2.8. Kraina Karpacka
CHARAKTERYSTYKA PRZYRODNICZA
Kraina Karpacka zajmuje południowo - wschodnią część Polski. Od północy graniczy z Krainą Małopolską, na zachodzie stykając się z Krainą Śląską. Pozostałe granice są równocześnie granicami państwa. Podzielona została na 16 mezoregionów przyrodniczoleśnych, zgrupowanych w 9 dzielnic.
Obszar krainy zajmuje trzy podprowincje fizycznogeograficzne: zewnętrzne Karpaty Zachodnie (z mezoregionami: Pogórze Zachodniobeskidzkie, Beskidy Zachodnie, Pogórze Środkowobeskidzkie, Beskidy Środkowe), Centralne Karpaty Zachodnie (z makroregionami: Obniżenie Orawsko-Podhalańskie, Łańcuch Tatrzański) oraz Beskidy Wschodnie (z makroregionem Beskidów Lesistych), a także znajdujący się w granicach Polski fragment Wschodniego Podkarpacia (mezoregion Sańsko-Dniestrzański).
Klimat górzystej części krainy jest dość chłodny, wilgotny i surowy, odznaczający się spadkiem temperatury, wzrostem opadów i skracaniem okresu wegetacyjnego wraz ze wzrostem wysokości bezwzględnej terenu. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi od 5,7oC w Zakopanem do 8,5oC w Nowym Sączu. Średnie temperatury stycznia -2,0oC i lipca 15,8oC należą do dość niskich. Suma opadów w miejscowościach górskich wynosi od 654 do 989 mm. Kierunek wiatru w Karpatach jest najczęściej zachodni lub północno - zachodni, lecz często występują tam wiatry o charakterze fenów zwane halnymi oraz wiatry wstępujące i zstępujące powodujące cyrkulację powietrza pomiędzy górami i dolinami. Pogórze Karpackie jest uprzywilejowane klimatycznie - ciepłe i obfitujące w opady.
W łańcuchu Karpat wyróżnia się dwie części o odmiennej budowie - Karpaty wewnętrzne i zewnętrzne.
Do Karpat wewnętrznych sfałdowanych w okresie kredowym należą:
Tatry zbudowane głównie ze skał mezozoicznych o przewadze wapieni i dolomitów spoczywających na starszych utworach - granitach i skałach metamorficznych, które tworzą najwyższe wzniesienia;
Podhale leżące u północnych podnóży Tatr, w formie kotlinowego obniżenia wypełnionego materiałem fliszowym lokalnego, tatrzańskiego pochodzenia;
Pieniny tworzące północną granice Karpat wewnętrznych wraz ze swym przedłużeniem ku wschodowi i zachodowi zwanym Pienińskim Pasem Skałkowym. Budują je skały jurajskie i kredowe, głównie węglanowe.
Karpaty zewnętrzne sfałdowane w trzeciorzędzie dzielone są na zachodnie i wschodnie (Bieszczady). Zbudowane są z utworów fliszowych tworzących pasma górskie zróżnicowane pod względem wysokości i ukształtowania terenu. Od północy przylega do gór pagórkowaty obszar Pogórza.
W regionalizacji przyrodniczo-leśnej kraina Karpacka podzielona została na 16 mezoregionów zgrupowanych w dziewięciu dzielnicach.
Najbardziej na zachód wysunięta jest Dzielnica Beskidu Śląskiego i Małego. Beskid Śląski sięgający do 1250 m n.p.m. (Skrzyczne) zbudowany jest z masywnych piaskowców godulskich i istebniańskich, z wyjątkiem południowej części utworzonej z fliszu warstw magurskich.
Dzielnica Pogórza Karpackiego obejmuje brzeżną część Karpat fliszowych. Dzielnica ta ma charakter wyżynny. Pogórze na północy ograniczone jest progiem o wysokości 100 - 200 m. Pomiędzy tym progiem a górami występuje pas łagodnych wzgórz dochodzących do 300 lub 400 m wysokości. Pogórze budują głównie mało odporne na wietrzenie skały: miękkie piaskowce, łupki i iły, rzadziej margle. Podczas zlodowacenia obszar ten w dużym stopniu pokryły pyły wodnolodowcowe i lessy.
Dzielnica Bieszczadów zajmuje najbardziej na wschód wysuniętą część Karpat o swoistych cechach przyrodniczo - leśnych. Kształtuje je inna niż w Beskidach Zachodnich budowa geologiczna i klimat pozostający pod wpływem ciepłych mas powietrza napływających z nad Niziny Węgierskiej. Podłoże skalne Bieszczadów tworzą głównie warstwy krośnieńskie. Na mniejszym obszarze występują warstwy inoceramowe, menilitowe i hieroglifowe. Skały te są zasobne w węglan wapnia, jednak w wierzchniej części są go prawie zupełnie pozbawione. Wysokość grzbietów górskich w Bieszczadach wzrasta w miarę posuwania się ku wschodowi. Najwyższy szczyt - Tarnica ma 1348 m n.p.m.
Dzielnica Beskidu Żywieckiego obejmuje najwyżej wzniesione masywy górskie Beskidów Zachodnich. Najwyższy szczyt - Babia Góra wznosi się na wysokość 1725 m n.p.m. Swą wysokość Beskid Żywiecki zawdzięcza piaskowcom magurskim odpornym na wietrzenie. Cechuje je krajobraz górski o ostrych wierzchołkach, stromych zboczach, wąskich głęboko wciętych dolinach. Piaskowcom magurskim towarzyszą warstwy podmagurskie utworzone z bardziej podatnych na wietrzenie skał hieroglifowych, beloweskich, inoceramowych, łupków pstrych, margli łąckich i in. W krajobrazie skały te odróżniają się łagodnymi formami rzeźby i niższymi wzniesieniami.
Dzielnicę Beskidu Makowskiego i Wyspowego budują podobne utwory skalne jak Beskid Żywiecki. Mniejszy udział piaskowców magurskich zaznacza się niższym wzniesieniem tych gór. Beskid Wyspowy jest jedyną grupą górską w Karpatach utworzoną nie z długich grzbietów lecz z odosobnionych gór „wyrastających” z falistej krainy podgórskiej.
Dzielnicę Gorców i Beskidu Sądeckiego tworzą góry zbudowane z warstw magurskich, podobnie jak dwie poprzednio omawiane dzielnice. W zachodniej części Beskidu Sądeckiego pojawiają się utwory warstw krośnieńskich oraz wyodrębnia się pasmo Pienin zbudowane z wapieni jurajskich i kredowych.
Dzielnica Beskidu Niskiego zajmuje największe obniżenie łuku karpackiego, gdzie wysokości bezwzględne nie przekraczają 1000 m. Przeważają tu szerokie, kopulaste pasma, fragmentami spotyka się też wąskie, ostre grzbiety górskie. W części zachodniej góry utworzone są z piaskowców, łupków i margli magurskich i podmagurskich, we wschodniej, podobnie jak w Bieszczadach, dominują piaskowce i łupki krośnieńskie, hieroglifowe oraz inoceramowe.
Dzielnica Podhala zajmuje kotlinowate obniżenie u podnóża Tatr. Nagromadziły się w nim fliszowe osady morskie złożone z materiału powstałego ze zniszczenia Tatr. W najstarszych warstwach występują piaskowce, zlepieńce, dolomity i wapienie. Górne poziomy zawierają głównie piaskowce i łupki ilaste. W Kotlinie Nowotarskiej występują ogromne żwirowe stożki napływowe rzek lodowcowych spływających z Tatr. Obniżenie tego terenu i obfitość wód przyczyniły się do powstania rozległych torfowisk wysokich z interesującą roślinnością Borów Nowotarskich.
Dzielnica Tatr obejmuje najwyższe pasmo karpackie o złożonej budowie geologicznej. Tatry dzieli się na Wschodnie czyli Wysokie i Zachodnie. Granicą pomiędzy obu częściami jest Przełęcz Liliowe. Tatry Wysokie we wschodniej części tworzą różne odmiany granitu i diorytów kwarcowych, w zachodniej gnejsy i łupki krystaliczne. Granitowe Tatry Wysokie osiągają w granicach Polski wysokość 2499 m n.p.m. (Rysy) i przewyższają Tatry Zachodnie zbudowane ze skał osadowych: wapieni, dolomitów, margli, piaskowców, łupków, kwarcytów i zlepieńców.
W krainie Karpackiej występowanie siedlisk leśnych jest dość ściśle związane z wysokością terenu. Siedliska nizinne bywają spotykane jedynie sporadycznie w dzielnicy Pogórza Środkowobeskidzkiego. W tej dzielnicy zajmują największe powierzchnie siedliska wyżynne występujące także w Dzielnicy Beskidu Makowskiego i Wyspowego. Wśród siedlisk wyżynnych przeważają siedliska Lwyż; najczęściej związane są z glebami brunatnymi i płowymi. Na terenach górskich najliczniej występują siedliska LG i LMG odznaczające się glebami szkieletowymi. W wyższych położeniach, w partiach przygrzbietowych spotykane są nawet gleby o charakterze rankerów. W niższych położeniach górskich, gdzie na tworzenie się gleb miały wpływ procesy soliflukcji, spełzania oraz osuwania, powstawały serie pokryw stokowych, a profil glebowy może zawierać szereg poziomów i warstw. Żyzne siedliska górskie wytworzone z fliszu odznaczają się zwykle glebami brunatnymi, uboższe bielicowymi, a sporadycznie rdzawymi. Ze skał wapiennych powstają rędziny. Wyżej położone siedliska wysokogórskie powiązane są z rankerami i glebami bielicowymi. Górnoreglowe siedliska BWG spotykane są głównie w Dzielnicy Tatr, a także Beskidu Żywieckiego oraz Gorców i Beskidu Sądeckiego.
Lesistość Krainy Karpackiej jest wysoka, przekracza 40%. Najmniejsza jest w Dzielnicy Podhala - nie sięga 20%, a najwyższa w Dzielnicy Tatr - ponad 70%.
Głównymi gatunkami lasotwórczymi na terenach górskich są: jodła, buk i świerk, a w strefie pogórza także dąb i sosna.
J o d ł a p o s p o l i t a (Jd) jest gatunkiem panującym i współpanującym na żyznych siedliskach wyżynnych i górskich. Bardzo rzadko tworzy lite drzewostany, najczęściej występuje wraz z sosną i bukiem na siedliskach lasów mieszanych i lasów wyżynnych lub z bukiem i świerkiem na siedliskach lasów górskich i lasów mieszanych górskich. Udział jej jest najwyższy w Dzielnicy Beskidu Makowskiego i Wyspowego, gdzie przekracza 40%, a najniższy (2-4%) w Dzielnicy Beskidu Śląskiego i Małego oraz na Podhalu i w Tatrach.
B u k z w y c z a j n y (Bk) w reglu dolnym na siedliskach LG i LMG tworzy drzewostany lite lub z domieszką jodły, a miejscami świerka. Najwartościowsze drzewostany znajdują się poniżej 900 m n.p.m. Na wyżynach buk tworzy drzewostany jednogatunkowe lub w zmieszaniu z jodłą i sosną. Jego udział w poszczególnych dzielnicach kształtuje się w granicach 25-40%, z wyjątkiem kilkuprocentowego udziału w dzielnicach Podhala i Tatr, oraz kilkunastoprocentowego w dzielnicy Beskidu Śląskiego i Małego oraz dzielnicy Beskidu Żywieckiego.
Ś w i e r k p o s p o l i t y (Św) w Krainie Karpackiej ma dwa zasięgi: wschodni i zachodni, przedzielone ok. 50 km pasem bezświerkowym (od Osławy po Wisłokę). Na terenie Beskidu Śląskiego i Żywieckiego gatunek ten wykształcił wysokowartościowy ekotyp. Świerk jest gatunkiem panującym w reglu górnym i górnej strefie regla dolnego, gdzie na siedliskach BWG, BG i BMG tworzy lite drzewostany. Na siedlisku LMG występuje z domieszką buka i jodły, natomiast w LG powinien stanowić niewielką domieszkę w drzewostanach bukowych i jodłowo-bukowych. Na siedliskach wyżynnych występuje zwykle wraz z bukiem lub sosną, natomiast na siedliskach nizinnych wchodzi w skład drzewostanów dębowo-sosnowych i jodłowych. Najwyższy udział, przekraczający 70%, ma w lasach Podhala i Tatr. W dzielnicach Beskidu Żywieckiego oraz Śląskiego i Małego Zajmuje 55-65% powierzchni, a w Dzielnicy Gorców i Beskidu Sądeckiego ponad 20%. Na pozostałym terenie jego udział jego jest kilkuprocentowy.
S o s n a p o s p o l i t a (So) i d ą b (głównie b e z s z y p u ł k o w y - Dbs) występują głównie na Pogórzu; sosna niekiedy tworzy lite drzewostany (sztucznego pochodzenia), częściej jednak stanowi domieszkę w drzewostanach jodłowych, a dąb spotykany jest jako domieszka w drzewostanach jodłowych i sosnowych na siedliskach lasów i lasów mieszanych.
Z licznie występujących gatunków domieszkowych wymienić należy m.in. jawor - spotykany w reglu dolnym, a niekiedy i w reglu górnym, modrzew europejski - częściej spotykany na pogórzu, jakkolwiek jego stanowiska sztucznie wprowadzone występują w reglu górnym, oraz jesion i olszę szarą - występujące wzdłuż cieków wodnych, częściej na pogórzu. Sporadycznie spotykane są także: wiąz górski, klon, lipa i osika, a na pogórzu również grab.
TYPY SIEDLISKOWE LASU
A. SIEDLISKA TERENÓW WYSOKOGÓRSKICH
Siedliska wysokogórskie (górnoreglowe) występują w zasięgu regla górnego - w krajobrazie gór wysokich. Zakres wysokości regla górnego może być różny, w zależności od wielu czynników wpływających na klimat, m.in. wysokości bezwzględnej i względnej masywu górskiego, położenia i ekspozycji. Najwyższy jest w Tatrach, gdzie zaczyna się od 1250 m n.p.m. W innych masywach schodzi niżej i np. w Beskidach zajmuje najczęściej pas wysokości 1150-1350 m n.p.m., przy czym w Beskidzie Śląskim i Wyspowym może obniżać się nawet do 1000 m n.p.m. Granicę pomiędzy reglem dolnym i górnym wyznacza kres zasięgu jodły i buka.
Bór wysokogórski świeży - BWGśw
Największe powierzchnie tych siedlisk występują w Tatrach, gdzie ich udział wynosi kilka procent. Mniejsze obszary zajmują w Beskidzie Żywieckim, Wyspowym, Gorcach i Beskidzie Śląskim. Runo mszysto-krzewinkowe lub paprociowe
Runo
Gatunki BWGśw
Podbiałek alpejski - Homogyne alpina
Kosmatka olbrzymia - Luzula sylvatica
Wątrobowiec - Barbilophozia floerkei
Płaszczeniec - Plagiothecium undulatum
Goryczka trojeściowa - Gentiana asclepiadea
Fałdownik - Rhytidiadelphus loreus
Borówka czarna - Vaccinium myrtillus
Nerecznica krótkoostna - Dryopteris dilatata (D. austriaca)
Śmiałek pogięty - Deschampsia flexuosa
Szczawik zajęczy - Oxalis acetosella
Płonnik strojny - Polytrichastrum formosum (Polytrichum attenuatum)
Siódmaczek leśny - Trientalis europaea
Trzcinnik owłosiony - Calamagrostis villosa
Typ lasu
ŚWIERKOWY
Drzewostan
Gatunki główne Ip. - Św IV-V bon.
Gatunki dom. Ip. - pjd. Jrz w lukach i na obrzeżach, lokalnie Lb, Md (Tatry)
Podszyt - św, jrz, porz. skalna
Zespół roślinny
- Plagiothecio-Piceetum typicum (myrtilletosum) (Szaf.&al.1923) J.Mat.1977 - górnoreglowa świerczyna karpacka, podzespół typowy oraz podzespół wilgotniejszy - trzcinnikowy
Bór wysokogórski wilgotny - BWGw
Siedliska spotykane sporadycznie wśród BWGśw, w miejscach wilgotnych lecz niezabagnionych, zwykle na zacienionych, północnych stokach.
Runo
Gatunki różnicujące BWGw od BWGśw
Wietlica alpejska - Athyrium distentifolium
Gwiazdnica gajowa - Stellaria nemorum
Szczaw górski - Rumex alpestris
Gatunki częste
Ciemiężyca zielona - Veratrum lobelianum
Liczydło górskie - Streptopus amplexifolius
oraz gatunki występujące w BWGśw
Typy lasu
ŚWIERKOWY
Drzewostan
Gatunki główne Ip. - Św III-IV bon.
Gatunki dom. Ip. - sporadycznie Jrz
Podszyt - wiciokrzew czar., porz. skalna
Zespół roślinny
Plagiothecio-Piceetum filicetosum (athyrietosum alpestris) (Szaf.&al.1923) J.Mat.1977 - górnoreglowa świerczyna karpacka podzespół paprociowy
Bór wysokogórski bagienny - BWGb
Zajmuje wśród BWGśw miejsca gromadzenia się wód opadowych i stokowych w których dochodzi do zabagnienia terenu. Występuje bardzo rzadko, m.in. na północnych stokach Babiej Góry.
Runo
Gatunki różnicujące BWGb od BWGw
Torfowiec Girgensohna- Sphagnum girgensohnii
Biczyca trójwrębna - Bazzania trilobata
Gatunki częste
Widłak jałowcowaty - Lycopodium annotinum
oraz gatunki występujące w BWG i BWGw
Typy lasu
ŚWIERKOWY
Drzewostan
Gatunki główne Ip. - Św IV-V bon.
Podszyt - św, porz.skalna
Zespół roślinny
Plagiothecio-Piceetum sphagnetosum (Szaf.&al.1923) J.Mat.1977 - górnoreglowa świerczyna karpacka podzespół torfowcowy.
Bór mieszany wysokogórski - BMWG
Siedliska BMWG można wyróżnić w nielicznych przypadkach, m.in. we wschodniej części Tatr Zachodnich (Boczań, Skupniów Upłaz, Sarnia Skała) oraz niewielki fragment w Małych Pieninach. Występują na kredowych marglach i wapieniach glaukonitowych, jurajskich i triasowych wapieniach oraz triasowych zlepieńcach, łupkach i dolomitach. Gleby typu rędzin. Drzewostan świerkowy z pojedynczo występującą jarzębiną i krzewinkowo-mszystym runem, w którym obok gatunków występujących w borach wyraźnie zaznacza się udział gatunków typowych dla lasów; m.in. występuje Galeobdolon luteum, Primula elatior, Dentaria glandulosa, Dryopteris filix-mas, Polystichum lonchitis oraz gatunki regla górnego: Huperzia selago (Lycopodium selago) i Corallorhiza trifida
Siedliska BMWG znajdują się w grupie lasów ochronnych i nie mają znaczenia gospodarczego. Zostały wymienione w celu przedstawienia pełniejszego zróżnicowania przyrodniczego lasów górskich.
Typy lasu
ŚWIERKOWY
Drzewostan
Gatunki główne I p. - Św III-IV bon.
Gatunki dom. - sporadycznie Jrz
Podszyt - brak
Zespół roślinny
Polysticho-Piceetum (Szaf.& al.1923) W. Mat.1967 - nawapienna świerczyna górnoreglowa
B. SIEDLISKA TERENÓW GÓRSKICH
Siedliska górskie (regla dolnego) występują w krajobrazie gór wysokich, średnich i niskich. Ze względu na znaczne zróżnicowanie klimatyczne regla dolnego, mające swój wyraz w cechach gleb, roślinności runa oraz w składzie i jakości drzewostanu, należy wyodrębnić regiel dolny wysoki i regiel dolny niski. Ogólnie można przyjąć, że regiel dolny wysoki to pas o wysokości 200 m graniczący z reglem górnym, który leży w Beskidach na wysokości 900 - 1100 m n.p.m. Wysoki regiel dolny różni się od niskiego surowszymi warunkami klimatycznymi, wyługowaniem i zakwaszeniem gleb fliszowych, obniżeniem bonitacji jodły i buka do klasy II lub gorszej, mniejszym udziałem jodły, nad którą biologiczną przewagę zyskuje buk, a przyszłościowy świerk jest mniej narażony na choroby i szkodniki. Kryteriami podziału regla dolnego będzie więc nie tylko wysokość bezwzględna terenu, ale także zróżnicowanie elementów klimatycznych i drzewostanowych.
Zróżnicowanie mezoklimatyczne siedlisk górskich przejawia się występowaniem trzech regionów: chłodnych wierzchowin, ciepłych ponadinwersyjnych stoków i inwersyjnych obniżeń dolinnych. Każdy z regionów nie jest jednorodny mikroklimatycznie ze względu na różne ekspozycje stoków i kształty urzeźbienia. Z przyczyn hodowlanych powinny być rozgraniczone południowe i połnocne ekspozycje stoków, miejsca spływu i zalegania chłodnego powietrza oraz inwersyjne dna dolin, wierzchowiny i ponadinwersyjne, środkowe partie stoków.
Bór górski świeży - BGśw
Siedliska boru górskiego świeżego tworzą się w zasięgu dość chłodnego klimatu wysokiego regla dolnego. W wyższych pasmach górskich często występują fragmentami przy granicy regla górnego i dolnego. Zajmują miejsca o najuboższych glebach. Udział tych siedlisk jest niewielki. Od BWGśw różni je lepsza bonitacja wzrostowa świerka. Runo mszysto-krzewinkowe lub paprociowe
Runo
Gatunki BGśw
Podbiałek alpejski - Homogyne alpina
Kosmatka olbrzymia - Luzula sylvatica
Goryczka trojeściowa - Gentiana asclepiadea
Fałdownik - Rhytidiadelphus loreus
Trzcinnik owłosiony - Calamagrostis villosa
i inne gatunki występujące w BWGśw
Typ lasu
ŚWIERKOWY
Drzewostan
Gatunki główne I p.- Św III- IV bon.
Gatunki dom. Ip. - Jrz
Podszyt - św, jrz
Zespół roślinny
- Plagiothecio-Piceetum typicum (Szaf.&al.1923) J.Mat.1977 - górnoreglowa świerczyna karpacka, podzespół typowy
Bór wilgotny - BGw
Siedliska spotykane sporadycznie. Występują na płaskich wierzchowinach, w zagłębieniach, gdzie zatrzymują się wody opadowe i stokowe nie mające dróg szybkiego odpływu, oraz na tarasowatych spłaszczeniach stoków.
Runo
Gatunki różnicujące BGw (i BWGw) od BGśw
Wietlica alpejska - Athyrium distentifolium
Gwiazdnica gajowa - Stellaria nemorum
Szczaw górski - Rumex aplestris
Gatunki częste
Ciemiężyca zielona - Veratrum lobelianum
Liczydło górskie - Streptopus amplexifolius
oraz gatunki występujące w BGśw
Typ lasu
ŚWIERKOWY
Drzewostan
Gatunki główne I p. - Św III bon.
Podszyt - sporadycznie Jrz
Podszyt - św, jrz, wiciokrzew czarny
Zespół roślinny
- Plagiothecio-Piceetum filicetosum (athyrietosum alpestris) (Szaf.&al.1923) J.Mat.1977 - górnoreglowa świerczyna karpacka, podzespół paprociowy
Bór górski bagienny - BGb
Występuje sporadycznie w miejscach trwałego gromadzenia się wód opadowych i stokowych, gdzie dochodzi do zabagniania terenu. Preferuje stoki ocienione i nie wystawione na działanie wiatru. Występuje m.in. na północnym stoku Babiej Góry
Runo
Gatunki różnicujące BGb od BGw i BGśw
Torfowiec Girgensohna - Sphagnum girgensohnii (liczne)
Borówka bagienna - Vaccinium uliginosum
Żurawina błotna - Oxycoccus palustris (O. quadripetalus)
Płonnik pospolity - Polytrichum commune
Gatunki częste
Listera sercowata - Listera cordata
Biczyca trójwrębna - Bazzania trilobata
Turzyca pospolita - Carex nigra (C.fusca)
- oraz inne występujące w BGśw i BGw
Typy lasu
ŚWIERKOWY
Drzewostan
Gatunki główne Ip. - Św IV-V bon.
Gatunki dom. Ip. - Jd (pjd.)
Podrost - Św, Jd
Podszyt - brak
Zespół roślinny
Bazzanio-Piceetum caricetosum fuscae Br.-Bl. Et Siss.1939 - dolnoreglowa świerczyna na torfie, podzespół uboższy
Bór mieszany górski świeży - BMGśw
Siedliska BMGśw mają dość szeroki zasięg występowania - obejmują regiel dolny, zarówno wysoki jak i niski. Najczęściej spotykane są w Dzielnicy Podhala oraz Beskidu Śląskiego i Małego, najrzadziej w dzielnicy Pogórza, gdzie dominują siedliska wyżynne oraz Bieszczadów i Beskidu Niskiego, gdzie występują głównie siedliska lasów górskich.
Runo
Gatunki różnicujące BMGśw od BGśw
Podrzeń żebrowiec - Blechnum spicant
Wietlica samicza - Athyrium filix-femina
Nerecznica krótkoostna - Dryopteris carthusiana (D. spinulosa)
Jastrzębiec leśny - Hieracium murorum
ponadto w Tatrach
Urdzik karpacki - Soldanelle carpatica
Powojnik (Powojnica) alpejski - Clematis alpina
Gatunki częste
- gatunki występujące w BG
Typy lasu
> w wysokim reglu dolnym
BUKOWO-ŚWIERKOWY
Drzewostan
Gatunki główne - Św II- III bon., Bk III-IV bon.
Gatunki dom. Ip. - Jw, Jd
Podrost i podszyt - Bk, Jd, wiciokrzew cz.
Występowanie
Na środkowych częściach stoków różnych ekspozycji.
ŚWIERKOWO-BUKOWY
Drzewostan
Gatunki główne - Św III bon., Bk III - IV bon.
Gatunki dom. Ip. - Jw, Jd
Występowanie
Na wierzchowinach i grzbietach.
ŚWIERKOWY
Drzewostan
Gatunek głowny - Św III bon.
Gatunki dom. Ip. - Jd, Bk
Podrost i podszyt - Jd, Bk, Św
Występowanie
W miejscach zalegania chłodu na stokach
> w niskim reglu dolnym
ŚWIERKOWO-JODŁOWY
Drzewostan
Gatunki główne - Jd II-III bon., Św I-II bon.
Gatunki dom. Ip. - Bk, Brz, Jw, na stokach południowych także So i Md
Podrost i podszyt - gatunki drzewostanu, jrz
Występowanie
Na środkowych częściach stoków południowych i północnych.
JODŁOWO-ŚWIERKOWY
Drzewostan
Gatunki główne - Św I-II bon, Jd II-III
Gatunki dom. Ip. - Bk, Brz
Podrost i podszyt - Bk, Jd, Jrz, wiciokrzew cz.
Występowanie
Na dolnych częściach stoków i w miejscach chłodnych
ŚWIERKOWY
Drzewostan
Gatunki główne - Św II-III bon
Gatunki dom. Ip. - Jd, Bk
Występowanie
Na dnach dolin.
Zespół roślinny
- Abieti-Piceetum W.Mat.1967 - dolnoreglowy bór świerkowo-jodłowy, odmiana karpacka
Spotykany głównie w Beskidzie Makowskim, Paśmie Babiej Góry, Beskidzie Orawsko-Podhalańskim, na Pogórzu Spisko-Gubałowskim oraz w Bieszczadach. W reglu dolnym niskim drzewostan tworzy jodła i świerk, przy czym w dolnej części stoków i chłodnych dnach dolin dominuje świerk. Natomiast w reglu dolnym wysokim jodła występuje jako gatunek domieszkowy, a w składzie drzewostanu pojawia się buk, często niskiej bonitacji.
Bór mieszany górski wilgotny - BMGw
Siedliska bardzo rzadko występujące na terenie Krainy Karpackiej. Zajmują często płaskie wierzchowiny, niekiedy z dużymi blokami skalnymi oraz wklęsłe zbocza dolin, z glebami o zwiększonej wilgotności. Większe powierzchnie tych siedlisk spotykane są w Dzielnicy Podhala - na obrzeżach torfowiska nowotarskiego.
Runo
Gatunki różnicujące BMGw od BMGśw
Torfowiec Girgensohna - Sphagnum girgensohnii (pjd.)
Sit rozpierzchły - Juncus effusus
Gatunki częste
Borówka czarna - Vaccinium myrtillus
Siódmaczek pospolity - Trientalis europaea
Szczawik zajęczy - Oxalis acetosella
Rokietnik pospolity - Pleurozium schreberi (Entodon Schreberi)
Płonnik strojny - Polytrichastrum formosum (Polytrichum attenuatum)
Płonnik pospolity - Polytrichum commune
Trzcinnik owłosiony - Calamagrostis villosa
Typy lasu
JODŁOWO-ŚWIERKOWY
Drzewostan
Gatunki główne I p. - Jd II-III bon., Św I-III bon.
Gatunki dom. Ip. - Bk, Jw
Podrost - Jd, Św, Bk
Podszyt - jrz
Zespół roślinny
Abieti-Piceetum W.Mat.1967 - dolnoreglowy bór świerkowo-jodłowy, odmiana karpacka
Bór mieszany górski bagienny - BMGb
Znaczne powierzchnie siedlisk BMGb występują w Kotlinie Nowotarskiej. Siedliska te mogą także występować niewielkimi płatami w zabagnionych dolinach lub zagłębieniach stoku na pozostałym terenie krainy, m.in. spotkano je na północnych stokach Babiej Góry.
Runo
Gatunki różnicujące BMGb od BMGw i BMGśw
Bagno zwyczajne - Ledum palustre
Borówka bagienna - Vaccinium uliginosum
Modrzewnica zwyczajna - Andromeda polifolia
Wełnianka pochwowata - Eriophorum vaginatum
Płonnik sztywny - Polytrichum strictum
Żurawina błotna - Oxycoccus palustris (O. quadripetalus)
Płonnik pospolity - Polytrichum commune
Gatunki częste
Torfowiec Girgensohna - Sphagnum girgensohnii (licznie)
Biczyca trójwrębna - Bazzania trilobata
Skrzyp leśny - Equisetum sylvaticum
oraz gatunki występujące w BMGw
Typy lasu
ŚWIERKOWY
Drzewostan
Gatunki panujące Ip. - Św III-IV bon.
Gatunki dom. Ip. - Jd
Podrost - Św, Jd
Podszyt - brak
Zespół roślinny
Bazzanio-Piceetum equisetetosum sylvaticae Br.-Bl. Et Siss.1939 - dolnoreglowa świerczyna na torfie (podzespół żyźniejszy)
Las mieszany górski świeży - LMGśw
Siedliska LMGśw największe powierzchnie zajmują w dzielnicach Beskidu Śląskiego i Małego (47,9%), Podhala (44,2%) i Beskidu Żywieckiego (37,4%). Nie zostały wyróżnione w dzielnicach Bieszczad i Beskidu Niskiego. W niskim reglu dolnym LMG jest siedliskiem o ograniczonym zasięgu. Łączy się z najuboższymi postaciami gleb brunatnych kwaśnych. Natomiast w wysokim reglu dolnym zajmuje najżyźniejsze gleby, na których pomimo surowszego klimatu dorównuje produkcyjnoscią siedliskom LMG niskiego regla dolnego.
Runo
Gatunki różnicujące LMGśw od BMGśw
Starzec Fuchsa - Senecio fuchsii
Starzec gajowy - Senecio nemorensis
Kostrzewa olbrzymia - Festuca altissima (F. sylvatica)
Gajowiec żółty - Galeobdolon luteum
Przenęt purpurowy - Prenanthes purpurea
Nerecznica samcza - Dryopteris filix-mas
Wiechlina gajowa - Poa nemoralis
Żurawiec falistolistny - Atrichum undulatum (Catharinea undulata)
Zawilec gajowy - Anemone nemorosa
- ponadto w lasach bukowych
Kosmatka gajowa - Luzula luzuloides (L. nemorosa)
oraz na skałach wapiennych także:
Przenęt purpurowy - Prenanthes purpurea
Turzyca palczasta - Carex digitata
Nerecznica samcza - Dryopteris filix-mas
Wierzbownica górska - Epilobium montanum
Dzióbkowiec Zetterstedta - Eurhynchium angustirete (E .zetterstedtii)
Poziomka pospolita - Fragaria vesca
Sałatnik leśny - Mycelis muralis
Przetacznik lekarski - Veronica officinalis
Fiołek leśny - Viola reichenbachiana (V. sylvestris)
Gatunki częste
- gatunki występujące w BMGśw
Typy lasu
> wysoki regiel dolny
JODŁOWO-ŚWIERKOWO-BUKOWY
DrzewostanGatunki główne - Bk II-III bon., Św I-III bon., Jd II-III bon. Gatunki dom. Ip. - pjd. Jw, Wzg
Występowanie
Na środkowych częściach stoków.
BUKOWO-JODŁOWO-ŚWIERKOWY
DrzewostanGatunki główne - Św II-III bon., Bk III bon., Jd III bon.Gatunki dom. Ip. - pjd. Jw
Występowanie
W miejscach zalegania i spływu chłodu.
ŚWIERKOWO-BUKOWY
DrzewostanGatunki główne - Bk III bon., Św II-III bon. Gatunki dom. Ip. - pjd. Jd, Jw
Występowanie
Na chłodnych wierzchowinach niższych grzbietów, na górnych stokach chroniących niżej leżące lasy od wiatrów, oraz w wysokim reglu dolnym na skałach bogatych w węglany.
> niski regiel dolny
ŚWIERKOWO-JODŁOWO-BUKOWY
DrzewostanGatunki główne - Bk II-III bon., Jd I-II bon., Św I-II bon. Gatunki dom. Ip. - Md, So (na południowych stokach), pjd. Jw, Wzg
Występowanie
Na środkowych partiach stoków.
JODŁOWY
DrzewostanGatunki główne - Jd I-II bon. Gatunki dom. Ip. - Św, Bk, Jw
Występowanie
Na przydolinnych częściach stoków, w miejscach zalegania i spływu chłodu.
ŚWIERKOWO-JODŁOWY
DrzewostanGatunki główne - Jd I-II bon., Św I-II bon. Gatunki dom. (IIp.) - Bk
Występowanie
Na dnach dolin.
Zespoły roślinne
- Luzulo luzuloidis-Fagetum Markgr.1932 em.Meusel 1937 - acidofilna buczyna górska. Podzespoły: typicum oraz cladonietosum (na siedliskach o słabo rozwiniętej glebie, w miejscach wywiewanych i eksponowanych ku południowi).
- Carici-Fagetum Moor 1952 - storczykowa buczyna karpacka, podzespół: C.-F. cephalantheretosum (bogatszy) oraz - C.-F. abietetosum (uboższy)
W Pieninach, na stromych stokach o ekspozycji południowej, na podłożu jurajskich i kredowych wapieni, na wysokości 460-820 m n.p.m. Gleby typu rędzin brunatnych - podzespół bogatszy z drzewostanem bukowo-jodłowym, lub pararędzin - podzespół uboższy, z drzewostanem jodłowym i dużym udziałem Carex alba.
- Galio-Piceetum J.Mat.1977 - karpacki bór mieszany świerkowo-jodłowy
Spotykany w Tatrach, Gorcach, Beskidzie Sądeckim, Pogórzu Spisko-Gubałowskim, Paśmie Policy. Występuje w granicach regla dolnego (także górnego), na mezotroficznych siedliskach - zwietrzeliny utworów zasobnych w wapń i glinokrzemiany. W Beskidach na glebach wytworzonych z fliszowych piaskowców o lepiszczu węglanowym, a w Tatrach na triasowych wapieniach i dolomitach. Drzewostan świerkowo-jodłowy z domieszką buka.
Las mieszany górski wilgotny - LMGw
Występuje sporadycznie, zajmuje najczęściej zagłebienia terenu wśród siedlisk LMGśw.
Runo
Gatunki różnicujące LMGw od BMGw
- gatunki występujące w LMGśw oraz
Jeżyna gruczołowata - Rubus hirtus
Bodziszek cuchnący - Geranium robertianum
Gatunki różnicujące LMGw od LMGśw
- liczne występowanie:
Cienistka trójkątna - Gymnocarpium dryopteris (Phegopteris dryopteris)
Gatunki częste
jak dla LMGśw
Typy lasu
BUKOWY
DrzewostanGatunki główne Ip. - Bk II-III bon. Gatunki dom. Ip. - Św, (Jd), Jw
Zespół roślinny
- Luzulo luzuloidis-Fagetum dryopteridetosum Markgr.1932 em.Meusel 1937 - acidofilna buczyna górska, podzespół paprociowy
- Dentario gladulosae-Fagetum carpaticum allietosum (Klika 1927 & Mat.W. 1964) - wilgotny podzespół buczyny karpackiej z Allium ursinum (spotykany na siedlisku LMG tylko w wysokim reglu dolnym)
Spotykany zwykle razem z siedliskami świeżymi; wykorzystuje miejsca o większej wilgotności: lokalne źródliska i okresowe wysięki na stokach.
ŚWIERKOWO-JODŁOWY
Drzewostan
Gatunki główne I p. - Jd I-III bon., Św I-II bon.
Gatunki dom. Ip. - So, Bk
Podrost - gatunki drzewostanu
Podszyt - krusz., jrz
Zespół roślinny
Abietetum polonicum circaetosum (Dziub.1928). Br.Bl.&Vlieg.1939 - wyżynny jodłowy bór mieszany wilgotny
Spotykany dość rzadko. Zajmuje gleby ciężkie, wilgotne, oglejone. W runie występuje widłak Lycopodium annotinum oraz licznie paprocie.
Las górski świeży - LGśw
Najliczniej reprezentowane siedlisko w Krainie Karpackiej - zajmuje 59,2% powierzchni leśnej. W Karpatach Wschodnich - dzielnice Bieszczad i Beskidu Niskiego - ich udział przekracza 95%. Najmniej licznie występuje w dzielnicach: Beskidu Śląskiego i Małego, Pogórza Środkowobeskidzkiego i Podhala, gdzie zajmuje 22-27% powierzchnin leśnej. Siedliska LG wyróżniane są tylko w niskim reglu dolnym.
Runo
Gatunki różnicujące LGśw od LMGśw
Żywiec gruczołkowaty - Dentaria glandulosa Żywiec cebulkowy - Dentaria bulbifera
Czerniec gronkowy - Actaca spicata
Szczyr trwały - Mercurialis perennis Żywokost sercowaty - Symphytum cordatum
Paprotnik Brauna - Polystichum brauni
Żywokost bulwiasty - Symphytum tuberosum
Szałwia lepka - Salvia glutinosa
Kopytnik pospolity - Asarum europaeum
Marzanka wonna - Galium odoratum (Asperula odorata)
Żankiel zwyczajny - Sanicula europaea
Przetacznik górski - Veronica montana
Wilczomlecz migdałolistny - Euphorbia amygdaloides
Tojeść gajowa - Lysimachia nemorum
Sałatnica leśna - Aposeris foetida (we wschodniej części Karpat)
oraz w buczynach storczykowych
Buławnik wielkokwiatowy - Cephalanthera damasonium
Buławnik mieczolistny - Cephalanthera longifolia
Kruszczyk rdzawoczerwony - Epipactis atrorubens
Kruszczyk szerokolistny - Epipactis helleborine
Gatunki częste
Zawilec leśny - Anemone nemorosa
Nerecznica samcza - Dryopteris filix-mas
Gajowiec żółty - Galeobdolon luteum
Fiołek leśny - Viola reichenbachiana (V. sylvestris)
Przenęt purpurowy - Prenanthes purpurea
Kosmatka gajowa - Luzula luzuloides (L. nemorosa)
Starzec Fuchsa - Senecio fuchsii Starzec gajowy - Senecio nemorensis
Kostrzewa górska - Festuca drymeja (we wschodniej części Karpat)
i inne gatunki wystepujące w LMGśw
Typy lasu
JODŁOWY
Drzewostan
Gatunki główne - Jd I-II bon. Gatunki dom. Ip. - Św I-II bon., Bk I-II bon., Jw, Os, BrzWystępowanie
Stoki północne, miejsca spływu chłodu, dna dolin
BUKOWO-JODŁOWY
Drzewostan
Gatunki główne - Jd I-II bon., Bk I-II bon. Gatunki dom. Ip. - Św, Jw, Kl, Wz, Lp, Os, Brz
na stokach południowych także So, Md
Występowanie
Na stokach o różnych ekspozycjach
ŚWIERKOWO-BUKOWO-JODŁOWY
Drzewostan Gatunki główne - Jd I-II bon., Bk I-II bon., Św I-II bon. Gatunki dom. Ip. - Jw, Kl, Wz, Lp, Os, Brz
Występowanie
Na stokach o różnych ekspozycjach, częściej północnych, w miejscach chłodnych, wklęsłych, dolinowych.
BUKOWY
Drzewostan
Gatunki główne - Bk I-II bon. Gatunki dom. Ip. - Jd I-II bon., Św I-II bon. i inne jak w typie bukowo-jodłowym.
Występowanie
Na środkowych częściach stoków, zwłaszcza o wystawach południowych, wierzchowinach narażonych na wiatry, na glebach lekkich, węglanowych.
JODŁOWO-BUKOWY
Drzewostan
Gatunki główne - Bk I-II bon., Jd I-II bon.Gatunki dom. Ip. - Św I-II bon. i inne jak w typie bukowo-jodłowym.Podrost - gatunki drzewostanu Występowanie
Na stokach o różnych ekspozycjach, w podobnych warunkach jak typ lasu bukowy
ŚWIERKOWO-JODŁOWO-BUKOWY
Drzewostan Gatunki główne - Bk I-II bon., Jd I-II bon., Św I-II bon. Gatunki dom. Ip. - te same, co w innych typach lasu
Występowanie
Na stokach o różnych ekspozycjach.
BUKOWO-JAWOROWY
Drzewostan Gatunki główne - Jw. I-III bon., Bk I-III bon. Gatunki dom. Ip. - Jd i inne liściaste (rzadko)
Występowanie
Na glebach skalistych, rumoszowatych.
Podszyt we wszystkich typach lasu tworzą: bez koralowy, wiciokrzew czarny, leszczyna.
Zespół roślinny
- Dentario glandulosae-Fagetum Klika 1927.em.W.Mat.1964 - żyzna buczyna karpacka forma reglowa;
(odmiana wschodniokarpacka Dentario glandulosae-Fagetum festucetosum drymeiae i zachodniokarpacka
- Dentario glandulosae-Fagetum festucetosum sylvaticae)
W Karpatach dominują żyzne buczyny, których jest pięciokrotnie więcej niż ubogich (w Bieszczadach czternastokrotnie więcej). Występują w piętrze dolnoreglowym w granicach 540-1150 m n.p.m. w Beskidach zachodnich, 450-1150 m n.p.m. we wschodnich oraz 900-1200 m n.p.m. w Tatrach. Wyróżnia się kilka podzespołów. Podzespół typowy spotykany jest dość często na całym terenie zasięgu zespołu, a ponadto w części wschodniej Karpat występuje podzespół: z kostrzewą górską (Festuca drymeia), a w części zachodniej - z kostrzewą leśną (Festuca altissima). Oba podzespoły zajmują siedliska uboższe i bardziej suche, jakkolwiek część wschodniokarpacka, obejmująca Beskid Niski, Bieszczady, Pogórze Dynowskie i Przemyskie, jest nieco bogatsza.
Zbiorowisko roślinne
- Abies alba-Oxalis acetosella (Cel. & Wojt. 1978) - eutroficzne lasy jodłowe regla dolnego
Spotykane w wielu pasmach górskich. Występują często z pojedynczą domieszką świerka oraz z jarzębiną i olszą szarą w podszycie. Charakterystyczny jest udział gatunków lasów liściastych oraz znacznie mniejszy udział gatunków lasów iglastych.
Las górski wilgotny - LGw
Znacznie rzadziej spotykany niż LGśw. Występuje często w załamaniach stoków, w miejscach źródliskowych i wysiękowych. Zajmuje gleby wilgotne, z powolnym spływem wód opadowych i stokowych.
Runo
Gatunki różnicujące LGw od LGśw
Czosnek niedźwiedzi - Allium ursinum
Kokorycz pusta - Corydalis cava
Śnieżyca wiosenna - Leucoium vernum
Modrzyk górski - Cicerbita alpina (Mulgedium alpinum)
Gatunki różnicujące LGw (i LGśw) od LMGw
Miesiącznica trwała - Lunaria rediviva
Języcznik zwyczajny Phyllitis scolopendrium
Paprotnik kolczysty - Polystichum aculeatum (P. lobatum)
Czerniec gronkowy - Actaca spicata
Szczyr trwały - Mercurialis perennis Żywiec gruczołkowaty - Dentaria glandulosa Żywiec cebulkowy - Dentaria bulbifera
Kopytnik pospolity - Asarum europaeum
Żankiel zwyczajny - Sanicula europaea
Marzanka wonna - Galium odoratum (Asperula odorata)
Gatunki częste
Gajowiec żółty - Galeobdolon luteum
Kosmatka gajowa - Luzula luzuloides (L. nemorosa)
Kokoryczka okółkowa - Polygonatum verticillatum
Szałwia lepka - Salvia glutinosa
Jaskier platanolistny - Ranunculus platinifolius
Wietlica alpejska - Athyrium distentifolium
i inne gatunki występujące w LGśw
Typy lasu
ŚWIERKOWO-JODŁOWY
Drzewostan
Gatunki główne - Jd I-II bon., Św I-II bon.
Gatunki dom. Ip. - Bk, Jw, Js, Wz, Lp, Kl, Brzb, Os
Występowanie
Miejsca chłodne, północne stoki, dna dolin.
BUKOWO-JODŁOWY
Drzewostan
Gatunki główne - Jd I-II bon., Bk I-II bon.
Gatunki dom. Ip. - Jw, Js, Wz, Lp, Kl, Brzb, Os
Występowanie
Gleby ciężkie długotrwale wilgotne.
JODŁOWO-BUKOWY
Drzewostan
Gatunki główne - Bk I-II bon., Jd I-II bon.
Gatunki dom. Ip. - Bk, Jw, Js, Wz, Lp, Kl, Brzb, Os
Występowanie
Źródliska, wysięki, stoki z wodą ruchomą.
JODŁOWO-BUKOWO-JAWOROWY
Drzewostan
Gatunki główne - Jw I-II bon., Bk I-III bon., Jd I-II bon.
Gatunki dom. Ip. - Bk, Jw, Js, Wz, Lp, Kl, Brzb, Os
Występowanie
Rumosz skalny.
Zespoły i zbiorowiska roślinne
- Dentario glandulosae-Fagetum Klika 1927.em.W.Mat.1964 - żyzna buczyna karpacka, odmiana zachodniokarpacka i wschodniokarpacka, podzespoły: - D.g.-F. allietosum - z dominującym czosnkiem niedźwiedzim (Allium ursinum); - D.g.-F. lunarietosum - z dominującą miesięcznicą trwałą (Lunaria rediviva)
Na siedliskach LGw występuje podzespół z Allium ursinum - dość rzadko spotykany, oraz podzespół z Lunaria rediviva, zajmujący siedliska wilgotne z ruchliwymi wodami, znany z terenów wschodnich (Beskid Niski, Bieszczady, Pogórze Dynowskie i Przemyskie). Drzewostan jodłowo-bukowy z domieszką gatunków liściastych.
- Abies alba-Oxalis acetosella (Cel. & Wojt. 1978) - eutroficzne lasy jodłowe regla dolnego (facje wilgotniejsze, związane z glebami eutroficznymi, oglejonymi)
Drzewostan jodłowy lub świerkowo-jodłowy na glebach długotrwale silnie wilgotnych, często w dolinach, w miejscach zalegania chłodu. W domieszce spotyka się Jw, Js.
- Phyllitido-Aceretum pseudoplatani Moor 1952 - jaworzyna z języcznikiem, postać dolnoreglowa, (jaworzyna nawapienna)
W Karpatach tworzy postaci lokalne: z Pienin, Beskidu Niskiego, Bieszczadów. Zwykle występuje na stromych zboczach o ekspozycji północnej, w żlebach i wąskich dolinach, na usypiskach rumoszu skał wapiennych. Gleby typu rędzin próchnicznych gruntowoglejowych. Drzewodtan jaworowy I-II bon. Z domieszką Bk, Bst, Lps. W runie dominują gatunki higrofilne roślin dwuliściennych oraz paprocie.
- Lunario-Aceretum pseudoplatani Schlüt. 1957 - jaworzyna z miesiącznicą, postać dolnoreglowa, odmiana zachodniokarpacka z Dentaria glandulosa i Salvia glutinosa (jaworzyna bezwapienna)
Występuje w Beskidzie Śląskim (687 m n.p.m.) i na Babiej Górze (870 m n.p.m.). Zajmuje strome, cieniste i wilgotne zbocza, zwykle o ekspozycji wschodniej, północnej i północno-zachodniej. Podłożem są skały kwaśne o dużej szkieletowości. Drzewostan jaworowy II bon., z domieszką Bst lub Js oraz Bk, Lp i Św. Dominują, podobnie jak w jaworzynach wapiennych, higrofilne byliny dwuliścienne i paprocie. Różni się jednak brakiem Phyllitis scolopendrium oraz większym udziałem Petasites albus i Polygonatum verticillatum.
- Sorbo aucupariae-Aceretum pseudoplatani Cel. et Wojt. (1961n.n.) 1978 - lasy jarzębinowo-jaworowe i jaworowe (Babia Góra)
- Acero-Fagetum Bartsch 1940 (i inne) - lasy jaworowo-bukowe (Beskid Żywiecki, Góry Bialskie)
Zajmuje strome zbocza, zwykle o ekspozycji północnej, rzadziej wschodniej i zachodniej. Znana są z Babiej Góry, Beskidu Żywieckiego i Gór Bialskich. Drzewostan jest jaworowy, bardzo niskiej bonitacji, z udziałem drzewiastej jarzębiny i buka z pojedynczą domieszką świerka i jodły. W podszycie pojedynczo występuje wiciokrzew czarny i róża alpejska, a w runie gatunki wysokogórskie. W Beskidzie Żywieckim drzewostan tworzy buk z udziałem jaworu i dość dużym udziałem gatunków lasów liściastych i ziołorośli wysokogórskich, a w Górach Bialskich jawor, z udziałem wiązu górskiego i ze znacznym udziałem gatunków lasów liściastych.
Las łęgowy górski - LłG
Lasy łęgowe (lasy przypotokowe) występują wzdłuż koryt potoków i rzek na terenach zalewanych epizodycznie lub permanentnie, głównie wąskimi pasami przyległymi do potoków górskich w ich dolnym biegu (do 900 m n.p.m.).
Runo
Gatunki różnicujące łęgi górskie i podgórskie od łęgów nizinnych
Świerząbek orzęsiony - Chaerophyllum hirsutum
Starzec Fuchsa - Senecio fuchsii
Starzec gajowy - Senecio nemorensis
Jarzmianka większa - Astrantia major
Gatunki różnicujące LłG od OlJG
Bodziszek żałobny - Geranium phaeum
Żywokost sercowaty - Symphytum cordatum
Wilczomlecz migdałolistny - Euphorbia amygdaloides
Oset łopianowaty - Carduus personata
Lepiężnik wyłysiały - Petasites kablikianus
Lepiężnik różowy - Petasites hybridus
Podbiał pospolity - Tusilago farfara
ponadto w Karpatach wschodnich
Tojad mołdawski - Aconitum moldavicum
Tojad wiechowaty - Aconitum paniculatum
Tojad żółty - Aconitum lasiocarpum
Cebulica dwulistna - Scilla bifolia
Lulecznica kraińska - Scopolia carniolica
Śnieżyca wiosenna - Leucoium verum
Smotrawa okazała - Telekia speciosa
Gatunki częste
Podagrycznik pospolity - Aegopodium podagraria
Dąbrówka rozłogowa - Ajuga reptans
Barszcz zwyczajny - Heracleum sphondylium
Zawilec leśny - Anemone nemorosa
Tojeść pospolita - Lysimachia vulgaris
Miodunka ćma - Pulmonaria obscura
Typy lasu
OLSZOWY
Drzewostan
Gatunki główne - Olsz I-III bon.
Gatunki dom. Ip. - Js, Jw, Wb purp., na obrzeżach Jd, Św
Podrost i podszyt - Olsz, Jw, Js, lesz., bez c, such.
Zespół roślinny
Alnetum incanae Lüdi 1921 - nadrzeczna olszyna górska; odmiany: zachodniokarpacka i wschodniokarpacka
Ols jesionowy górski - OlJG
Występuje bardzo rzadko, spotykany na zabagnianych spłaszczeniach grzbietowych, załamaniach stoków, terenach wysiękowych lub źródliskowych o utrudnionym odpływie wód stokowych. Często występuje w postaci niewielkich „oczek”.
Runo
Gatunki różnicujące łęgi górskie i podgórskie od łęgów nizinnych
Świerząbek orzęsiony - Chaerophyllum hirsutum
Tojeść gajowa - Lysimachia nemorum
Starzec Fuchsa - Senecio fuchsii
Starzec gajowy - Senecio nemorensis
Jarzmianka mniejsza - Astrantia major
Gatunki różnicujące OlJG od LłG
Knieć błotna górska - Caltha palustris ssp. laeta
Kozłek całolistny - Valeriana somplicifolia
Sitowie leśne - Scirpus silvaticus
Pępawa błotna - Crepis paludosa
Niezapominajka błotna - Myosotis palustris
Karbieniec pospolity - Lycopus europaeus
Gatunki częste
Tojeść gajowa - Lysimachia nemorum
Gwiazdnica gajowa - Stellaria nemorum
Wiązówka błotna - Filipendula ulmaria
Ostrożeń warzywny - Cirsium oleraceum
Śledziennica skrętolistna - Chrysosplenium alternifolium
Starzec gajowy - Senecio nemorensis
Turzyca rzadkokłosa - Carex remota
Turzyca leśna - Carex sylvatica
Merzyk fałdowany - Plagiomnium undulatum (Mnium undulatum)
Typy lasu
OLSZOWO-JESIONOWY
Drzewostan
Gatunki główne Ip. - Js III bon., Olsz I-II bon.
Gatunki dom. Ip. - Jw, Kl, Klp, Wzg
Porost i podszyt - Js, leszcz., gb, trz. e., wiciokrzew czarny
Zespół roślinny
- Carici remotae-Fraxinetum equisetetosum maximii Koch 1926 - podgórski łęg jesionowy, postać ze skrzypem olbrzymim, forma podgórska
- Carici remotae-Fraxinetum chrysosplenietosum Koch 1926 - podgórski łęg jesionowy, postać typowa
W Beskidzie Śląskim i Żywieckim spotykany w granicach 500-600m n.p.m., a także wyżej - na wysokości 875m. Najczęściej występuje w szerszych dolinach niewielkich potoków, często przy źródliskach na glebach mułowo-glejowych.
OLSZOWY
Drzewostan
Gatunki główne Ip. - Olsz II-III bon
Gatunki dom. Ip. - Js, Jw, Bk, Jd, Św
Podrost i podszyt - słabo rozwinięte
Zespół roślinny
Caltho-Alnetum Zarzycki 1963 - bagienna olszyna górska, odmiany: zachodniokarpacka i wschodniokarpacka
Spotykany w wielu pasmach górskich Karpat, chociaż nie zajmuje dużych powierzchni. Występuje w zagłębieniach stoków z partiami źródliskowymi, w miejscach wysięku wód oraz w miejscach silnie nawodnionych i umiarkowanie zabagnionych. Drzewostany często o mniejszym zwarciu, ze słabo rozwiniętą warstwą krzewów. Runo bardzo bujne o strukturze kęp i dolinek.
C. SIEDLISKA TERENÓW WYŻYNNYCH I PODGÓRSKICH
Siedliska te występują w krajobrazie wyżynnym, gdzie wysokości terenu kształtują się od ok. 300 do 600 m n.p.m. oraz na terenach położonych niżej (od ok. 200 m n.p.m.), gdy w zasięgu profilu glebowego występuje rumosz lub masywne podłoże skalne. Gleby, przeważnie średnio głębokie, wytworzone ze zwietrzelin starszych utworów geologicznych (paleozoicznych, mezozoicznych i trzeciorzędowych) lub z holoceńskich pokrywowych utworów lessopodobnych o charakterze fluwioglacjalnych bądź zwietrzelinowych pyłów i piasków bardzo drobnoziarnistych, rzadko właściwych lessów.
Bór mieszany wyżynny świeży - BMwyżśw
Siedliska BMwyż występują bardzo rzadko; fragmenty tych siedlisk stwierdzono jedynie w dzielnicach Beskidu Makowskiego i Wyspowego oraz Pogórza Środkowobeskidzkiego.
Runo
Gatunki różnicujące BMwyżśw od BMśw
Kosmatka gajowa - Luzula luzuloides (L. nemorosa)
Sałatnik leśny - Mycelis muralis
oraz (w borach jodłowych):
Widłak jałowcowaty - Lycopodium annotinum
Jastrzębiec leśny - Hieracium murorum
Wietlica samicza - Athyrium filix-femina
Tujowiec tamaryszkowy - Thuidium tamariscinum (T. tamariscifolium)
Przytulia wiosenna - Cruciata glabra (Galium vernum)
Jeżyna gruczołowata - Rubus hirtus
Jeżyna Bellardiego - Rubus pedemontanus
Gatunki częste
Konwalijka dwulistna - Maianthemum bifolium
Jastrzębiec sabaudzki - Hieracium sabaudum
Szczawik zajęczy - Oxalis acetosella
Borówka czarna - Vaccinium myrtillus
Rokiet pospolity - Pleurozium schreberi (Entodon Schreberi)
Kosmatka owłosiona - Luzula pilosa
Pszeniec zwyczajny - Melampyrum pratense
Nawłoć pospolita - Solidago virgaurea
Gruszyczka jednostronna - Orthilia secunda(Pyrola secunda)
Siódmaczek leśny - Trientalis europaea
Widłoząb falisty - Dicranum polysetum (D. undulatum)
Konwalia majowa - Convallaria majalis
ponadto na południowych stokach:
Janowiec barwierski - Genista tinctoria
Dzwonek brzoskwiniolistny - Campanula persicifolia
Kokoryczka wonna - Polygonatum odoratum (P. officinale)
Gorysz pagórkowy - Peucedanum oreoselinum
Naparstnica zwyczajna - Digitalis grandiflora
Typy lasu
JODŁOWO-SOSNOWY
Drzewostan
Gatunki główne Ip. - So II-III bon., Jd II-III bon.
Gatunki dom. I p. - Św, Bk, Dbb
Podrost i podszyt - jrz, krusz
Zespół roślinny
Abietetum polonicum typicum (Dziub.1928) Br.-Bl.&Vlieg.1939. - wyżynny jodłowy bór mieszany
Zbiorowisko występuje nielicznie w części wierzchołkowej wzniesień i na południowych stokach.
DĘBOWO-SOSNOWY
Drzewostan
Gatunki główne I p. - So I-II bon., Dbb III bon
Gatunki dom. Ip. - Md, Brz - na wierzchowinach i południowych stokach
- Św, Jd,Bk - w miejscach bardziej wilgotnych
Podszyt - krusz., lesz., jrz
Zespół roślinny
- Luzulo luzuloidis-Quercetum typicum Hartm.1953 - podgórska dąbrowa, odmiana małopolska
Spotykany na zboczach o wystawie zachodniej i południowej.
Las mieszany wyżynny świeży - LMwyżśw
Siedliska LMwyżśw są najliczniejsze w dzielnicy Beskidu Makowskiego i Wyspowego (7%). Nieco rzadziej występują na Pogórzu, w Beskidzie Małym i Żywieckim.
Runo
Gatunki różnicujące LMwyżśw od BMwyżśw
Gwiazdnica wielkokwiatowa - Stellaria holostea
Przytulia Schultesa - Galium schultesii
Prosownica rozpierzchła - Milium effusum
Przylaszczka pospolita - Hepatica nobilis
Dąbrówka rozłogowa - Ajuga reptans
Kupkowka Aschersona - Dactylis polygama (D. Aschersoniana)
Pszeniec gajowy - Melampyrum nemorosum
Perłówka zwisła - Melica nutans
Nerecznica samcza - Dryopteris filix-mas
Turzyca orzęsiona - Carex pilosa
Nerecznica szerokolistna - Dryopteris dilatata (D. austriaca)
Turzyca palczasta - Carex digitata
Kokoryczka okółkowa - Polygonatum verticillatum
Gatunki wyróżniające LMwyżśw od LMśw
Kosmatka gajowa - Luzula luzuloides (L. nemorosa)
Jeżyna gruczołowata - Rubus hirtus
Starzec Fuchsa - Senecio Fuchsii
Gatunki częste
Konwalijka dwulistna - Maianthemum bifolium
Szczawik zajęczy - Oxalis acetosella
Kosmatka owłosiona - Luzula pilosa
Żurawiec falistolistny - Atrichum undulatum (Catharinea undulata)
Fiołek leśny - Viola reichenbachiana (V. silvestris)
Sałatnik leśny - Mycelis muralis
Wiechlina gajowa - Poa nemoralis
Trzcinnik leśny - Calamagrostis arundinacea
Poziomka pospolita - Fragaria vesca
Jastrzębiec leśny - Hieracium murorum
Wietlica samicza - Athyrium filix-femina
Zawilec gajowy - Anemone nemorosa
Typy lasu
JODŁOWY
Gatunki główne Ip. - Jd I-II bon.
BUKOWO-JODŁOWY
Gatunki główne Ip. - Jd I-II bon., Bk II-III bon
SOSNOWO-JODŁOWY
Gatunki główne Ip. - So I-II bon., Jd I-II bon.
DĘBOWO-JODŁOWY
Gatunki główne Ip. - Jd I-II bon., Dbs II-III bon.
DĘBOWO-BUKOWO-JODŁOWY
Gatunki główne Ip. - Jd I-II bon., Bk II-III bon., Dbs II-III bon. Gatunki dom. Ip. (dla wymienionych typów lasu) - Bk II-III bon., Dbs II-III bon. So I-II bon. Md I-II bon. oraz mniej licznie: Gb, Lp, Jw., BrzWystępowanie
Typy lasu występujące głównie na północnych stokach; zazwyczaj jako LMwyż2
JODŁOWO-BUKOWY
Gatunki główne Ip. - Bk II-III bon., Jd I-II bon. Gatunki dom. Ip. - Dbs i Dbb, Św, Md, So, Brz, Gb, Jw., Lp
SOSNOWO-BUKOWY
Gatunki główne Ip. - Bk II-III bon., So I-II bon. Gatunki dom. Ip. - Św, Jd, Md, Dbs, Brzb, Jw, Lp, Wz
Występowanie
Typy lasu występujące głównie na glebach lekkich, przewiewnych, raczej na stokach południowych.
SOSNOWO-DĘBOWY
Gatunki główne Ip. - Dbb, Dbs II-III bon., So I-II bon. Gatunki dom. Ip. - Bk, Jd, Md, Gb, Brzb, Jw, Lp, Wz
SOSNOWO-BUKOWO-DĘBOWY
Gatunki główne Ip. - Dbb, Dbs II-III bon., Bk II-III bon., So I-II bon. Gatunki dom. Ip. - Św, Md, Jd, Brzb, Gb, Jw, Lp, Wz
Zespoły roślinne
- Luzulo luzuloidis-Fagetum typicum markgr.1932 em.meusel 1937 - kwaśna buczyna górska, podzespół typowy
Występuje niezbyt licznie m.in. na Pogórzu Ciężkowickim oraz w południowo-zachodniej części Pogórza Dynowskiego. Przywiązana jest zwykle do stromych zboczy o ekspozycji północnej.
- Abietetum polonicum (dziub.1928). Br,-bl.&vlieg.1939, jodłowy wyżynny las mieszany, podzespół typowy - świeży (wariant żyźniejszy)
Występuje najczęściej na przydolinnych stokach, zwłaszcza zacienionych. Siedliskowo LMwyż2.
- Tilio-carpinetum luzuletosum tracz.1962 - grąd subkontynentalny ubogi, podzespół z Luzula luzuloides, odmiana małopolska
Zwykle zajmuje stoki silnie nasłonecznione, często o dużym nachyleniu.
- Luzulo luzuloidis-Quercetum typicum Hartm.1953 - podgórska dąbrowa, odmiana małopolska, podzespół typowy
Spotykany w części zachodniej Pogórza Karpat w granicach wysokości 300-500 m n.p.m. Preferuje zbocza o wystawie zachodniej i południowej, ale zajmuje również płaskie wierzchowiny oraz wzgórza, zbudowane ze skał bezwęglanowych.
Las mieszany wyżynny wilgotny - LMwyżw
Występuje sporadycznie, spotykany na chłodniejszych stokach o ekspozycji północnej.
Runo
Gatunki różnicujące LMwyżw od BMwyżw
Turzyca drżączkowata - Carex brizoides
Kupkówka Aschersona - Dactylis polygama (D. Aschersoniana)
Gwiazdnica wielkokwiatowa - Stallaria holostea
Pszeniec gajowy - Melampyrum nemorosum
Kokoryczka okółkowa - Polygonatum verticillatum
Gatunki różnicujące LMwyżw od LMwyżśw
Czartawa drobna - Circaea alpina
Bodziszek cuchnący - Geranium robertianum
Cienistka (Zachyłka) trójkątna - Gymnocarpium dryopteris (Phegopteris dryopteris)
Zachyłka oszczepowata - Phegopteris connectilis (P. polypodioides)
Gwiazdnica gajowa - Stellaria nemorum
Fałdownik trzyrzędowy - Rhytidiadelphus triquetrus
Śmiałek darniowy - Deschampsia caespitosa
Gatunki różnicujące LMwyżw od LMw
Kosmatka gajowa - Luzula luzuloides (L. nemorosa)
Jeżyna gruczołowata - Rubus hirtus
Starzec Fuchsa - Senecio Fuchsii
Gatunki częste
- jak w LMwyżśw oraz
Trzęślica modra - Molinia coerulea
Tojeść pospolita - Lysimachia vulgaris
Turzyca pospolita - Carex nigra
Płonnik pospolity - Polytrichum commune
Typy lasu
JODŁOWY
Gatunki główne Ip. - Jd I-II bon.
DĘBOWO-JODŁOWY
Gatunki główne Ip. -Jd I-II bon., Dbs II-III bon.
BUKOWO-JODŁOWY
Gatunki główne Ip. - Jd I-II bon., Bk II-III bon.Gatunki domieszkowe w wymienionych typach lasu - Św, So, Ol z mniej licznym udziałem Md, Lp, Jw, Wz, Brzb, Os, Gb
DĘBOWY
Gatunki główne Ip. - Dbs II-III bon. Gatunki dom. I p. - Jd, Św, So, Bk, Ol oraz mniej licznie Md, Lp, Jw, Wz, Brzb, Os, Gb
Zespoły roślinne
- Abietetum polonicum circaetosum (Dziub.1928). Br,-Bl.&Vlieg.1939 - wyżynny jodłowy las mieszany, podzespół wilgotny
Zajmuje często tarasy piaszczyste w dolinach małych cieków oraz w obniżeniach między stromymi zboczami.
- Tilio-Carpinetum caricetosum brizoides Tracz.1962 - grąd subkontynentalny, podzespół z Carex brizoides, odm. małopolska, forma podgórska
Spotykany na terenach wyżynnych krainy do wysokości 550-500 m n.p.m..
Las wyżynny świeży - Lwyżśw
Siedliska Lwyżśw dominują w lasach Pogórza Środkowobeskidzkiego - zajmują tam ponad 70% powierzchni. Znacznie mniej - ok. 23% powierzchni zajmują w Dzielnicy Beskidu Makowskiego i Wyspowego. Na pozostałym terenie krainy udział ich nie przekracza kilku procent, wyłączając Tatry i Podhale, gdzie nie występują.
Runo
Gatunki różnicujące Lwyżśw od Lśw
Starzec Fuchsa - Senecio fuchsii
Jeżyna gruczołowata - Rubus hirtus
Szałwia lepka - Salvia glutinosa
Starzec gajowy - Senecio nemorensis
Gatunki różnicujące Lwyżśw od LMwyżśw
Gajowiec żółty - Galeobdolan luteum
Żywiec cebulkowy - Dentaria bulbifera
Podagrycznik pospolity - Aegopodium podagraria
Żankiel zwyczajny - Sanicula europaea
Miodunka ćma - Pulmonaria obscura
Kokoryczka wielokwiatowa - Polygonatum multiflorum
Przytulinka (Przytulia) wiosenna - Cruciata glabra
Wilczomlecz migdałolistny - Euphorbia amygdaloides
Kostrzewa olbrzymia - Festuca gigantea
Kopytnik pospolity - Asarum europaeum
Czworolist pospolity - Paris quadrifoia
Zerwa kłosowa - Phyteuma spicatum
Turzyca leśna - Carex sylvatica
Szczyr trwały - Mercurialis perennis
Narecznica samcza - Dryopteris filix-mas
Marzanka wonna - Galium odoratum (Asperula odorata)
Czerniec gronkowy - Actaea spicata
ponadto w lasach bukowych
Żywiec gruczołowaty - Dentaria glandulosae
Szczyr trwały - Mercurialis perennis
Żywiec dziewięciolistny - Dentaria enneaphyllos
Paprotnik kolczysty - Polystichum aculeatum (P. lobatum)
Żywokost sercowaty - Symphytum cordatum
Żywokost bulwiasty - Symphytum tuberosum
Kostrzewa górska - Festuca drymeia
Gatunki częste
Zawilec gajowy - Anemone nemorosa
Konwalijka dwulistna - Maianthemum bifolium
Szczawik zajęczy - Oxalis acetosella
Turzyca orzęsiona - Carex pilosa
Prosownica rozpierzchła - Milium effusum
Sałatnik leśny - Mycelis muralis
Turzyca palczasta - Carex digitata
Fiołek leśny - Viola reichenbachiana (V. sylvestris)
Kostrzewa leśna - Festuca altissima (F. sylvatica)
Wiechlina gajowa - Poa nemoralis
Gwiazdnica wielkokwiatowa - Stellaria holostea
Pprzylaszczka pospolita - Hepatica nobilis
Dąbrówka rozłogowa - Ajuga reptans
Perłówka zwisla - Melica nutans
Typy lasu
BUKOWO-JODŁOWY
Gatunki główne Ip. - Jd I-II bon., Bk I-II bon.Gatunki dom. I p. - Md, Db, Lp, Kl, Jw, Wz oraz mniej licznie Brz, Os, Gb, So
Zbiorowisko roślinne
- Abies alba-Oxalis acetosella (Cel. & Wojt. 1978) - żyzne lasy jodłowe, forma pogórska
Występowanie
Częściej związany z Lwyż 2.
BUKOWY
Gatunki główne Ip. - Bk I-II bon.
JODŁOWO-BUKOWY
Gatunki główne Ip. - Jd I-II bon., Bk I-II bon.
DĘBOWO-BUKOWY
Gatunki główne Ip. - Bk I-II bon., Dbs I-II bon.Gatunki domieszkowe wymienionych typów: Dbs, Jd (jeśli nie są gatunkami głównymi), Md, Lp, Kl, Jw, Wz oraz mniej licznie Brzb, Os, Gb, So
Zespół roślinny
- Dentario glandulosae-Fagetum Klika 1927.em.W.Mat.1964 - żyzna buczyna karpacka, forma podgórska; odmiany: zachodniokarpacka i wschodniokarpacka (bogatsza).
Forma podgórska żyznej buczyny karpackiej występuje w piętrze pogórza, a także w kotlinach śródgórskich. Zajmuje najczęściej stoki północne, a także wąskie parowy. Występuje na skałach niewęglanowych, jakkolwiek preferuje podłoże bogate w węglan wpnia. Drzewostan bukowy, często z dużym udziałem jodły.
BUKOWO-DĘBOWY
Gatunki główne Ip. - Dbs I-II bon., Jd I-II bon., Bk I-II bon.
JODŁOWO-BUKOWO-DĘBOWY
Gatunki główne Ip. - Dbs I-II bon., Jd I-II bon., Bk I-II bon.
GRABOWO-DĘBOWY
Gatunki główne Ip. - Dbs I-II bon., Gb I-III bon.
Gatunki domieszkowe wymienionych typów: Bk, Jd, Bg (jeśli nie są gatunkami głównymi), Md, Lp, Kl, Jw oraz mniej licznie Brz, Os, So
Zespoły roślinne
- Tilio-Carpinetum typicum Tracz.1962 - grąd subkontynentalny wyżynny, odmiana małopolska forma podgórska
Spotykany do wysokości 550-600 m n.p.m., często na stanowiskach nasłonecznionych. Preferuje gleby wykształcone z lessu i utworów lessopodobnych, rzadziej wystepuje na starszych typach podłoża, dającego słabo kwaśną lub zasadową zwietrzelinę.
Uwaga:
Jedliny występują najczęściej na glebach cięższych i wilgotniejszych, buczyny - na glebach lżejszych, przewiewnych, często węglanowych, a dąbrowy spotykane są na różnych glebach, a zwłaszcza na lessach.
Las wyżynny wilgotny - Lwyżw
Występuje w obniżeniach międzystokowych lub w dolinach, gdzie jest większe zawilgocenie gleby spowodowane spływem stokowym lub wodami opadowymi zatrzymywanymi na słabo przepuszczalnym podłożu.
Runo
Gatunki różnicujące Lwyżw od LMwyżw
Czosnek niedźwiedzi - Allium ursinum
Zdrojówka rutewkowata - Isopyrum thalictroides
Kokorycz pusta - Corydalis cava
Niecierpek pospolity - Impatiens noli-tangere
Czartawa pospolita - Circaea lutetiana
Czyściec leśny - Stachys sylvatica
Gatunki różnicujące Lwyżw od Lwyż
gatunki wymienione powyżej oraz:
Kostrzewa olbrzymia - Festuca gigantea
Miesiącznica trwała - Lunaria rediviva
Gatunki częste
Czartawa drobna - Circaea alpina
Gwiazdnica gajowa - Stellaria nemorum
oraz gatunki występujace w Lwyżśw
Typy lasu
DĘBOWY
Gatunki główne Ip. - Dbs I-II bon
JODŁOWO-DĘBOWY
Gatunki główne Ip. - Dbs I-II bon., Jd I-II bon.
JODŁOWO-JESIONOWO-DĘBOWY
Gatunki główne Ip. - Dbs I-II bon., Js I-III bon., Jd I-II bon.
Gatunki domieszkowe wymienionych typów: Js, Jd, (jeśli nie są gatunkami głównymi), Ol, Jw, Wz oraz mniej licznie Św, Lp, So, Bk
Zespół roślinny
- Tilio-Carpinetum typicum Tracz.1962 - grąd subkontynentalny wyżynny, var. z Festuca gigantea, odm. małopolska, forma podgórska
Występuje w podobnych warunkach jak świeża odmiana tego zespołu (Lwyżśw), zajmuje jednak miejsca bardziej wilgotne. Drzewostan wielowarstwowy dębowy I-II bon., z licznymi domieszkami gatunków liściastych.
JODŁOWY
Gatunki główne Ip. - Jd I-II bon.Gatunki dom. I p. - Dbs, Js, Ol, Jw, Wz oraz mniej licznie Św, Lp, So, Bk, Brz, Os
Zbiorowisko roślinne
- Abies alba-Oxalis acetosella (Cel. & Wojt. 1978) - lasy jodłowe, forma pogórska
Najczęściej zajmują dolne partie stoków i dna dolin.
JAWOROWO-JESIONOWY
Gatunki główne Ip. - Js I-II bon., Jw I-III bon.Gatunki dom. I p. - Db, Jd, Ol, Wz oraz mniej licznie Św, Lp, Bk, Brz, Os.
Zespół roślinny
- Phyllitido-Aceretum pseudoplatani Moor 1952 - jaworzyna z języcznikiem
Uwaga: w najkorzystniejszych warunkach glebowych, na podłożu skał węglanowych występuje las jesionowy lub dąbrowa z jesionem, a w nieco gorszych warunkach, na podłożu bezwęglanowym - dąbrowy i jedliny
Las łęgowy wyżynny - Lłwyż
Występuje w dolinach rzek na terenach zalewanych permanentnie lub sporadycznie. Gleby typu mad rzecznych.
Runo
Gatunki różnicujące Lłwyż od OlJwyż
Jarzmianka większa - Astrantia major
Jeżyna popielica - Rubus caesius
Bodziszek żałobny - Geranium phaeum
Oset łopianowaty - Carduus personata
Lepiężnik wyłysiały - Petasites kablikianus
Lepiężnik różowy - Petasites hybridus
Gatunki różnicujące łęgi wyżynne od nizinnych
Świerząbek orzęsiony - Chaerophyllum hirsutum
Tojeść gajowa - Lysimachia nemorum
Starzec Fuchsa - Senecio fuchsii
Starzec gajowy - Senecio nemorensis
Wilczomlecz migdałolistny - Euphorbia amygdaloides
Dzięgiel leśny - Angelica sylvestris
Gatunki częste
Skrzyp leśny - Equisetum sylvaticum
Merzyk pokrewny - Plagiomnium affine (Mnium affine)
Ziarnopłon wiosenny - Ficaria verna (Ranunculus ficaria)
Piżmaczek wiosenny - Adoxa moschatellina
Złoć żółta - Gagea lutea
Zawilec żółty - Anemone ranunculoides
Tojeść pospolita - Lysimachia vulgaris
Perz psi - Agropyron caninum
Kostrzewa olbrzymia - Festuca gigantea
Czartawa pośrednia - Circaea intermedia
Gwiazdnica gajowa - Stellaria nemorum
Podagrycznik pospolity - Aegopodium podagraria
Szczyr trwały - Mercurialis perennis
Śledziennica skrętolistna - Chrysosplenium alternifolium
Wietlica samicza - Athyrium filix-femina
Typy lasu
JESIONOWO-DĘBOWY
Gatunki główne Ip. - Db I-III bon., Js I-III bon.Gatunki dom. I p. - Kl, Wz, Lp, Św, Jw oraz mniej licznie: Os, Ol, Wb, Tp
DĘBOWO-JESIONOWY
Gatunki główne Ip. - Js I-III bon., Dbs I-III bon.Gatunki dom. I p. - Kl, Wz, Lp, Św, Jw oraz mniej licznie: Os, Ol, Wb, Tp
Uwaga: Las jesionowy rośnie na lepszych, węglanowych glebach; na nieco mniej żyznych występuje przewaga dębu w drzewostanie.
Zespoły roślinne
- Carici remotae-Fraxinetum chrysosplenietosum Koch 1926 - podgórski łęg jesionowy, postać typowa, forma podgórska
Spotykany w dolinach niewielkich rzek i potoków na glebach typu mad rzecznych. Drzewostan jesionowy z domieszką olchy oraz wiązów, jawora i olchy szarej.
- Astrantio-Fraxinetum Oberd.1953 - łęg wyżynny (z jarzmianką)
Spotykany bardzo rzadko i jedynie na obszarach Pogórza Karpackiego. Zajmuje siedliska Lł2 w płaskich dolinach. Drzewostan jesionowy z olchą szarą oraz dębem i jaworem.
Ols jesionowy wyżynny - OlJwyż
Występuje na terenach okresowo zalewanych, gdzie woda ma utrudniony odpływ oraz w miejscach zalewanych i podtapianych.
Runo
Gatunki różnicujące łęgi wyżynne od nizinnych
Świerząbek orzęsiony - Chaerophyllum hirsutum
Tojeść gajowa - Lysimachia nemorum
Starzec Fuchsa - Senecio fuchsi
Starzec gajowy - Senecio nemorensis
Jarzmianka większa - Astrantia major
Gatunki różnicujące OlJwyż od Lłwyż (i LłG)
Czartawa pośrednia - Circaea intermedia
Skrzyp olbrzymi - Equisetum telmateia (E. maximum)
Szczaw gajowy - Rumex sanguineus
Gatunki częste
Wietlica samicza - Athyrium filis-femina
Śledziennica skrętolistna - Chrysosplenium alternifolium
Pępawa błotna - Crepis paludosa
Ostrożeń warzywny - Cirsium olraceum
Tojeść pospolita - Lysimachia vulgaris
Gwiazdnica gajowa - Stellaria nemorum
Przytulia leśna - Galium sylvaticum
Turzyca rzadkokłosa - Carex remota
Żurawiec fałdowany - Atrichum undulatum (Catharinea undulata)
Typy lasu
OLSZOWO-JESIONOWY
Drzewostan
Gatunki główne I p. - Js I-II bon., Olsz, Ol
Gatunki dom. Ip. - Wz, Brz, Os, Wb
Podszyt - brak
Zespół roślinny
Carici remotae-Fraxinetum equisetetosum maximii Koch 1926 - podgórski łęg jesionowy, postać ze skrzypem olbrzymim, forma podgórska
Spotykany w dolinach niewielkich potoków, także często przy źródliskach.
OLSZOWY
Drzewostan
Gatunki główne Ip. - Olsz II-III bon
Gatunki dom. Ip. - Ol, Js, Jw, Bk, Jd
Podrost i podszyt - słabo rozwinięte
Zespół roślinny
Caltho-Alnetum Zarzycki 1963 - bagienna olszyna górska, odmiany: zachodniokarpacka i wschodniokarpacka
Spotykany w wielu pasmach górskich Karpat, chociaż nie zajmuje dużych powierzchni. Występuje w zagłębieniach stoków z partiami źródliskowymi, w miejscach wysięku wód oraz w miejscach silnie nawodnionych i umiarkowanie zabagnionych. Drzewostany często o mniejszym zwarciu, ze słabo rozwiniętą warstwą krzewów. Runo bardzo bujne o strukturze kęp i dolinek.
D. SIEDLISKA TERENÓW NIZINNYCH
Na Pogórzu Środkowobeskidzkim oraz fragmentami w Beskidzie Małym można spotkać siedliska typów nizinnych. Zajmują niewielkie powierzchnie. Ponadto w Kotlinie Nowotarskiej na głębokich torfach występują znaczne powierzchnie siedlisk Bb z drzewostanem sosnowym (zespół roślinny Vaccinio uliginosi-Pinetum Kleist 1929). Charakterystyka tych siedlisk jak w Krainie Małopolskiej.
239