Trądzik młodzieńczy
Wiadomo, że wygląd jest dla młodych ludzi jedną ze spraw najważniejszych. Dotyczy to szczególnie twarzy. Wypielęgnowana, gładka cera jest marzeniem nastolatków, lecz burza hormonalna okresu dojrzewania może to marzenie skutecznie zniweczyć.
Również dwudziesto- i trzydziestolatkowie mają kłopoty ze skórą. Najczęściej zmiany pojawiają się na twarzy, szyi i plecach pod postacią zaskórników, grudek, krost, guzków i powierzchownych torbieli. Trądzik młodzieńczy, bo o nim właśnie mowa, jest chorobą zapalną skóry, której podłożem są zmiany hormonalne, zmiany w rogowaceniu skóry i wydzielaniu łoju oraz działanie bakterii. Pierwsze objawy trądziku pojawiają się wówczas, gdy w organizmie zwiększa się stężenie androgenów, co ma związek z początkiem okresu dojrzewania. Na przebieg trądziku wpływ ma też pora roku. I tak latem przy większym nasłonecznieniu objawy choroby łagodnieją, a w porze zimowej nasilają się. Pewien wpływ na nasilenie trądziku może mieć dieta (napoje gazowane, żywność typu fast food) i niedobór niektórych suplementów.
Pierwsze objawy trądziku pojawiają się wówczas, gdy w organizmie zwiększa się stężenie androgenów, co ma związek z początkiem okresu dojrzewania. Na przebieg trądziku wpływ ma też pora roku. I tak latem przy większym nasłonecznieniu objawy choroby łagodnieją, a w porze zimowej nasilają się.
Powstawanie wykwitów trądzikowych:
Trądzik młodzieńczy związany jest ze zmianami w czynności mieszków włosowych i gruczołów łojowych, które stanowią tzw. jednostki mieszkowo-łojowe. Pod wpływem androgenów gruczoły łojowe powiększają się i zwiększają wydzielanie łoju, czyli serum, a w mieszkach włosowych dochodzi do wzmożonego rogowacenia czopującego ich ujścia. W efekcie tworzą się w skórze tzw. zaskórniki złożone z łoju, keratyny i bakterii Propionibacterium acnes, które produkują enzymy, odpowiedzialne są za rozpad w trójglicerydów do wolnych kwasów tłuszczowych. Dalsze zaleganie łoju powoduje tworzenie się w skórze torbieli, które często pękają, uwalniając do skóry wspomniane już wolne kwasy tłuszczowe, bakterie i keratynę, co zapoczątkowuje reakcję zapalną i tworzenie się trądzikowych grudek, krost lub guzków. Leczenie trądziku...Gdzieniegdzie pokutuje jeszcze pogląd, że z trądziku się wyrasta. Jest to mniemanie jak najbardziej błędne. Cerę trądzikową należy jak najwcześniej zacząć pielęgnować kosmetykami dla niej przeznaczonymi. Wiele firm kosmetycznych produkuje całe linie kosmetyków przeznaczonych dla cery z trądzikiem. Są to żele oczyszczające do mycia, kremy lub emulsje regulujące wydzielanie łoju, kremy matujące, podkłady kamuflujące i korektory. Oprócz pielęgnacji, bardzo ważne jest leczenie trądziku, które również powinno być wcześnie podjęte. Lekarz dysponuje szerokim zakresem różnego rodzaju preparatów leczniczych do stosowania zewnętrznego jak i wewnętrznego. Najlepsze efekty daje skojarzenie kilku środków leczniczych. Dlatego bardzo często dermatolog zaleca miejscowo na skórę:
płyny lub maści z antybiotykiem (kllindamycyną lub erytromycyną) działające bakteriobójczo,
preparaty kwasu azelainowego działające antyproliferacyjnie i przeciwbakteryjnie,
preparaty retinoidów (izotretynoina) hamujące czynność gruczołów łojowych i działające przeciwzapalnie lub
preparaty nadtlenku benzoilu działające przeciwbakteryjnie, keratolitycznie,
połączenia siarki i rezorcyny działające keratolitycznie, o działaniu ściągającym, przeciwzapalnym, bakteriobójczym.
Właściwie dobrana i systematyczna terapia trądziku daje dużą szansę na to, że na skórze nie pozostaną żadne trwałe ślady pod postacią blizn potrądzikowych. Oczywiście leczenie powinno być prowadzone przez dermatologa i regularnie przez niego nadzorowane. Jeśli chodzi o doustne leczenie trądziku, to lekarz może zaordynować antybiotyki (tetracyklinę, doksycyklinę, erytromycynę) lub izotretynoinę. Długotrwałe leczenie antybiotykiem doustnym wymaga podawania dodatkowo probiotyków lub leków przeciwgrzybiczych, natomiast w przypadku stosowania izotretynoiny kobiety muszą stosować skuteczną antykoncepcję, ponieważ jest to lek teratogenny.Ważne jest też zwrócenie uwagi na dietę z uwzględnieniem w niej jak najwięcej produktów naturalnych bez słodyczy, ostrych przypraw i alkoholu. Suplementy wspomagają terapięOstatnio coraz więcej uwagi zwraca się na składniki biologicznie czynne, które wpływają na przebieg licznych procesów metabolicznych zachodzących w skórze. Mowa tutaj o suplementach antyoksydacyjnych. Mają one zdolność neutralizowania wolnych rodników - bardzo aktywnych biologicznie cząstek, które działają niszcząco na DNA, białka, związki lipidowe, błony komórkowe i inne składniki komórek naszego organizmu. Coraz częściej uważa się, że wolne rodniki mogą inicjować rozwój wielu chorób, a także wpływać na procesy starzenia. Wolne rodniki powstają w ustroju człowieka pod wpływem np. palenia tytoniu, alkoholu, tłustego pożywienia, zanieczyszczeń środowiskowych, promieniowania słonecznego czy w trakcie intensywnego wysiłku fizycznego. Jeśli chodzi o skórę, antyoksydanty wykazują działanie przeciwzapalne, stymulują odnowę naskórka i utrzymują go w dobrej kondycji. Antyoksydanty polecane przy trądziku to: selen organiczny, cynk, beta-karoten, witamina C i witamina E oraz witamina B6, niebędąca co prawda przeciwutleniaczem, ale jej niedobór nasila zmiany łojotokowe skóry. Suplementy te dostępne są bez recepty w postaci preparatu doustnego, który warto polecać nastolatkom jako uzupełnienie codziennej diety i terapii trądziku młodzieńczego przez cały okres dojrzewania.
Trądzik pospolity
Trądzik pospolity (acne vulgaris) jest dolegliwością niezwykle rozpowszechnioną, występuje bowiem u około 80 proc. ludzi w wieku od 12 do 20 lat. Atakuje różne części ciała, głównie te, na których znajduje się dużo gruczołów łojowych, a więc twarz i plecy, czasami dekolt i ramiona.
Jak powstaje trądzik pospolity?
Istnieje kilka różnych czynników wywołujących trądzik pospolity. Do najważniejszych należą:
1. Hormony - w okresie dojrzewanie hormony płciowe, a zwłaszcza testosteron, pobudzają gruczoły łojowe do wzmożonej produkcji łoju oraz wpływają na wzrost rogowacenia ujść mieszków włosowych. Komórki rogowe, zamiast się normalnie złuszczać, zaczynają przylegać ściśle do siebie, tworząc tzw. czop rogowy. W wyniku dalszej produkcji komórek rogowych powstaje zaskórnik, który jest punktem wyjścia do rozwoju zmian trądzikowych. Ujście gruczołu łojowego rozszerza się, ponieważ gruczoł wciąż produkuje nadmierne ilości łoju, z którym zaczopowane ujście nie może sobie poradzić. Wokół zaskórnika tworzy się czerwona otoczka, co świadczy o rozwoju stanu zapalnego.
2. Bakterie- zwłaszcza Propionibacterium acne, mają ogromne znaczenie, ponieważ wytwarzają specjalne enzymy, tzw. lipazy, które powodują rozkład łoju do wolnych kwasów tłuszczowych. Lipazy oraz wolne kwasy tłuszczowe wywołują procesy zapalne i mają działanie drażniące. Następuje uszkodzenie ścianek mieszków włosowych. Takie zmiany prowadzą do powstawania krost i grudek.
3. Czynniki dziedziczne- po rodzicach dziedziczymy wielkość gruczołów łojowych i ich aktywność. Jest wielce prawdopodobne, że jeżeli trądzik mieli rodzice, to wystąpi on również u dzieci.
4. Nadmierne wydzielanie łoju - można stwierdzić, że rozwój i przebieg trądziku pospolitego jest zawsze uzależniony od silnego łojotoku. Dużą rolę odgrywa także skład łoju, który u osób z trądzikiem nie zawiera nienasyconych kwasów tłuszczowych (kwas linolenowy). Ich niedobór powoduje niewłaściwy proces rogowacenia.
Typy zmian trądzikowych
Trądzik pospolity rozwija się przez wiele miesięcy, a nawet lat. Pierwsze zauważalne zmiany na skórze to wspomniane zaskórniki czarne lub żółte. Początkowo pojawiają się w środkowej części twarzy ? na brodzie nosie i czole. Potem dopiero na policzkach. Obsypana zaskórnikami twarz wygląda bardzo nieestetycznie. Jest to pierwsza faza trądziku, tzw. trądzik zaskórnikowy. Następnie pojawiają się grudki i krosty, ropne nacieki i torbiele, które pozostawiają po sobie bardzo szpecące blizny oraz przebarwienia.
Szczególne formy trądziku
Trądzik kosmetyczny - cierpi nań około 23 proc. kobiet w różnym wieku. Przyczyną mogą być źle dobrane kremy oraz kosmetyki kolorowe.
Trądzik polekowy - jego przyczyną są steroidy, a także leki wydzielające się przez gruczoły łojowe i powodujące ich drażnienie, np. witamina B 12, jod, barbiturany.
Trądzik zawodowy - najczęściej jest wywołany przez długotrwały kontakt z chlorem, olejami mineralnymi, itp.
Trądzik neuropatyczny - występuje w okresie dojrzewania u dziewcząt jako skutek ciągłego drapania i wyciskania.
Jak należy dbać o cerę z trądzikiem pospolitym?
W gabinecie kosmetycznym podstawowym zabiegiem jest oczyszczenie cery z zaskórników. W tym celu kosmetyczka po przeprowadzeniu wywiadu kosmetycznego oraz wyeliminowaniu przeciwwskazań, rozpulchnia skórę odpowiednio dobraną metodą, a następnie, zachowując niezbędne procedury sanitarne, oczyszcza. Następnie stosuje zabiegi fizykoterapeutyczne (o ile nie ma przeciwwskazań) oraz specjalne maski, których zadaniem jest wydezynfekowanie skóry, wyciszenie skóry po oczyszczaniu, zahamowanie reakcji zapalnych oraz zapobieganie tworzeniu się zaskórników.
Leczenie trądziku obejmuje
zahamowanie lub zmniejszenie produkcji łoju,
działanie przeciwbakteryjne,
kurację hormonalną,
przywrócenie właściwego ph naskórka preparatami,
wyeliminowanie zaburzeń rogowacenia,
usuwanie zaskórników.
Po zabiegu oczyszczania skóry pacjent nie powinien wykonywać żadnych prac, podczas których narażony jest na kurz, np. sprzątanie, grabienie liści. Ponadto nie może w tym dniu korzystać z siłowni, aerobiku, basenu. Skóra po zabiegu powinna odreagować, nie należy narażać jej na niekorzystny wpływ czynników zewnętrznych, aby nie doszło do infekcji.
W gabinecie kosmetycznym można zaproponować także inne zabiegi, które poprawią kondycję skóry, dotlenią ją, utrzymają odpowiednią elastyczność i wilgotność, a przede wszystkim będą regulowały wydzielanie łoju. Bardzo skuteczna jest kuracja kwasami AHA. Czas kuracji i dobór preparatów zależą od stanu skóry i nasilenia zmian. Wskazaniem do eksfoliacji są: skóra łojotokowa, rozszerzone pory, trądzik zaskórnikowy i grudkowy, blizny i przebarwienia potrądzikowe.
Bardzo wiele skutecznych preparatów dla cery łojotokowej oferują apteki. Produkty te powinny być jednak dobrane indywidualnie, dlatego dobrze jest wcześniej zasięgnąć porady u kosmetyczki lub dermatologa. Ważne jest też, aby można było wypróbować dany preparat, wykorzystując próbki uzyskane w aptece lub u kosmetyczki w celu sprawdzenia ich działania i wyeliminowania skutków ubocznych.
Często u osób z trądzikiem zaleca się picie naparów ziołowych (herbatka z bratków, rumianku, dziurawca, stosowanie ich do przemywania zmian chorobowych na skórze, a także do przemywania, np. sok z łopianu, 50 kropli na 1 szklanki wody. Wszystkie produkty należy stosować według informacji podanych na opakowaniach.
W pielęgnacji gabinetowej i domowej bardzo istotna jest systematyczność, wytrwałość i cierpliwość, a efekty na pewno będą widoczne. Ważny jest odpoczynek, przebywanie na świeżym powietrzu, uprawianie sportów, wyeliminowanie stresów, odpowiednie odżywianie, niepalenie papierosów, jak również unikanie ciężkostrawnych potraw i ostrych przypraw, czekolady oraz ograniczenie słodyczy i tłuszczów zwierzęcych.
Opracowanie:
MARIA MICHALSKA - dyplomowana kosmetyczka;
mgr IWONA TOMAS - kosmetolog