 | Pobierz cały dokument prowidencjalizm.zagadnienia.romantyczne.doc Rozmiar 56 KB |
Prowidencjalizm jest to pogląd, wedle którego Bóg otacza stałą opieką świat przez siebie stworzony: utrzymuje go w jego istnieniu, rządzi nim i kieruje do znanego sobie celu. Wiara w opatrzność jest jednym z ważnych składników myślenia religijnego i obecna jest w wielu religiach: żydowskiej, chrześcijańskiej, islamie innych.
W europejskiej tradycji filozoficznej idea opieki boskiej nad światem, czyli idea opatrzności w neoplatonizmie (Plotyn) i staje się jedną z najważniejszych idei filozofii chrześcijańskiej.
W filozofii chrześcijańskiej opatrzność pojmowana jest jako opiekuńcza i kierownicza działalność obejmująca cały byt stworzony (ludzki i pozaludzki) i sprawowana przez transcendentnego wobec świata i osobowego Boga za pomocą środków naturalnych i nadnaturalnych. W świecie pozaludzkim cele opatrznościowe realizowane są z przyrodniczą koniecznością, natomiast w świecie ludzkim realizacja ich wymaga istnienia wolnych i rozumnych działań człowieka.
Istnienie opatrzności boskiej wydaje się nie dopuszczać istnienia zła w świecie, a problem,
w jaki sposób można „usprawiedliwić” Boga z powodu istnienia zła, jest głównym zagadnieniem tzw. teodycei.
Prowidencjalizm filozoficzny w 1. połowie XIX w. Kryzys oświeceniowego optymizmu metafizycznego wiązał się z odkryciem, że nie cała rzeczywistość mieści się w ramach obrazu „natury” stworzonego przez filozofów, że nie mieści się w nich zwłaszcza niewytłumaczalna na podstawie „praw natury” rzeczywistość historyczna. W podjętych na nowo filozoficznych próbach jej „racjonalizacji” odżyły stare idee i wątki chrześcijańskiej nauki o opatrzności bożej.
1. Na gruncie chrześcijańskiego tradycjonalizmu (J. de Maistre, Ł. de Bonald, R. F. de Lamennais, K. L. Haller, A. MiMler i in.) opatrzność pojmowana jest jako opiekuńcza działalność transcendentnej wobec świata osoby boskiej. Plany opatrznościowe nie są rozumowi ludzkiemu dostępne, przeto nie jest możliwe racjonalne tłumaczenie rzeczywistości. „Wyroki boże” można jedynie „odgadywać” na podstawie historycznych zdarzeń, posiłkując się prawdami danymi w objawieniu. Wiara w opatrzność bożą pozwala jednak zachować wiarę w prowidencjałny sens zła: zło fizyczne i moralne, katastrofy dziejowe i cierpienia są karami zsyłanymi na rodzaj ludzki za popełnione grzechy, karami służącymi jego poprawie i pośrednio realizacji celu ostatecznego. „Rodzaj ludzki można uważać za drzewo, które czyjaś niewidoczna ręka przycina bez przerwy i które często zyskuje na tym zabiegu” (J. de Maistre).
 | Pobierz cały dokument prowidencjalizm.zagadnienia.romantyczne.doc rozmiar 56 KB |