem jest ułatwienie poznawania rzeczywistości. Środki dydaktyczne skracają proces nauczania, pozwalając w krótszym czasie przekazać więcej wiadomości.

Srodki naturalne takie jak okazy z otoczenia przyrodniczego, kulturowego, społecznego, które bezpośrednio przedstawiają rzeczywistość Srodki techniczne, które pokazują rzeczywistość w sposób pośredni - multimedia Srodki symboliczne, przedstawiające rzeczywistość za pomocą słowa żywego i drukowanego (w tym podręcznik szkolny), znaków, rysunków technicznych, grafów, map. Srodki proste - słowne, wzrokowe Srodki zlozone - zastosowanie techniki jako nośnika informacji - np. komputer Podstawowym środkiem są informacje. 21. POJĘCIE GRY DYDAKTYCZNEJ - RODZAJE Są to metody z grupy aktywizującej np. gry komputerowe. Gry dydaktyczne to rodzaj metod nauczania, należących do grupy metod problemowych, które organizują treści kształcenia w modele rzeczywistych zjawisk, sytuacji, w celu zbliżenia procesu poznawczego ucznia do poznania bezpośredniego, dzięki dostarczeniu okazji do manipulowania modelem.

Podział gier dydaktycznych :

1. burza mózgów - przeznaczona jest do samodzielnego, szybkiego wymyślania przez uczniów zbioru hipotez przy wykorzystaniu myślenia intuicyjnego.

2. metoda sytuacyjna - zwana metodą przypadków - polega na bardzo dokładnym rozpatrzeniu jakiegoś przypadku, tak skonstruowanego, że jest on typowy, często wykorzystujemy w szkolnictwie medycznym, wojskowym.

3. metoda symulacyjna - inscenizacja - to udawanie kogoś np. nauczyciela, robi się wszystko tak, jakby było nim. Uczeń jest aktywny.

22. JAK SPRAWDZAMY WYNIKI KSZTAŁCENIA? Nie mam zielonego pojęcia 23. JAKIE SĄ FUNKCJE PYTAŃ W PROCESIE DYDAKTYCZNYM? Tez nie mam zielonego pojęcia

24. JAKIE ZNASZ RODZAJE PODRĘCZNIKÓW DO DYDAKTYKI?

„Sztuka naucznia. Czynności nauczyciela” K.Kruszewski,PWN Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej” W.Okoń „Podstawy dydaktyki ogólnej” Cz.Kapusiewicz „Rewolucja w uczeniu” G.Dryden J.Kojs „uczymy się nauczać” Richard I. Arends

25. WYMIENIĆ FUKCJE PODRĘCZNIKA SZKOLNEGO: 1. Funkcja informacyjna 2. ćwiczeniowa 3. motywacyjna 4. badawcza 5. samokształceniowa

26. CO JEST PRZEDMIOTEM KONTROLI PRZEBIEGU I WYNIKÓW KSZTAŁCENIA? Nie mam zielonego pojęcia

27. CO ŚWIADCZY O TYM ŻE NAUCZYCIEL JST PRZEDMIOTEM W PROCESIE KSZTAŁCENIA? Nie mam zielonego pojęcia

28. CO ŚWIADCZY O TYM ŻE UCZEŃ JEST PRZEDMIOTEM W PROCESIE KSZTAŁCENIA?

Uczeń jest przedmiotem, kiedy jest wykonawcą, realizatorem, kiedy wykonuje to co inni sobie zażyczą

29. JAKA JEST STRUKTURA POLECEŃ W PROCESIE DYDAKTYCZNYM? Nie mam zielonego pojęcia

30. OGNIWA PROCESU KSZTAŁCENIA W SZKOLE TRADYCYJNEJ I PROGRESYWISTYCZNEJ (Okoń i Dewney)

John Dewey mówił, że uczymy się wtedy, kiedy myślimy, a myślimy wtedy, gdy rozwiązujemy problemy. Chodzi, więc o to, by nauczyć uczniów rozwiązywania problemów, a przede wszystkim dać im szansę do tego.

Etapy myślenia wg Dewey`a (rozwiązywanie problemów):

odczucie trudności

określenie, nazwanie trudności

wyszukiwanie pomysłu rozwiązania

formułowanie hipotezy

rozwiązywanie problemu

Ogniwa procesu kształcenia wg Okonia:

uświadamianie uczniom celów i zasad kształcenia

poznawanie nowych faktów

nabywanie pojęć

poznanie prawidłowości

---