1.Analiza dokumentów w badaniach pedagogicznych
Dokumentem jest każda rzecz mogąca stanowić źródło informacji na podstawie której można wydawać uzasadnione sądy o przedmiotach ,ludziach , procesach ( Zaczyński).
Przez analizę dokumentów , czyli wytworów działania rozumie się metodę lub technikę badawczą , polegająca na opisie i interpretacji konkretnych dokonań w procesie uczenia się, pracy, zabawy lub innego rodzaju działalności, zakończonych bardziej lub mniej gotowym produktem,.
2. Analiza jakościowa i analiza ilościowa w badaniach pedagogicznych
Badania ilościowe to badania prowadzące do odpowiedzi na pytanie : ile?, jaki procent? jak wiele. Zadaniem ich jest określenie wielkości lub częstotliwości występowania danego zjawiska. Badania te prowadzą do zebrania danych ilościowych, które następnie wykazuje się w formie liczb, tabel, wykresów.
Analiza jakościowa to inaczej analiza opisowa, a badania jakościowe to badania prowadzące do uzyskania odpowiedzi na pytania jak , dlaczego. W analizie tej chodzi o wyjaśnienie badanego zjawiska ( nie na częstotliwości jego występowania) ale zbierania danych jakościowych. Wyniki są przedstawiane w formie opisowej i dotyczą jakiejś badanej populacji , konkretnej grupy lub osoby. Może to też być interpretacja wyników.
3.Ankieta w badaniach pedagogicznych
Jest to metoda zdobywania informacji przez pytanie wybranych osób za pośrednictwem drukowanej listy pytań zwanej kwestionariuszem. (Zaczyński)
Ankieta jest techniką gromadzenia informacji polegająca na wypełnianiu najczęściej samodzielnie przez ankietowanego specjalnych kwestionariuszy .Najczęściej ankieta jest wypełniana anonimowo, w obecności lub bez obecności ankietera. Ankieta zawiera specjalnie sformułowane pytania , które mogą być otwarte, zamknięte i półotwarte. Ankietę przeprowadza się najczęściej wówczas, gdy chcemy przebadać duża ilość osób.
4. Badania biograficzne
To najczęściej badania mające na celu zbadanie czyjegoś życia, najczęściej sławnej osoby (np. pisarza, naukowca) Przeprowadza się je najczęściej na podstawie np. fotografii, dzienników, kronik, pamiętników, autobiografii, wspomnień.
5. Badania etnograficzne w pedagogice
Etnografia nawiązuje ściśle do sposobów w jaki ludzie analizują świat w swoim codziennym życiu. W pedagogice etnografia jest długotrwałym, indukcyjnym i holistycznym badaniem kultury życia codziennego np. w grupie społecznej pełniącej funkcje socjalizacyjne ( np. w szkole, jednostce wojskowej, grupie subkulturowej).
6. Badania porównawcze w pedagogice
Pedagogika porównawcza to dyscyplina pedagogiczna zajmująca się analizą i porównywaniem systemów wychowania i oświaty w różnych krajach w powiązaniu z ich rozwojem polityczno-ekonomicznym i społeczno kulturowym. Celem pedagogiki porównawczej jest uchwycenie prawidłowości w kształtowaniu się i rozwoju systemów oświatowych, określenie tendencji zmian w tych systemach oraz kierunków , w jakich te zmiany zmierzają. Przedmiotem pedagogiki porównawczej jest analiza systemu oświaty relacji uczeń,- nauczyciel, nauczyciel-rodzic, lub analiza jakiejś instytucji ( szkoły, przedszkola, internatu). Funkcje pedagogiki porównawczej to: funkcja integrująca, wartościująca, inspirująca.
7.Badania w działaniu (action research)
Są to studia nad społeczną sytuacją w której znajduje się badacz, z zamiarem jej ulepszenia, ukierunkowane na poprawę jakości działania w jej obrębie. Cechą badań w działaniu jest to, że pozostawiają po sobie zmiany w środowisku, w którym je przeprowadzono i zmiany te są trwałe. Etapy badań w działaniu to: identyfikacja problemu, rekonesans badawczy(diagnoza), sformułowanie planu działania, wdrażanie jego poszczególnych etapów, monitorowanie i obserwowanie czy uzyskuje się odpowiednie rezultaty. Rodzaje badań w działaniu: spiralne (wracanie do danego problemu), długotrwałe, zbiorowe.
8.Cele badań pedagogicznych
Przed przystąpieniem do badań formułujemy problem oraz określamy ich cel. Zdaniem Skornego , wymaga to uświadomienia sobie po co podejmujemy badania oraz do czego mogą nam być przydatne uzyskane w nich wyniki. W pracach badawczych wyróżnia się kategorie celów : a) teoretyczno-poznawcze, praktyczno-wdrożeniowe, B0 poznawcze, teoretyczne, praktyczne.
9. Eksperyment pedagogiczny
(Tomaszewski) Eksperyment jest to metoda polegająca na badaniu zjawisk wywołanych przez badającego w kontrolowanych przez niego warunkach , w celu ich poznania.
Osoba przeprowadzająca eksperyment stwarza specjalnie warunki i obserwuje zachowanie się badanej grupy w tych warunkach. W metodzie eksperymentu wyróżnia się następujące techniki: technika grup równoległych (w badaniu biorą udział dwie grupy , jedna eksperymentalna, druga kontrolna,, technika rotacji( są dwie grupy i najpierw jedna jest eksperymentalna, a druga kontrolna, a później odwrotnie)., technika jednej grupy.( najmniej skuteczna- eksperyment przeprowadza się tylko z jedna grupą.)
10. Etapy badań pedagogicznych
Wg Łobockiego- Na ogół wszystkie badania naukowe obejmują następujące etapy:
sytuacja problemowa
formułowanie problemów a często także hipotez roboczych
wybór terenu badań i osób badanych
przygotowanie procedury badań
przeprowadzenie badań.
11. Hipotezy w badaniach pedagogicznych
Wg M.Łobockiego hipotezy robocze są oczekiwanymi przez badacza wynikami planowanych badań.
Aby sformułować hipotezę konieczna jest pewna wiedza teoretyczna o badanych zjawiskach. Wiedza ta powinna być szczegółowa . Powinna obejmować wiadomości o badanym terenie oraz wymaga znajomości badań i wyników badań podobnych przeprowadzonych na innym terenie. Po uzyskaniu odpowiedniej wiedzy można przystąpić do formułowania hipotez.
12. Kryterium masy zjawisk
13. Kryterium warstwy
14.Metoda indywidualnych przypadków
Inaczej studium indywidualnych przypadków to badania polegające na analizie jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej, widzianych przez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych. Najczęściej używana tu technika jest wywiad , obserwacji i analiza dokumentów osobistych.
15. Metody a techniki badań pedagogicznych.
Metoda to zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego.( Pilch. Wujek).
Technika badawcza natomiast jest określoną czynnością służącą do uzyskania pożądanych danych. Są to czynności praktyczne regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii , faktów.
Technika badawcza jest podporządkowana z reguły metodzie badań i pełni wobec niej rolę służebną.
16. Metody badań pedagogicznych.
Do metod badań pedagogicznych zaliczamy ( wg. Pilcha):
- eksperyment pedagogiczny ( to szczególny sposób gromadzenia wiedzy o badanym osobniku lub zbiorowości, polegający na organizowaniu sytuacji nietypowej, która wyzwala postawy i reakcje u badanych lub badanego.)
- monografię pedagogiczną
- metodę indywidualnych przypadków ( jest sposobem badań, polegającym na analizie jednostkowych losów ludzkich , uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej, widzianych przez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych.)
- metodę sondażu diagnostycznego ( jest sposobem gromadzenia wiedzy o przedmiotach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych , opiniach i poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunku rozwoju określonych zjawisk, o wszelkich innych zjawiskach instytucjonalnie nie zlokalizowanych, posiadających znaczenie wychowawcze , w oparciu o specjalnie dobrana grupę reprezentującą populację generalną , w której badane zjawisko występuje. )
17. Metody, techniki i narzędzia badawcze
Metody: - eksperyment pedagogiczny,- monografia pedagogiczna,- metoda indywidualnych przypadków,
- metoda sondażu diagnostycznego,
Techniki: - obserwacja, -wywiad, -ankieta, -badanie dokumentów, - analiza treści,- techniki projekcyjne
Narzędzia: - kwestionariusz wywiadu, ankiety, narzędzia socjometrii, narzędzia obserwacji, skale
18. Monografia pedagogiczna
Przedmiotem badań są instytucje wychowawcze w rozumieniu placówki lub instytucjonalne formy działalności wychowawczej. Metoda ta prowadzi do gruntownego poznania struktury instytucji, zasad i efektywności działań wychowawczych oraz do opracowania koncepcji ulepszeń i prognoz rozwojowych)
19. Moralne aspekty badań pedagogicznych
Moralne aspekty badań pedagogicznych to przede wszystkim:
- obowiązek głoszenia i bronienia prawdy w nauce
-korzystając z cudzych dzieł, opracowań, badań należy postępować zgodnie z prawem autorskim i dobrymi obyczajami obowiązującymi przy pisaniu pracy naukowej
- należy przestrzegać zasady wolności w prowadzonych badaniach oraz w głoszeniu własnych poglądów
-wszystkie osoby uczestniczące w badaniach muszą zostać poinformowane o tym fakcie
-wszystkie informację uzyskane w trakcie badań od ich uczestników muszą być utrzymane w tajemnicy i anonimowe ( nie należy podawać danych osobowych).
20. Narzędzia w badaniach pedagogicznych
Narzędzie badawcze to przedmiot służący do realizacji wybranej techniki badań ( Pilch., Wujek).
Narzędzia: - kwestionariusz wywiadu, ankiety, narzędzia socjometrii, narzędzia obserwacji, skale
Kwestionariusz zawiera pytania służące do zbierania informacji, które następnie poddajemy analizie.
21. Obserwacja w badaniach pedagogicznych
Obserwacja jest czynnością badacza, polegająca na gromadzeniu danych drogą postrzeżeń. Obserwacja może być : otwarta lub swobodna, bezpośrednia lub pośrednia, uczestnicząca ( jawna , ukryta).
Jawna - informujemy badanych o roli badającego
Ukryta- badana grupa nie jest świadoma, że jest obserwowana.
22. Populacja generalna a populacja próbna
Przez populację próbną rozumiemy wyselekcjonowanie do celów badawczych pewnej liczby osób wchodzących w skład ściśle określonej zbiorowości nazwanej populacją, która badacz szczególnie jest zainteresowany. Nierzadko terminu „populacja” używa się zamiennie z terminem „zbiorowość” lub mówi się o tzw. „populacji generalnej” Pobieranie próby z populacji generalnej w celu dokonania badań opiera się na przekonaniu, że umożliwia ono wyciagnięcie wniosków o właściwościach całej populacji czyli populacji generalnej. Badacz nie ma bowiem możliwości przebadania całej populacji a skazany jest jedynie na niewielki odsetek danej populacji. Chodzi jednak o to by wybrany odsetek czyli tzw. populacja próbna badanych stanowił próbę reprezentatywną ( tworzyły tzw. miniaturę szerszej zbiorowości).
23. Problemy badawcze
Problemy badawcze to są pytania , na które szukamy odpowiedzi w drodze badań naukowych ( M.Łobocki). Rodzaje pytań używanych w rozwiązywaniu problemów badawczych mogą mieć postać pytań rozstrzygnięcia ( zaczynają się od partykuły „czy”, i pytań dopełnienia ( zaczynają się od pytania „ jaki, kiedy, w jakich warunkach, w jakim stopniu itp.)
24. Przedmiot a cele badań pedagogicznych
( Z. Skorny,) „…przedmiotem badań naukowych jest określony zbiór zjawisk, przedmiotów lub osób. Badania psychologiczne i pedagogiczne dotyczą wybranej kategorii osób określonej mianem populacji.
Zaś celem badań jest uświadomienie sobie po co podejmujemy badania oraz do czego mogą być przydatne uzyskane w nich wyniki (Z.Skorny).
Cele badań mogą być :
Teoretyczno-poznawcze, praktyczno-wdrożeniowe
Poznawcze, teoretyczne, praktyczne
25. Rodzaje zadań testowych
Wyróżniamy następujące rodzaje zadań testowych:
- zadania wielokrotnego wyboru ( kilka gotowych odpowiedzi, osoba rozwiązująca test ma za zadanie wskazać jedna lub więcej prawidłowych odpowiedzi)
- zadania wielokrotnego szeregowania ( jest to odmiana zadania wielokrotnego wyboru ale różni się tym, że ma inną strukturę tzw. trójczłonowa: pierwszy człon obejmuje pytanie, drugi pewna liczbę odpowiedzi, z których więcej niż jedna jest prawdziwa lub wszystkie są prawdziwe, trzeci człon składa się z serii liczb przedstawiających różne możliwości uszeregowania czy powiązania ze sobą wymienionych w drugim członie odpowiedzi.
- zadania dwustronnego wyboru ( składa się z dwóch szeregów różnych danych , informacji, stwierdzeń lub haseł. Rozwiązanie polega na przyporządkowaniu stwierdzeń z listy po jednej stronie stwierdzeniom po drugiej stronie .
- zadania jednostronnego wyboru ( polega na wyliczeniu pewnej liczby słów, nazw, cyfr, znaków lub zdań z prośbą o podkreślenie lub zaznaczenie we wskazany sposób tych spośród nich, które w przekonaniu osoby testowanej pozostają w zgodzie z podana instrukcją lub sa odpowiedzią na pytanie.( Np. zaznacz krzyżykiem uczonych, kółkiem poetów a gwiazdką przywódców. )
- zadania alternatywne ( prawda, fałsz)Zadanie to wymaga odpowiedzi na specjalnie skonstruowane pytania i zaznaczenia czy jest to prawda czy fałsz.
26. Rozmowa i wywiad w badaniach pedagogicznych
Wywiad jest rozmową badającego z respondentem lub respondentami według opracowanych wcześniej dyspozycji lub w oparciu o specjalny kwestionariusz. (Pilch).Rozmowa i wywiad są sposobem gromadzenia informacji w celach naukowych za pomocą zadawania pytań., na które dotrzymuje się odpowiedzi w formie ustnej. Odbywa się zawsze w bliskim i bezpośrednim kontakcie z badanymi i często z każdym badanym oddzielnie lub w małych 2-3 osobowych grupkach. Między wywiadem a rozmowa nie ma istotnej różnicy. Można jednak powiedzieć, że wywiad uważa się z wymianę myśli ściśle ukierunkowaną przez osobę odpowiedzialną za jego przeprowadzenie Zakłada się również, że rozmowa dotyczy zwykle spraw związanych bezpośrednio z osoba badaną, wywiad natomiast ma na celu otrzymanie informacji o innych osobach niż osoba, z która jest przeprowadzany. Np. wywiad z matką na temat jej syna.
27. Rzetelność, trafność i obiektywizm w pomiarze pedagogicznym
Rzetelność pomiaru charakteryzuje się stałością wyników otrzymywanych z jego pomocą, gdy zastosuje się go ponownie wobec tego samego obiektu.( pod warunkiem, że badany przedmiot nie uległ zmianie w tym czasie).Rzetelność pomiaru oznacza także dokładność , z jaką mierzy się to co jest jego przedmiotem. Im dany pomiar jest bardziej stały tym zazwyczaj jest większa jego dokładność. Pomiar jest w tym stopniu rzetelny, w jakim przeciętna różnica pomiędzy dwoma otrzymanymi niezależnie pomiarami w tej samej klasie jest mniejsza niż przeciętna taka różnica w różnych klasach.
Przy tych badaniach najczęściej stosuje się technikę:
-powtarzania pomiaru ( polega na tym, że przy ponownym jego zastosowaniu w stosunku do badanej populacji otrzymujemy takie same lub podobne wyniki)
-technika połówkowa ( sprawdza się rzetelność pomiaru w drodze jednorazowego zastosowania , z tym ,że przygotowuje się dwa razy więcej pytań i dzieli losowo na dwie połowy. Otrzymujemy wtedy dwa warianty tego samego pomiaru.)
-technika wewnętrznej zgodności ( również jednorazowe zastosowanie ale do obliczenia rzetelności służy specjalny wzór matematyczny).
Trafność -chodzi o to, aby badać wyłącznie to , co ma być mierzone tj. to, co faktycznie stanowi przedmiot zaplanowanych i przeprowadzanych badań. Mamy cztery typy trafności pomiarów:
- trafność treściowa ( jest wyrazem adekwatności treści zadań lub pytań , stanowiących składową część narzędzia pomiarowego, z treścią właściwości, które zamierzamy badać).
- trafność prognostyczna ( wyznacza możliwości przewidywania na podstawie zastosowanego pomiaru , ściśle określonego sposobu zachowania się badanych osób w bliższej lub dalszej przyszłości)
- trafność kongruencyjna ( wskazuje na pozytywna korelację pomiędzy wynikami sprawdzanego narzędzia pomiaru z wynikami innych metod lub technik badawczych, których rzetelność i trafność nie budzą wątpliwości).
- trafność teoretyczna ( określa stopień zgodności wyników przeprowadzonego pomiaru z założeniami ściśle określonej teorii dotyczącej badanego zjawiska. Chodzi o sprawdzenie, czy rezultaty otrzymane w wyniku zastosowanego pomiaru są właściwym wskaźnikiem zjawiska poznawanego zgodnie z uznaną teorią).
Bez zadbania o rzetelność i trafność pomiaru badania ilościowe w pedagogice nie miałyby sensu.
28. Skale pomiarowe
Skala jest narzędziem pomiaru. Odzwierciedla naturalne kontinuum, na którym rozłożone są wartości opisujące stopień występowania cechy lub zjawiska. Ze względu na kryterium poziomu pomiaru rozróżniamy następujące typy skal:
-nominalne, (polega na wyróżnieniu i nazwaniu przedmiotów, zjawisk lub cech pod jakimś względem bez orzekania o ich porządku, kolejności lub innych relacjach).)
-porządkowe,(służy ułożeniu w porządku elementów jakiegoś zbioru ze względu na wybraną cechę np. Wg. średniej ocen lub biegu na 100 m wg. uzyskanych wyników)
-interwałowe,(zawiera informacje skali porządkowej , czyli elementy zbioru w porządku wedle zasady od największego do najmniejszego, a na koniec określa odległość ( interwał) między elementami zbioru na umownej skali liniowej. Skala interwałowa zawiera w sobie skalę nominalną i porządkowa i polega na określeniu o ile element X jest większy od elementu Y np. ile razy dane dziecko jest wolniejsze w rozwiązywaniu zadania od drugiego.)Skala nie musi zaczynać się od zera , ale od najmniejszej występującej w tym zjawisku wartości.
-ilorazowe( stosunkowe) Skala zaczyna się od zera oznaczającego najmniejszą możliwą wartość danej cechy. Usytuowanie poszczególnych wartości jest w równej odległości i oznacza ile razy kolejna cecha jest większa od poprzedniej)
29. Sondaż diagnostyczny w badaniach pedagogicznych
Sondaż diagnostyczny jest sposobem gromadzenia wiedzy o przedmiotach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych , opiniach i poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunku rozwoju określonych zjawisk, o wszelkich innych zjawiskach instytucjonalnie nie zlokalizowanych, posiadających znaczenie wychowawcze , w oparciu o specjalnie dobrana grupę reprezentującą populację generalną , w której badane zjawisko występuje. W badaniach tych najczęściej używa się techniki : wywiad, ankieta, analiza dokumentów osobistych, techniki statystyczne.
30. Sposoby doboru populacji próbnej
Znane są trzy sposoby dokonywania doboru próby :
- losowy ( uznawany za najlepszy- badacz nie ma bezpośredniego wpływu na wybór badanych osób, a każda osoba wchodząca w skład populacji interesującej badacza musi mieć jednakowa szansę , by stać się obiektem badania w ramach próby losowej. Zdani tu jesteśmy na działanie przypadku)
-celowy ( inaczej tendencyjny- o tym kto zostanie zakwalifikowany do badanych osób z danej populacji decyduje sam badacz. Kieruje się przy tym posiadana wiedzą o interesującej go populacji, szczególnie pod względem niektórych charakteryzujących ja cech)Można np. celowo dobierać do próby jakąś placówkę lub szkołę albo klasę szkolna )
- na podstawie ochotniczych zgłoszeń.( badamy tylko te osoby, które się zgłoszą na ochotnika do badań).
31.Studium przypadku
Inaczej metoda indywidualnych przypadków lub studium indywidualnych przypadków to badania polegające na analizie jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej, widzianych przez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych. Najczęściej używana tu technika jest wywiad , obserwacji i analiza dokumentów osobistych.
32. Techniki badan pedagogicznych
Techniki: - obserwacja, -wywiad, -ankieta, -badanie dokumentów, - analiza treści,- techniki projekcyjne.
Technika badawcza jest określoną czynnością służącą do uzyskania pożądanych danych. Są to czynności praktyczne regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii , faktów.
Technika badawcza jest podporządkowana z reguły metodzie badań i pełni wobec niej rolę służebną.
33. Techniki eksperymentu pedagogicznego
W metodzie eksperymentu wyróżnia się następujące techniki: technika grup równoległych (w badaniu biorą udział dwie grupy , jedna eksperymentalna, druga kontrolna,, technika rotacji( są dwie grupy i najpierw jedna jest eksperymentalna, a druga kontrolna, a później odwrotnie)., technika jednej grupy.( najmniej skuteczna- eksperyment przeprowadza się tylko z jedna grupą.)
34.Techniki projekcyjne
Spośród najbardziej znanych technik projekcyjnych wyróżnić możemy techniki:
- werbalne ( polegają na kojarzeniu słów , kończeniu zdań lub odpowiedzi na specjalne pytania . Badany wyraża w ten sposób swoje uczucia lub reakcje np. pytanie typu Gdy mój kolega dostaje lepszą ocenę ode mnie czuję ….”)
- obrazkowe ( polegają na opisywaniu treści podsuwanych obrazków , konsekwencji przedstawionych scen, lub przyczyn , które do przedstawionej sytuacji doprowadziły).
35.Techniki socjometryczne
Do technik socjometrycznych zaliczamy:
- technikę Moreno ( przy pomocy testu socjometrycznego- starannie przygotowane i sformułowane pytania, które dotyczą np. najlepszych przyjaciół, osób najbardziej lub najmniej lubianych, np. z kim chciałbyś siedzieć w ławce? itp.)
-technikę „ zgadnij kto?”(stosowana najczęściej do uchwycenia osób spełniających określone role w grupie lub odznaczające się interesującymi cechami. Polega na podawaniu przez badane osoby nazwisk osób których zachowanie odpowiada podanej charakterystyce. Np. to jest ktoś, kogo wszyscy lubią? - badany wpisuje nazwisko).
- technikę „plebiscyt życzliwości i niechęci”( polega on na ocenianiu każdego z członków grupy w skali pięciostopniowej. Podane są nazwiska i należy wpisać np. bardzo lubię „++”, lubię „ +”, jest mi obojętny „O”, raczej nie lubię „-„
, nie lubię „—„)
-technika uszeregowania rangowego (każda z badanych osób wymienia np. wszystkich członów grupy kolejno np. nazwiska wg. określonego kryterium oceny np. poczynając od osób , które najbardziej odpowiadają danemu kryterium do osób, które najmniej pozostają z nim w zgodzie.
36. Teoretyczne aspekty badań pedagogicznych
Wszelkiego rodzaju badania w tym również pedagogiczne są tym bardziej wartościowsze, im bardziej osadzone są w obrębie określonej teorii. Badania wynikające wyłącznie z postawionego celu badawczego bez zlokalizowania go na tle znanych lub specjalnie opracowanych konstrukcji teoretycznych , są na ogół mało płodne teoretycznie i niewiele przydatne praktycznie. Badacz, który odwołuje się do istniejących teorii może nie tylko zaoszczędzić swój czas i wysiłek ale przede wszystkim przyczynić się do prawdziwie naukowego rozwiązania podjętego problemu.
Współcześnie uważa się, że na ogół wszelkie badania naukowe wymagają odwołania się do teorii. Kamiński uważa, że „ nie oderwane zdanie kwalifikuje się jako naukowe , ale dopiero jako należące do teorii uznanej za naukowe. Oznacza to konieczność obudowy teoretycznej podejmowanych badań. Bez teorii badania pedagogiczne zatracają swój głębszy sens poznawczy. Potrzebę teorii w badaniach pedagogicznych uzasadnia to, że dopomaga ona szczególnie w sformułowaniu celów( problemów)badawczych hipotez roboczych. Ważna jest tu gruntowna znajomość literatury przedmiotu. Znajomość teorii dopomaga też w doborze metod badań i badanych osób.
37.Test w badaniach pedagogicznych
Test jest to jakieś zadanie lub próba wystandaryzowania o maksymalnym stopniu obiektywności , której wyniki ujmowane są ilościowo i ów rezultat ilościowy jest podstawa wnioskowania o pewnych właściwościach psychicznych osoby lub osób badanych.
To jedna z najbardziej znanych i stosowanych technik pomiaru wykorzystywanych w pedagogice. Z punktu widzenia celu ich stosowania testy możemy podzielić na :
-Testy inteligencji ( ogólne i specjalne)
- testy pomiaru wykonania ( mierzące czynności motoryczne, mierzące czynności sensoryczne, mierzące czynności psychiczne
- testy osobowości ( testy: cech, zainteresowań, postaw, charakterologiczne, typologiczne).
Z punktu widzenia przedmiotu pomiaru wyróżniamy:
- testy zdolności ( inteligencji, zdolności specjalnych)
-testy osobowości ( testy cech, zainteresowań, postaw, charakterologiczne, typologiczne)
-testy wiadomości ( z uwzględnieniem testów osiągnięć szkolnych)
Ponadto mamy testy :
- werbalne i niewerbalne ( ustne, pisemne, rysunkowe, obrazkowe)
- czynnościowe ( przyporządkowe, sytuacyjne)
- projekcyjne.
Najczęściej w pedagogice są stosowane testy osiągnięć szkolnych.
Zaleta testów jest to, że są krótkotrwałe, można nimi badać jednorazowo większą liczbę osób, wyniki badan można ujmować liczbowo,
38.Warstwowanie populacji próbnej
Jest to dobór próby badawczej bardziej złożony od doboru losowego. Stosowany bywa w przypadku niejednorodnej i wyraźnie zróżnicowanej populacji. Polega na wyodrębnieniu w niej względnie rozłącznych i wyczerpujących podgrup zwanych inaczej warstwami. Np. badając uczniów można ich rozwarstwowić z uwagi na wiek, płeć, miejsce zamieszkania. , pochodzenie społeczne. itp. Ważna jest tu dobra znajomość populacji , bo umożliwia to podział na wyraźne różniące się warstwy. Po wyodrębnieniu warstw określonej populacji dobiera się próbę losową oddzielnie z każdej warstwy.
39. Zmienne i wskaźniki w badaniach pedagogicznych
(Skorny) Zmienna to pewna kategoria zjawisk, których wielkość , intensywność, częstość występowania może ulegać zmianom zależnie od różnych okoliczności.
Wyróżniamy zmienne :
-zależne ( zmienna zależna to zjawisko podlegające wpływom innych zjawisk),
-niezależnie ( zmiennymi niezależnymi są zjawiska wpływające na powstanie i przebieg zjawisk będących zmiennymi zależnymi)
-pośredniczące ( to czynniki wewnętrzne mogące modyfikować wpływ warunków zewnętrznych na zachowanie się.)
( Nowak) Wskaźnik to pewna cecha , zdarzenie lub zjawisko na podstawie zajścia którego wnioskujemy z pewnością bądź określonym prawdopodobieństwem wyższym od przeciętnego, iż zachodzi zjawisko jakie nas interesuje.
Wyróżniamy wskaźniki :
- empiryczne ( dla takich wskaźników, przy których teza o zachodzeniu pewnej korelacji między wskaźnikiem a zjawiskiem przezeń wskazywanym jest tezą empiryczną , rozstrzygalną na drodze obserwowalnej).
-definicyjne ( kiedy dobór wskaźnika jest zarazem zdefiniowaniem pewnego terminu, ustaleniem jego znaczenia)
- inferencyjne ( kiedy między zjawiskiem wskazywanym W a zjawiskiem wskazywanym Z nie są określone definicje tzn. termin oznaczający wskaźnik W nie wychodzi z definicji Z. Zjawisko Z nie może być bezpośrednio obserwowalne a jego występowanie wnioskujemy( inferujemy) z występowania zjawiska W.
40. Znaczenie metodologii w badaniach empirycznych