Stany Zjednoczone
KOLONIE
Wśród koloni angielskich można wyróżnić 3 typy
Kolonie królewskie - podlegały one bezpośredniemu zarządowi korony. Było ich 8.
Kolonie prywatne - powstawały one na obszarach nadawanych przez króla angielskiego osobom prywatnym jako dzierżawa oparta na prawie prywatnym. Nie byli oni zmuszani do hołdu i obowiązków wojskowych. Musiał jedynie uiszczać symboliczne świadczenia. Właściciel kolonii miał szerokie uprawnienia. Powoływał m.in. sądy i mianował sędziów.
Kolonie z kartą - powstawały one na mocy karty wydanej przez króla, która zapewniała kolonii znaczną swobodę łącznie z prawem wyboru władz. Zakres swobody był tak duży, że kiedy inne kolonie ogłosiły niepodległość i uchwalały własne konstytucje, kolonie z kartą nie robiły tego (bo miały wystarczające swobody).
Kolonie królewskie od prywatnych różniły się tym, że uprawnienia w koloni królewskiej, które przysługiwały monarsze, w kolonii prywatnej przysługiwały właścicielowi. W koloniach król lub w przypadku kolonii prywatnej właściciel wybierał gubernatora. W koloniach prywatnych wybierał go właściciel, a zatwierdzał go urząd do spraw handlu z Anglią. Gubernator mianował urzędników i sędziów, dowodził siłami zbrojnymi i wykonywał prawo łaski. Zwoływał i odraczał legislatywę, którą było ogólne zgromadzenie koloni. Gubernatorowi przysługiwało prawo veta w stosunku do uchwał Ogólnego Zgromadzenia. Gubernator był jednak zależny od Ogólnego Zgromadzenia, gdyż ono ustalało wysokość jego poborów. W koloniach z kartą gubernator pochodził z wyborów i pod koniec kadencji składał sprawozdanie ze swojej działalności. U boku gubernatora działał organ doradczy i kontrolny w postaci Rady mianowanej przez króla lub właściciela na wniosek gubernatora. W koloniach z kartą Rada przy gubernatorze pochodziła z wyboru. Członkowie zasiadali obok przedstawicieli ludności danej koloni. Wytworzy się z nich Izba Wyższa Ogólnego zgromadzenia. W chwili, gdy Rada zbierała się jako Izba Wyższa nie mógł jej przewodniczyć Gubernator. We wszystkich koloniach w Ameryce Północnej były organizacje ustawodawcze. Były to w większości organy dwu izbowe. Do ich uprawnień należało uchwalanie podatków i ustaw. Ustawy uchwalane przez ogólne zgromadzenie musiały być dane do zatwierdzenia metropolii (zatwierdzał je król na posiedzeniu Tajnej Rady).
W 1773 roku miało miejsce słynne „bostońskie pice herbaty”, które skłoniło rząd brytyjski do podjęcia środków karzących kolonie. W 1774 Parlament angielski ogłosił trzy ustawy mające za zadanie ograniczyć kolonie. Na mocy jednej z nich port w Bostonie został zamknięty do czasu uzyskania posłuszeństwa i zadośćuczynienia za szkody. Druga ustawa wprowadzała postanowienia, że członkowie rady tej kolonii (wybierani przez Ogólne Zgromadzenie) mieli być wybierani przez króla, aż do odwołania. Trzecia ustawa określała postępowanie w wypadku morderstwa lub innego przestępstwa zagrożonego karą śmierci miały być rozpatrywane w Wielkiej Brytanii lub przez organ wcześniej wybrany przez królestwo. Trzecia ustawa nakładała również przymus kwaterunku wojska w domach prywatnych.
Jesienią 1774 roku w Filadelfii odbył się I Kongres Kontynentalny. Wzięli w nim udział przedstawiciele szesnastu kolonii. Każda z nich miała jeden głos. Zarysował się podział na grunt konserwatywny (będący za wprowadzeniem pewnych swobód nie zrywając jednocześnie więzi z królestwem) i drugi - opozycyjny grunt, dążący do całkowitego usamodzielnienia kolonii. Pierwszy Kongres Kontynentalny uchwalił Deklarację Prawd i Krzywd. W dziesięciu punktach wypisano prawo, które przysługują mieszkańcom kolonii: życia, wolności, własności i uczestnictwa w organach prawodawczych itp.. Następnie wymieniono akty bezprawne: zakaz zgromadzeń, utrzymywanie armii w czasie pokoju. Król kontynuował własne ustawodawstwo lub członkowie mianowani przez niego. Kongres zarządził więc bojkot towarów angielskich. Kiedy Parlament zapoznał się z tekstem Deklaracji odrzucił ją, a Jerzy III zażądał podporządkowania się.
II Kongres powstał w 1775 roku. Przewagę w tym Kongresie posiadali prawnicy. Wśród 56 kongresmanów było ich, aż 26. Kongres ogłosił obszerne oświadczenie. Większość była przeciwna zerwaniu ze Zjednoczonym Królestwem. W petycji do króla podkreślano wierność wobec korony, a odpowiedzialność złożona została na barki złych ministrów, którzy nadużywali zaufania króla. Jerzy III nie przyjął tej petycji więc Kongres opowiedział się za zerwaniem stosunków z Anglią. Parlament natomiast uchwalił ustawę zabraniającą wszelakich stosunków z zbuntowanymi koloniami i postanowił, że wszelkie statki należące do nieposłusznych kolonii, które zostaną schwytane będą traktowane jako łup wojenny.
W czerwcu 1776 roku powstaje III Kongres Kontynentalny, którego zadaniem jest opracowanie projektu konstytucji międzykolonialnej. Stworzono Deklarację Niepodległości, którą ogłoszono 4 lipca 1776 roku. Jej treść można podzielić na trzy części. W pierwszej części Deklaracja opiera się na Doktrynie Johna Locka, czyli praw do szczęścia i wolności. Wskazuje, że celem prawa jest sprawowanie rządów. Jeżeli rząd przeciwstawia się celom ludu, to lud może taki rząd obalić. Dążenie króla do wprowadzenia tyranii zmusza obywateli do przeciwstawienia się mu. W drugiej części wyliczone są krzywdy wyrządzone kolonią. Trzecia część stanowi, że kolonie są i mają być wolne od posłuszeństwa wobec korony brytyjskiej. Jako wolne i niepodległe państwa mają prawo do wypowiadania wojen i zawierania sojuszy i innych aktów do jakich ma prawo suwerenne państwo.
W 1776 roku wezwano kolonie do wprowadzania własnych konstytucji. Te konstytucje stanów (bez dwóch) uchwalono. W listopadzie 1776 roku kongres uchwalił artykuł konfederacji wieczystej unii. Ratyfikowano go przez wszystkich delegatów stanów w 1781 roku. Nowo powstałe państwo przyjęło nazwę Zjednoczonych Stanów Ameryki. Miało ono formę konfederacji. Była to liga przyjaźni do celów obrony. Każdy ze stanów zachowywał tym samym suwerenność, wolność i niezawisłość własne sądownictwo i własne prawo. Wspólnym organem miał stać się Kongres złożony z delegatów wybieranych co roku w liczbie o 2 - 7 przez każdy stan. Żaden z delegatów nie mógł sprawować władzy więcej niż 3 razy na 6 lat. Każdy stan miał jeden głos. Do kompetencji Kongresu należało rozstrzyganie spraw o wojnie i pokoju, zawiązywanie sojuszy i postanowień międzynarodowych, ustalenie wielkości wojska, sprawy pożyczek i wojska. Nakładanie i ściąganie podatków należało do stanów. Gdyby doszło do sporów Kongres był ostateczną instancją odwoławczą. Stany były luźnym związkiem państw. Nie miały one stałego organu wykonawczego. Powołano kilka centralnych urzędów, ale nie rozwiązano problemu szerszej działalności wykonawczej. Kongres nie mógł ściągać uchwalonych przez siebie podatków. Mógł wnosić prośby o pieniądze, ale nie mógł zmuszać. Nie dysponował siłą, która pozwoliłaby mu na wprowadzenie życie swojej uchwały. Kongres mógł również zatwierdzać traktaty, ale nie mógł zapewnić, że wszystkie stany będą przestrzegać postanowień traktatowych. Kongres był zdany tylko na dobrą wolę stanów. Było to bardzo słabe państwo. Dochodziło jednak do różnych spotkań i w efekcie w 1786 roku doszło do kryzysu i delegaci pięciu stanów wezwali wszystkich na Konwent, który miał się zebrać w 1787 roku w Filadelfii. Konwent 17 września 1789 uchwalił nową konstytucję. Tekst miał wejść w życie po przejściu przez specjalne konwencje dziewięciu stanów. Rozpisano wybory, których celem było ratyfikowanie konstytucji. Doszło do ciężkiej dyskusji między federalistami i antyfederalistami. Do lipca 1788 konstytucje ratyfikowało już 11 stanów.
KONSTYTUCJA
Konstytucja Stanów Zjednoczonych składała się ze wstępu i 7 artykułów (rozbudowanych). Jako autorytet ustawodawczy konstytucja określa lud. Ponadto konstytucja ma na celu umocnienie związku, czyli utworzenie państwa federalnego. Wymieniono żądania państwa federacyjnego. Konstytucja potwierdzała sprawiedliwość i była za utrzymaniem dobrodziejstw wolności. O systematyce ustawy zasadniczej zaważyło przyjęcie doktryny trójpodziału władzy jako idei przewodniej w ustroju państwa. W konsekwencji trzy pierwsze artykuły poświęcone są władzy ustawodawczej, wykonawczej i władzy sądowniczej, czyli sądem federalnym. Artykuł czwarty reguluje stosunki między unią a stanami. Artykuł 4 stwierdza, że unia gwarantuje każdemu stanowi ustrój republikański. Artykuł piąty dotyczył zmiany konstytucji. Przewiduje on dwie drogi zmiany konstytucji:
Do zmiany konstytucji konieczna jest odpowiednia uchwała powzięta kwalifikowaną większością 2/3 każdej z izb. Ta zmiana nabiera mocy prawnej po zatwierdzeniu jej, albo przez legislatywy stanowe, przez co najmniej ¾ stanów, albo specjalnie w tym celu wybrane konwenty stanowe w co najmniej ¾ okręgów ogólnej liczby stanów.
Z inicjatywą zmiany konstytucji mogą wystąpić ciała prawodawcze przez 2/3 ogólnej liczby stanów. Te stany zażądają zwołania konwentu federalnego, który ma uchwalać zmiany konstytucji w tym wypadku, musi być zatwierdzona przez legislatywy stanowe, albo przez specjalne konwenty ogólnej liczby stanów.
Przyjęte poprawki nie zostają inkorporowane do tekstu konstytucji, lecz uchwalane są jako tekst pierwotny. Tylko niektóre z poprawek miały zastępować oryginalny tekst konstytucji. Konstytucje uzupełnia się nie zmieniając kompetencji zastrzeżonych dla poszczególnych stanów. Pierwsze dziesięć poprawek różni się w sposób istotny od pozostałych. Uchwalił je I Kongres w 1789 roku zanim konstytucja została ratyfikowana przez stany. Pierwsze dziesięć poprawek powstało po to, by osłabić wpływy antyfederalistów, którzy za lukę w konstytucji uważali brak praw obywatelskich. Te katalogi praw obywatelskich w konstytucjach stanowych miały formę specjalnych kart praw, albo znajdowały się w jednolitym tekście. Poprawki te zostały przyjęte w 1791 roku. Poprawki od 1 do 8 wykluczały ograniczanie przez władze federalne określonych praw obywatelskich. Poprawka 9 zastrzegała, że to wcześniejsze wyliczenie nie jest wyliczeniem wyczerpującym. Poprawka 10 stanowiła, że uprawnienia powierzone władzom federalnym nie mogą być wyłączone przez konstytucje z właściwości poszczególnych stanów i przysługują nadal władzom stanu bądź ludowi.
Niektóre z poprawek nie mają już dziś żadnego znaczenia. Np. poprawka 18 wprowadzająca prohibicje (1917 rok) została ratyfikowana w 1919, zaś poprawka 21 prohibicję znosiła. Została ona ratyfikowana w 1933 roku. Żadna z poprawek nie została ratyfikowana tak szybko jak ta znosząca prohibicje. Niektóre z poprawek zostały ratyfikowane dopiero po czterech latach, ale są też takie, które nigdy nie doczekały się ratyfikacji. Aby poprawka była ratyfikowana jest potrzebna zgoda ¾ konwentu co jest wymogiem surowym. 11 i 12 poprawka zostały uchwalone w najważniejszym okresie istnienia Stanów Zjednoczonych. Poprawka 11 wykluczała wbrew poprzedniemu orzeczeniu pozywanie stanu przed sąd federalny obywatela innego stanu lub cudzoziemca.
Artykuł 6 konstytucji formułuje zasadę, że najważniejsze prawo krajowe stanowi konstytucja. Jest to zasada wyższości konstytucji federalnej i traktatów zawartych przez Stany Zjednoczone nad konstytucjami stanowymi i prawem stanowionym. Zasada ta została wykonana przy wprowadzeniu do praktyki sądowej kontroli konstytucyjności ustaw.
Artykuł 7 określa czas kiedy konstytucja wchodzi w życie, czyli postanowienia przejściowe.
Konstytucja nie normuje spraw ustrojowych poszczególnych stanów.
W czasie prac nad konstytucją federalną przeważał pogląd, że prezydent powinien pochodzić z wyborów powszechnych i pośrednich i powinien pełnić swój urząd przez okres 4 lat. Nie rozstrzygnięto kwestii reelekcji. W praktyce utarła się zasada, że reelekcja możne być jeszcze tylko na jedną kadencję. Za prezydentury Roosvelta nastąpiło odejście od tej zasady. Podczas wyborów prezydenckich każdy stan wyznacza swoich elektorów. Elektorzy zbierają się we wszystkich stanach w celu wyboru dwóch kandydatów, z których przynajmniej jeden musi być mieszkańcem innego stanu. Kandydatów wysuwali wpływowi senatorowie. Sytuacja zmieniła się z chwilą powstania dwóch silnych stronnictw, z których każde wysuwało swoich dwóch kandydatów, z których jeden miał zostać prezydentem, a drugi wiceprezydentem. Krok ku bezpośrednim wyborom zrobiono z chwilą zorganizowania wyborów wstępnych, które miały na celu uzyskanie opinii o kandydatach. Konstytucja określa wymogi formalne jakie musi spełniać kandydat. Musi być rodowitym Amerykaninem. Musi być stałym mieszkańcem, któregoś ze stanów i musi mieć ukończone 35 lat. Do czasów prezydentury Roosvelta w latach 1932 - 1945 utrzymywała się praktyka tylko jednej reelekcji. Roosvelt był wybrany na trzecią i czwarta kadencję. W efekcie 1947 roku uchwalono 22 poprawkę, która weszła w życie w 1952 roku mówiącą, że prezydent o reelekcję może ubiegać się tylko raz. Natomiast ten kto sprawował urząd prezydenta lub pełnił jego funkcje w czasie kadencji innej osoby przez więcej niż dwa lata może być wybrany na urząd prezydenta nie więcej niż raz. Wynik wyborów przesyła się na ręce przewodniczącego senatu. Liczenie głosów odbywa się na wspólnym posiedzeniu Izb Kongresu. Ten kto ma bezwzględną większość zostaje prezydentem. Kandydat posiadający kolejną najwyższą liczbę głosów zostaje wiceprezydentem. Jeśli dwóch kandydatów otrzyma równą liczbę głosów, albo żaden z kandydatów nie otrzyma bezwzględnej większości wybór należał do Izby Reprezentantów. Wówczas w Izbie Reprezentantów odbywało się głosowanie stanami. Każdy stan miał jeden głos. Kworum wynosiło 2/3. W sytuacji, gdy dwóch kandydatów otrzymało równą liczbę to Izba Reprezentantów rozstrzygała, który z kandydatów ma zostać prezydentem, a który wiceprezydentem. Taka sytuacja miała miejsce w 1880 roku kiedy to w ten sposób na prezydenta został wybrany Jefferson i Allan Moore. Jeżeli żaden z kandydatów nie otrzymał bezwzględnej większości to Izba Reprezentantów wybierała z pośród pięciu kandydatów z największą liczbą głosów.
W Stanach Zjednoczonych występuje system prezydencki, którego istotą jest przekazanie całej władzy wykonawczej w ręce jednoizbowego organu. W praktyce, taki stan rzeczy wymaga by, całokształt konstytucyjnych kompetencji był realizowany przez osobę dzierżącą ten urząd. Państwo nie możne być pozbawione głowy państwa, szefa organizacji, kierownika polityki zagranicznej i naczelnego dowódcy. Powstała koncepcja urzędu wiceprezydenta, który jest następcą (nie zastępcą!) prezydenta. Prezydent jest zastępowany wtedy kiedy sam nie może sprawować tego urzędu. Tę procedurę reguluje 25 poprawka do konstytucji z 1967 roku. Ta poprawka miała na celu zapobiec sytuacji, w której ciągłość sprawowania urzędu mogła zostać zagrożona w skutek gwałtownego opróżnienia urzędu, np. śmierci.
W 1919 roku Wilson został unieruchomiony przez chorobę zaś wiceprezydent nie przejął władzy, aby nie wyjść na uzurpatora. 25 poprawka stanowi, że w razie usunięcia z urzędu na lub śmierci prezydenta jego funkcje ma pełnić wiceprezydent. Jeżeli urząd wiceprezydenta z wyboru nie jest obsadzony to prezydent mianuje wiceprezydenta po uchwale zatwierdzającej przez większość Izb Kongresu. W 1973 roku, gdy na wiceprezydenta powołano generała Forda, bo dotychczasowy prezydent ustąpił (afera Watergate). Wiceprezydent będzie tak długo sprawował władze dopóki nie wyśle listu do Senatu o ustaniu przeszkód w pełnieniu funkcji prezydenta.
Prezydent składa przysięgę lub ślubowanie. Istotnym elementem przysięgi jest stwierdzenie, że do jego kompetencji należy stanowienie zasad i obrana konstytucji. Prezydent korzysta z biur i ciał doradczych obsadzanych według jego uznania i podporządkowanych mu bezpośrednio. W 1939 roku kancelaria prezydenta zamieniła się w urząd Białego Domu, pośredniczącego między prezydentem, a podległą mu administracją federalną. Podlega mu również Biuro Budżetowe, które przygotowuje projekt budżetu, który jest przedmiotem badania Kongresu. Prezydentowi pomaga również komitet trzech doradców ekonomicznych pomagający prezydentowi w polityce gospodarczej. Podlega mu również Rada Bezpieczeństwa Narodowego i Biuro Obrony Narodowej. Szczególne miejsce przypada gabinetowi, który jest organem niekonstytucyjnym. Konstytucyjnie nie ma przepisu, który mówi o powoływaniu gabinetu. Dawniej powoływani byli do gabinetu kierownicy departamentów do określonych spraw. W okresie walki o kolonie istniał Departament Stanu.
Obecnie jest 11 departamentów i 11 sekretarzy. Konstytucja stanowiła, że Prezydent może żądać pisemnej odpowiedzi od kierownika każdego z departamentów dotyczącej jakiejkolwiek sprawy związanej z działalnością podlegających mu urzędów. Jerzy Waszyngton żądał takich opinii od kierowników departamentów. Wkrótce odstąpił od tej praktyki i wzywał ich na poufne narady. Spotkania te dostały nazwę zebrań gabinetowych. Od czasu Waszyngtona Gabinet stał się instancją stałą (nie przewidzianą przez ustawę). Jedynie jedna ustawa wspomina o gabinecie prezydenckim. Jest to ustawa z 1907 roku określająca pensje sekretarzy. Mówi o kierownikach departamentów wykonawczych, którzy są członkami departamentu prezydenta. Kierownicy przygotowywali opinie, które były wysłuchiwane przez prezydenta. Nie były one jednak wiążące.
Istotnym czynnikiem określającym rolę prezydenta jest jego funkcja jako głównodowodzącego armią, flotą jak i policją stanową. Prezydent spełnia rzeczywistą funkcję operatywną i dyspozycyjną jako głównodowodzący armią. Konstytucja wyposażyła również Kongres w prawo do regulowania siłami zbrojnymi to jednak nie może zrównoważyć waloru funkcji prezydenta jako głównodowodzącego siłami zbrojnymi. Konstytucja stanowi, że prezydent jest głównodowodzącym armią i flotą. Kongresowi pozostawiono sprawy wypowiadania wojny. W historii Stany Zjednoczone prowadziły około 200 wojen z czego pięć zostało wypowiedzianych przez Kongres. W rezultacie, prezydent, gdy zachodzi potrzeba zabezpieczenia obywateli i kraju, realizacji zobowiązań międzynarodowych lub wymagają tego interesy państwa, prezydent wykorzystuje siły zbrojne. Jednakże uprawnienia, które zostały wyprowadzone z interpretacji konstytucji mogły być nadużywane. Kongres w 1873 roku uchwalił ustawę (rezolucję) o uprawnieniach wojennych. Ogranicza ona użycie sił zbrojnych poza granicami do okresu 60 dni. Zarazem nałożono wymóg, iż musi uzyskać zgodę Kongresu na wszelkie dalsze zaangażowanie sił zbrojnych w interwencje poza granicami. Dalszym ograniczeniem nałożonym na prezydenta jest złożenie zobowiązania Kongresowi w ciągu 48 godzin informacji o rozpoczęciu wszelkich działań wojennych. Gdy Kongres zapozna się z treścią może uchylić decyzję Prezydenta, który wobec uchwały Kongresu nie może zastosować weta. W praktyce wykształciła się również rola prezydenta jako twórcy polityki zagranicznej państwa. Mechanizm równowagi między prezydentem a Kongresem stwarza hamulec dla działań prezydenta w tej dziedzinie. Prezydent za radą i zgodą Senatu mianuje przedstawicieli dyplomatycznych i konsularnych. Senat wyraża zgodę większością 2/3 głosów. W praktyce wymóg rady nie zawsze jest przestrzegany. Może się uchylić również od wymogu zatwierdzenia przez Senat.
Przyjęcie trójpodziału władzy oraz ukształtowanie się wyższości władzy prezydenta w stosunku do pozostałych władz znajduje wyraz w stosunkach między prezydentem a Kongresem. Konstytucja przewidywała równowagę i wzajemne hamowanie. Według konstytucji rozdzielanie funkcji w państwie jest domeną prezydenta gdyż on sprawuje władzę wykonawczą. Władza ustawodawcza jest powierzona Kongresowi. Prezydent nie ma prawa inicjatywy ustawodawczej. Faktycznie jednak w XX wieku instytucja orędzia prezydenckiego jest wykorzystywana dla długofalowego oddziaływania na kierowanie działań kongresem. Konstytucja nie przewiduje sytuacji kiedy obecność prezydenta w kongresie jest konieczna. Prezydenci nie korzystali z orędzia. Z tej możliwości skorzystał Jefferson (orędzie na piśmie), a potem nie korzystało z tego prawa kolejnych 25 prezydentów. W XX wieku prezydent Wilson wrócił do praktyki zapoczątkowanej przez Waszyngtona do osobistych orędzi. Orędzia możemy podzielić na:
Dotyczące polityki zagranicznej
Dotyczące spraw wewnętrznych
Dotyczące sytuacji gospodarczej i potrzeb państwa
Prezydent przez orędzia wytycza politykę ustawodawczą. W orędziach zwraca uwagę na kwestie wymagające uregulowania. Poza orędziem wysuwane są pewne postulaty, które oczekują akceptacji polityki społecznej. Prezydent może skorzystać z apelu do opinii publicznej. Może w ten sposób wywrzeć presję, aby Kongres podjął jakieś postanowienie. W posiedzeniach biorą udział członkowie gabinetu prezydenta. Mają oni wpływ na ustawodawstwo. Ważnym środkiem oddziaływania na tok prac i ich treść jest prawo weta. Przeszło ono ewolucje. Pierwsi prezydenci korzystali z prawa weta tylko wówczas, gdy ustawa była sprzeczna z konstytucją lub sprzeczna z ewidentnym interesem ogółu. Stopniowo przyjmował się pogląd, że prezydent jako czynnik partycypujący zgodnie z konstytucją w postępowaniu legislacyjnym obowiązany jest kontrolować czyli hamować stanowisko izb. Z upływem czasu prezydent przestał organem hamującym, a uzyskał duży wpływ na legislatywę. Roosvelt np. zgłosił weto, aż 635 razy, z czego tylko 9 razy uchylił je Kongres. Truman zgłosił weto 250 razy, a udało się je uchylić 12 razy. Na ogólną liczbę wet do 1989 roku - 2469 kongres uchylił tylko 109 zawetowanych praw. Prezydent natomiast nie może rozwiązać Kongresu, ani odroczyć posiedzeń. Tylko w wyniku braku zgody między izbami co do terminu odroczenia prezydent może odroczyć posiedzenie na czas, który uzna za słuszny. Zwoływanie Kongresu lub jednej z jego izb przysługuje prezydentowi tylko w nadzwyczajnych okolicznościach. Ważne było przyjęcie w konstytucji instytucji impeachment. Oznacza to kwestionować , oskarżać (zwłaszcza o sprzeniewierzenie). Prawo to zostało przejęte przez kolonie angielskie. Impeachment w Stanach Zjednoczonych przybrał inny wymiar niż w Anglii. W Anglii ten tryb nie mógł być stosowany do głowy państwa. W Stanach Zjednoczonych objęło to jednak również prezydenta. Traktuje się to jako coś naturalnego, bo w Stanach Zjednoczonych brakuje rządu i premiera odpowiedzialnego przed parlamentem. W myśl konstytucji prawo wszczynania procedury impeachment przysługuje Izbie Reprezentantów. Senat ma wyłączne prawo sądzenia w tych sprawach przy czym senatorowie składają osobne ślubowanie lub przysięgę. Gdy Senat rozpatruje sprawę o oskarżenie skierowane przeciw Prezydentowi wówczas przewodnictwo sprawuje prezes sądu federalnego. Orzeczenie skazujące może zapaść jedynie kwalifikowaną większością 2/3. Stosownie do postanowień konstytucji nie można w trybie impeachment orzec kary surowszej niż wydalenie z urzędu oraz utratę zdolności do przyjęcia i pełnienia w Stanach Zjednoczonych jakiejkolwiek służby honorowej lub odpłatnej. W przypadku tym nie obowiązuje zasada res iudicutal, a więc skazanie przez senat nie wyłącza spod oskarżenia według ogólnych przepisów prawa amerykańskiego. Osoba ta może być osądzona przez zwykły sąd według konstytucji. Prezydent, wiceprezydent i każdy inny cywilny funkcjonariusz Stanów Zjednoczonych zostaje usunięty z urzędu w razie skazania za zdradę, przekupstwo lub inne ciężkie przestępstwa i przewinienia. W myśl prawa amerykańskiego istnieje zasada, że sprawy karne rozpatrywane są przez sąd przysięgły. Postępowanie toczy się w stanie gdzie popełnione było przestępstwo. Ta zasada w trybie impeachment nie obowiązuje.
Głowa państwa ma prawo łaski. W przypadku spraw, gdzie wszczęto postępowanie impeachment prawo łaski nie obowiązuje. W konstytucji niejednoznacznie określonej jest to za co można być skazanym w procedurze impeachment. O ile dwa pierwsze terminy (zdrada i przekupstwo) nawiązują do pojęć prawa karnego, o tyle trzeci człon „ciężkie przestępstwo lub przewinienie” jest terminem nieostrym. Takie sformułowanie było kompromisem w trakcie prac nad tworzeniem konstytucji.
W praktyce oskarżenia w trybie impeachment dotyczą czynów nie będących przestępstwem w rozumieniu prawa karnego. Znacząca jest wypowiedź Gerrarda Forda, który stwierdził, że wykroczeniem jest wszystko to co za takie zostanie uznane większością głosów przez Izbę Reprezentantów. Wątpliwości powoduje kwestia kręgu osób objętych tym postępowaniem w konstytucji. Jest to Prezydent, wiceprezydent i funkcjonariusze cywilni (niewojskowi). W 1926 roku Komisja Wymiaru Sprawiedliwości Izby Reprezentantów wyłączyła spod procedury impeachment komisarza dystryktu Columbia. Pod procedurę impeachent od 1833 nie podlegają sędziowie terenowi. W praktyce Izba Reprezentantów oskarżyła 10 sędziów federalnych. Poza tym jednego z senatorów choć członkowie Senatu mogą być wydaleni uchwałą swojej izby. Izba Reprezentantów oskarżyła członka gabinetu prezydenta, chociaż wiemy, że członkowie gabinetu mogą być wydaleni przez prezydenta. Postępowanie wszczęto w stosunku do Andrew'a Johnsona, ale zabrakło jednego głosu i prezydent został uniewinniony. Uniewinnienie następuje dopiero wówczas, gdy żaden z punktów oskarżenia nie uzyska 2/3 poparcia w senacie. Jeżeli jest więc kilka punktów oskarżenia to nad każdym z nich odbywa się osobne głosowanie. Strony powołują świadków, mają prawo do obrony, mogą też sami zeznawać. W czasie postępowania w Senacie, senatorzy nie zadają pytań, lecz składają je na piśmie do przewodniczącego.
Postępowania impeachment nie zwalnia oskarżonego od odpowiedzialności w postępowaniu sądowym. Często składnia to osoby do wcześniejszej rezygnacji.
Lista zarzutów jest długa (np. przestępstwa i różnego rodzaju matactwa), uznaje że nie obroni się i sam się podaje do dymisji.
Bada się opinie senatu i jak usunięcie wydaje się pewne to wtedy podaje się do dymisji (np. Prezydent Nixon w wyniku afery Watergate).
KONGRES
Konstytucja podkreśla podstawowe zadanie Kongresu, jakim jest władza ustawodawcza. Kompetencje zostały wyliczone w art. 1 ustęp 8. Na podstawie tego wyliczenia wnioskujemy, że kompetencje legistów federalnych określono w sposób negatywny. Konstytucja określiła sfery, których władza stanowa nie może regulować. 10 poprawka z 1791 stanowiła, że uprawnienia których konstytucja nie przekazała federacji, a zarazem nie odmówiła poszczególnym stanom należą do poszczególnych stanów. Zasada dwuizbowości jest konsekwencją zasady równowagi i hamowania władz jak i zasady federalizmu. Liczba członków Izby Reprezentantów rozdzielona została między stany na podstawie liczby ludności. Są oni wybierani na okres dwóch lat przez wyborców. Poza tym w Izbie Reprezentantów zasiadają czterej delegaci dystryktu Columbia, Guan, Wysp Dziewiczych i Samoa i jeden reprezentant Puerto Rico, nie posiadają oni jednak prawa głosu. Zasada równej siły każdego wyborcy nie obowiązuje w wyborach do Senatu. Artykuł 5 konstytucji zapewnia każdemu stanowi 2 mandaty senatorskie i gwarantuje, że ta równa reprezentacja nie może być odebrana bez zgody zainteresowanego stanu.
Historia powszechna - Stany Zjednoczone Ameryki Północnej
7